ANDŨ MA MŨIKA MAKŨLASYA
Nata Ethĩwa Ndyendete Kũthi Sukulu?
Alimũ akalĩ. Kũthingʼĩĩwʼa nĩ angĩ kwĩka maũndũ ala mekwenda. Mĩtiani ĩte laisi, na kwĩthĩwa na wĩa mwingĩ wa sukulu. Isu nĩ itumi ianĩtye sya mũndũ kwĩwʼa atendete sukulu.a Mwĩĩtu wa mũika wĩtawa Rachelb aĩtye:
“Nĩ kavaa ngethĩwa vandũ vangĩ ĩndĩ ti sukulu. Nĩ kavaa nganyuva kũtũmĩa ĩvinda ũtee wa ũkanga, kwĩthwa vamwe na anyanyawa kana kũtetheesya asyai makwa kũua kana kwĩka ũtheu!”
Ũkethĩwa wĩwʼaa ta Rachel, no wĩwʼe myaka ĩla ũũtũmĩa wĩ sukulu ta kyovo kya yela waĩle kũmĩanĩsya nakyo nginya yĩla ũkamina. Ĩndĩ nĩvatonyeka ũkethĩwa na woni mũseango ĩũlũ wa ĩvinda yĩla ũtũmĩaa sukulu?
We nĩwĩsĩ? Yĩla watata wĩthĩwe na woni ũla waĩlĩte ĩũlũ wa sukulu, ũkeethĩawa ũtonya kũvanga maũndũ maku nesa na ũyĩeka kwona sukulu ta vandũ va kũtata wũmĩĩsyo waku. O na ĩngĩ, ũkamyonaa ta vandũ va kũũtetheesya ũkwate ũtũĩka ũla ũkaũtethya watwʼĩka mũndũ mũima.
Nĩ kana wĩthĩwe na woni mũseo ĩũlũ wa sukulu, tata ũsũanĩe maũndũ aa maatĩĩe:
Kĩsomo kyaku. O ũndũ weemanyĩsya maũndũ maingangĩ, nowʼo ũkethĩwa ũtonya kũthĩnĩkĩa mathĩna ĩvindanĩ yũkĩte wĩ wĩanĩ na wĩ maũndũnĩ angĩ, vandũ va kwĩkwatya andũ angĩ maũtetheeasye kĩla ĩvinda. No wĩkũlye, o na kau ve maũndũ ndendete ĩũlũ wa sukulu, ndethekaa ata nĩ kĩla nĩmanyĩasya?’
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Sũvĩa ũĩ mwĩanĩu na kĩlĩko.”— Nthimo 3:21.
Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu “Nifanye Nini Ikiwa Ninaanguka Mitihani?”
Maũndũ ala wĩkaa. Maũndũ ala wĩkaa sukulu kĩla mũthenya no maũtetheesye ũkatũmĩa ĩvinda yaku nesa, ũkeka kĩla kyaĩle na ũkethĩwa mũthũkũmi wĩ kĩthito. Asu nĩ maũndũ ũkendeka wĩanĩsye watwʼĩka mũndũ mũima. Ĩkũlye-ĩ: ‘Nĩ kwa nzĩa ta syĩva maũndũ ala nĩkaa sukulu kĩla mũthenya matonya kũndetheesya nĩke kĩla kyaĩle na ndyĩthĩwa nĩ mũthũkũmi wĩ kĩthito? Nĩ kyaũ naĩle kwĩka naĩlangye maũndũ asu?’
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Wĩanĩ wʼonthe ve ũtandĩthyo.”—Nthimo 14:23.
Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu “Ndonya kũtũmĩa ĩvinda yakwa nesa ata?”
Ngwatanĩo yaku na ala angĩ. Kũtũmĩa ĩvinda vamwe na ala mũsomaa ĩmwe sukulu, no kũũtetheesye ũkewʼĩaa ala angĩ tei na kũmanengae ndaĩa. Mũndũũme wa mũika wĩtawa Joshua aĩtye: “Kwĩmanyĩsya kũea ngewa na andũ nĩ kwa vata o ta kwĩmanyĩsya isitoli na saenzi. Nĩ ũtũĩka ũkatũmĩaa thayũnĩ waku wʼonthe.” Ĩkũlye-ĩ, ‘Nĩ kyaũ nĩmanyĩĩtye sukulu ĩũlũ wa kũea ngewa na ala angĩ, o na ethĩwa maumĩte kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo kana me na mĩĩkĩĩo yĩ kĩvathũkanyʼo?’
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Manthai kwĩthĩwa na mũuo na andũ onthe.”—Aevelania 12:14.
Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu “Ndonya ata kwaĩlangya nzĩa yakwa ya kũea ngewa?”
Ĩvinda yaku yũkĩte. Sukulu no ĩkũtetheesye kũmanya ũtonyi waku na kwĩyĩkĩĩa mĩvango kwosana na ũtonyi ũsu. Mũndũ mũka wa mũika wĩtawa Brooke aĩtye, “No ũmanyĩwʼe ũtũĩka mũna, o tondũ neekie, nĩ kana yĩla ũkamina sukulu wĩthĩwe ũtonya kũkwata wĩa.” No wĩkũlye-ĩ: ‘Ngeanĩsya mavata makwa ata ĩtina wa kũmina sukulu? Ndonya kũmanya ata kana kĩla ngwĩmanyĩsya kĩkandetheesya nĩkwate wĩa?’
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Tindimalya nzĩa ya nyaĩĩ syaku.”—Nthimo 4:26.
a Myolooto mingĩ ĩla ĩneenewe kĩlungunĩ kĩĩ no ĩtetheesye syana ila isomeaa mũsyĩ.
b Masyĩtwa amwe nĩ mavĩndũe.