Sikũkũ ya Halloween Yaumie Va?
Ũndũ Mbivilia ĩsũngĩĩte
Mbivilia ndĩwetete ĩũlũ wa sikũkũ ya Halloween, ĩla aingĩ matanĩaa Matukũ 31, Mwei wa 10, kĩla mwaka. Ĩndĩ o na vailye ũu, wumo na syĩthĩo sya sikũkũ ĩsu nileanĩte na momanyĩsyo ma Mbivilia.
Kĩlungunĩ kĩĩ
Wumo wa Halloween na syĩthĩo ila andũ maatĩĩaa maimĩtanĩa
Sikũkũ ya Samhain: Kwosana na ĩvuku The World Book Encyclopedia, Halloween yaumanie na “sikũkũ ĩno ya tene ya andũ matamwĩsĩ Ngai ĩla yatanĩawa nĩ mbaĩ ya Celtic myaka mbee wa 2,000 mĩvĩtu.” O na ĩngĩ “mbaĩ ĩsu ya Celtic yaĩkĩĩaa kana ĩvindanĩ ya sikũkũ ĩsu, andũ akwʼũ maĩ matonya kũka kũla kwĩ andũ ala me thayũ.”—Sisya “Nĩkĩ Yĩtawa Halloween?”
Ngũa ila syĩkĩawa ĩvindanĩ ya sikũkũ ya Halloween, na mĩthĩnzĩo ĩngĩ: Kwosana na ũvoo ũmwe, andũ amwe ma mbaĩ ya Celtic meekĩaa ngũa sya ũtelemya nĩ kana maveva mavuku “masũanĩe nĩ amwe moo” na kwoou mailea kũmaũmĩsya. O na angĩ nĩmanengae maveva asu ngelemende nĩ kana matume mausya.a
Ĩvindanĩ ya tene nthĩ ya Europe, atongoi ma Katholeki nĩmoosie syĩthĩo sya andũ ma kũu ala matamũthaithaa Ngai na meea aatĩĩi moo maendae nyũmba kwa nyũmba mekĩĩte ngũa sya mũthemba mũna na mayĩtya mĩthĩnzĩo.
Maimũ na ũe: Kwa ĩvinda yĩasa, maimũ na ũe syĩthĩĩtwe iikonanwʼa na maveva mavuku. Ĩvuku Halloween Trivia yĩmetĩte “masamũ me na ũtonyi na vinya ũvĩtũkĩte wa andũ” na yĩkasya kana syũmbe isu “nikonanĩtye mũno na kĩkwʼũ, ala akwʼũ kana kũkĩa kũkwʼa.”
Malenge ala matũmĩawa sikũkũnĩ ya Halloween: Ĩvindanĩ ya tene nthĩ ya Britain, andũ “maendaa nyũmba kwa nyũmba mayĩtya lĩu nĩ kana mavoyee ala akwʼũ.” Meethĩawa makuĩte ĩkwasĩ ya turnip “yĩnzũkũle na yĩkekĩwa kendoo ila syoonanasya thayũ wa mũndũ wĩ tũalanĩ.” (Ĩvuku Halloween—From Pagan Ritual to Party Night) Livoti imwe syaasya kana mataa asu matũmĩawa kũsiĩĩa maveva mavuku. Myakanĩ ya 1800, nthĩ ya Amelika ya Ĩũlũ, malenge nĩmo mambĩĩie kũtũmĩwa vandũ va ĩkwasĩ ya turnip nũndũ maĩ maingĩ na maĩ laisi kwĩnzũkũla.
Yo nĩ ũndũ wa vata kũmanya kana sikũkũ ya Halloween yumanĩte na andũ matamwĩsĩ Ngai?
Ĩĩ. O na kau andũ amwe monaa Halloween ta sikũkũ o ya kũtanĩthya na ĩtatonya kũlikya mũndũ mũisyonĩ, maũndũ ala mekawa sikũkũnĩ ĩsu mayosanĩte na momanyĩsyo ma Mbivilia. Sikũkũ ĩsu yumanĩte na mũĩkĩĩo wa ũvũngũ ĩũlũ wa ala akwʼũ na maveva matonekaa, kana ndaimoni.
Sisya mĩsoa ĩno ĩatĩĩe wone ũndũ Ngai wonaa syĩthĩo ila ikonanĩtye na Halloween:
“Vayaĩle o na vanini kwĩsa kwĩthĩwa ũmwe katĩ wenyu ũla . . . ũkũlasya maimũ kana maveva, kana ala akwʼũ.”—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 18:10-12, The Jerusalem Bible.
Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Ngai ndatwĩtĩkĩlĩtye kũneenanyʼa na ala akwʼũ kana kwĩka maũndũ mekwonanyʼa twĩtata kũneena namo.
“Ala akwʼũ matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.”—Mũtavanʼya 9:5.
Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Nũndũ ala akwʼũ mayĩsĩ ũndũ o na wĩva, maitonya kũneenanyʼa na ala me thayũ.
‘Mũikeke maũndũ vamwe na ndaimoni. Mũitonya kũnywʼa kĩkombe kya Mwĩaĩi na kĩkombe kya ndaimoni o na kyo.’—1 Akolintho 10:20, 21, New International Version.
Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: No nginya ala mekwenda kwĩtĩkĩlwa nĩ Ngai mevathane vyũ na ũndũ o na wĩva ũkonanĩtye na ndaimoni.
‘Ũngamai mwĩ alũmu na mũisiĩĩa maũĩ ma Ndevili; nũndũ twĩ na kũkĩlanyʼa vinya . . . na nguthu sya maveva mavuku.’—Aeveso 6:11, 12.
Kĩla mũsoa ũsu wonanasya: Aklĩsto nĩmaĩle kũvĩnga nguthu sya maveva mavuku, ti kwĩtwʼa aĩ meĩtanĩthya vamwe nasyo.
a Sisya ĩvuku Halloween: An American Holiday, an American History, ĩthangũ ya 4.