Yeova Nĩwe Mũnyanyae Witũ Ũla Mũnene
“[Avalaamu] nĩwetiwe mũnyanyae wa Ngai.”—YAK. 2:23.
ŨTONYA KŨSŨNGĨA ATA?
Nĩ kwa nzĩa yĩva Yeova ũtonya kwĩthĩwa Mũnyanyae waku?
Kwosana na ĩandĩko ya Savuli 15:3, 5, Ngai endaa twĩke ata nĩ kana twĩthĩwe anyanyae?
Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũelesye Mũnyanyae witũ ũla mũnene kĩla kĩ ngoonĩ?
1. Nũndũ tũmbĩtwe na mũvw’ano wa Ngai, twĩthĩawa na ũtonyi wĩva?
MAVINDA maingĩ nũtonya kwĩw’a mũndũ ayasya: “Mwana ũsu atuteny’e na ĩthe vyũ.” Vate nzika, syana mbingĩ syĩthĩawa ituteny’e na asyai masyo. Ũsu ti ũndũ wa ũsengy’o nũndũ nĩmo maisyaĩte. Yeova, Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, nĩwe Mũnengani wa thayũ. (Sav. 36:9) Kwoou, ithyĩ nĩtũvw’anene nake maũndũnĩ mana nũndũ twĩ syana syake. Na nũndũ tũmbĩtwe na mũvw’ano wake, nĩtwĩthĩawa na ũtonyi wa kũsũanĩa, kwĩka motwi, na kũtuma ndũũ.—Mwa. 1:26.
2. Nĩ kwa nzĩa yĩva Yeova ũtonya kwĩthĩwa Mũnyanyae witũ?
2 Yeova no ethĩwe Mũnyanyae witũ mũnene. Twĩ anyanyae ma Ngai nĩkwĩthĩwa nũtwendete, naitũ nĩtũmũĩkĩĩaa e na Mwana wake. Yesũ aisye: “Nũndũ Ngai nĩwendete nthĩ, nĩwanenganie Mwana wake e ũmwe, nĩ kana o ũla ũmwĩtĩkĩlaa ndakae, ĩndĩ ethĩwe na thayũ ũtathela.” (Yoa. 3:16) Mbivilia yĩ na ngelekany’o mbingĩ sya andũ maĩ anyanyae ma Ngai. Ekai yu tũneenee ngelekany’o ilĩ sya anyanyae amwe ma Yeova.
“MŨNYANYAWA AVALAAMU”
3, 4. Vaĩ kĩvathũkany’o kyaũ katĩ wa ũnyanya wa Yeova na Avalaamu, na ũnyanya wa Yeova na nzyawa sya Avalaamu?
3 Yeova eetie mũtumĩa ũmwe wa ĩvinda ya tene ũũ: “Mũnyanyawa Avalaamu.” (Isa. 41:8) O nayo ĩandĩko ya 2 Mavinda 20:7 yĩmwĩtĩte Avalaamu mũnyanyae wa Ngai. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Avalaamu kũendeea kwĩthĩwa na ũnyanya na Mũmbi wake? Nĩ mũĩkĩĩo wake.—Mwa. 15:6; soma Yakovo 2:21-23.
4 Mwambĩĩonĩ, nzyawa sya Avalaamu ila syesie kwĩtwa mbaĩ ya Isilaeli, nĩsyeesĩ kana Yeova nĩ Ĩthe wasyo na Mũnyanyae wasyo. Ĩndĩ, ũndũ wa kyeva nĩ kana nzyawa isu nĩsyaanangie ũnyanya wasyo na Ngai. Nĩkĩ? Nũndũ nĩsyaemiwe nĩ kũendeea kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa mawatho ma Yeova.
5, 6. (a) Yeova atw’ĩkie Mũnyanyae waku ata? (b) Nĩ makũlyo meva twaĩle kwĩkũlya?
5 Mũĩkĩĩo waku kũla kwĩ Yeova na wendo waku nũendeeaa kwongeleka o ũndũ wĩmanyĩĩtye ĩũlũ wake. Kwalilikana ĩvinda ya mbee ĩla wamanyie kana Yeova e kw’o na wamanya kana no wĩthĩwe wĩ mũnyanyae. O na ĩngĩ, nĩwamanyie kana ithyonthe twĩ na naĩ nũndũ Atamu nĩwaleile kũmwĩw’a Ngai. Ũu nĩwatumie ũmanya kana andũ onthe nĩmavathanĩtw’e na Ngai. (Ako. 1:21) Na ĩndĩ wamanya kana Ĩthe witũ wa ĩtunĩ wĩ wendo nĩwendeeaw’a nithyĩ. Ĩla twamanyie kana Yeova nĩwaumisye nthembo ya Yesũ ya wovosyo na twambĩĩa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wayo, nĩw’o ũnyanya witũ nake wambĩĩie kũseũva.
6 Twasũanĩa ũndũ twamũmanyie Yeova, twaĩle kwĩkũlya atĩĩ: ‘Ũnyanya wakwa na Yeova nũendee kũseũva? W’o mũĩkĩĩo wakwa kũla kwĩ Yeova nĩ mũlũmu? Wendo wakwa kũla kwĩ Mũnyanyae wakwa mũnene, Yeova, nũendee kwĩthĩwa wĩ mũlũmu kĩla mũthenya?’ Mũndũ ũngĩ wa ĩvinda ya tene ũla waĩ mũnyanyae wa Yeova eetawa Ngiteoni. Ekai yu tũneenee ngelekany’o yake nĩ kana tũmanye ũndũ tũtonya kũmĩatĩĩa.
YEOVA NĨ MŨUO
7-9. (a) Nĩ maũndũ maũ mamũkwatie Ngiteoni, na kyu kyatumie eka ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 23.) (b) Tũtonya kũlũlũmĩĩlya ũnyanya witũ na Yeova ata?
7 Mũsili Ngiteoni amũthũkũmaa Yeova ĩtina wa mbaĩ ya Isilaeli kũvika Nthĩ ya Watho, na ĩvinda yĩu kwaĩ mathĩna maingĩ. Ĩvuku ya Asili kĩlungu kya 6 yonanĩtye kana mũlaĩka wa Yeova nĩwamũthokeie Ngiteoni vandũ vetawa Ovala. Ĩvinda yĩu atũi ma Isilaeli ala meetawa Amitiani nĩmamathĩnasya mũno. Kyu nĩkyo kyatumĩte Ngiteoni athi kũvũĩa nganũ kĩangĩonĩ kya nzavivũ vandũ va kũmĩvũĩa mũũndanĩ, nĩ kana amĩvithe na mĩtũkĩ ũndũ amaitha maumĩla. Ngiteoni nĩwaseng’ie mũno ĩla mũlaĩka wamumĩlĩĩile na amwĩta “ngũmbaũ nene.” O na ĩngĩ, ndoonaa kana Yeova nũtonya kwovosya Aisilaeli ĩvindanĩ yĩu, o na kũtw’ĩka no we wamovoetye kuma Misili. Mũlaĩka ũsu nĩwaneenie vandũ va Mũmbi na amũĩkĩĩthya Ngiteoni kana Yeova aĩ vamwe nake.
8 Ngiteoni ndeesĩ ũndũ waĩ atonya ‘kũtangĩĩa Isilaeli kuma kw’okonĩ kwa Mitiani.’ Ĩndĩ Yeova amwĩie atĩĩ: “Nditĩa kwĩthĩwa vamwe naku, naku ũkakũna Amitiani o ta mũndũ ũmwe.” (Asi. 6:11-16) Ngiteoni ndeesĩ ũu ũtonyeka ata na kwoou akũlya onw’e kyama. Kwosana na ũndũ maneenie, Ngiteoni nĩwamanyie kana Yeova e kw’o.
9 Ũndũ ũla weekĩkie nĩwatumie mũĩkĩĩo wa Ngiteoni wĩthĩwa wĩ mũlũmu na ethĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ngai. Ngiteoni nĩwauie lĩu na amwĩvũĩa mũlaĩka. Ĩla mũlaĩka watinie lĩu ũsu na ndata yake na waminwa vyũ nĩ mwaki, nĩvo ĩndĩ Ngiteoni wamanyie kana mũlaĩka ũsu eĩtũmĩtwe nĩ Yeova. Ngiteoni nĩwatelemile na asya: “Ĩiaa, ame Mwĩaĩi Yeova! nũndũ nĩnoonana na mũlaĩka wa Yeova ũthyũ kwa ũthyũ.” (Asi. 6:17-22) Yo ũndũ ũsu nĩwaanangie ũnyanya wa Ngiteoni na Ngai? Aiee. Vandũ va ũu, Ngiteoni nĩwamũmanyie Yeova na eethĩwa na mũuo vamwe nake. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ kĩthembeo kĩla Ngiteoni waakie vau akĩtie “Yeova-salomu,” yĩla kwa Kĩevelania yonanasya “Yeova Nĩ Mũuo.” (Soma Asili 6:23, 24.) Ĩla twasũanĩa maũndũ ala Yeova ũtwĩkaa kĩla mũthenya nĩtũmanyaa kana we nĩ Mũnyanyae witũ wa w’o. Ĩla twaneena na Ngai mavinda maingĩ kwĩsĩla mboyanĩ, ũnyanya witũ nake nĩwĩthĩawa wĩ mũlũmu na tũyĩw’a twĩ na mũuo.
NŨŨ ŨLA ‘WĨĨKALAA WĨKALONĨ WA YEOVA’?
10. Kwosana na ĩandĩko ya Savuli 15:3, 5, Yeova endaa twĩke ata nĩ kana twĩthĩwe anyanyae?
10 Nĩ kana Yeova ethĩwe Mũnyanyae witũ, ve maũndũ ala twaĩle kwĩanĩsya. Nthĩnĩ wa Savuli ya 15, Ndaviti nĩwawetie maũndũ ala mũndũ waĩle kwĩanĩsya nĩ kana ‘ekalae wĩkalonĩ wa Yeova,’ kana ethĩwe mũnyanyae wa Ngai. (Sav. 15:1) Amwe ma maũndũ asu nĩ: kwĩvetangana na nzukũ, na kwĩka ũla waĩlu mavinda onthe. Maũndũ asu elĩ nĩtũũmaneenea ĩsomonĩ yĩĩ. Ndaviti nĩwawetie maũndũ asu ĩla wawetaa ĩũlũ wa ũla ũtonya kwĩthĩwa e mũnyanyae wa Yeova. Aisye: “Nĩ ũla ũtasukanaa na ũĩmĩ wake, . . . kana kwosa ĩtuvi ya wendeesyo amũthĩn’ye ũla ũte na ĩvĩtyo.”—Sav. 15:3, 5.
11. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩvetangana na nzukũ?
11 O na ve o ĩvinda yĩngĩ Ndaviti waumisye ũkany’o ũũ: “Sũvĩa ũĩmĩ waku ndũkaneene ũthũku.” (Sav. 34:13) Kũlea kũatĩĩa ũtao ũsu nĩkũtonya kũtuma twĩvathany’a na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Lilikana kana Satani nĩ mũsukani na nĩwe mũmaitha mũnene wa Yeova. Ĩsyĩtwa “Ndevili” yumanĩte na ndeto ya Kĩkiliki ĩla yonanasya “mũsukani.” Kũsũvĩa ũĩmĩ witũ ĩla tũũneena na angĩ kana ĩla tũũmaweta, nĩkũtumaa tũendeea kwĩthĩwa na ũnyanya na Yeova. Na mũno mũno, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho tũikethĩwe na woni mũthũku kwelekela atetheesya na atumĩa ma kĩkundi.—Soma Aevelania 13:17; Yuta 8.
12, 13. (a) Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkaa ũla waĩlu mavinda onthe? (b) Kwĩka ũla waĩlu kũtonya kũtuma ala angĩ meka ata?
12 Athũkũmi ma Yeova mekaa ũla waĩlu na maitũmĩaa ala angĩ naĩ. Mũtũmwa Vaulo aandĩkie: “Endeeai na kũtũvoyea. Nĩtwĩsĩ nesa kana wasya witũ wa ngoo nĩ mũtheu, nĩkwĩthĩwa kĩla ĩvinda tũmanthaa kwĩka ũla waĩlu.” (Aevl. 13:18, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Nũndũ nĩtũtw’ĩte ‘kwĩkaa ũla waĩlu’ mavinda onthe, nĩtũtataa ũndũ tũtonya tũikatũmĩe Aklĩsto ala angĩ naĩ. Kwa ngelekany’o, ethĩwa nĩtũmaandĩkĩte, tũyaĩle kũmathĩny’a na twaĩle kũmaĩva kwosana na ũndũ twĩw’anĩte. Nũndũ twĩ Aklĩsto, twaĩlĩte kwĩka athũkũmi maitũ na andũ ala angĩ onthe ũla waĩlu. Nao nata ethĩwa tũandĩkĩtwe nĩ mwana-a-asa? Tũyaĩlĩte kũmũtũmĩa naĩ kwa kwenda atwĩke maũndũ me kĩvathũkany’o na athũkũmi ala angĩ, aĩ nũndũ twĩ Aklĩsto.
13 Mavinda maingĩ nĩtwĩw’aa andũ mate Ngũsĩ sya Yeova maitũkatha nũndũ wa kwĩka ũla waĩlu. Kwa ngelekany’o, mũnene wa kambunĩ ĩmwe nĩwamanyie kana Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩanĩasya ũndũ syaweta. Aisye atĩĩ: “Kĩla ĩvinda inyw’ĩ nĩmwĩanĩasya ũndũ mweew’ana na mũndũ.” (Sav. 15:4) Kwĩka ũu nĩkũtumaa tũlũlũmĩĩlya ũnyanya witũ na Yeova. O na ĩngĩ, nĩkũtumaa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ataĩwa.
TETHEESYA ANGĨ MATW’ĨKE ANYANYAE MA YEOVA
14, 15. Tũtonya kũtetheesya angĩ ata methĩwe anyanyae ma Yeova ĩla tũũtavany’a?
14 O na kau andũ aingĩ ala tũkomanaa namo ĩla tũũtavany’a nĩmesĩ kana Ngai e kw’o, maimwonaa ta Mũnyanyae woo mũnene. Tũtonya kũmatetheesya ata? Kwasũanĩa maũndũ ala Yesũ watavisye ala amanyĩw’a make 70 ĩla wamatũmie elĩ elĩ makatavany’e. Ameie: “Na o nyũmba [ĩla] mwĩlikaa, ambaai kwasya, Mũuo wĩthĩwe nyũmbanĩ ĩno. Na ethĩwa vo ve mwana wa mũuo, mũuo wenyu ũkekala nake: ĩndĩ ethĩwa nde vo, ũkamũsyokea.” (Luka 10:5, 6) No tũtetheesye andũ metĩkĩle ũla w’o kwa kũneena namo twĩ na ũnyanya. O na ĩngĩ, ũu nũtonya kũtuma ala meũneena naitũ me athilĩku mausya, na no mese kũtwĩthukĩĩsya ĩvinda yĩngĩ.
15 Twakomana na andũ ma ndĩni, kana mendete mũno kũatĩĩa maũndũ ma ndĩni sya ũvũngũ twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ na ũnyanya na twĩ auu. Nĩtũthokasya andũ maũmbanonĩ maitũ, mũno mũno ala mekwĩw’a molanĩlw’e nĩ nthĩ ĩno na ala mekwenda kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai ũla tũthaithaa. Ngelekany’o imwe sya andũ ta asu nikwatĩkanaa ilungunĩ ila syĩthĩawa na kyongo, “Mbivilia Nĩvĩndũaa Mwĩkalĩle.”
KŨTHŨKŨMA NA MŨNYANYAE WITŨ ŨLA MŨNENE
16. Nĩ kwa nzĩa yĩva tũtonya kwĩthĩwa twĩ anyanyae ma Yeova na ‘atethya ma wĩa vamwe nake’?
16 Mavinda maingĩ andũ ala mathũkũmaa ĩmwe nĩmakothaa kwĩthĩwa me ndũũ. Athũkũmi ma Yeova nĩmethĩawa na kĩanda kya kũthũkũma me ‘atethya ma wĩa vamwe nake.’ (Soma 1 Akolintho 3:9.) Ĩla tũũtavany’a na kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a, tũendeeaa kũmanya mũnango ũndũ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ũseũvĩte. Nĩtwonaa ũndũ veva wake mũtheu ũtũtetheeasya kũtavany’a ũvoo mũseo.
17. Lĩu wa kĩ-veva ũla tũkwataa maũmbanonĩ manene wonanasya ata kana Yeova nĩ Mũnyanyae witũ?
17 O ũndũ twatũmĩa ĩvinda yingĩ ũtavany’anĩ, now’o ũnyanya witũ na Yeova wĩthĩawa wĩ mũlũmu. Kwa ngelekany’o, nĩtwonete ũndũ Yeova ũsiĩĩa amaitha maitũ maikaũngamye wĩa wa kũtavany’a ũvoo mũseo. Kwasũanĩa ĩũlũ wa myaka mĩvũthũ mĩvĩtu. We nĩwonete ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aitũtongoesya? Nĩtũtanĩaa mũno lĩu wa kĩ-veva ũla tũkwataa. Kwa ngelekany’o, maũmbano maitũ manene nĩmonanasya kana Yeova nĩwĩthĩawa esĩ mathĩna na mavata maitũ. Ĩtina wa ũmbano ũmwe mũnene, ve andũ ma mũsyĩ ũmwe maandĩkie valũa wa kũtũnga mũvea maĩtye atĩĩ: “Ũmbano ũsu nũnatũkiitie ngoo mũno. Nĩtũnamanyie ũndũ Yeova ũtwendete na kana nĩwendaa kĩla ũmwe witũ aendee nesa.” Mũndũ na mũka kuma nthĩ ya Germany nĩmaendie ũmbanonĩ ũmwe mũnene waĩ wa mwanya ũla waĩ mũsyĩnĩ wa Dublin, nthĩ ya Ireland, na maandĩkĩa Ovisi wa Ũvonge valũa matũngĩte mũvea nĩkwĩthĩwa nĩmathokiw’e nesa na masũvĩwa. Mongelile kwasya: “Ĩndĩ mũvea ũla mwingĩ twĩtũngĩa Yeova na Mũsumbĩ Yesũ Klĩsto, nũndũ nĩmo matũthoketye twĩthĩwe amwe ma mbaĩ ĩno yĩ ngwatanĩo. Ithyĩ tũineeneaa o ngwatanĩo, ĩndĩ nĩtwĩthĩawa nayo. Maũndũ ala twĩyoneie Dublin twĩ ũmbanonĩ ũsu mũnene makatũlilikanasya kĩanda kĩla twĩ nakyo kya mwanya kya kũmũthũkũma Yeova vamwe nenyu.”
ANDŨ ME NDŨŨ NĨMAEAA NGEWA
18. Twaĩle kwĩkũlya ata ĩũlũ wa ũndũ tũeaa ngewa na Yeova?
18 Ĩla andũ me ndũũ maea ngewa nesa, ũnyanya woo nũendeeaa kwĩthĩwa wĩ mũseo. Kũea ngewa Indanetinĩ na kũtũmanĩa ũtũmani mũkuvĩ kwĩsĩla simũ, nĩ maũndũ maingĩvĩte mũno ĩvindanĩ yĩĩ andũ meũtũmĩa Indaneti na simũ mũno. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nata ĩũlũ wa kũea ngewa na Mũnyanyae witũ mũnene, Yeova? Vate nzika, nĩwe “ũla wĩw’aa mboya.” (Sav. 65:2) Ĩndĩ nĩ mavinda meana we, ũeaa ngewa nake?
19. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya ĩla tũkũemwa nĩ kũtavya Yeova kĩla kĩũtũthĩny’a ngoonĩ?
19 Athũkũmi amwe ma Yeova nĩmaemawa nĩ kũmũtavya kĩla kĩũmathĩny’a ngoonĩ. Ĩndĩ, Yeova endaa ĩla tũũmũvoya tũmũtavye kĩla kĩũtũthĩny’a ngoonĩ. (Sav. 119:145; Iĩo 3:41) Nao nata twaemwa vyũ nĩ kũweta maũndũ asu? Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya? Vaulo aandĩkĩie Aklĩsto ma Lomi ũũ: “Nũndũ tũtyĩsĩ kũvoya tondũ twaĩlwe; ĩndĩ ũla Veva mwene nũtũvoyeaa na kũluma kũtaweteka; nake ũla ũmanthaa ngoonĩ nĩwĩsĩ kwenda kwa Veva ũndũ kũilyĩ, nĩkwĩthĩwa avoyeaa atheu kwĩanana na kwenda kwa Ngai.” (Alo. 8:26, 27) Kũsũanĩa ndeto ila iandĩkĩtwe mavukunĩ ma Mbivilia ta Yovu, Savuli, na Nthimo kũkatũtetheesya tũmanye ũndũ tũtonya kũelesya Yeova ũndũ tũkwĩw’a.
20, 21. Tũkwataa ũkiakisyo mwaũ kumana na ndeto sya Vaulo ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Avilivi 4:6, 7?
20 Ĩla twakwatwa nĩ mathĩna, twaĩle kũlilikana ũtao wa Vaulo ũla wĩ ĩvukunĩ ya Avilivi. Aandĩkie ũũ: “Mũikemakĩe kwa ũndũ o na wĩva; ĩndĩ kĩla ũndũnĩ mavata menyu nĩmatavanw’e kwa Ngai na kũvoya na kwĩsũva vamwe na kũtũnga mũvea.” Kũea ngewa nesa wĩana ũu vamwe na Mũnyanyae witũ ũla mũnene kũkatuma tũkwata ũkiakisyo. Kyu nĩkyo kĩtumi Vaulo ũendee kwasya atĩĩ: “Mũuo wa Ngai, ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi w’onthe, ũkasũvĩaa ngoo syenyu na mosũanĩo menyu nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.” (Avi. 4:6, 7) Twaĩlĩte kũtũnga mũvea kĩla ĩvinda nũndũ wa “mũuo wa Ngai” ũla ũsũvĩaa ngoo sitũ na ilĩko sitũ.
21 Mboya nĩtũtetheeasya kũlũlũmĩĩlya ũnyanya witũ vamwe na Yeova. Kwoou twaĩle ‘kũvoyaa tũtekũeka.’ (1 Ath. 5:17) Ĩsomo yĩĩ yaĩlĩte kũtũtetheesya tũlũlũmĩĩlye ũnyanya witũ na Ngai na tũiatĩĩaa myolooto yake mĩlũngalu. Kwoou ekai tũendee kũsũanĩa ĩũlũ wa moathimo ala tũtanĩaa nũndũ Yeova nĩ Ĩthe witũ, Ngai witũ, na Mũnyanyae witũ.