Mars

Yeftee newaa mba ɛ nɛ wɛ patɩkpɛndɩ ɖoo yɔ, palabɩ-ɩ sʋsɩ, papaɖɩ-ɩ nɛ pɔɖɔɔnɩ-ɩ pa-caa ɖɩɣa taa se etaahiɣ ñɩm mbʋ pɩɩwɛɛ se kajalaɣ pɩɣa ɛwɛɛna yɔ. (Th. 11:1-3) Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ paya-ɩ se ɛsɩnɩ-wɛ yɔ, etikizi. (Th. 11:4-11) Yehowa hɩɖɛ yɔɔ lʋbʋ tɔm kaacɛyɩ Yeftee ɛsɩndaa nɛ pɩkɩlɩ ɖɩwɩzɩyɛ nɖɩ paaɖʋ-ɩ yɔ. Ɛɛtɛm ɛ-taa se ɛwɛɣ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa, piyeba nɛ pɩwazɩ ɛ-maɣmaɣ nɛ pɩtɛ pɩwazɩ ɛyaa lalaa. (Ebr. 11:32, 33.) Ðɩkaɣ yebu se Yeftee kɩɖaʋ ɛkpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ na? Pɩtɩla, ɖo-koobiya nabɛyɛ labɩ-ɖʋ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. Ye mbʋ yɔ, ɖitaayele nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ ɖikizi kediɣzisi wobu, ɖiyele Yehowa sɛʋ, yaa ɖiyele nɔɔ kʋɖʋmaɣ labʋ nɛ ɛgbɛyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Ɛzɩ Yeftee yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩkpaɣ Bibl paɣtʋ kila nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ kaɖɛ alɩwaatʋ taa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɔɔlɩ kɩbandʋ labʋ.​—Roma 12:20, 21; Kol. 3:13. w16.04 1:7, 9, 10

Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ alɩwaatʋ pazɩ yem, ɛlɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ tɩnaɣ yɔɔ. Ðɩkpaɣ se kpɩyʋʋ nakʋyʋ sʋ lɩm. Mba pɛwɛ kɩ-taa yɔ, pʋcɔ nɛ pehiɣ ñʋʋ yabʋ lɛ, pɩwɛɛ se paya lɩm nɛ patalɩ kidiiliŋ yɔɔ. Ye pɩlaba se nɔɔyʋ ñɔtɩnɩ kidiiliŋ nɛ eyele lɩm yaʋ se pɩnɩ-ɩ kɔyɔ, ɛ nɛ weyi eyebi lɩm yaʋ ɖooo lɩm hɛkʋ taa yɔ pɛwɛ ɖeyi ɖeyi. Pɩtɛŋnɩ-wɛ nɛ sɩm. Pɩwɛɛ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam kʋñɔmɩŋ taa nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩsʋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ. Mbʋ kaɣnɩ ɖa-ñʋŋ yabʋ. Ða-lɩmaɣza labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ apostoloo Pɔɔlɩ ñɩna. Ɛyɔɔdɩ tam nabʋlɛ se paa pɩnɩ-ɖʋ yɔ “piitisiɣ ɖo-toma taa.” (2 Kɔr. 4:16; ABT) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim se ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ tɩnaɣ yɔɔ. Ða-lɩmaɣza lakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ Roma 8:37-39 taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ pɩ-taa, ɖɩwakɩ, weyi ɛsɔɔlɩ-ɖʋ yɔ, ɛ-kʋjɔʋ yɔɔ. Ɛɛɛ, mana siŋŋ se: Pɩtɩkɛ sɩm, pɩtɩkɛ wezuu, pɩtɩkɛ tiyiyaa, pɩtɩkɛ ɖoŋ tɩnaa, pɩtɩkɛ lɛɛlɛɛyɔ, pɩtɩkɛ cee wayɩ, pɩtɩkɛ ɖoŋ nɩɩyɩ, pɩtɩkɛ ɖɔɖɔ wonuu kɩlɩzʋʋ kaayasɩnɩ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɛ-hɛkʋ taa.” w16.04 2:17, 18

Tɩmnɩ Yehowa se ɛha-ŋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ ŋɖiɣzini wɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ tituzi-ŋ se ŋɖʋ ñɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa yɔ, nɛ ŋna ɖɔɖɔ ɛzɩma ŋla nɛ ŋwabɩ-tʋ yɔ. Ye pɔtɔ-ŋ salaka yaa pɔhɔm ña-nɩŋgbaaŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋñɔnɩ toovenim sɛtʋ kpam kɔyɔ, tɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlʋ ñe-tisuu yɔɔ nɛ abalɩtʋ nɛ ŋkaɖɩnɩ paa nazɩm mbʋ. (Tʋma 4:27-31) Yehowa pɩzɩɣ ɛtɩŋnɩ Bibl yɔɔ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ. Kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋmaɣzɩ Bibl masɩ nzɩ sɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ se ŋtaaɖʋ ñɔ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa alɩwaatʋ ndʋ pɩtakɩɣ-ŋ yɔ, sɩ-yɔɔ. Ðɔkɩ masɩ nzɩ ña-ñʋʋ taa lɛɛlɛɛyɔ nɛ ye pɩlabɩ se wiɖiyi ŋŋtasɩɣ hiɣu waɖɛ se ŋkalɩ Bibl yɔ, sɩpɩzɩ nɛ sɩsɩnɩ-ŋ. Bibl pɩzɩɣ ɖɔɖɔ kɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋcɛyɩsɩ lidaʋ ŋgʋ ŋwɛnɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ wazasɩ yɔɔ yɔ. Lidaʋ ŋgʋ kɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩlʋbɩnɩ nazɩm. (Roma 8:25) Lɩzɩ masɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ wazasɩ nzɩ ña-maɣmaɣ ŋsɔɔlɩ kpem se ŋhiɣ yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ ŋkpaɣ ña-tɩ nɛ ŋɖʋ paradisuu taa nɛ ŋna ɛzɩma ŋkaɣ nɩʋ leleŋ wazasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ yɔ. w16.04 4:14, 15

Cooci ñʋndɩnaa iisusuu Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm. Paa pɔyɔɔdʋʋ Kewiyaɣ tɔm kɔyɔ, pa-taa sakɩyɛ wɩlɩɣ se pɩkɛ mbʋ pɩwɛ Krɩstʋ tʋ laŋɩyɛ taa yɔ. (Luka 17:21) Paasɩɣnɩ ɛyaa se panɩɩ pɩ-taa se Ɛsɔ Kewiyaɣ kɛ ɛsɔdaa komina ŋgʋ Yesu kɛ ki-Wiyaʋ yɔ. Nɛ paawɩlɩɣ-wɛ ɖɔɖɔ se ŋgʋ kaɣnɩ lɩzʋʋ ɛyaa pa-kʋñɔmɩŋ kpeekpe taa, nɛ piileɖiɣ lɛ kɩkaɣ ɖezuu kañatʋ lakasɩ tɩŋa tɛtʋ yɔɔ. (Natʋ 19:11-21) Ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, Kisimasɩ nɛ Paska wiye pɔtɔzʋʋ Yesu yɔɔ. Paasɩŋ tʋmɩyɛ nɖɩ Wiyaʋ Yesu kaɣ labʋ yɔ. Paasɩŋ ɖɔɖɔ mbʋ pʋyɔɔ pɩwɛɛ se posusi tɔm yɔ. Ðiisusuu tɔm se ɛyaa ɩcɔɔ-ɖʋ liidiye nɛ ɖɩma kuduyuŋ sɔsɔŋ. Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩkpaɣ Ɛsɔtɔm nɛ ɖɩlabɩnɩ tadɩyɛ. (2 Kɔr. 2:17) Pɩtɩpɔzɩ se tɔm susuyaa ɩɖaŋ se pɛhɛyɩ-wɛ pa-tʋmɩyɛ yɔɔ.​—Tʋma 20:33-35. w16.05 2:7, 8

Ðɩkpaɣ se wondu natʋyʋ wɛɛ nɛ tɩlakɩ-ŋ liu, ɛlɛ ŋnawa se ye ŋsu-tʋ yɔ, pɩcɛyɩɣ koobiya nabɛyɛ ɛgbɛyɛ taa. Ɛlɛ, pɩtɩla yɔ ŋnawa se Bibl tɩɖʋ paɣtʋ natʋyʋ kpayɩ wondu ndʋ ti-suu yɔɔ. Paa mbʋ yɔ, suwe Yehowa ñamaɣzɩɣ wondu ndʋ ti-suu yɔɔ? Apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ lɔŋ ɛnɛ: “Halaa ɩtɔɔlɩ tɔɔla kɩbana; pa-tɩ sandʋʋ ɛmaɣna, pɩtaakɛ ñɔsɩ lʋʋ, sika, ñɩɣlɩm pɛɛ, yaa ñɩɣlɩm wondu pɔ-yɔɔ . . ., ɛzɩ halaa mba pañaŋ Ɛsɔ nɛ palakɩ ɛ-tʋmɩyɛ siŋŋ yɔ.” (1 Tim. 2:9, 10) Toovenim taa lɛ, pɩwɛɛ se abalaa ɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ. Ðiisuu wondu yaa ɖɩɩñɔɔzʋʋ ɖa-tɩ lɛ, ɖɩɩmaɣzɩɣ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɖʋ yɔ pi-ɖeke pɩ-yɔɔ na; ɛlɛ ɖɩmaɣzɩɣ ɖɔɖɔ ɖoŋ weyi pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ lalaa yɔɔ yɔ ɩ-yɔɔ. Ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm nɛ ɖisuu wondu camɩyɛ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɖɩmaɣzɩɣ koobiya yɔɔ nɛ ɖɩtɩsɔɔlɩ se ɖɩla nabʋyʋ nɛ piyiɣdi pa-lɩmaɣza yaa pɩɖʋ-wɛ ɖɩwɩzɩyɛ.​—1 Kɔr. 10:23, 24; Fil. 3:17. w16.05 3:14

Alɩwaatʋ ndʋ Aɖam kaɖɩnɩ Yehowa yɔ, ɛtɩtasɩ kɛʋ Ɛsɔ pɩyalʋ. Paa mbʋ yɔ pɩnzɩ kɔm nɛ sɩɖɛɣ lɛ, Aɖam sɛyɩnaa “canɖaʋ sɔsɔʋ” nakʋyʋ lɩzaa se kɩtɩnɩɣ Ɛsɔ kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ. (Ebr. 12:1) Poluzi pa-tɩ pa-Lɩzɩyʋ tɛɛ nɛ pawɩlɩ se ɛnʋ pɔsɔɔlaa se ɛkɛ pa-Caa nɛ pa-Mayʋ, ɛlɛ patɩsɔɔlɩ se Sataŋ ɛkɛ pa-caa. (Yoh. 8:44) Ɛzɩma pɔñɔnɩ Ɛsɔ kpam yɔ, pɩtɔzʋʋ-ɖʋ sɔnɔ evemiye mayaɣ taa tɔm yɔɔ. Sɔnɔ ɖɔɖɔ, mba payɩ pɛsɛɣ Yehowa fezuu taa nɛ toovenim taa yɔ, pañakɩ pana se pɛwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ ñamtʋ. Panawa se pɩkɛnɩ-wɛ waɖɛ sɔsɔɖɛ se payaa Yehowa se pa-Caa nɛ pa-Mayʋ nɛ poluzi pa-tɩ ɛ-tɛɛ. Ŋyeki ña-tɩ ɛzɩ cʋʋ ŋgʋ kɩwɛ yɔɔ yɔɔ yɔ se Yehowa ɛñɔɔzɩ-ŋ nɛ ŋɖe ɛ-ɛsɩndaa ɛzɩ cʋʋ ñanaɣ kɩbaŋa yɔ? Ŋnaɣ ño-koobiya ɛzɩ ɛyaa mba Yehowa wɛɛ nɛ ɛñɔɔzʋʋ-wɛ pazɩ pazɩ yɔ? w16.06 1:2, 3

Ðɩñɔtɩnɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ kpam nɛ pɩtakɩɣ ɖe-tisuu. Pɩwɛɣ ɖeu se ɖiwiliɣ ɖa-taa tam nɛ ɖɩna se ɖɩwɛnɩ tisuu siŋŋ na. Ðɩpɩzɩɣ ɖɩtazɩ ɖa-taa nɛ ɖɩna se lɩmaɣza wena ɖɩwɛnɩ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Maatiyee 6:33 taa yɔ tɩ-yɔɔ. Pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Mbʋ mansɩɣ kajalaɣ lone taa nɛ lɩmaɣza wena mankpakɩɣ yɔ, awɩlɩɣ se toovenim taa lɛ mentisiɣ Yesu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ? Meyeki kediɣzisi wobu nɛ tɔm susuu se pɩsa nɛ mañɩnɩ liidiye sakɩyɛ na? Ye man-tʋmɩyɛ ɛkpakɩɣ-m alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ɖiyeki nɛ pɩnɩɣ-m, ɛbɛ mankaɣ labʋ? Mankaɣ yebu se ɛjaɖɛ ɛwɛɛnɩ ɖoŋ mɔ-yɔɔ nɛ halɩ meyele Yehowa sɛʋ na?’ Ye ɖɩɩñakɩ pana paa ɛzɩmtaa se ɖɩɖɔ paɣtʋ ndʋ Bibl ɖʋ taabalɩyɛ ɖʋʋ, ɛgbɛyɛ taa lɩzʋʋ yaa aleɣya labʋ yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ kɔyɔ, ɖa-laŋɩyɛ pɩzɩɣ ɖɩsʋʋ kpɩzɩŋ. Ye ŋnawa se ña-laŋɩyɛ paɣzɩ sʋʋ kpɩzɩŋ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla? Kpɛdɛyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ŋtazɩ ña-taa nɛ ŋna se ŋwɛnɩ tisuu na. Ye mbʋ, tisi se pɩkɛnɩ-ŋ ɛjandʋ nɛ ŋtɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ ɖoŋ ɖoŋ nɛ ŋñɔɔzʋʋ ña-lɩmaɣza. w16.06 2:8, 9

Ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ lɛ, Yehowa sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa wɛ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ŋgee kpem yɔ ɖɩ-taa. Mba lɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Pɩkɛ toovenim se patɩtalɩ pilim nɛ pɛwɛnɩ ɖɔɖɔ ɛjandʋ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa fezuu kiɖeɖeu wɛɛ kiɖiyiɣ-wɛ nɛ pohukuu nɛ pɛɖɛɣnɩ ɛsɩndaa. Alɩwaatʋ ndʋ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ paɣzɩ pɩnaɣ 1914 taa yɔ, Ɛsɔ sɛyaa mba paawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ pataaɖɔɔ. Ɛlɛ Yehowa wazɩ pɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ. Pʋwayɩ lɛ, ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ kpɛlɩkɩ Bibl nɛ papɩsɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Yehowa kaayɔɔdɩ ɛzɩma ɛ-sɛyaa kaɣ huuu yɔ pɩ-tɔm. Ɛtɛm yɔɔdʋʋ tɔm ndʋ tɩwɛ sɔnɔ evemiye mayaɣ taa yɔ lɛ, ɛsɔzɩ se: “Ma [Yehowa], mankaɣ labʋ mbʋ tuda, pɩ-tɛ alɩwaatʋ talɩɣ lɛ.” Sɔnɔ, pɩnaɣ kaɣlaa se natʋ tɔm ndʋ, tɩlaba. Ɛsɔ sɛyaa mba pɛwɛ sɔnɔ yɔ, pɔɖɔwa nɛ pɩkɩlɩ ajɛɛ sakɩyɛ taa ɛyaa. w16.06 4:1, 2

Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu kaanawa se ɛ-Caa ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ sumasɩ yɔɔ nɛ ekizi se ɛɛcɔŋnɩ ɛyaa kɩcɛyɩm ɖeɖe. (1 Pɩy. 5:6, 7) Yehowa ɛɛkaɣ kpaɣʋ tɔɔnaɣ nɛ ɛɖʋ ɖɔ-nɔɔ taa, ɛlɛ ye ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩhayɩ tɔɔnaɣ yaa ɖɩñaɣ pana se ɖihiɣ liidiye nɛ ɖɩya ɖe-evemiye taa tɔɔnaɣ yɔ, ɛwazɩɣ-ɖʋ. Ye ɖɩwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ eseɣti lalaa se papasɩ mbʋ pɛwɛna yɔ pɩ-yɔɔ nɛ paha-ɖʋ. Yesu tɩyɔɔdɩ se Yehowa haɣ sumasɩ ɖɩzʋyɛ, ɛlɛ Yehowa ha-sɩ lɛɣtʋ se pɩsɩnɩ-sɩ nɛ sɩla ɖandʋ. Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖa nɛ ɖɔ-hɔʋ ɖɩwɛɛnɩ ɖɩzʋyɛ. Yesu pɔzaɣ tɔm ndʋ tɩwɛ sɔnɔ evemiye mayaɣ taa yɔ lɛ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛnawa se piileɖiɣ lɛ, ɛlaɣ e-wezuu ɛyaa yɔɔ. (Cɔnɩ ɖɔɖɔ Luka 12:6, 7.) Pɩtɩkɛ ɛsɔdaa sumasɩ yɔɔ Yesu sɩba. Ɛlɛ ɛyaa yɔɔ ɛsɩba se papɩzɩ nɛ pehiɣ wezuu maatɛŋ.​—Mat. 20:28. w16.07 1:11-13

Ɛzɩma pɩlaba nɛ ɛyaa sʋʋ kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm pa-taa? Bibl lɩzɩ pɩ-taa se ‘ɛyʋ kʋyʋm Aɖam kɩwɛɛkɩm yɔɔ sɩm tɔɔ kewiyaɣ’ ɛyaa kpeekpe yɔɔ. (Roma 5:12, 14, 17) Paa mbʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩzɩ se ɖɩɩtasɩɣ yebu se kɩwɛɛkɩm ɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ. Ye ɖɩwɛnɩ tisuu Krɩstʋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ kɔyɔ, piyeki nɛ Yehowa lootiye wazɩ-ɖʋ. (Roma 5:20, 21) Paa ɖɩkɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa kɔyɔ, pɩtɩmʋna se ɖiyele nɛ kɩwɛɛkɩm ɖiyi-ɖʋ yaa pɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ. Pʋyɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ kɩwɛɛkɩm yɔ, ɖɩpɔzʋʋ Yehowa se ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-ɖʋ. Ye mbʋ, Yehowa kʋjɔʋ yaa e-lootiye wazɩɣ-ɖʋ siŋŋ. Ɛzɩma tɩyɛ? Pɔɔlɩ lɩzɩ pɩ-taa se: “Ɛsɔ kʋjɔʋ ŋgʋ . . . kɩwɩlɩnɩ-ɖʋ kɩwɛɛkɩm seu nɛ hadɛ cɩnɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ seu, se ɖɩwɛɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ ɛzɩ ɛyaa mba pamaɣzɩɣ camɩyɛ, pɛwɛ siɣsiɣ nɛ pañaŋ Ɛsɔ yɔ.”​—Tiiti 2:11, 12. w16.07 3:5, 6

Kajalaɣ nesi ɖɔkʋʋ katɩ kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ Aɖam nɛ Ɛva palɩzaa se pamaɣnɩ Yehowa paɣtʋ yɔɔ yɔ. Sataŋ Yiliyu, weyi payaɣ ɖɔɖɔ se “ɖooo lɔndaa ɖʋm” yɔ, epeɣzi Ɛva nɛ ɛlɛ maɣzɩ se ye ɛtɔɔ “kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm sɩmtʋ tɩʋ” piye yɔ, ɛwɛɣnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖiyeki se ɛtɩlɩ kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm yɔ. Ɛva tɩña waɖɛ nɖɩ ɛ-walʋ kaawɛnɩ hɔʋ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩpɔzɩ ɛ-lɩmaɣza pʋcɔ nɛ ɛtɔɔ tɩʋ piye nɖɩ. Aɖam ɖɔɖɔ tɩña Ɛsɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ etisaa nɛ ɛtɔɔ tɩʋ piye nɖɩ ɛ-halʋ cɛlɩ-ɩ yɔ. (Natʋ 12:9; Kiɖe 2:9, 16, 17; 3:1-6) Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ pɔzɩ Aɖam akɔnta ɛ-lakasɩ yɔɔ yɔ, ɛtɔm se ɛ-halʋ cɔlɔ pɩlɩnaa nɛ ɛnʋ la kɩwɛɛkɩm. Ɛva ñɔtɔm se ɖʋm cɛtɩnɩ-ɩ nɛ ɛtɔɔ tɩʋ piye. (Kiɖe 3:12, 13) Aɖam nɛ Ɛva pañɩnɩ kawanaɣ, ɛlɛ Yehowa hɔm pa-nɩŋgbaaŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pamanɩ ɛ-paɣtʋ yɔɔ faɖaɖa. Pɔ-tɔm kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ lɔŋ siŋŋ. Pʋcɔ halʋ nɛ ɛ-walʋ pehiɣ koboyaɣ lɛ, pɩwɛɛ se pa-taa paa weyi lɛ, ɛña Yehowa nɛ ye ɛlabɩ nabʋyʋ yɔ ɛtaawaanɩ lɛlʋ. w16.08 1:1, 4, 5

Ɛbɛ yeki nɛ halaa nabɛyɛ nɛ pa-walaa palɩzɩɣ se payaɣ ɖama? Nabɛyɛ lɛ, paahikiɣ mbʋ paaɖaŋ nesi ɖɔkʋʋ taa yɔ; piyeki nɛ pitiki-wɛ yɔɔɔ nɛ halɩ pa-taa wɩɣnɩ pa-tɩ nɛ pɛ-tɛŋga. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pa-lɩmaɣza nɛ ɛzɩma pafalɩsɩ-wɛ nɛ papaɣlɩ yɔ pɩwɛ ndɩ ndɩ, nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ-wɛ kaɖɛ. Pɩtasɩ lɛ, paanɩɣnɩ ɖama ɛzɩma palabɩnɩ liidiye tʋmɩyɛ, ɛzɩma pɔcɔnɩ pe-piya yɔɔ nɛ ɛzɩma pa nɛ pɔ-hɔŋ taa ñɩma pɛwɛɛ yɔ, pɩ-yɔɔ. Ɛlɛ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ lɛ se Krɩstʋ ñɩma mba pɔɖɔkɩ nesi yɔ, Ɛsɔ ɖiyiɣ pa-taa sakɩyɛ nɛ pɔcɔŋnɩ kala wena pakatɩɣ yɔ a-ɖeɖe. Krɩstʋ ñɩma mba pɔɖɔkɩ nesi yɔ, ye pakatɩɣ kala yɔ pɩwɛɛ se pɔyɔɔdɩnɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ pasɩnɩ-wɛ. Ɛzʋtʋyaa pɩ fezuu taa nɛ papɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ-wɛ nɛ pakpaɣ Bibl lɔŋ tasʋʋ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ. Pɩtasɩ lɛ, pɩsa nɛ halʋ nɛ ɛ-walʋ pɔcɔnɩ kala wena pakatɩɣ yɔ a-ɖeɖe lɛ, pɩwɛɛ se patɩmnɩ Yehowa se ɛha-wɛ fezuu kiɖeɖeu nɛ kɩsɩnɩ-wɛ nɛ pakpaɣ Bibl paɣtʋ kila nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ pɛwɛɛnɩ fezuu lakasɩ.​—Gal. 5:22, 23. w16.08 2:11-13

Yesu taawɛɛnɩ alɩwaatʋ sakɩyɛ se esusuni tɔm. Paa mbʋ yɔ, ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛsɩnɩ ɛyaa mba ɛ-tɔm susuu kaakɛdɩnaa yɔ. Kɩyakʋ nakʋyʋ ɛcaɣ kpɩyʋʋ nakʋyʋ taa nɛ ɛwɩlɩ ɛyaa samaɣ ŋga kaacaɣ kidiiliŋ yɔɔ yɔ tɔm. Kɩyakʋ ŋgʋ, ɛlabɩ maamaaci lakasɩ nasɩyɩ nɛ Pɩyɛɛrɩ kpa kpakpasɩ sakɩyɛ. Nɛ pʋwayɩ lɛ, Yesu heyi Pɩyɛɛrɩ sɔnɔ evemiye mayaɣ taa tɔm. Pee kɩbana wena Yesu yɔɔdaɣ nɛ ɛ-lakasɩ palʋlaa? Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛ-taabalaa “powoni kpɩyɩŋ kidiiliŋ yɔɔ lɛ, peyebi-i nɛ patɩŋ Yesu wayɩ.” (Luka 5:1-11) Niikoodɛm kaakɛ Yuuda mba tɔm hʋyaa taa nɔɔyʋ, nɛ Yesu tɔm wɩlʋʋ kaakɛdɩnɩ-ɩ siŋŋ. Ɛɛsɔɔlaa se ɛtɩlɩ tɔm ndʋ nɛ pɩkɩlɩ, ɛlɛ sɔɔndʋ kpaɣaɣ-ɩ nɛ ndʋ ɛyaa kaɣ yɔɔdʋʋ ye panawa se ɛ nɛ Yesu palakɩ faawɩyɛ yɔ. Piyeba nɛ ewolo Yesu cɔlɔ ɖoo taa. Yesu tɩɖɔɔnɩ-ɩ, ɛlɛ ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛlɩzɩ-ɩ toovenim tɔm taa. (Yoh. 3:1, 2) Yesu kpakaɣ ɛ-alɩwaatʋ nɛ ɛkpazɩɣ ɛyaa tisuu ɖoŋ. Ða ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖɩpɩsɩ nɛ ɖɩna ɛyaa mba ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ-wɛ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ pɔsɔɔlaa yɔ tɩ-yɔɔ, nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Bibl. w16.08 4:10, 11

Ye ɖiluzuu ɖa-tɩ yɔ, ɖitisiɣ se Yehowa wɛ kele kele nɛ paɣtʋ ndʋ ɛɖʋʋ-ɖʋ yɔ, tɩwazɩɣ-ɖʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Pɩtasɩ lɛ, tɩ luzuu pɔzʋʋ se ɖɩña lalaa lɩmaɣza. Ye mbʋ, ye ɖɩɖɔŋ Ɛsɔ paɣtʋ kila yɔɔ nɛ ɖɩñaŋ lalaa ɛhʋyɛ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ‘ɖiluzuu ɖa-tɩ nɛ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɩɖɔŋ.’ Pɩwɛɛ se ɖo-wondu suu ɛwɩlɩ ɖo-koobiya nɛ ɛyaa lalaa kaɣlaa se ɖɩkɛ Yehowa sɛyaa. Ðɩñakɩ pana nɛ taa leleŋ se ɖɩɖɔ ɛ-paɣtʋ kila yɔɔ wondu suu nʋmɔʋ taa. Ðo-koobiya mʋnɩ samtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔñɔɔzʋʋ pa-tɩ camɩyɛ nɛ pɛwɛnɩ ɖɔnɛ kɩbanɖɛ. Nɛ piyeki nɛ laŋa kɩbana tɩnaa tisiɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, pɩɖʋʋ Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ pɩhaɣ-ɩ taa leleŋ. w16.09 3:18-20

Yakɔɔb kaatɛm ɛ-taa se paa pɩɩlaba ɛzɩma yɔ, ɛñakɩ pana nɛ ɛlʋbɩnɩ tiyiyu ɛnʋ. (Kiɖe 32:24-26) Nɛ toovenim taa lɛ, mbʋ ɛlaba nɛ Yehowa wazɩ-ɩ ɛ-pana ñaɣʋ yɔɔ. Ɛha-ɩ hɩɖɛ nɖɩ ɖɩmʋnɩ-ɩ yɔ, ɛya-ɩ se Izrayɛɛlɩ (pʋ-tɔbʋʋ se “weyi ɛ nɛ Ɛsɔ palʋkɩ yɔ,” yaa “Ɛsɔ lʋkɩ”). Yakɔɔb hiɣ kɩhɛyʋʋ ŋgʋ ɖa ɖɔɖɔ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñɩnɩɣ yɔ; kɩhɛyʋʋ ŋgʋ lɛ se ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa nɛ ɛlɛ wazɩ-ɩ. Yakɔɔb halʋ kʋsɔɔlʋ Rasɛɛlɩ kaaɖaŋ kpam se ɛna ɛzɩma Yehowa kaɣ ɖɔm ɛ-tɔm yɔɔ nɛ ɛwazɩ ɛ-walʋ liɖe yɔ. Ɛlɛ ɛtaawɛɛnɩ pɩɣa. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, ye halʋ ɛfɛyɩnɩ pɩɣa yɔ, ɛnɩɣ siziŋ pɩdɩɩfɛyɩ. Ye mbʋ, le Rasɛɛlɩ kaɣ hiɣu ɖoŋ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛlʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ tɩhaɣaɣ-ɩ lɩmaɣza kpem yɔ? Etilesi lidaʋ kpa. Ɛlɛ ɛtɩmaɣnɩ Yehowa paa ɛzɩmtaa se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛlʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ. Yehowa nɩ Rasɛɛlɩ adɩma, nɛ ɛwazɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ piya.​—Kiɖe 30:8, 20-24. w16.09 2:6, 7

Pɩcɛyaa kpem se ŋsɩnɩ ña-pɩɣa nɛ kana se ye kɔɖɔŋ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ yɔ, pɩwazɩɣ-kɛ siŋŋ. (Keɣa 1:1-3) Ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ŋla mbʋ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ ña-pɩɣa se kamaɣzɩ se pɩwɛɛ se kakʋyɩ nɛ kowolo kacaɣ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ poliŋ ñɩndʋ natʋyʋ taa. Nɛ pɩpɔzʋʋ se kalɩzɩ ɛyaa mba kɔsɔɔlaa se ka nɛ wɛ pacaɣ peeɖe yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ-kɛ se: “Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɛyaa mba pɛwɛɛna pʋcɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ mɩ-hɛkʋ taa?” Pʋwayɩ lɛ, ña nɛ kɛ ɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɩtazɩ lɔŋ kɩbaŋ weyi ɩwɛ Galaatii 5:19-23 taa yɔ ɩ-taa nɛ ɩna ɛyaa mba Yehowa sɔɔlaa se pacaɣ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ. Ye ŋlabɩ mbʋ yɔ, ña-pɩɣa pɩzɩɣ nɛ kɛkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ naalɛ. Kajalaɣ lɛ, ye ɖɩɖɔŋ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ yɔ, piyeki se ɖɩwɛɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Nabʋlɛ lɛ, Yehowa wɩlɩɣ-ɖʋ tɔm sɔnɔ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcaɣ wezuu ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa. (Iza. 54:13; Yoh. 17:3) Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋkpaɣ nɔɔyʋ kɩɖaʋ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa nɛ ŋsɩnɩ-kɛ nɛ kanɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa camɩyɛ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋnɩ Feŋuu Tilimiye taa tɔm ñʋʋ “Bibl lɛɣzɩɣ ɛyaa wezuu caɣʋ” yɔɔ. w16.09 5:13, 14

Nabʋyʋ taa, pɩpɩzɩɣ pɩɖɔkɩnɩ-ɖʋ, paa mbʋ yɔ pɩwɛɛ se ɖɩñɩnɩ alɩwaatʋ nɛ ɖɩlakɩ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ nɛ hɔʋ taa Bibl kpɛlɩkʋʋ. (Efɛz. 5:15) Ɛlɛ, ɖa-kaɖʋwa tɩkɛna se ɖɩkalɩɣ tɔm sakɩyɛ yem nɛ ɖɩɖɛɣ yaa ɖɩñɔɔzʋʋ tɔm ndʋ ɖɩkaɣ cosuu kediɣzisi taa yɔ ti-ɖeke. Ða-kaɖʋwa lɛ se ɖiyele nɛ Ɛsɔtɔm tukuni ɖa-laŋa nɛ pɩkpazɩ ɖe-tisuu ɖoŋ. Ðɩtaamaɣzɩɣ lalaa kɩcɛyɩm yɔɔ ɖeke alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ ɖɔɖɔ ɖa-maɣmaɣ ɖe-fezuu taa kɩcɛyɩm yɔɔ. (Fil. 1:9, 10) Pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñɔɔzʋʋ ɖa-tɩ se ɖiwolo tɔm susuu, kediɣzisi yaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñɔɔzʋʋ samaɣ taa tɔm natʋyʋ yɔ, pʋtɔma yɔ, ɖɩɩmaɣzɩɣ ɖa-maɣmaɣ ɖe-fezuu taa kɩcɛyɩm yɔɔ. Iyele nɛ ɖɩkpaɣ kɩɖaʋ kʋnɛ. Weyi ɛlakɩ tɔɔnaɣ yɔ, ɛɖɩkɩɣ-kɛ pʋcɔ nɛ ɛcɛlɩ-kɛ ɛyaa; ɛlɛ pɩtɩkɛ tɔɔnaɣ ŋga ɛɖɩkɩɣ yɔ ke-ɖeke keyekina se ɛwɛɛ wezuu. Ye ɛsɔɔlaa se ɛwɛɛ alaafɩya yɔ, pɩwɛɛ se ɛla ɛ-maɣmaɣ ɛ-tɔɔnaɣ nɛ ɛtɔɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ ye ɖɩsɔɔlaa se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ Yehowa ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpɛlɩkɩɣ Bibl ɖoŋ ɖoŋ. Pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖe-fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe. w16.10 2:10, 11

Ebree 11:1 wɩlɩɣ-ɖʋ mbʋ tisuu kɛnaa yɔ. (1) Tisuu kɛ “lidaʋ” ŋgʋ ɖɩwɛnɩ mbʋ ɖɩɖaŋaa yɔ pɩ-yɔɔ yɔ. Pɩ-taa nabʋyʋ lɛ wazasɩ nzɩ Yehowa yɔɔdaa se ɛkaɣ-ɖʋ kɔnʋʋ cee wayɩ yɔ. Ɛyɔɔdaa se ɛkaɣ ɖezuu kañatʋ lakasɩ nɛ ɛkɔnɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ, nɛ ɖɩɩpɩtɩɣ se ɛkaɣ labʋ mbʋ. (2) Tisuu kɛ ɖɔɖɔ mbʋ pɩwɛɛ keekee ɛlɛ ‘paanaɣ-pʋ’ yɔ. Mbʋ pɩwɛɛ keekee ɛlɛ paanaɣ-pʋ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ Yehowa, Yesu, Ɛsɔ tiyiyaa nɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ lidaʋ nɛ ɖɩɩpɩtɩɣ mbʋ Bibl tɔŋ se pɩwɛɛ, ɛlɛ ɖɩɩnaɣ-pʋ yɔ pɩ-yɔɔ? Pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋnɩ ɖe-wezuu caɣʋ, ɖɔ-yɔɔdaɣ nɛ ɖa-lakasɩ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ lidaʋ ŋgʋ. w16.10 4:6

Paa ɖɛ-wɛtʋ ɛɛhaɣ-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩla Kewiyaɣ tʋma ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ yɔ, Yehowa nɛ Yesu pa-taa lakɩ leleŋ nɛ pana wena ɖɩñakɩ se ɖɩɖʋ Kewiyaɣ tʋma ana nesi yɔ. (Luka 21:1-4; 2 Kɔr. 8:12) Ðo-koobiya mba pakpadɩyaa yɔ, pa-taa sakɩyɛ ñakɩ pana nɛ powoki kediɣzisi nɛ posusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ. Pɩwɛɣ ɖeu kpem se ɖɩsa koobiya mba nɛ ɖɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ. Ñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋkpazɩ lalaa ɖoŋ yɔ. Ye nɔɔyʋ ɛlabɩ nabʋyʋ nɛ pɩwɛɛ ɖeu yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩsamɩ-ɩ. Iyele nɛ ɖɩna mbʋ apostoloo Pɔɔlɩ laba alɩwaatʋ ndʋ ɛ nɛ Barnaabaasɩ paawɛ Antɩyɔɔsɩ, Pisidii egeetiye taa yɔ. Sinaagɔɔgɩ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ heyi-wɛ se: “Koobiya, ye ɩwɛnɩ tɔm natʋyʋ se ɩsɔzʋʋnɩ ɛyaa samaɣ ɖoŋ kɔyɔ, ɩyɔɔdɩ.” Peeɖe Pɔɔlɩ tɩŋnɩ waɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ koobiya ɖoŋ. (Tʋma 13:13-16, 42-44) Ye ɖa ɖɔɖɔ ɖihiɣ waɖɛ naɖɩyɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋnɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpazɩ ɖo-koobiya ɖoŋ. Ye ɖɩsɔɔlɩ lalaa kpazʋʋ ɖoŋ yɔ, pakaɣ-ɖʋ kpazʋʋ ɖoŋ ɖɔɖɔ.​—Luka 6:38. w16.11 1:3, 15, 16

Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ se ɖɩwɛ Yehowa ɛgbɛyɛ taa. Ɛzɩma ɖɩsɩm Yehowa paɣtʋ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ nɛ ɖɩtɩnɩ e-kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔɔ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtɛzɩɣ wɛɛkʋʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ‘ɖise kɩdɛkɛdɩm’ mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa paɖɩɣ-pʋ. (Keɣa 96:10) Ðɩtɩsɔɔlɩ se ɖɩɖʋ taabalɩyɛ nɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa mba “payaɣ kɩdɛkɛdɩm se kɩbam nɛ kɩbam se kɩdɛkɛdɩm yɔ.” (Iza. 5:20) Ðɩsɔɔlaa se ɖɩla mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ, pʋyɔɔ lɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛ kele kele tomnaɣ yɔɔ, maɣzɩm taa nɛ fezuu taa. (1 Kɔr. 6:9-11) Ðɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɖɩtaɣ-ɩ liu, nɛ pʋyɔɔ lɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩɖɔ paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ tɩ-yɔɔ se pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa. Nɛ ɖɩñakɩ pana ɖɔɖɔ se ɖɩɖɔ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɖɩɣa, ɛgbɛyɛ taa, ɖa-tʋmɩyɛ taa, sukuli taa, nɛ paa le ɖɩwɛɛ yɔ. w16.11 3:13

Kpaɣnɩ pɩnaɣ 1914 nɛ piwolo pɩnaɣ 1919 lɛ, Bibl Kpɛlɩkɩyaa taanɩɩ Bibl taa tɔm tɩŋa taa camɩyɛ. Pataanɩɩ paɣtʋ ndʋ Yehowa ɖʋ ɛ-sɛyaa se poluzi pa-tɩ kominawaa tɛɛ yɔ, tɩ-taa camɩyɛ. Pʋyɔɔ paɖʋwaɣ pɔ-nɔɔ you taa. Alɩwaatʋ ndʋ Etaazuunii ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ ɖʋ paɣtʋ se ɛyaa tɩŋa ɩtɩmɩ 30 mai 1918 nɛ laŋhɛzɩyɛ kɔɔ yɔ, Feŋuu Tilimiye seɣti Bibl Kpɛlɩkɩyaa se mba ɖɔɖɔ patɩmɩ. Koobiya nabɛyɛ ha liidiye se pɩpɩzɩ nɛ pɩsɩnɩ you labʋ, nɛ halɩ pa-taa nabɛyɛ kpaɣ malɩfanaa nɛ powolo you taa. Paa mbʋ yɔ, pɩtɩmʋna se ɖɩmaɣzɩ se Yehowa yeba nɛ ɛ-sɛyaa sʋʋ Babilooni Sɔsɔʋ yomiye taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩɩwɛɛ se ɛñɔɔzɩ-wɛ nɛ ɛsɩɣzɩ-wɛ lɔŋ. Ɛlɛ paatɛm pɩ-taa nɩʋ se pɩpɔzʋʋ se palɩɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa taa. Nɛ Caama you kajalaɣ ñɩŋgʋ alɩwaatʋ taa lɛ, pataatasɩ wɛʋ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ yomiye taa.​—Luka 12:47, 48. w16.11 5:9

Pʋtɔma yɔ, ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se ɛbɛ yɔɔ Pɔɔlɩ heyaɣ Krɩstʋ mba patam numwaa se pakpa pa-tɩ nɛ pataacaɣ wezuu “tomnaɣ” yɔɔ? Sɔnɔ, ɛzɩ Krɩstʋ ñɩma mba pɛkɛ Ɛsɔ taabalaa nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pakatɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ Pɔɔlɩ kaapaɣ Krɩstʋ mba patam numwaa yɔ? Paa Krɩstʋ tʋ weyi, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛpaɣzɩ caɣʋ wezuu tomnaɣ yɔɔ. Pɔɔlɩ kaamawa se Room koobiya nabɛyɛ pɩsɩ “po-lotu” yaa pe-liu sɔɔlɩm yomaa. Pʋtɔma yɔ, paasɔɔlɩ kʋzʋʋ, tɔɔnaɣ, sʋlʋm yaa wondu lɛɛtʋ kadadayaɣ. Pa-taa nabɛyɛ ‘peɣzaɣ ɛyaa yem laŋa nɛ leleŋ tɔm.’ (Roma 16:17, 18; Fil. 3:18, 19; Yud. 4, 8, 12) Ðɩtɔzɩ ɖɔɖɔ se alɩwaatʋ natʋyʋ, Kɔrɛntɩ koobu nɔɔyʋ “kpaɣ ɛ-caa halʋ.” (1 Kɔr. 5:1) Pʋyɔɔ Ɛsɔ tɩŋnɩ Pɔɔlɩ yɔɔ nɛ ɛpaɣ Krɩstʋ mba se pakpa pa-tɩ nɛ pataasɔɔlɩ ‘mbʋ pɩkɛ tomnaɣ yɔ,’ pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pataaka pa-lɩmaɣza tomnaɣ yɔɔ wondu yɔɔ. (Roma 8:5, 6) Paɣʋ mbʋ Pɔɔlɩ kaapaɣ Krɩstʋ mba yɔ, pɩwɛnɩ wazaɣ sɔnɔ. w16.12 2:5, 8, 9

Ye ŋyɔɔdʋʋnɩ weyi ŋtaɣ-ɩ liu yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlʋbɩnɩ nɩɣzɛ. Ña-halʋ yaa ña-walʋ, ña-taabalʋ kɩbanʋ nɔɔyʋ, yaa ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlʋbɩnɩ nɩɣzɛ. Ye ŋyɔɔdɩnɩ nɔɔyʋ kpayɩ nɛ ŋheyi-i mbʋ pɩcɛyɩɣ-ŋ yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋnɩɩ kaɖɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ŋwɛɛ yɔ tɩ-taa camɩyɛ nɛ ŋlʋbɩnɩ-tʋ. Bibl heyiɣ-ɖʋ se: “Lɩmaɣza mɩzɩɣ ɖenɖe lɔŋ pasʋʋ fɛyɩ yɔ; ɖenɖe lɔŋ pasɩyaa kpaɖɩ ɖɔʋ yɔ, peeɖe papɩzɩɣ.” (Adu. 15:22) Yehowa tɩŋɩɣnɩ kediɣzisi yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ ɛsɩɣnɩ ɛ-sɛyaa se palʋbɩnɩ nɩɣzɛ. Ye ŋwoki kediɣzisi yɔ, ŋkatɩɣ koobiya mba pamaɣzɩɣ ñɔ-yɔɔ nɛ pakpazɩɣ ɖama ɖoŋ yɔ. (Ebr. 10:24, 25) Ye ña nɛ koobiya ɩkpazɩɣ ɖama ɖoŋ yɔ, pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ñe-tisuu kpa ɖoŋ, nɛ pɩkaɣ-ŋ wɛʋ kɛlɛʋ se ŋlʋbɩnɩ nɩɣzɛ.​—Roma 1:12. w16.12 3:17, 18

Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlʋkɩnɩ kʋdɔŋ nakʋyʋ, yaa kala lɛɛna wena ɖɩfɛyɩnɩ ɖoŋ se ɖɩlɛɣzɩ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩɖʋzɩ ɖa-nɩɣzɛ Yehowa nesi tɛɛ nɛ ɖɩtaa liu se ɛcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ. (1 Pɩy. 5:6, 7) Pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ kediɣzisi nɛ fezuu taa ɖʋtʋ lɛɛtʋ wazɩ-ɖʋ. (Ebr. 10:24, 25) Piyele nɛ lʋlɩyaa siɣsiɣ tɩnaa mba pe-piya yebi Yehowa sɛʋ yɔ? Samɩyɛɛlɩ taapɩzɩɣ se ɛkpa e-piya sɔsɔsɩ nɛ ɖoŋ se siwolo pɩ-yɔɔ nɛ sɩɖɔ Yehowa paɣtʋ siɣsiɣ ñɩndʋ yɔɔ. (1 Sam. 8:1-3) Pɩɩwɛɛ se ɛɖʋzɩ pɩtɩŋa Yehowa nesi tɛɛ. Paa mbʋ yɔ, Samɩyɛɛlɩ pɩzaɣ se ɛɖɔkɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ ɛ-Caa Yehowa. (Adu. 27:11) Sɔnɔ, lʋlɩyaa Krɩstʋ mba sakɩyɛ wɛtʋ nɩɣzɩnɩ Samɩyɛɛlɩ ñɩndʋ. Pɛwɛnɩ lidaʋ se Yehowa ɖaŋ kpam se ɛmʋ kɩwɛɛkɩm laɖaa mba pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ se papɩsɩ ɛ-cɔlɔ yɔ. (Luka 15:20) Ɛlɛ lʋlɩyaa mba, pañakɩ pana se pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa, nɛ pɛwɛnɩ lidaʋ se pa-kɩɖaŋ kaɣ seɣtuu pe-piya nɛ sɩpɩsɩ Yehowa ɛgbɛyɛ taa. w17.01 1:15, 16

Ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ ɛtɩlɩ e-ɖoŋ kamaɣ, etisiɣ se ɛwɛnɩ ɛjandʋ, ɛmʋʋ lalaa lɔŋ tasʋʋ nɛ ɛkpakɩɣ pa-lɩmaɣza nɛ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ. Yehowa sɔɔlɩ mba poluzuu pa-tɩ yɔ siŋŋ. Pɩtasɩ lɛ, ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ, ɛsɩm ɛ-tɩ camɩyɛ nɛ ɛsɩm ɖɔɖɔ tʋma wena ɛpɩzɩɣ labʋ nɛ wena ɛɛpɩzɩɣ labʋ yɔ. Nɛ pɩsɩɣnɩ-ɩ se ɛwɛɛnɩ ñamtʋ lalaa yɔɔ nɛ ɛlabɩ-wɛ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna se ɖɩpaɣzɩ wɛnʋʋ tɩ kpazʋʋ? Iyele nɛ ɖɩna yʋsasɩ nasɩyɩ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpaɣzɩ maɣzʋʋ se ɖɩkɩlɩ lalaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-maɣmaɣ yaa mba ɖɩsɩm-wɛ camɩyɛ yɔ, pɛwɛnɩ wala naayɛ ɛgbɛyɛ taa. (Roma 12:16) Pɩpɩzɩɣ pɩla ɖɔɖɔ se ɖɩñɩnɩɣ se ɖɩhɔ lalaa lɩmaɣza nɛ ɖɩkɔnɩ ɖɔ-yɔɔ. (1 Tim. 2:9, 10) Yaa pʋtɔma yɔ, ɖɩñɩkɩɣ lalaa yɔɔ se petisi ɖa-lɩmaɣza yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩmaɣzɩɣ se ana kɩlɩnɩ ɖeu nɛ halɩ ɖɩɩnaɣ se ɖɩpaɣzɩ ɖa-tɩ kpazʋʋ.​—1 Kɔr. 4:6. w17.01 3:6-8

Ða-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, Yehowa ɛgbɛyɛ wɛɛ nɛ ɖiwokini ɛsɩndaa nɛ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ wondu kɩfatʋ se laŋhɛzɩyɛ tɔm ɛtalɩ ɛyaa kpeekpe. Ɛlɛ nabʋyʋ taa, pɩwɛ koobiya mba pakpadɩyaa yɔ kaɖɛ se pɛkpɛlɩkɩ nɛ patɩlɩ ɛzɩma palabɩnɩ wondu kɩfatʋ tʋmɩyɛ yɔ. (Luka 5:39) Pɩtasɩ lɛ, koobiya evebiya wɛnɩ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ koobiya akpadɩyaa. Pʋyɔɔ lɛ, pɩkɛnɩ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ se koobiya akpadɩyaa ɩfalɩsɩ koobiya mba pɛwɛnɩ po-ɖoŋ yɔ nɛ papɩzɩ pala tʋma sɔsɔna ɛgbɛyɛ taa. (Keɣa 70:18) Nabʋyʋ taa, mba pɛwɛnɩ wala yɔ, pɩfɛyɩ-wɛ kɛlɛʋ se pafalɩsɩ evebiya nɛ pɛcɛlɩ-wɛ tʋma wena palakaɣ yɔ. Nabɛyɛ lɛ, sɔɔndʋ kpaɣ-wɛ se pɩtaala nɛ pelesi tʋma wena pɔsɔɔlɩ labʋ yɔ yaa sɔɔndʋ kpaɣ-wɛ se ye peyebini evebiya pa-tʋma yɔ, paapɩzɩɣ nɛ palabɩ-yɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩ se pɛfɛyɩnɩ alɩwaatʋ se pafalɩsɩ lalaa. Ɛlɛ ye mba pɛwɛnɩ po-ɖoŋ yɔ, pamaɣzɩɣ se paahaɣ-wɛ wala lɛɛ lɛɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ, pɩwɛɛ se pɛwɛɛnɩ suuɖu. w17.01 5:3, 4

Yesu kaakɛ ɛyʋ weyi ɛɛtalɩ pilim ɛzɩ Aɖam yɔ. (Yoh. 1:14) Ɛlɛ ɛtɩla ɛzɩ Aɖam yɔ, ɛñɔnɩ Yehowa paɣtʋ kpam. Halɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ takɩm sɔsɔm taa yɔ, ɛtɩla kɩwɛɛkɩm nabʋyʋ nɛ ɛtɩmaanɩ Yehowa paɣtʋ yɔɔ ɖɔɖɔ. Yesu talɩ pilim, ye mbʋ ɛ-sɩm pɩzɩɣ nɛ piholi ɛyaa kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm pe-nesi tɛɛ. Wɛtʋ ndʋ Yehowa kaasɔɔlaa se Aɖam ɛwɛɛna yɔ, ndʋ ɖeyi ɖeyi Yesu kaawɛna; ɛɛtalɩ pilim, ɛɛwɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa nɛ ɛñamɩ-ɩ. (1 Tim. 2:6) Yesu kpaɣ e-wezuu nɛ ɛlaa se pɩsa nɛ “ɛyaa sakɩyɛ,” pʋ-tɔbʋʋ se halaa, abalaa nɛ piya pehiɣ wezuu maatɛŋ. (Mat. 20:28) Ye mbʋ, Yesu kɩlaʋ yekina se tamaɣ ŋga Yehowa kaawɛnɩ kiɖe tɛɛ yɔ, kala. (2 Kɔr. 1:19, 20) Kɩhaɣ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa tɩŋa waɖɛ se pehiɣ wezuu maatɛŋ. w17.02 1:15, 16

Kpaɣ se ŋɖiɣni wobu nʋmɔʋ poliŋ ñɩŋgʋ nakʋyʋ nɛ ɖoo yu-ŋ nʋmɔʋ taa. Pʋtɔma yɔ, ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se ɛzɩ ŋkaɣ tasʋʋ lɩʋ ɖɩsɩ nɛ ñalɩmɩyɛ pɔ-yɔɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ nabʋyʋ taa lɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ŋ ɛzɩ kala wena ŋkatɩɣ yɔ akɩlɩ-ŋ yuŋ yɔ. Halɩ Yesu pɩzaɣ se ɛwɛɛnɩ lɩmaɣza ana. ‘Ɛnɩ siziŋ kɩwɛɛkɩm laɖaa nesi tɛɛ’ nɛ paɖʋ-ɩ fɛyɛ nɛ halɩ pakamɩ-ɩ nazɩm sizika yɔɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩkɛnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu kɩlɩ siziŋ nɩʋ e-wezuu caɣʋ taa yɔ. (Ebr. 12:3) Paa mbʋ yɔ, ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ kpam. Yesu kam ɛ-lɩmaɣza wazasɩ nzɩ ɛ-tɩ ɖɔkʋʋ kaɣ kɔnʋʋ yɔ sɩ-yɔɔ, kɔzɩ kɔzɩ ɛzɩma pɩkaɣ yebu se Yehowa hɩɖɛ ɛsɛɛ nɛ ɛzɩma pɩkaɣ wɩlʋʋ se e-ɖeke ɛmʋnɩna se ɛtɔɔ kewiyitu kedeŋa kpeekpe yɔɔ yɔ. Kʋñɔmɩŋ weyi Yesu tɔwaa yɔ itileɖi, ɛlɛ wazasɩ nzɩ ehikiɣ ɛsɔdaa yɔ, sɩkaɣ wɛʋ tam. Sɔnɔ, kʋñɔmɩŋ pɩzɩɣ nɛ ɩɖʋ-ŋ wɩzasɩ nɛ halɩ iyele nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ. Ɛlɛ tɔzɩ se kʋñɔmɩŋ weyi ŋkatɩɣ Yehowa sɛtʋ taa yɔ, ɩkaɣ sɩʋ tɩnaɣ. w16.04 2:10

Sɔnɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa sakɩyɛ lakɩ kɩwɛɛkɩm yɔ pɩɩcɛyɩɣ-wɛ, nɛ pʋyɔɔ lɛ paanaɣ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ wazaɣ. Pɩtasɩ lɛ, ɛyaa ɖiɣzinaa se pe-wezuu caɣʋ ɛɛhaɣ-wɛ koboyaɣ siŋŋ. Paasɩŋ mbʋ kɩwɛɛkɩm kɛnaa yɔ, ɛzɩma pitukuuni-wɛ nɛ mbʋ pɩwɛɛ se pala nɛ palɩɩ kɩwɛɛkɩm yomiye taa yɔ. Ɛyaa mba pɛwɛnɩ laŋa kɩbana yɔ, pa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ panaɣ se Yehowa tiyi ɛ-Pɩyalʋ ɛgbamɩyɛ tɛtʋ yɔɔ se ɛlaa ɛ-tɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ-ɖʋ kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm pe-nesi tɛɛ yɔ. Ye Yehowa ɛlabɩ mbʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛsɔɔlɩ-ɖʋ nɛ ɛlabɩ-ɖʋ lootiye siŋŋ. (1 Yoh. 4:9, 10) Yesu kɩlaʋ wɩlɩɣ se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ nɛ pɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se pɩkɛ ɛ-kʋjɔʋ ñɩm yaa lootiye sɔsɔɖɛ. Pɩkɛnɩ taa leleŋ tɔm se ɖɩtɩlɩ se ye ɖɩwɛnɩ tisuu Yesu kɩlaʋ yɔɔ kɔyɔ, pakaɣ-ɖʋ kpeɣu ɖa-kɩwɛɛkɩm nɛ piyeki se ɖɩwɛɛnɩ ɛhʋyɛ kɩbanɖɛ. (Ebr. 9:14) Pɩkɛnɩ laŋhɛzɩyɛ tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ɖiheyi ɛyaa lalaa yɔ. w16.07 4:6, 7

Ye ɖɩwɛnɩ tisuu kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ yɔ, piyeki nɛ pekpeɣ-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm tɩŋa. Bibl ha-ɖʋ lidaʋ se Ɛsɔ pɩzɩɣ nɛ ‘ekpizi ɖa-taa kɩwɛɛkɩm.’ (Tʋma 3:19-21) Yehowa tɩŋnɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ nɛ eyele nɛ patam numwaa pɩsɩ e-piya. (Roma 8:15-17) Ɛha “heŋ lɛɛŋ” waɖɛ se ɩkɛ ɛ-hɔʋ taa ñɩma mba pacakɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ patalɩɣ pilim yɔ, Sataŋ kaɣ-wɛ takʋʋ kɛdɛzaɣ ɖeɖe. Pa-taa mba pɔɖɔkʋʋ pe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, Yehowa haɣ-wɛ waɖɛ se papɩsɩ e-piya. (Roma 8:20, 21; Natʋ 20:7-9) Yehowa kaɣ sɔɔlʋʋ e-piya tam. Nɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kɔŋnɩ wazasɩ nzɩ yɔ, sɩkaɣ wɛʋ ɖɔɖɔ tam. Yehowa labɩ-ɖʋ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩwɛ ñɩm siŋŋ yɔ, nɛ wiɖiyi nɔɔyʋ ɛɛkaɣ-kʋ lɛɣʋ ɖe-nesi tɛɛ kpa. w17.02 2:15, 16

Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ya-ɖʋ se ɖɩkɛ ɛ-taabalaa yɔ, ɛsɩm ɛjandʋ ndʋ ɖɩlʋkɩna yɔ. Nɛ ɛnawa se nabʋyʋ taa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ pɩɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa sɔɔlaa se ɖɩkɛ ɛ-taabalaa. Ɛsɔ sɔɔlɩ-ɖʋ, pʋyɔɔ ɛlabɩ-ɖʋ kʋjɔʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ. Etiyi ɛ-pɩyalʋ nɛ ɛkɔɔ ɛsɩ sɩm ɖɔ-yɔɔ. (Yoh. 3:16) Ye ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm nabʋyʋ nɛ ɖikpiɖi-pʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lidaʋ se Yehowa tɩŋɩɣnɩ Yesu kɩlaʋ yɔɔ nɛ ekpeɣ-ɖʋ se ɖa nɛ ɩ ɖa-taabalɩyɛ ɛtaacɛ, paa ɖɩtɩtalɩ pilim yɔ.​—1 Tim. 1:15. w16.05 4:6, 7