We Wĩna Veva Ũtatonya Ũkwʼa?

NĨ KWĨTHĨAWA thayũ ĩtina wa kũkwʼa? Ĩkũlyo yĩu nĩyasaanĩsye ngo sya andũ myaka ngili nyingĩ. Andũ kuma kĩla vandũ, nzyawa syonthe nĩmekũlasya ĩkũlyo yĩu na makethĩwa na mĩĩkĩĩo yĩkĩvathũkanyʼo.

Kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ ovamwe na ĩsionĩ sya Vasiviki, Volinesia, Melanesia na Maiklonesia, andũ aingĩ maĩkĩĩaa kana “veva” ndũkusaa mũndũ akwʼa. Ĩndĩ-ĩ ve kĩndũ kyumaa nthĩnĩ wa mũndũ kĩkaendeea kwĩkala thayũ ĩtina wa kĩkwʼũ? Veva wʼo nĩ kyaũ mũndũnĩ yĩla wĩ thayũ? Na nata ũũkwataa veva ũsu yĩla twamina ũkwʼa. Mbivilia, ĩla nĩ Ndeto mbevee nĩ Ngai, nĩtũsũngĩaa makũlyo asu kwa wʼo tũkeanĩwa.

Veva Wʼo Nĩ Kyaũ?

Nthĩnĩ wa Mbivilia, ndeto ĩla yaalyũlilwe yeetwa “veva” nĩ “mũvevo.” Indĩ nayo ti o yĩko ya kũveva yoka. Kwa ngelekanyʼo, mũandĩki wa Mbivilia Yakovo aisye ũũ: “Mwĩĩ ũte na veva nĩ mũkwʼũ.” (Yakovo 2:26) Kwoou ĩndĩ veva nĩwʼo ũtumaa mwĩĩ ũnyaunyʼa.

Vinya ũsu ũnyaunyĩthasya ndũtonya kwĩthĩwa o mũvevo kana nzeve ĩla yĩthĩawa mavũinĩ. Kĩtumi nũndũ mũndũ aeka kũveva, thayũ wĩthĩawa o nthĩnĩ wa mwĩĩ kwa kavinda—“ndakĩka syĩana ũna,” kwosana na World Book Encyclopedia. Kwondũ wa kĩtũmi kĩu kĩthingʼĩĩsyo kya kũmũtũnga mũndũ thayũ ĩngĩ mavinda angĩ nĩkĩunĩkĩawa. Indĩ veva ũsu wamina kuma, mũndũ ona akekwa ata ndatonya ũtũngwa thayũ. Mĩvevo ona yĩva ndĩtonya ona ĩndĩĩ kũtũnga mũndũ thayũ. Ĩndĩ-no veva nĩ vinya wa thayũ ũtonekaa—ũla ũtumaa mũndũ ethĩwa thayũ. Vinya ũsu wa thayũ wĩkalawʼa nĩ kũveva.—Yovu 34:14, 15.

Veva ũsu wĩo andũnĩ oka? Mbivilia nĩtũtetheeasya kũkwata ũsũngĩo mwĩanĩu wa ĩkũlyo yĩu. Mũsumbĩ mũĩ Solomoni aandĩkie ũũ: “Nũũ ũla wĩsĩ veva wa mũndũ, ethĩwa wambataa ĩũlũ, na veva wa nyamũ, ethĩwa ũtheeaa nthĩ?” (Mũtavanʼya 3:21) Kwondũ wa ũu nyamũ nasyo ota andũ syĩna veva. Ũu ũtonyeka ata?

Veva, kana vinya wa thayũ no ũvwʼananwʼe na sitima ũndũ ũlikaa kĩndũnĩ kĩla kĩũtũmĩaa. Wʼo nũtonya ũtũmĩwa kwĩkĩthya maũndũ kauta. Kwa ngelekanʼyo, iko nĩyĩtonya ũvyũva, kombyũta ĩkakwatanganyʼa maũndũ na ĩkakuna masavu na televiseni ĩkaumya wasya na kwonanyʼa mavisa. Ĩndĩ ũ sitima ndũtonya kwĩka maũndũ asu mekĩkaa nũndũ wʼo. Wʼo ndwĩsilasya. Andũ na nyamũ “me na mũvevo ũmwe.” (Mũtavanʼya 3:19) Kwoou ĩndĩ, yĩla mũndũ wakwʼa, veva wake ndũendaa ũtũonĩ ũngĩ ta kyũmbe kĩthayũ kĩĩveva.

Ũilyĩ ata ĩndĩ mwĩkalĩle wa akwʼũ? Na veva ũkĩtĩkĩawa nĩ ata mũndũ akwʼa?

“Nũkasyoka Kĩtoonĩ”

Yĩla mũndũ wa mbee, Atamu, watwie ndakewʼe mwĩao wa Ngai, Yeova amwĩie: “Yuutĩanĩ ya ũthyũ waku ũkaĩsaa lĩu, kũvika yĩla ũkasyoka mũthanganĩ; nũndũ nĩvo waumiwʼe; nũndũ wĩ kĩtoo na nũkasyoka kĩtoonĩ.” (Mwambĩlĩlyo 3:19) We Atamu aĩ va mbee wa Yeova atanamũmba kuma kĩtoonĩ? Nde vandũ waĩ. Ndaĩ aaĩthĩwa vo kwa ũkuvĩ. Ũu nĩkwasya yĩla Yeova Ngai weeie Atamu “ũkasyoka mũthanganĩ,” we amũtavasya nũkũkwʼa. Atamu ndathamawʼa aende ũtũonĩ wa veva. Kĩkwʼũnĩ aĩ oĩngĩ ethĩwe ate thayũ ona va. Ũĩvĩthyo wake waĩ kĩkwʼũ nati kũthamĩĩwʼa ũtũonĩ ũngĩ.—Alomi 6:23.

Kũilyĩ ata kwa ala angĩ makwʼĩte? Mwĩkalo wa ala akwʼũ ũeleetwʼe nesa nthĩnĩ wa Mũtavanʼya 9:5, 10, navo tũsomaa: “Ala akwʼũ matyĩsĩ ũndũ ona wĩva . . . kũti wĩa kana ũsũanĩo, kana ũmanyi, kana ũĩ Seoli [mbũanĩ].” Kĩkwʼũ ĩndĩ nĩ kũlea kwĩthĩwa thayũ. Mũandĩki wa Savulĩ aandĩkie kana yĩla mũndũ wamina ũkwʼa “mĩthũmũ yake nĩyumaa, nake nũsyokaa mũthanganĩ wake; mũthenya o ũsu mosũanĩo make nĩmaaa.”—Savulĩ 146:4.

Nũtheinĩ vyũ, ala akwʼũ ona maitonya kwĩka ũndũ ona ũmwe. Mo mayĩ ũndũ mesĩ. Maitonya ũkwona, makakwĩwʼa, kana makaũneenyʼa. Maitonya ũkũtethya kana makakwĩka ũndũ mũthũku. Ndwĩna vata ĩndĩ wa kũkĩa ala makwʼie. Nĩ kwa nzĩa myaũ ĩndĩ mĩthũmũ [veva] “yumaa” mũndũnĩ ĩvindanĩ ya kũkwʼa kwake?

Veva “Kusyoka kwa Ngai [Ũla wa Wʼo]”

Tondũ mbivilia ĩnĩkwasya, yĩla mũndũ wakwʼa ‘veva nũsyokaa kwa Ngai ũla wonenganie.’ (Mũtavanʼya 12:7) Ũu-ĩ, nĩkwasya kana veva ũsu ũkwataa nzĩa kwĩsĩla yayayanĩ ũkathi mbee wa Ngai? Tita ũu! Mbivilia ĩitũmĩa ndeto ĩsu “kũsyoka” ndĩkwasya kana ve kũthi kwĩvo kwa kĩndũ kuma vandũ kũthi vangi. Kwa ngelekanyʼo, Aisilaeli mate mũĩkĩĩo mataviwʼe ũũ: “Nzyokeai, nakwa ngamũsyokea, easya ũu Yeova wa nguthu.” (Malaki 3:7) Kwa Aisilaeli ‘kũmũsyokea’ Yeova kwaĩ kwĩthyũũa maeke mĩendele ĩte myaĩlu na kũatĩĩa ĩngĩ mĩendele mĩlũngalu ya Ngai. Nake Yeova ‘kũmasyokea’ kwaĩ kũmetĩkĩla andũ make ĩngĩ. Ingalĩko syelĩ “kũsyoka” kwaĩ kwa nzĩa ya mawoni, na ti kũtia vandũ vana kũthi vangĩ.

No tawʼo, ĩvindanĩ ya kũkwʼa vaĩ kyalo kya kuma nthĩ kũthi ũtũo wa ĩtunĩ yĩla veva ’wamũsyokea’ Ngai. Lilikana veva nĩ vinya wa thayũ. No Ngai weka tũ wĩna ũtonyi wa kũũtũngĩa ĩngĩ mũndũnĩ vinya ũsu wamina kuma. Kwoou veva “kũsyoka kwa Ngai” nĩ kwasya wĩkwatyo wa mũndũ ũsu kwĩthĩwa thayũ ĩngĩ wĩ vala ve Ngai e weka.

Kwa ngelekanʼyo, vindĩĩsya ũndũ Maandĩko mekwasya ũndũ wa kĩkwʼũ kya Yesũ. Mũandĩki wa ũvoo mũseo Lũka aisye: “Yesũ ookĩlya wasya mũnene, na asya, Asa, veva wakwa nĩngũwia mokonĩ maku: na amina kũneena ũu, aumya veva wake.” (Lũka 23:46) Yĩla veva wa Yesu waumaa kwake, we ndakwete nzĩa aendete ĩtunĩ. We Yesũ athayũkiwe kuma kwa akwʼũ mũnthĩ wa katatũ. Ambatie ĩtuni ĩtina wa myũnthĩ ĩngĩ 40. (Meko ma Atũmwa 1:3, 9) Kwa ũlũmũ wa wĩkwatyo ĩndĩ ĩvindanĩ ya kĩkwʼũ kyake aekie veva wake mokonĩ ma ĩthe wake, eekwetye ki ũtonyinĩ wa Yeova wa kũmũtũnga thayũ ĩngĩ.

Ĩĩ, no Ngai weka ũtonya kũmũthayũũkya mũndũ. (Savuli 104:30) Ũsu ni wĩkwatyo mũseo ta kĩ!

Wĩkwatyo Ũte Nzika

Mbivilia nĩyaasya: “Saa nĩwũkĩte, yĩla onthe ala me mbũanĩ makewʼa wasya wake [Yesũ] namo makauma.” (Yoana 5:28, 29) Ĩĩ, Yesũ Klĩsto nĩwathie onthe ala me kĩlilikanonĩ kya Yeova kana makathayũũkwʼa. Vandũ va matangaso ma andũ ala mamĩnie ũkwʼa, kũkeethĩwa livoti sya ũtanyʼa ĩũlũ wa andũ ala maminĩte ũthayũũkwʼa. A! kũkeethĩwa ũtanu mwingĩ takĩ kũthokya endwa kuma mbũanĩ!

We tyo wende ũmanya mũnango ũndũ ũtonya kũunwa nĩ wĩkwatyo ũsu ũnenganĩtwe nĩ Ngai? Nĩtũũkũkũlya ũtũandĩkĩe valũa kwa kũtũmĩa namba ii syĩvaa ĩtheo nĩ kana tũũtũmĩe kavuku ketawa Maveva ma Akwʼũ—Nĩmatonya Kũũtethya Kana Kũkwĩka Naĩ? Kwa Wʼo Mo Me kwʼo?

Vatonanĩtwʼe kĩvathũkanʼyo, mawumĩĩsyo ma Maandĩko nĩ kuma Kĩkamba Bible (1974). Vala nthoo sya NW iatĩĩe ndeto sya ĩandĩko yĩla yumĩĩwʼe, nĩ kwonanyʼa kana ũalyũlo wumĩte nthĩnĩ wa New World Translation of the Holy Scriptures—With References ya kĩthyomo kya Kĩngelesa kya matukũ aa.

Nĩ kenda ũkwate ũvoo mwingangĩ wĩkũlwʼa ũandikĩe Ngũsĩ sya Yeova ũitũmĩa anũani ĩla yaĩle vaa ĩtheo.