Août

Pɩtʋʋ fɛyɩ se Roma sɔɔjanaa mba paakam Yesu nesi nɛ ɛ-naataŋ nazɩm sizika yɔɔ yɔ, pɔ-tɔm ɛyɔɔdaɣ. Yesu taaha nʋmɔʋ se mulum lakasɩ nzɩ palabɩ-ɩ yɔ, siyele nɛ ɛ-taa wɩɩ nɛ ɛcaɣnɩ ɛyaa lalaa. (1 Pɩy. 2:23) Ɛzɩ Yesu yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩsɔɔlɩ faaa se ɖikpeɣ ɛyaa lalaa. (Kol. 3:13) Ɛyaa nabɛyɛ, pɩkpɛndɩnɩ ɖɔ-hɔʋ taa ñɩma pɩzɩɣ nɛ pakaɖɩnɩ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, paanɩɣ tisuu mbʋ ɖɩwɛna yɔ pɩ-taa nɛ wezuu ŋgʋ ɖɩcakɩ yɔ kɩ-taa. Papɩzɩɣ nɛ pɛcɛtɩ ɖɔ-yɔɔ tɔm, paɖʋ-ɖʋ fɛyɛ lalaa ɛsɩndaa, pɛwɛɛkɩ ɖa-takayɩsɩ yaa halɩ papɩzɩɣ nɛ peheyi-ɖʋ se panazɩɣ-ɖʋ tomnaɣ yɔɔ. Mbʋ ɛzɩ ɖɩcaɣnɩ mba pakaɖɩɣnɩ-ɖʋ yɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ Yehowa se ekuli pɛ-ɛsa nɛ pɩsa nɛ wiɖiyi mba ɖɔɖɔ patɩlɩ toovenim. (Mat. 5:44, 45) Nabʋyʋ taa, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖikpeɣ, kɔzɩ kɔzɩ ye palabɩ-ɖʋ mulum lakasɩ sɔsɔsɩ yɔ. Ɛlɛ, ye ɖiyeba nɛ pana nɛ ɛyʋ lɛlʋ caɣnʋʋ ñɔ ɖa-laŋɩyɛ taa yɔ, ɖɩɖʋʋ ɖa-tɩ siziŋ. (Keɣa 36:8) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩzɩɣ se ɖikpeɣ lalaa yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlɩzɩɣ se ɖiiyeki nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ palabɩ-ɖʋ yɔ, sɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ.—Efɛz. 4:31, 32. w21.04 8-9 § 3-4

Palɩzɩ ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa? Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩha-ŋ laŋwɛɛkɩyɛ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma kpem pɩɩkɔnɩ Yehowa laŋwɛɛkɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ e-tiyiyaa nabɛyɛ lɩ ɛ-hɔʋ taa nɛ paha-ɩ siɣye yɔ! (Yud. 6) Nɛ maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩcɛyɩ-ɩ kpem alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛɛ nɛ ɛnaɣ Izrayɛɛlɩ samaɣ ŋga ɛsɔɔlaa yɔ, kɛwɛɛ nɛ kakaɖɩɣnɩ-ɩ tam sakɩyɛ yɔ. (Keɣa 77:41) Ña-taa ɛtɛ se ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛsʋʋ laŋwɛɛkɩyɛ taa ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ yeki-i sɛʋ yɔ. Ɛsɩm laŋwɛɛkɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ŋwɛɛ yɔ. Ɛkaɣ naʋ ña-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ nɛ ɛɖʋ-ŋ nesi ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ pɩɣa nakɛyɛ yeki Yehowa sɛʋ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ lʋlɩyaa wɛɣ nɛ pɔpɔzʋʋ pa-tɩ tɔm pɩlɩɩnɩ mbʋ papɩzaɣ se patasɩ labʋ nɛ pasɩnɩ-kɛ nɛ kɛwɛɛ toovenim taa yɔ pɩ-yɔɔ. Koobu nɔɔyʋ yɔɔdaa se: «Mamaɣzaɣ se mɔn-cɔlɔ pɩlɩnaa. Halɩ piiyeba nɛ monɖozuu ɖoza kɩdɛkɛda.» Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ maɣzaɣ ɖoŋ ɖoŋ se: «Pɩtɩla mantɩla ɖoyo tʋmɩyɛ camɩyɛ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Mamaɣzaɣ se mantɩwɩlɩ man-pɩyalʋ toovenim camɩyɛ.» w21.09 26 § 1-2, 4

Ɛyaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se pɩtɩpɔzɩ se Yehowa sɛyaa ɩwɩlɩ Bibl taa tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, patɩla Ɛsɔ sɛtʋ sukulinaa sɔsaa. Ɛlɛ pɩpɔzʋʋ se ɛyaa mba patazɩ nɛ patɩlɩ toovenim. Mbʋ Evaŋgilim mayʋ Luka kaañaɣ pana nɛ ɛla. Ɛɛñaɣ pana nɛ ɛñɩnɩ «pɩtɩŋa kpaɣnɩ ɖooo ɖɩbazɩyɛ ɛzɩ pɩlabʋ toovenim taa yɔ.» Ɛɛsɔɔlaa se ɛ-tɔm kalɩyaa ‘ɩtɩlɩ siŋŋ se tɔm ndʋ pɛkɛdɩ-wɛ Yesu yɔɔ yɔ, tɩkɛ toovenim.’ (Luka 1:1-4) Yuuda ñɩma mba paawɛ caanaʋ taa tɛtʋ ndʋ payaɣ se Beeree yɔ tɩ-taa yɔ, paawɛ ɛzɩ Luka yɔ. Panɩ Yesu yɔɔ tɔm kɩbandʋ kajalaɣ ɖeɖe lɛ, pañɩnɩ Ebree Masɩ taa se pana se tɔm ndʋ peheyi-wɛ yɔ, tɩkɛ toovenim na. (Tʋma 17:11) Sɔnɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɛyaa ɩtazɩ tɔm taa nɛ patɩlɩ toovenim. Pɩpɔzʋʋ se pakpaɣ tɔm ndʋ Ɛsɔ samaɣ wɩlɩɣ yɔ nɛ pamaɣzɩnɩ tɔm ndʋ Masɩ yɔɔdʋʋ yɔ. Pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se pañɩnɩ nɛ pana mbʋ Yehowa samaɣ labɩ ɖa-alɩwaatʋ taa yɔ. Ye «pañɩnɩ camɩyɛ» yɔ, paakaɣ yebu nɛ cɛtɩm tɔm yaa see see yʋlʋsɩ pɛ-ɛsa. w21.05 3 § 7-8

Ɛyʋ nɔɔyʋ wɛ ñɛ-ɛgbɛyɛ taa se ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmʋ-ɩ ɛgɔndʋ na? Ðo-koobiya Krɩstʋ ñɩma pɩzɩɣ nɛ pɔsɔɔlɩ se ɖa nɛ wɛ ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩcaɣ, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔɔ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ nabɛyɛ kaɖɛ siŋŋ se pɛwɛɛ pɔ-hɔʋ taa ñɩma mba patɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔ pɛ-hɛkʋ taa alɩwaatʋ ndʋ paba tɔkɩ kazandʋ yɔ. Ɛyaa lalaa lɛ, papɩzɩɣ nɛ panɩɩ siziŋ siŋŋ avema naayɛ, ɛzɩ pɩnaɣ taa evemiye nɖɩ ɖɩtɔzʋʋ-wɛ pɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩm yɔɔ yɔ. Ye ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖa nɛ koobiya mba ɖɩcakɩ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ-wɛ se ‘ɖɩmaɣzɩɣ pa-kɩcɛyɩm yɔɔ siŋŋ.’ (Fil. 2:20) Lɩmaɣza sakɩyɛ yɔɔ lɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlakɩ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ alɩwaatʋ natʋyʋ taa ɛzɩ ɛwɛ e-ɖeke yɔ. Paa mbʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se Yehowa sɩm ɛzɩma pɩlakɩ-ɖʋ yɔ camɩyɛ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛtɩŋɩɣnɩ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma yɔɔ nɛ ɛhaɣ-ɖʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ. (Mat. 12:48-50) Ye ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe se ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma yɔ, ɖɩwɩlɩɣ Yehowa se ɖɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ ɖʋtʋ ndʋ ɛlabɩnɩ sɔɔlɩm yɔ tɩ-yɔɔ. Paa ɛzɩma pɩtɩɩlakɩ-ɖʋ nabʋyʋ taa yɔ, ɖɩfɛyɩ ɖe-ɖeke kpa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Yehowa wɛ ɖɔ-cɔlɔ paa ɛzɩmtaa. w21.06 13 § 18-20

Yesu kaawɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ eewobi pɩ-yɔɔ nɛ esusuu tɔm paa ɛyaa nabɛyɛ ɩtaasɔɔlɩ se pewelisi tɔm ndʋ esusaɣ yɔ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛnawa se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɛyaa ɩtɩlɩ toovenim nɛ ɛɛsɔɔlaa se ɛla e-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɛsɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ. Ɛɛnawa ɖɔɖɔ se ɛyaa mba paatisiɣ se pewelisi tɔm ndʋ esusuu yɔ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, papɩzɩɣ nɛ petisi. Na mbʋ pɩɩlabɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-hɔʋ taa yɔ. Yesu labɩ ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ pɩnzɩ naadozo nɛ hɔɔlʋʋ, ɛlɛ e-newaa taa nɔɔyʋ tɩpɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. (Yoh. 7:5) Paa mbʋ yɔ, pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, papɩsɩ Krɩstʋ ñɩma. (Tʋma 1:14) Ðɩɩsɩŋ ɛyaa mba pakaɣ tisuu se pamʋ Bibl taa toovenim tɔm ndʋ ɖɩwɩlɩɣ yɔ. Ɛyaa nabɛyɛ mʋʋ toovenim tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ lɛɛ lɛɛ, ɛlɛ lalaa lɛ pɩkpakɩɣ alɩwaatʋ. Halɩ ɛyaa mba patɩsɔɔlɩ se pewelisini-ɖʋ yɔ, panaɣ wezuu kɩbaŋʋ ŋgʋ ɖɩcakɩ yɔ nɛ ɖɛ-wɛtʋ kɩbandʋ, nɛ alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, papɩzɩɣ nɛ «pasa Ɛsɔ.» w21.05 18 § 17-18

Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛɖʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa tʋmɩyɛ naɖɩyɛ, nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩwɛnɩ hɔɔlɩŋ naalɛ. Kajalaɣ lɛ, eheyi-wɛ se posusi Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ, nɛ ɛwɩlɩ-wɛ ɛzɩma posusi-tʋ yɔ. (Mat. 10:7; Luka 8:1) Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa mbʋ pɩwɛɛ se pala alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa mʋʋ Kewiyaɣ tɔm nɛ mbʋ pɩwɛɛ se pala alɩwaatʋ ndʋ paamʋʋ-tʋ yɔ. (Luka 9:2-5) Ɛlɩzɩ pɩ-taa ɖɔɖɔ se ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kaɣ susuu tɔm ɛyaa sakɩyɛ nɛ lona sakɩyɛ taa alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdaa se pakaɣ lɩzʋʋ aseɣɖe «ajɛɛ kpeekpe» yɔ. (Mat. 24:14; Tʋma 1:8) Pɩtasɩ lɛ, eheyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pawɩlɩ ɛyaa nɛ pɔɖɔ tɔm ndʋ payɩ ɛwɩlɩ-wɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ se kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma ɖeke Yesu ɖʋ tʋmɩyɛ se posusi tɔm nɛ pawɩlɩ tɔm. Yesu yɔɔdaa se tʋmɩyɛ kɩcɛyɩyɛ ɖɩnɛ pɛwɛɣ ɖɩ-labʋ yɔɔ halɩ pɩkpɛndɩnɩ ɖa-alɩwaatʋ taa, «pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛjaɖɛ yɔɔ ɖʋtʋ tɛm alɩwaatʋ taa.» (Mat. 28:18-20) Nɛ natʋ ndʋ Yesu wɩlɩ Yohanɛɛsɩ yɔ tɩ-taa, ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa tɩŋa kaɣnɩ ɛyaa lalaa sɩnʋʋ nɛ pɛkpɛlɩkɩ Yehowa yɔɔ tɔm.—Natʋ 22:17. w21.07 2-3 § 3-4

Sɔnɔ, ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ, ɛyaa sakɩyɛ ñakɩ pana paa ɛzɩmtaa se pawɩlɩ se pakpaɖɩ ɛyaa lalaa, nɛ paamaɣzɩɣ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ weyi pa-lakasɩ wɛɣnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ. Tadɩyɛ laɖʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛsɔɔlɩ se piɖeni-i nɛ pɩkpaɖɩ tadɩyɛ laɖaa lalaa nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛpɩzɩɣ ɛla nabʋyʋ nɛ pɩkɔnɩ ɛyaa lalaa kaɖɛ. Hola aleɣya ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa tʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛna faɖaɖa nɛ ɛɖʋ heŋ hola aleɣya ɛgbɛyɛ lɛɛɖɛ taa tʋ nɔɔyʋ se pɩsa nɛ hola aleɣya ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛwɛɛ yɔ ɖɩwa. Alɩwaatʋ ndʋ palakɩ santaɖaʋ sukuli piya nasɩyɩ yɔ, sukulibɩɣa nakɛyɛ pɩzɩɣ nɛ kamɩlɩ se pɩsa nɛ paha-kɛ waɖɛ nɛ kasʋʋ sukuli sɔsɔʋ nakʋyʋ taa. Ða Krɩstʋ ñɩma lɛ, ɖɩnawa se lakasɩ nzɩ sɩfɛyɩ ɖeu, sɩkɛ «tomnaɣ lakasɩ» hɔɔlʋʋ nakʋyʋ. (Gal. 5:19-21) Ɛlɛ, ɛzɩ Yehowa sɛyaa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ palʋkɩnɩ ɛyaa lalaa ɛgbɛyɛ taa, nɛ pa-maɣmaɣ paaɖiɣziɣna? Tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-tɔm cɛyaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyaa lalaa lʋbɩnʋʋ lɩmaɣza pɩzɩɣ nɛ awɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya hɔʋ taa yɔ kɔ-yɔɔ. Ɛyaa mba, pataayele nɛ ɛyaa lalaa lʋbɩnʋʋ lɩmaɣza wɛɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ w21.07 14 § 1-2

Ye ɖɩwɛɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɩnɩ mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ. Sɔnɔ mbʋ ɖɔɖɔ koobiya mba palakɩ camɩyɛ lakasɩ yɔ petisiɣ faaa nɛ pɔñɔʋnɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yaa mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ. Pɔsɔɔlɩ po-koobiya nɛ pɔsɔɔlaa se pala mbʋ payɩ papɩzɩɣ yɔ nɛ pasɩnɩ-wɛ. (Adu. 12:25; 24:10) Pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ apostoloo Pɔɔlɩ lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ: «Ɩyɔɔdɩnɩ nɔɔ kɩbaŋa mba pa-laŋa wɛɛkaa yɔ, ɩsɩnɩ ajamaa, ɩwɛɛ suuɖu nɛ ɛyaa tɩŋa.» (1 Tes. 5:14) Ðoŋ ɖoŋ lɛ, nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩkpaɖaa nɛ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ koobiya abalɩñɩma yaa halɩñɩma mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ, ŋgʋ lɛ se pɩwɛɛ se ŋwelisini-wɛ camɩyɛ nɛ ŋyele nɛ patɩlɩ se ŋsɔɔlɩ-wɛ. Yehowa taa lakɩ leleŋ siŋŋ nɛ mbʋ ŋwɛɛ nɛ ŋlakɩ se ŋsɩnɩ ɛ-sɛyaa yɔ; pamʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa. Aduwa 19:17 yɔɔdʋʋ se: «Weyi ɛnaɣ kʋñɔndʋ pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛkɩndɩɣ [Yehowa] na, weyi ɛkaɣ-ɩ pɩsɩnʋʋ pi-ɖeɖe yɔ.» w21.11 10 § 11-12

Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ lɛɛlɛɛyɔ nɛ ɖɩɖaŋ mbʋ pɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ? Pɩpɔzʋʋ se ɖe-liu ɛsɩbɩnɩ mbʋ ɖɩwɛna yɔ nɛ ɖɩnɩɩ leleŋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, taabalɩyɛ wɛ ɖa nɛ Yehowa ɖɛ-hɛkʋ taa. Ðɩwɛɣ nɛ ɖɩtɩlɩɣ ɖɛ-Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, ɖa-taa kaɣ tɛm nɛ pɩkɩlɩ se ɛkaɣ kandɩyʋʋ ɖɔ-yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ Gɔɔgɩ weyi ɛlɩnɩ Maagɔɔgɩ yɔ ɛkʋyʋʋ ɖɔ-yɔɔ yɔ. Sɔnɔ evemiye mayaɣ taa tɔm wɩlɩɣ mbʋ pʋyɔɔ Daviid kaanawa se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtaa Yehowa liu se ɛsɩɣnɩ-ɩ yɔ. Daviid taɣaɣ ɛ-Ɛsɔ Yehowa liu ɖoŋ ɖoŋ, nɛ ɛlɛ tɩlɔ-ɩ wiɖiyi kaaʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid kaakɛ pɩɣa evelaɣ yɔ, pɩɩpɔzaa se eyooni Filistii tʋ Gooliyaatɩ, nɛ eeheyi sɔdʋʋ sɔsɔ ɛnʋ se: «Sɔnɔ [Yehowa] kaɣ-ŋ ɖʋzʋʋ me-nee tɛɛ.» (1 Sam. 17:46) Pʋwayɩ alɩwaatʋ ndʋ Daviid ɖʋwaɣ wiyaʋ Sɔɔlɩ lɩm yɔ, ɛlɛ ñaɣ pana tam sakɩyɛ se ɛkʋʋ-ɩ. Ɛlɛ ‘Yehowa kaawɛ Daviid cɔlɔ.’ (1 Sam. 18:12) Daviid kaanawa se pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa kaɣ-ɩ sɩnʋʋ ɛ-kʋñɔmɩŋ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛtɛmɩ-ɩ sɩnʋʋ nɛ pɩɖɛɛ. w22.01 6 § 14-15

Mbʋ payɩ Yehowa lakɩ yɔ pɩ-taa, ɛɖʋʋ suuɖu nɛ ɛkpakɩɣ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɛlakɩnɩ ɛ-tʋmɩyɛ. Ɛlakɩ mbʋ se pɩkɔnɩ ɛ-hɩɖɛ samtʋ nɛ pɩwazɩ ɛyaa lalaa ɖɔɖɔ. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma Yehowa ñɔɔzɩ tɛtʋ pazɩ pazɩ se ɛyaa ɩpɩzɩ nɛ pacaɣ tɩ-yɔɔ yɔ. Bibl yɔɔdaɣ ɛzɩma Yehowa lɩzɩ tɛtʋ yɔ pɩ-tɔm lɛ, kɩyɔɔdaa se esiɣ «tɩ-kamasɩ,» «ti-tigila» nɛ «tɩ-kaaʋ.» (Yɔɔb 38:5, 6) Halɩ ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛmaɣzɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlaba yɔ ɖɩ-yɔɔ. (Kiɖe 1:10, 12) Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩlabɩ Ɛsɔ tiyiyaa alɩwaatʋ ndʋ pana wondu kɩfatʋ ndʋ payɩ Yehowa lɩzaa yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pa-taa kaalabɩ leleŋ siŋŋ. Ɛzɩma pa-taa kaalabɩ leleŋ yɔ, piiyeba nɛ papaɣzɩ ‘mɛyʋʋ.’ Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Yehowa kpaɣ pɩnzɩ kudokiŋ sakɩyɛ nɛ ɛlɩzɩ tɛtʋ, tɩnzɩ, nɛ mbʋ payɩ pɩwɛ wezuu yɔ, ɛlɛ ɛcɔnɩ mbʋ payɩ ɛlɩzaa yɔ lɛ, ɛyɔɔdɩ se: «Pɩɩwɛ ɖeu pɩdɩɩfɛyɩ.»—Kiɖe 1:31. w21.08 9 § 6-7

Eduuye nɖɩ ɖɩ-taa, abalʋ nɔɔyʋ caɣaɣ ɖɛʋ nʋmɔʋ. Pʋcɔ nɛ ɛɖɛɛ lɛ, ɛya e-yomaa nɛ ɛcɛlɩ pa-taa paa weyi lɛ talaŋwaa se ɛlabɩnɩ tadɩyɛ. Abalʋ ɛnʋ ɛnawa se mbʋ e-yomaa pɩzɩɣ nɛ pala yɔ, pɩwɛ ndɩ ndɩ; pʋyɔɔ ɛcɛlɩ talaŋwaa kagbanzɩ yom kajalaɣ ñɩnʋ, naalɛ lɛlʋ, nɛ kʋɖʋm tozo tʋ. Yom kajalaɣ ñɩnʋ nɛ naalɛ ñɩnʋ pañaɣ pana nɛ pala tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka se pɩsa nɛ pa-caa liidiye huu. Ɛlɛ, yom tozo tʋ tɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ liidiye nɖɩ pɛcɛlɩ-ɩ yɔ, nɛ ɛ-caa ɖɔɔnɩ-ɩ ɛ-tʋmɩyɛ taa. Yom kajalaɣ ñɩnʋ nɛ yom naalɛ ñɩnʋ nɩ pɩ-taa se tʋmɩyɛ nɖɩ ɛ-caa ɖʋ-ɩ yɔ ɖɩkɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm cɛyaa yɔ, nɛ ɛlabɩ-ɖɩ nɛ kpekpeka. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se talaŋwaa naalɛ pɩsɩ talaŋwaa naanza. Yom ɛnʋ ɛ-caa hɛyɩ-ɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛlabɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka. Ɛ-taa labɩ-ɩ nɛ leleŋ siŋŋ nɛ halɩ ɛsɔzɩ-ɩ tʋmɩyɛ! w21.08 21 § 7; 22 § 9-10

Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, Yehowa wɩlaa se ɛwɛ suuɖu kpem. Ɛtɩsɔɔlɩ se paɖɩzɩ nɔɔyʋ. (2 Pɩy. 3:9) Ɛha ɖa-taa paa weyi lɛ alɩwaatʋ se ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ. Ɛlɛ e-suuɖu ɖʋʋ wɛnɩ kamaɣ. Ɛyaa mba pekiziɣ waɖɛ nɖɩ yɔ pakaɣ katʋʋ wɛtʋ ndʋ Farawɔɔ kaakatɩ Moyizi alɩwaatʋ taa yɔ tɩ-ɖɔndɩ. Yehowa kaaheyi Farawɔɔ se: «Ye ɖooo yɔ maasezi nesi nɛ mama ña nɛ ña-samaɣ nɛ kʋdɔŋ kɩdɛkɛdʋʋ kɔyɔ, ŋŋmʋʋ tataa. Ɛlɛ mɛnfɛ-ŋ se mawɩlɩ mon-ɖoŋ ña-taa, nɛ ma-hɩɖɛ sɛɛ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.» (Ejl. 9:15, 16) Ajɛɛ kpeekpe kaɣ tɩlʋʋ se Yehowa ɖeke koŋ kɛnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ. (Ezek. 38:23) Ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ sɔnɔ evemiye mayaɣ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛyaa mba pɛwɛ ɛzɩ Farawɔɔ nɛ pekiziɣ se Yehowa tɩmʋna se ɛtɔɔ Kewiyitu yɔ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ tam. w21.09 18-19 § 17-18

Ŋwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ palɩzɩ ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa? Nɛ ye ɛgbɛyɛ taa mba nabɛyɛ iheyiɣ-ŋ tɔm ndʋ tɩtɛzɩɣ-ŋ kɔnʋʋ laŋwɛɛkɩyɛ yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Ðɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖaŋ se paa weyi lɛ, ɛkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ndʋ tɩtʋʋzaa yɔ paa ɛzɩmtaa. (Yak. 3:2) Ða-tɩŋa ɖɩtɩtalɩ pilim, ye mbʋ pɩtaaɖɩɣzɩ-ŋ ye nɔɔyʋ ɛɛsɩŋ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ yɔ yaa ye ɛtɩɖʋna nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ tɩɖʋ-ŋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ. Tɔzɩ apostoloo Pɔɔlɩ lɔŋ tasʋʋ ɩnɛ ɩ-yɔɔ: «Iwolo pɩ-yɔɔ nɛ mɩ-tɔm ɛtaanɩɩ ɖama nɛ ikpeɣ ɖama faaa paa nɔɔyʋ taa ɛwɛnɩ lɛlʋ yɔ.» (Kol. 3:13) Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋɖʋʋ nesi hɔʋ taa ñɩma mba pɛwɛ siɣsiɣ yɔ. Lɛɛlɛɛyɔ kpem pɩpɔzaa se ŋwɩlɩ-wɛ sɔɔlɩm nɛ ŋkpazɩ-wɛ ɖoŋ. (Ebr. 10:24, 25) Nabʋyʋ taa, weyi palɩzɩ-ɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ ɛ-hɔʋ taa ñɩma ɖiɣziɣna se ɛgbɛyɛ taa ñɩma nabɛyɛ ɩɩyɔɔdʋʋnɩ-wɛ, nɛ pakpakɩɣ-wɛ ɛzɩ palɩzɩ-wɛ ɖɔɖɔ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Ðɩtɩsɔɔlɩ se ɖiyele nɛ pɛwɛɛnɩ lɩmaɣza ana. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩsaŋ piya nzɩ sɩ-lʋlɩyaa kizi toovenim yɔ nɛ ɖɩkpazɩ-sɩ ɖoŋ. w21.09 29 § 13-14; 30 § 16

Alɩwaatʋ ndʋ koobu weyi ɛkpadɩyaa yɔ nɛ koobu weyi ɛ nɛ e-ɖoŋ yɔ pacakɩ nɛ pɛkɛdɩɣ yɔ, pɩkpazɩɣ pa-naalɛ ɖoŋ. (Roma 1:12) Ña weyi ña nɛ ño-ɖoŋ yɔ, ña-taa kaɣ tɛm se Yehowa cɔŋnɩ ɛ-sɛyaa yɔɔ, nɛ koobu akpadɩyʋ ɛnʋ ɛkaɣ naʋ se ŋsɔɔlɩ-ɩ. Pɩkaɣ-ɩ kɛdɩnʋʋ se eheyi-ŋ ɛzɩma Yehowa wazɩ-ɩ yɔ pɩ-tɔm. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛyʋ wɛɣ nɛ ɛkpadɩyɩɣ lɛ, ɛsa yɔɔ keɖeɣa cadɩɣ, ɛlɛ mba pɔɖɔkʋʋ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, pɩnzɩ kaaɖɛɣ lɛ, pɛwɛɣ peɖeɣ nɛ pɩkɩlɩɣ. (1 Tes. 1:2, 3) Ɛbɛ yɔɔ tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩnzɩ wɛɣ nɛ sɩɖɛɣ lɛ, peyeki nɛ Ɛsɔ fezuu falɩsɩɣ-wɛ nɛ kɩsɩɣnɩ-wɛ se pɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ. Ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩtɩlɩ koobiya mba pakpadɩyaa yɔ nɛ ɖɩɖʋʋ-wɛ hɩɖɛ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ lɔŋ pɔ-cɔlɔ nɛ pɩkɩlɩɣ yɔ, ɖɩkaɣ-wɛ kpaɣʋ ɛzɩ koobiya mba pamʋ ñɩm siŋŋ yɔ nɛ pɩkɩlɩ. Pɩtɩkɛ alɩwaatʋ ndʋ koobiya mba pa nɛ po-ɖoŋ yɔ paɖʋʋ hɩɖɛ koobiya mba pakpadɩyaa yɔ, ti-ɖeke tɩ-taa ɛgbɛyɛ kpaɣ ɖoŋ, ɛlɛ ɖɩkpaɣ ɖoŋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ koobiya mba pakpadɩyaa yɔ paɖʋʋ hɩɖɛ koobiya mba pa nɛ po-ɖoŋ yɔ. w21.09 7 § 15-18

Pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaala kañatʋ nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ‘ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ paɣlaa.’ ɛzɩ Ɛsɔ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔ. (Efɛz. 2:4) Ye ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa yɔ, lalaa tɔm ɩɩlakɩ-ɖʋ pʋtɔdɩyɛ yem na. Ɛyaa mba panaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, palakɩ nabʋyʋ se pasɩnɩ-wɛ. Ye mbʋ, ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖɔ-hɔʋ taa, ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa, nɛ ɖe-egeetiye taa nɛ ɖɩna se mba pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɩna. Ðɩkaɣ hiu wala sakɩyɛ wena a-yɔɔ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ. Pɩpɔzʋʋ se pakpazɩ nɔɔyʋ ɖoŋ na? Ðɩpɩzɩɣ ɖɩla nabʋyʋ ɖeyi ɖeyi nɛ ɖɩsɩnɩ nɔɔyʋ, pɩtɩla ɖɩha-ɩ tɔɔnaɣ yaa ɖɩlabɩ-ɩ nabʋyʋ? Papɩsɩnɩ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa nɛ pɩpɔzʋʋ se pɛhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ pasɩnɩ-ɩ nɛ ehiɣ taabalaa mba pakpazɩɣ-ɩ ɖoŋ yɔ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖisusi lalaa laŋhɛzɩyɛ tɔm kɩbandʋ na? (Yɔɔb 29:12, 13; Roma 10:14, 15; Yak. 1:27) Ye ɖiɖiɣzinaa se nabɛyɛ wɛ kɩcɛyɩm mbʋ pɩ-taa yɔ, ɖɩkaɣ naʋ se nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩna pa-pʋtɔdɩyɛ yɔ ɩɖɔ sakɩyɛ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛ-taa lakɩ leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ‘ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ paɣlaa.’ w21.10 13 § 20-22

Keɣa 22 ŋga taa, Daviid yɔɔdɩ wondu ndʋ tɩ-tɔm cɛyɩ siŋŋ yɔ tɩ-tɔm; ndʋ lɛ fezuu taa wazasɩ nzɩ ehiɣaa yɔ. Ehiɣ wazasɩ nzɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ etisaa se Yehowa ɛkɛnɩ e-ninɖiɣyu. Yehowa ɖiyi Daviid nɛ ewoni «nʋmɔʋ kɩbaŋʋ taa,» nɛ ɛsɩnɩ-ɩ alɩwaatʋ kɩbandʋ nɛ kaɖɛ alɩwaatʋ taa. Daviid kaanawa se paa Yehowa eɖiyiɣ-i nɛ ewokini «ñɩtʋ kɩbandʋ» ɖɩdɔɔyɛ yɔ, pɩtɩwɩlɩ se ɛɛkaɣ katʋʋ kala e-wezuu caɣʋ taa. Pɩtɩla, nabʋyʋ taa pitikaɣ-ɩ yɔɔɔ, nɛ ɛkpaɣ alɩwaatʋ ndʋ nɛ ɛmaɣzɩnɩ «cɩkpɛndʋʋ kajalaŋa taa» ɖɔm. Ɛɛnawa ɖɔɖɔ se ɛkaɣ wɛnʋʋ koyindinaa. Ɛlɛ Yehowa kaakɛnɩ Daviid ninɖiɣyu, pʋyɔɔ Daviid yɔɔdaa se: «Maakeŋ, kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ ɛɛlakɩ-m.» Ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se «pʋyʋ nɔɔyʋ taatɛɖɩɣ» Daviid? Ɛɛwɛnɩ mbʋ payɩ pɩpɔzʋʋ-ɩ yɔ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛñɔtʋʋnɩ Yehowa. Ɛ-taa leleŋ taalɩɣnɩ tomnaɣ yɔɔ wondu cɔlɔ na. Daviid liu kaasɩbɩnɩ mbʋ Yehowa haɣaɣ-ɩ yɔ. Mbʋ pɩ-tɔm kaakɩlɩ cɛyʋʋ ɛ-ɛsɩndaa yɔ lɛ se Yehowa wazaɣ-ɩ nɛ ɛkandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ. Pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ tomnaɣ yɔɔ wondu yɔɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyaa yɔ tɔm ndʋ Daviid yɔɔdaa yɔ tɩ-taa. w22.01 3-4 § 5-7

Kpaɣnɩ ɖooo caanaʋ taa nɛ pɩtalɩ sɔnɔ, Yehowa sɛyaa sakɩyɛ susi tɔm ɛyaa mba patɩsɔɔlɩ se pewelisi yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Noowa kaakɛ «siɣsiɣ wɛtʋ tɔm susuyu» nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛlabɩ tʋmɩyɛ nɖɩ pɩnzɩ hiŋ sakɩyɛ. (2 Pɩy. 2:5) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛtaɣaɣ liu se ɛyaa kaɣ mʋʋ tɔm ndʋ esusaɣ yɔ camɩyɛ, ɛlɛ Yehowa taayɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩkaɣ labʋ mbʋ. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ heyi Noowa se ɛsaɣ aɖakaɣ yɔ, ɛyɔɔdaa se: «Ŋkaɣ sʋʋ mɛlɛ taa ña nɛ ña-pɩyalaa, ña-halʋ nɛ ño-wolaa.» (Kiɖe 6:18) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Noowa maɣzɩ aɖakaɣ ŋga Ɛsɔ heyi-i se ɛsaɣ yɔ ka-walanzɩ yɔɔ yɔ, pɩtɩla eɖiɣzinaa se ɛyaa sakɩyɛ ɩɩkaɣ-ɩ welisinuu. (Kiɖe 6:15) Mbʋ pɩlabɩ pʋwayɩ yɔ, pɩwɩlaa se ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyʋ kʋɖʋm maɣmaɣ taawelisini Noowa. (Kiɖe 7:7) Ɛzɩ Yehowa kaamaɣzaa se Noowa kɛ kaapɩzaɣ na? Aayɩ! Yehowa taa kaalabɩ leleŋ siŋŋ nɛ Noowa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛlɛ labɩ mbʋ ɛpɔzɩ-ɩ se ɛla yɔ.—Kiɖe 6:22. w21.10 26 § 10-11

Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩpɩzaɣ se pɩla Ruti alɩwaatʋ ndʋ ɛnɩ Nawomii tɔm ndʋ yɔ! Ruti kaalabɩ mbʋ payɩ ɛpɩzaɣ yɔ se ɛsɩnɩ Nawomii. Ruti kpɛndɩ Nawomii yɔɔ nɛ pewii, ɛhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ ɛ nɛ ɩ pɔɖɔ nʋmɔʋ kɩyakɩŋ sakɩyɛ. Paa Ruti kaalabɩ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ yɔ, Nawomii yɔɔdaa se: «[Yehowa] pɩsɩna-m ndaakpasɩ.» Paa Ruti kaawɛ Nawomii cɔlɔ kpam alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, tɔm ndʋ Nawomii yɔɔdaa yɔ, tiyeba nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ mbʋ Ruti laba nɛ ɛsɩnɩ-ɩ yɔ, pɩtɩmʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa yɔ. Pɩpɩzaɣ se pɩcɛyɩ Ruti siŋŋ. Paa mbʋ yɔ, ɛñɔnɩ Nawomii kpam. (Ruti 1:3-18) Sɔnɔ ye koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ, kiɖe tɛɛ lɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ, paa ɖɩɩlabɩ mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ se ɖɩsɩnɩ-ɩ yɔ. Ɛlɛ ɖɩñakɩ pana se pɩtaawɩzɩ-ɖʋ. Ðɩñɔʋnɩ ɖo-koobu halɩñɩnʋ weyi ɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, nɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ. (Adu. 17:17) Ye koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, kajalaɣ taa lɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ekizi se ɖɩtaasɩnɩ-ɩ. Paa mbʋ yɔ, ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ seɣtuu nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩñɔɔnɩ-ɩ.—Gal. 6:2. w21.11 11 § 17-19

Bibl taa, sakɩyɛ taa lɛ, tɔm pee «kiɖeɖeu» nɛ «wɛtʋ kiɖeɖetu» tukuuni wezuu caɣʋ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩwɛ kele kele yɔ. Tɔm pee ana apɩzɩɣ nɛ awɩlɩ ɖɔɖɔ mbʋ pasɩ kɩjaʋ se paɖʋnɩ Ɛsɔ lɩm yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ kiɖeɖema, ye ɖɩcakɩ wezuu ŋgʋ kɩwɛ kele kele yɔ, ye ɖɩsɛɣ Yehowa ɛzɩ ɛsɔɔlʋʋ yɔ, nɛ ye taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ. Pɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se paa ɖɩtɩtalɩ pilim nɛ paa Yehowa ɛkɛ kiɖeɖeu yɔ, ɛsɔɔlaa se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa. Yehowa wɛ kele kele hɔɔlɩŋ tɩŋa taa. Tɔm ndʋ Serafimwaa yaa Ɛsɔ tiyiyaa mba pɔñɔtɩnɩ e-Kewiyaɣ kpelaɣ kpam yɔ pɔyɔɔdaa. Pa-taa nabɛyɛ yɔɔdaa se: «Kiɖeɖeu, kiɖeɖeu, kiɖeɖeu [lɛ], yoyaa kpeekpe [tɛ Yehowa].» (Iza. 6:3) Ɛlɛ pʋcɔ nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ tiyiyaa mba nɛ pɛ-Ɛsɔ kiɖeɖeu pɛ-hɛkʋ taa lɛ, pɩwɛɛ se pa-maɣmaɣ pɛkɛ kiɖeɖema; nɛ pɛkɛ kiɖeɖema ɖɔɖɔ. w21.12 3 § 4-5

Ðoŋ ɖoŋ lɛ, piya evelisi maɣzɩɣ ɛzɩma sɩcaɣ wezuu ŋgʋ kɩkpaɖɩ ɖeu yɔ pɩ-yɔɔ. Hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa lɛ, wɩlɩyaa nɛ hɔʋ taa ñɩma mba paasɛɣ Yehowa yɔ, papɩzɩɣ nɛ peseɣti-sɩ se sɩla sukuli sɔsɔʋ nɛ pɩsa nɛ sihiɣ tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ nɛ liidiye sakɩyɛ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se sukuli sɔsɔʋ labʋ kaɣ mʋʋ sɩ-alɩwaatʋ sakɩyɛ. Hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ taa lɛ, lʋlɩyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa taabalaa pɩzɩɣ nɛ peseɣti piya evelisi se sɩkpaɣ si-wezuu nɛ sɩlabɩnɩ Yehowa tʋmɩyɛ. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ pɩɣa evelaɣ ŋga kɔsɔɔlɩ Yehowa yɔ nɛ kakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ? Ye kakalɩ Efɛɛzɩ mba 5:15-17 nɛ kamaɣzɩ pɩ-yɔɔ yɔ pɩkaɣ-kɛ sɩnʋʋ. Pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ kalɩɣ masɩ nzɩ nɛ pɩtɛ lɛ, kapɩzɩɣ nɛ kɔpɔzɩ ka-tɩ se: ‘Ɛbɛ kɛnɩ «Yehowa sɔɔlɩm»? Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ mankpaɣaa yɔ, pɩkaɣ-ɩ kɛdɩnʋʋ? Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ mankpaɣaa yɔ, ɖɩkaɣ-m sɩnʋʋ nɛ malabɩnɩ ma-alɩwaatʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ na?’ Tɔzɩ se «kɩyakɩŋ kɛ kɩdɛkɛdɩŋ,» nɛ piileɖiɣ lɛ, Sataŋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩkaɣ tɛm. w22.01 27 § 5

Ɛzɩmtaa Yakubu pɩsɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyʋ weyi ɛwɛ siɣsiɣ yɔ? Pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa nɛ pɩtɛ lɛ, «ɛwɩlɩ ɛ-tɩ Yakubu, nɛ pʋwayɩ lɛ, apostoloowaa tɩŋa.» (1 Kɔr. 15:7) Yesu wɩlɩ ɛ-tɩ Yakubu nɛ pɩtɛ lɛ, Yakubu pɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa taa lɛlʋ. Alɩwaatʋ ndʋ apostoloowaa kpeɣli Yeruzalɛm ɛsɔdaa kuduyuu nakʋyʋ tɛɛ nɛ paɖaŋ se pamʋ fezuu kiɖeɖeu yɔ, Yakubu kaawɛ pa-taa. (Tʋma 1:13, 14) Pʋwayɩ, Yakubu taa kaalabɩ leleŋ se ɛpɩsɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ taa tʋ. (Tʋma 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Nɛ alɩwaatʋ natʋyʋ, pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣ pɩnaɣ 62 lɛ, fezuu kiɖeɖeu sɩnɩ-ɩ nɛ ɛma takayaɣ nakɛyɛ Krɩstʋ ñɩma patam numwaa. Takayaɣ ŋga kasɩɣnɩ-ɖʋ sɔnɔ, paa ɖɩwɛnɩ lidaʋ se ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu maatɛŋ ɛsɔdaa yaa tɛtʋ yɔɔ yɔ. (Yak. 1:1) Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa caanaʋ taa tɔm taa tazɩyʋ weyi payaɣ se Josèphe yɔ, ɛyɔɔdaa se Yuuda mba Cɔjɔ Kɩlɩm Anaanɩyaasɩ weyi ɛkɛ Ana pɩyalʋ yɔ ɛnʋ kaahanɩ nɔɔ nɛ pakʋ Yakubu. Yakubu ɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ e-wezuu sɩ tɩnaɣ tɛtʋ yɔɔ yɔ. w22.01 8 § 3; 9 § 5

Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ sɔnɔ evemiye taa yɔ, ɩ-taa nɩɩyɩ lɛ yɔ: pɩtɩpɔzɩ se ɖɩɖaŋ se Yehowa kaɣ huuzuu ɖɔ-yɔɔ se kala wena atakɩɣ ɖe-tisuu yɔ ataatalɩ-ɖʋ. Ɛzɩ pɩɩtakʋʋ Yesu nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ sɩm taa yɔ, ɖa ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ siɣsiɣ pɩtalɩ sɩm taa, ye pɩpɔzʋʋ yɔ. (Mat. 16:24, 25) Ɛlɛ, ɖa-taa tɛma se Ɛsɔ ɛɛkaɣ yebu se pɩtakɩ-ɖʋ nɛ pɩcɛzɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkaɖɩna yɔ. (1 Kɔr. 10:13) Lɔŋ lɛɛŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ yɔ ɛnɩ lɛ se ɛzɩ Yesu yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɔɔ kʋñɔŋ ɖulum. (1 Pɩy. 2:19, 20) Pɩtɩkɛ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ ɖɩlaba nɛ mba pakaɖɩɣnɩ-ɖʋ yɔ, panazɩɣ-ɖʋ. Ɛlɛ panazɩɣ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩtɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba nɛ ɖɩlɩzɩɣ aseɣɖe toovenim yɔɔ. (Yoh. 17:14; 1 Pɩy. 4:15, 16) Yesu kaasɩm mbʋ pʋyɔɔ Yehowa ha nʋmɔʋ se ɛtɔɔ kʋñɔŋ yɔ. Ɛlɛ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lalaa mba paatɔɔ kʋñɔŋ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔ, pɔpɔzaɣ pa-tɩ se ɛzɩ ɛbɛ yɔɔ Yehowa ha nʋmɔʋ se wɛtʋ natʋyʋ ɛtalɩ-wɛ. (Hab. 1:3) Ðɛ-Ɛsɔ pʋtɔdɩyɛ nayʋ nɛ suuɖu tʋ kaanɩ pɩ-taa se ɛyaa mba, patɩlɔ tisuu; pɩpɔzʋʋ se pɛhɛzɩ pa-laŋɩyɛ nɛ e-ɖeke ɛpɩzɩɣna nɛ ɛhɛzɩ pa-laŋɩyɛ.—2 Kɔr. 1:3, 4. w21.04 11 § 9-10

Yehowa mʋʋ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ye tɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-kaɖʋwa nɛ ye palakɩ-tʋ nɛ sɔɔlɩm nɛ ñamtʋ yɔ. Ðɩsɔɔlɩ Yehowa siŋŋ. Ðɩnawa se ɛmʋnaa se pɛsɛɛ-ɩ, nɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩsɛɛ-ɩ ɛzɩ pɩmʋnʋʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa yɔ, pɩkɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ. Masɩ kpaɣ ɖa-adɩma nɛ sɩmaɣzɩnɩ tɩlaaɖɩ ŋgʋ pɔñɔɔzaɣ-kʋ camɩyɛ nɛ pɔsɔkɩ-kʋ miŋ Ɛsɔ sɛtʋ kɩɖanɖʋʋ tɛɛ nɛ pʋwayɩ templo taa yɔ. Tɩlaaɖɩ ŋgʋ kɩ-sɔzɩŋ kɛdaɣnɩ Ɛsɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ, adɩma wena ɖɩlakɩnɩ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ, ‘akɛdɩɣnɩ-ɩ;’ paa ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee wena awɛ kɛlɛʋ yɔ. (Adu. 15:8; Wp. 33:10) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ ɖɩwɩlɩɣ-ɩ ɖɔ-sɔɔlɩm nɛ ɖɛ-ɛsɩmɩyɛ yɔ, ɛ-taa lakɩ leleŋ se ewelisini-ɖʋ yɔ. Ɛsɔɔlaa se ɖiheyiɣ-i ɖa-nɩɣzɛ, ɖe-lidaʋ, nɛ mbʋ ɖe-liu wɛɛ yɔ. Pʋcɔ nɛ ŋtɩmnɩ Yehowa lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se ŋcalɩnɩ maɣzʋʋ camɩyɛ tɔm ndʋ ŋkaɣ yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ŋkaɣ haʋ ña-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ «tɩlaaɖɩ» ŋgʋ kɩwɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ yɔ. w22.03 20 § 2; 21 § 7

Armaagedɔɔ you taa, pɩtɩkɛ ɖakaɣnɩ lɩzʋʋ weyi pɩpɔzʋʋ se Yehowa ɛna ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ weyi pɩtɩpɔzɩ se ɛna ɛ-pʋtɔdɩyɛ yɔ. (Mat. 25:34, 41, 46) Ðɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩtaa liu Yehowa tɔm hʋʋ na? Yaa pɩkaɣ kɛʋ mbʋ pituuluu-ɖʋ yɔ? Pɩnaɣ kpayɩ kayɩ se pɩwɛɛ se ɖɩtaa liu Yehowa lɛɛlɛɛyɔ nɛ pɩkɩlɩ nɛ pɩsa nɛ ɖɩtaa-ɩ liu kiya cee wayɩ. Maɣzɩ ɛzɩma pɩkaɣ-ɖʋ labʋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ɩɩkaɣ tasʋʋ wɛʋ; tadɩyɛ agbaa nɛ kominawaa mba panazɩ ɛyaa nɛ peyele nɛ pɔtɔɔ kʋñɔŋ yɔ, paakaɣ tasʋʋ wɛʋ ɖɔɖɔ. Kʋdɔmɩŋ nɛ akpadɩyɩtʋ ɩɩkaɣ tasʋʋ wɛʋ, nɛ ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa ɩɩkaɣ tasʋʋ sɩbʋ. Sataŋ nɛ aleewaa pakaɣ wɛʋ salaka taa pɩnzɩ kudoku nɛ paawɛɣnɩ ɖoŋ ɛyaa yɔɔ. Pakaɖɩnɩ Ɛsɔ nɛ mbʋ pɩlɩɩ pɩ-taa yɔ, pɩɩkaɣ tasʋʋ wɛʋ. (Natʋ 20:2, 3) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, ɖa-taa kaɣ labʋ leleŋ kpem se ɖɩta liu Yehowa se mbʋ ɛlakɩ yɔ pɩtʋʋzɩ paa ɛzɩmtaa! w22.02 6-7 § 16-17

Yesu kaañɩnɩ laŋhɛzɩyɛ nɛ eeseɣti ɛyaa lalaa se pɔñɔɔzɩ tɔm ndʋ tɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ɛwɩlɩ-wɛ se ye pañɩnɩɣ se Yehowa ɛmʋ pɛ-sɛtʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se pa nɛ po-koobiya pala laŋhɛzɩyɛ. (Mat. 5:23, 24) Nɛ ɛɛsɩnɩ ɛ-apostoloowaa tam sakɩyɛ se peyele tɔm hɔm se pana se pa-taa lɛ akɩlaa. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Pɩsa nɛ ɖɩkɛ laŋhɛzɩyɛ ñɩnɩyaa lɛ, pɩtasɩnɩ se ɖɩɩcaɣ tɔm lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩla nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla laŋhɛzɩyɛ, nɛ ɖiseɣti ɖo-koobiya nɛ pɔñɔɔzɩ tɔm ndʋ tɩkɔŋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. (Fil. 4:2, 3; Yak. 3:17, 18) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Ɛbɛ mɔnsɔɔlɩ faaa se mankpaɣ nɛ malaa se pɩsa nɛ ma nɛ lalaa ɖɩla laŋhɛzɩyɛ? Alɩwaatʋ ndʋ koobu nɔɔyʋ ɖʋʋ-m ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, mancakɩnɩ-ɩ? Alɩwaatʋ ndʋ tɔm kɔŋ ma nɛ nɔɔyʋ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, manɖaŋɩɣ se ɛnʋ ɛñaɣnɩ pana nɛ laŋhɛzɩyɛ ɖaɣnɩ wɛʋ ma nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa, yaa mɛnkpɛzɩɣnɩ kajalaɣ nɩŋgbaŋaɣ, paa pɩlakɩ-m ɛzɩ ɛnʋ canɩ tɔm yɔ?’ w22.03 10 § 10-11

Bibl kaayɔɔdɩ ɖooo lɔŋ se Ɛsɔ «samaɣ kaɣ ka-tɩ haʋ faaa» nɛ Yesu ɖiyi-kɛ nɛ kala Yehowa tʋma. (Keɣa 110:3; nwt) Pɩtʋʋ fɛyɩ se natʋ tɔm ndʋ tiɖiɣni labʋ sɔnɔ. Yehowa sɛyaa wɛ kpekpeka; nɛ paa pɩnaɣ ŋga lɛ, pakpakɩɣ ñɩɣtʋ miiliyɔɔwaa sakɩyɛ nɛ palakɩnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ. Paahɛyɩɣ-wɛ pʋcɔ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ, pa-maɣmaɣ pahaɣnɩ pa-tɩ faaa nɛ palakɩ-ɖɩ. Pɩtasɩ lɛ, pakpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ pasɩɣnɩ po-koobiya Krɩstʋ mba tomnaɣ yɔɔ, pakpazɩɣ-wɛ ɖoŋ, nɛ pasɩɣnɩ-wɛ fezuu taa. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa kpakɩɣ ñɩɣtʋ sakɩyɛ nɛ pɔñɔɔzʋʋnɩ kediɣzisi hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ nɛ pekilimiɣ koobiya yɔɔ se pakpazɩ-wɛ ɖoŋ. Ɛbɛ seɣtiɣ-wɛ nɛ palakɩ tʋma ana a-tɩŋa? Palakɩ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɛyaa lalaa. (Mat. 22:37-39) Yesu ɖɛzaɣ lalaa kɛzɛsɩ nɔɔ, nɛ ɛkɛ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa. Ðɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe se ɖɩɖɔ ɛ-nɩŋgbanzɩ taa. (Roma mba 15:1-3) Ye ɖɩmaɣzɩɣnɩ-ɩ yɔ, pɩlʋlʋʋ pee kɩbana. w22.02 20 § 1-2

Izrayɛɛlɩ taa ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ kaakɛ haɖaa nɛ pamʋwaɣ abaa tɩnaa, nɛ pɩɩwɛɛ se paa evemiye nɖɩ ɖɩtɛŋ lɛ, pɛhɛyɩ-wɛ pa-tʋmɩyɛ yɔɔ. Ye evemiye naɖɩyɛ ɛtɛma nɛ patɩhɛyɩ tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩtɩla ɛtaapɩzɩɣ se ɛwɛɛnɩ liidiye nɖɩ pɩpɔzʋʋ-ɩ yɔ se ɛcalɩ ɛ-hɔʋ evemiye nɖɩ. Yehowa lɩzɩ pɩ-taa se: «Ɛkɛ kʋñɔndʋ nɛ ɛɖaŋ kɩhɛyʋʋ ŋgʋ.» (Wp. 24:14, 15; Mat. 20:8) Sɔnɔ, pɛhɛyɩɣ tʋmlaɖaa sakɩyɛ tam kʋɖʋm yaa tam nabʋlɛ fenaɣ taa, pɩtɩkɛ paa evemiye nɖɩ. Paa mbʋ yɔ, paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩwɛ Levitiki 19:13 taa yɔ, ɖɩwɛ wazaɣ halɩ nɛ sɔnɔ. Tʋmɩyɛ ñʋndɩnaa nabɛyɛ muluu pa-tʋmlaɖaa nɛ pɛhɛyɩɣ-wɛ liidiye nɖɩ ɖɩtɩtalɩ tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ yɔ. Panawa se pɩtɩla tʋmlaɖaa fɛyɩnɩ kɩlabɩm nabʋyʋ nɛ paa pɛhɛyɩɣ-wɛ liidiye nɖɩ ɖɩtɩɖɔɔ paa ññɩɩ yɔ, powoki pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ-wɛ tʋmɩyɛ. Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, ‘tʋmlaɖʋ kɩhɛyʋʋ wɛɛ nɛ pɩcakɩ tʋmɩyɛ ñʋndɩnaa mba pɔ-cɔlɔ.’ Krɩstʋ tʋ weyi ɛmʋʋ tʋmlaɖaa ɛ-tʋmɩyɛ taa yɔ, pɩwɛɛ se ɛñaɣ pana nɛ etaamuli-wɛ. w21.12 10 § 9-10

Kʋñɔmɩŋ weyi payɩ Yesu tɔwaa yɔ ɩ-wayɩ, pɩtʋʋ fɛyɩ se lɔkɔtʋ kaaɖɛ-ɩ siŋŋ. Pɩɩpɔzaa se pasɩnɩ-ɩ nɛ ɛkʋ ɛ-lɔkɔtʋ. Yesu taamaɣzɩ se ye ɛyɔɔdɩ ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ pɩwɩlɩɣ se ɛkɛ ɛjam, nɛ pɩtɩpɔzɩ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩmaɣzɩ mbʋ. Ðe-wezuu caɣʋ taa, alɩwaatʋ sakɩyɛ taa lɛ pɩtɩla ɖɩɩsɔɔlʋʋ se ɖiheyi ɛyaa lalaa ɖa-kɩcɛyɩm. Ɛlɛ, alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ-ɖʋ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se sɔɔndʋ ɛkpa-ɖʋ se ɖɩpɔzɩ ɛyaa lalaa nɛ pasɩnɩ-ɖʋ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Ye ɖɩkpadɩyaa yaa ɖɩkɛ ɛjam yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩyɔɔdɩnɩ taabalʋ nɔɔyʋ nɛ ewoni-ɖʋ faɣɖɛ taa yaa ɖɔkɔtɔ nɔɔyʋ cɔlɔ. Ye ɖa-laŋɩyɛ ɛwɛɛkaa yaa pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩyɔɔdɩnɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ yaa ɖa-taabalʋ Krɩstʋ tʋ weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ nɛ ewelisini-ɖʋ yaa eheyi-ɖʋ «tɔm kɩbandʋ» nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpa ɖoŋ. (Adu. 12:25) Pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se ɖo-koobiya sɔɔlɩ-ɖʋ nɛ pɔsɔɔlaa se pasɩnɩ-ɖʋ «kʋñɔŋ» alɩwaatʋ taa. (Adu. 17:17) Ɛlɛ, paapɩzɩɣ nɛ pana ɖa-maɣzɩm taa. Ye ɖitiheyi-wɛ natʋyʋ yɔ, pɩtɩla paatɩlɩɣ se pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ-ɖʋ. w21.04 11-12 § 11-12

Alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ, pɩlakɩ ɖa-taa sakɩyɛ kaɖɛ. Ɛyaa nabɛyɛ labɩ alɩwaatʋ tɩŋa Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ pɩnzɩ sakɩyɛ, ɛlɛ pʋwayɩ lɛ pɛlɛɣzɩ-wɛ tʋmɩyɛ. Lalaa lɛ, pa-pɩnzɩ yɔɔ lɛ, pɩkɔm nɛ pɩpɔzɩ se peyele labʋ Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ nɖɩ pɔsɔɔlɩ siŋŋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ lɛɣzɩtʋ natʋyʋ tukuuni-ɖʋ yɔ, pɩmʋnɩ mbʋ se pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ lɛɣzɩtʋ yɔ, ye ɖɩwɛnɩ lɩmaɣza wena Yehowa wɛnɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ camɩyɛ. Sɔnɔ, Yehowa wɛɛ nɛ ɛlakɩ tʋma sɔsɔna, nɛ waɖɛ sɔsɔɖɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ se ɖa nɛ ɩ ɖɩkpɛndɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ. (1 Kɔr. 3:9) Sɔɔlɩm mbʋ Yehowa wɛnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ, pɩɩkaɣ lɛɣzʋʋ. Pʋyɔɔ lɛ, ye palabɩ lɛɣzɩtʋ natʋyʋ ɛgbɛyɛ taa nɛ titukuuni-ŋ yɔ, taakɩlɩ kpaɣʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ŋmaɣzɩɣ lɩmaɣza wena payɩ a-yɔɔ palabɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ yɔ a-yɔɔ. Mbʋ ɛzɩ ŋŋsɔɔlɩ siŋŋ se pɩwɛɛ ɛzɩ «caanaʋ taa» yɔ lɛ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋna kɩbam mbʋ lɛɣzɩtʋ ndʋ tɩkɔnaa yɔ. (Ekl. 7:10) Wɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛ taa leleŋ taa nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ. w22.03 17 § 11-12

Mba Yehowa wɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? Bibl yɔɔdaa se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɔɔlɩ wondu sakɩyɛ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ «haɖaʋ,» «sʋlʋm nɛ sɔzɩŋ num,» «lɔŋ sɩɣzʋʋ,» «tɩlɩtʋ» nɛ «lɔŋ.» (4 Aw. 26:10; Adu. 12:1; 21:17; 29:3) Ɛlɛ paawɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ wondu kpa; ɛyaa ɖeke pawɩlɩɣ-pʋ. Ɛlɛ Yehowa ɛɛwɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ paa anɩ. Ɛwɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɛyaa mba taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛ ɛ nɛ wɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ðɛ-Ɛsɔ wɩlɩɣ siɣsiɣ wɛtʋ ɛ-taabalaa. Ɛwɛnɩ kaɖʋwa kɩbaŋa nakɛyɛ pɔ-yɔɔ, nɛ ɛɛkaɣ-wɛ yebu sɔɔlʋʋ kaaʋ. Yehowa wɩlɩ sɔɔlɩm ɛyaa kpeekpe. Yesu heyi abalʋ weyi payaɣ se Niikoodɛm yɔ se: «Ɛsɔ sɔɔlɩ ɛjaɖɛ [yaa ɛyaa] pɩŋŋ nɛ ɛcɛlɩ ɛ-Pɩyalʋ ɛgbamɩyɛ, se pɩsa nɛ weyi ɛwɛɣnɩ tisuu ɛ-yɔɔ yɔ, pataaɖɩzɩ-ɩ ɛlɛ ehiɣ wezuu maatɛŋ.»—Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45. w21.11 2 § 3; 3 § 6-7

Wezuu caɣʋ wɛ kaɖɛ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, nɛ pɩtɩla ɖɩkaɣ katʋʋ kala nɛ pɩkpaɖɩ mbʋ cee wayɩ. (Mat. 24:21) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩɖaŋ kɩyakʋ ŋgʋ wɛtʋ ndʋ tɩkaɣ pɩsʋʋ ɖa-wayɩ tɔm, nɛ ɖɩɩkaɣ tasʋʋ tɔzʋʋ tɩ-yɔɔ, nɛ tɩɩkaɣ tasʋʋ labʋ wiɖiyi kpa yɔ! (Iza. 65:16, 17) Ye mbʋ, pɩpɔzʋʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛzɩma ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu yɔɔdaa se: «Ye ɩɖɔkɩ mɩ-laŋa yɔ, ɩkaɣ yabʋ mi-weziŋ ñʋʋ.» (Luka 21:19) Ɛyaa lalaa wɛɛ nɛ pɔɖɔkʋʋ pa-laŋa kala wena anɩɣzɩnɩ ɖa-ñɩna yɔ a-taa. Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma pɔɖɔkʋʋ pa-laŋa yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋa nɛ pɩkpaɖɩ. Aha-ɖʋ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩkpaɖaa yɔ? Ɛsɔ Yehowa. Tɔm cosuu pʋnɛ pɩɖɩɣzɩɣ-ŋ yaa we? Pʋtɔma yɔ pɩɖɩɣzɩ-ŋ, ɛlɛ ye ŋmaɣzɩ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩɩɖɩɣzɩɣ-ŋ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ, Eleeu ɖiyiɣni-ɖɩ, nɛ ɖɩ-taa suni kala. Yehowa wɛnɩ ɖoŋ se ɛɖɩzɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ kpaagbaa, ɛlɛ ɛwɛɛ nɛ ɛɖaŋɩɣ cee wayɩ kɩyakʋ nakʋyʋ se ɛla mbʋ. (Roma 9:22) Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɖɛ-Ɛsɔ wɛɛ nɛ ɛɖɔkʋʋ ɛ-laŋɩyɛ se alɩwaatʋ ndʋ ɛɖʋwa yɔ tɩtalɩ. w21.07 8 § 2-4