Kwʼoko kwa Kũsengyʼa kwa Octopus

Maingyinia ala maseũvasya lomboti (robotics engineers) maendeee kũseũvya masinĩ ĩtonya kũtetheesya matakĩtalĩ ala matemaa awau. Masinĩ ĩsu no ĩmatethye kũtema ĩmutha yĩthengeanĩe mũno na yĩngĩ. Yĩla mekwĩka ũu, makatemaa mũndũ kaũteme kanini vandũ va kũmũtema vandũ vamwe vanene. Tekinolongyia ĩmwe ya kwĩka ũu yumanĩte na kũsisya nesa kwʼoko kwa nyamũ ya kĩwʼũnĩ yĩtawa octopus. Nyamũ ĩsu yĩ kwʼoko kwĩmilaa mũno kwa nzĩa ya mwanya.

Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Nyamũ ĩsu yĩtawa octopus yĩ moko nyanya makusũũkaa na makemila, na no ĩmatũmĩe kũvulya syĩndũ, kũikwata, na kũivinyĩĩa o na syĩ kũndũ kũvivinyanu mũno. Nĩtonya kũkũnza moko asu mayo ũndũ ĩkwenda, na kwosana na vata ũla yĩ nawʼo, no ĩmetethye vala ĩkwenda makoma.

Ala mekaa ũkunĩkĩli wa syĩndũ meĩkwatya kana lomboti ya kũtema awau yĩ na kwʼoko kwololo na kũtonya kwĩmila ta kwa octopus no ĩtethye mũno kũtema awau ĩtũmĩĩte ĩla tekinolongyia ya kũtema kaũteme kanini vandũ va kũtema vandũ vanene. Masinĩ ta ĩsu no ĩtetheesye kũtema awau ala ũwau woo ũkwenda ũiite wĩ vinya.

Sisya octopus ĩitũmĩa moko mayo

Ve lomboti yĩ na kwʼoko ta kũu ĩseũvĩtwʼe na ve andũ matatĩthĩtye kũmĩtũmĩa maitema syĩndũ ingĩ eka andũ. Kwʼoko kwayo nĩ kwa milimita 135 (inzi 5). Kalungu kamwe ka kwʼoko kũu no kakwate mamutha mololo me mwĩĩ nthĩnĩ na kakamokĩlya kateũmaũmĩsya, nako kalungu kangĩ kaitema vala vekwenda kũtemwa. Mũsomi ũmwe wĩtawa Dr. Tommaso Ranzani waĩ katĩ wa ala mamĩseũvisye aĩtye ũũ: “Twĩ na mũĩkĩĩo kana masinĩ ĩno nĩkũatĩĩwa nĩ ingĩ nzaũ na nzeango itonya kwĩanĩsya maũndũ maingangĩ.”

We wĩona ata? Kwʼoko kwa octopus kweekie kwĩyumĩlya? Kana kweekie kũmbwa?