ŨTETHYO KWONDŨ WA ANDŨ MA MŨSYĨ | MŨSYAI MŨSEO
Syana na Isese sya Kũea Ngewa—Kĩlungu kya 2: Kũmanyĩsya Mwana Waku wa Mũika Kũtũmĩaa Isese sya Kũea Ngewa Esũvĩĩte
Ĩtina wa kũvindĩĩsya mĩisyo ĩla yĩthĩawa vo, asyai aingĩ mayĩtĩkĩlasya syana syoo itũmĩe isese sya kũea ngewa. Ĩndĩ o na vailye ũu, weetĩkĩlya mwana waku wa mũika atũmĩe isese sya kũea ngewa, ũtonya kũmũtetheesya ata evathane na mathĩna ala matonya kumĩla na ayĩmanyĩsya kũtũmĩa Indaneti kwa ũĩ?
Kĩlungunĩ kĩĩ
Maũndũ ala mwana waku wa mũika ũkavĩtasya mbee
Kĩla waĩle kũmanya: Nũndũ isese sya kũea ngewa nitonya kũsumbĩka mũndũ, mwana waku wa mũika nũtonya kwĩthĩwa ayenda kũtetheewʼa eyĩkĩĩe mĩvaka ya ĩvinda yĩla ũkatũmĩaa isesenĩ isu.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Mũĩkĩĩthye nesa maũndũ ala ma vata nĩ meva.”—Avilivi 1:10.
Sũanĩa ũndũ ũũ: We mwana waku wa mũika nũtũmĩaa isese sya kũea ngewa yĩla waĩlĩte kwĩthĩwa akomete, ayĩka wĩa wa sukulu, kana e vamwe na andũ ma mũsyĩ? Ala mekaa ũkunĩkĩli maasya kana andũ ma mũika maĩlĩte kũkomaa masaa ta kenda kĩla ũtukũ, ĩndĩ ala matũmĩaa masaa meana ũna isesenĩ sya kũea ngewa nĩvatonyeka makethĩwa makomaa masaa ĩtheo wa mũonza.
Ũndũ ũtonya kwĩka: Neenea na mwana waku wa mũika maũndũ ala waĩle kũvĩtasya mbee, na nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũĩ eyĩkĩĩe mĩvaka ya ĩvinda yĩla waĩle kũtũmĩa isesenĩ sya kũea ngewa. Ĩkĩa mĩao ĩte kũmũvinyĩĩa mũno, kwa ngelekanyʼo ndaĩlĩte kũtũmĩa syĩndũ ta simũ ũtukũ yĩla wathi kũkoma. Kĩeleelo kyaku nĩ kũtetheesya mwana waku wa mũika ethĩwe na nguma ya kwĩsiĩĩa—ĩla ĩkamũtetheesya mũno atwʼĩka mũndũ mũima.—1 Akolintho 9:25.
Ũndũ mwana waku wa mũika ũkewʼaa ngoonĩ na kĩlĩkonĩ
Kĩla waĩle kũmanya: Yĩla mũndũ wa mũika wasisya visa iseũvangĩĩwʼe nĩ syĩndũ ta simũ ikethĩwa syĩ sya kwendeesya na vitio sya maũndũ o ala ma kũtanĩthya anyanya make maneekaa, nĩvatonyeka akewʼa ta wĩ weka, akemakĩa, na akakwʼa ngoo.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ĩvathanei na . . . kĩwĩu.”—1 Vetelo 2:1.
Sũanĩa ũndũ ũũ: Kũtũmĩa isese sya kũea ngewa nĩkũtumaa mwana waku wa mũika ambĩĩa kwĩyĩelekanyʼa na angĩ ũndũ vataĩle na ndambĩĩa kũthĩnĩka ĩũlũ wa ũndũ we ũilye kana wũmbĩtwe? Mwana waku wa mũika nĩwĩwʼaa kana thayũ wa andũ ala angĩ onthe nĩ wa kwendeesya, ĩndĩ wake ti wʼo ũilye?
Ũndũ ũtonya kwĩka: Neenea na mwana waku wa mũika mĩisyo ĩla yumanaa na kwĩyĩelekanyʼa na angĩ. Ĩthĩwa wĩsĩ kana eĩtu nĩmatonya kũkwatwa nĩ ũndũ ũsu mũnango kwĩ imwana, nũndũ eĩtu makothaa kũthĩnĩkĩa mũno ĩũlũ wa ũnyanya na ũndũ mĩĩ yoo ĩilye. O na no ũtetheesye mwana waku wa mũika akaekaa kũtũmĩa isese sya kũea ngewa mavinda kwa mavinda. Mwanake ũmwe wa mũika wĩtawa Jacob aĩtye ũũ: “Nĩnavutie kĩsese kyakwa kya kũea ngewa kwa ĩvinda yĩana ũna. Kwĩka ũu nĩkwandetheeisye nĩke moalyũku ma maũndũ ala navĩtasya mbee na neethĩwa na woni mũseo ĩũlũ wakwa na ala angĩ.”
Maũndũ ala mwana waku wa mũika ũkekaa isesenĩ sya kũea ngewa
Kĩla waĩle kũmanya: Kwĩthĩwa isesenĩ sya kũea ngewa kũelekanĩtwʼe na kwĩkala mbee wa ĩkomano. Andũ mayĩema kũemanwa na ithokoo ikaumĩla.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Vetai kwenyu kĩla mũthemba wa woo mwai, ũthatu, ũthilĩku, ĩteta, [na] kũumana . . . Ĩwʼanĩai tei.”—Aeveso 4:31, 32.
Sũanĩa ũndũ ũũ: Isese sya kũea ngewa nitumĩte mwana waku wa mũika ambĩĩa kũsukana, kwambĩĩsya ithokoo, kana kũtũmĩa ũneeni ũte mũseo?
Ũndũ ũtonya kwĩka: Tetheesya mwana waku wa mũika aelewe myolooto ya mwĩkalĩle mũseo ũla waĩlĩte kwĩthĩawa nawʼo Indanetinĩ. Ĩvuku Digital Kids yaĩtye: “Nĩ kĩanda kitũ twĩ asyai kũmanyĩsya syana sitũ ũtheinĩ kana ũngʼendu ndwĩtĩkĩlĩka vandũ o na va—yĩthĩwe nĩ metho kwa metho kana nĩ Indanetinĩ.”
Lilikana kana ti nginya mũndũ ethĩwe e isesenĩ sya kũea ngewa nĩ kana aendeee kwĩkala thayũ na kana ti asyai onthe metĩkĩlasya amũika moo maitũmĩe. Ethĩwa nĩweetĩkĩlya mwana waku wa mũika atũmĩe isese sya kũea ngewa, ĩkĩĩthya nĩ mũimu ũkethĩa no eyĩkĩĩe mĩvaka ya ũndũ ũkũtũmĩa ĩvinda, nũkwĩthĩwa na anyanya ma wʼo, na nũkwĩvathana na syĩndũ ila itaĩlĩte.