Août

Na lɩmaɣza kɩcɛya naalɛ wena awɛ keɣa kanɛ ka-taa yɔ: (1) Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa katɩɣ kala. (2) Yehowa lɩzɩɣ-ɖʋ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-taa. Ɛzɩma Yehowa lɩzɩɣ-ɖʋ? Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɛtɩŋɩɣna nɛ ɛlakɩ mbʋ yɔ ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ɛsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa wezuu caɣʋ yɔɔ. Yehowa labɩ-ɖʋ tamaɣ se ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ ɛ-sɛtʋ taa. Paa mbʋ yɔ, ɛtɩyɔɔdɩ se ɖɩɩkaɣ katʋʋ kaɖɛ naɖɩyɛ ɖɛ-wezuu caɣʋ taa lɛɛlɛɛyɔ. (Iza. 66:14) Eseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩka ɖa-lɩmaɣza ɖɛ-tɛ cee wayɩ yɔɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩcaɣ wezuu ŋgʋ ɛsɔɔlaa se ɖɩcaɣ yɔ tam yɔ. (2 Kɔr. 4:​16-18) Pʋcɔ nɛ pɩtalɩ mbʋ lɛ, ɛsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ-ɩ paa evemiye nɖɩ. (Witu 3:​22-24) Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Bibl alɩwaatʋ taa nɛ ɖa-alɩwaatʋ taa Yehowa sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kɩɖaŋ taa? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩ kala wena ɖɩtɩɖʋna yɔ. Ɛlɛ ye ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, ɛɛkaɣ-ɖʋ yebu sɩnʋʋ kpa.—Keɣ. 55:22. w23.04 14-15 § 3-4

Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pa-kɩɖaʋ taa. Paatisi faaa nɛ paña ñʋndɩnaa sɔsaa, halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩɩwɛ-wɛ kaɖɛ se pañam-wɛ yɔ. (Luka 2:​1-6) Alɩwaatʋ ndʋ Maarɩɩ kaawɩzɩ lʋlʋʋ yɔ, komina kaapɔzɩ ɛ nɛ Yosɛɛfʋ se pala nabʋyʋ nɛ pɩɩwɛ kaɖɛ kpem. Roma wiyaʋ sɔsɔ Ogusti kaaɖʋ paɣtʋ se ɛyaa tɩŋa iwolo pɛ-tɛtʋ taa nɛ pama pa-hɩla. Pɩɩwɛɛ se Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pɔɖɔ nʋmɔʋ nɛ powolo Bɛtɩlɛhɛm. Nʋmɔʋ ŋgʋ, kɩɩcɛzɩ kilomɛtanaa 150, nɛ pɩɩwɛɛ se pakpaɣ piyisi nɛ petiki. Nʋmɔʋ ŋgʋ, kɩ-ɖɔm taawɛɛ Maarɩɩ kɛlɛʋ. Pɩtɩla, panɩɣzaɣ Maarɩɩ nɛ pɩɣa ŋga kɛwɛ e-lotu taa yɔ kɔ-yɔɔ. Ye ɛlʋlɩ nʋmɔʋ taa, ɛzɩma pakaɣ labʋ? Weyi ɛkaɣaɣ pɩsʋʋ Mesiya yɔ, ɛnʋ kaawɛnɩ e-lotu taa. Ɛzɩ pɩhaɣaɣ-wɛ nʋmɔʋ se pataaña komina paɣtʋ na? Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ patɩha nʋmɔʋ se nɩɣzɛ ana, aɖɩɣ-wɛ nʋmɔʋ nɛ pataaña paɣtʋ. Yehowa wazɩ-wɛ pa-ñamtʋ yɔɔ. Maarɩɩ talɩ Bɛtɩlɛhɛm nɛ ɛ-alaafɩya; nɛ ɛlʋlɩ pɩɣa ŋga yɔ, ka nɛ ka-alaafɩya ɖɔɖɔ, halɩ piyeba nɛ Bibl taa natʋ tɔm la.—Mik. 5:2. w23.10 8 § 9; 9 § 11-12

Ye sɔɔndʋ ɛkpaɣ-ŋ kpem se ŋcosi tɔm kediɣzaɣ taa yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Ñɔɔzɩ kpɛlɩkʋʋ camɩyɛ, pɩsɩɣnɩ-ŋ. (Adu. 21:5) Ye ŋsɩm tɔm ndʋ ɩkaɣ kpɛlɩkʋʋ yɔ camɩyɛ yɔ, pɩkaɣ-ŋ wɛʋ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se ŋkpazɩ nesi nɛ ŋcosi tɔm. Pɩtasɩ lɛ, ñɔ-tɔm cosuu ɛwɛɛ tobi. (Adu. 15:23; 17:27) Tɔm cosuu mbʋ pɩwɛ tobi yɔ, piyeki se sɔɔndʋ ɛtaakɩlɩ-ŋ kpaʋ. Ye ŋcosuu tɔm tobi nɛ ña-maɣmaɣ ñɔ-tɔm pee yɔ, pɩwɩlɩɣ se ŋñɔɔzɩ ña-tɩ camɩyɛ nɛ ŋnɩɣ tɔm ndʋ ɩwɛɛ nɛ ɩkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-taa kpayɩ kpayɩ. Ye ŋñaɣ pana nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-taa nabʋyʋ ɛlɛ sɔɔndʋ ɖiɣni-ŋ kpaʋ siŋŋ mbʋ se ŋcosi tɔm nɛ pɩcɛzɩ tam kʋɖʋm yaa tam nabʋlɛ yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Ña-taa ɛtɛ se Yehowa taa lakɩ leleŋ nɛ pana wena ŋñakɩnɩ ña-laŋɩyɛ pilim se ŋla mbʋ ŋpɩzɩɣ yɔ. (Luka 21:​1-4) Yehowa ɛɛpɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩla nɛ pɩcɛzɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla yɔ. (Filp. 4:5) Maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla yɔ, ɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋlakɩ-pʋ, nɛ ŋtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. Kiɖe tɛɛ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋcosuu tɔm tam kʋɖʋm nɛ ŋcosuu nɛ pɩwɛɛ tobi. w23.04 21 § 6-8

Apostoloo Pɔɔlɩ kpaɣ-ɖʋ nɛ ɛmaɣzɩnɩ sɔɔjanaa mba pacaɣnɩ pɛ-ɛsa nɛ posu you wondu se pala you yɔ. Ɛyaa maɣzɩɣ se pɩpɔzʋʋ se sɔɔja ɛñɔɔzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛɖaŋ nɛ alɩwaatʋ ndʋ you nakʋyʋ tuluu lɛ, ɛpɩzɩ nɛ ɛlabɩ-kʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ ɖɔ-hɔɔlʋʋ taa. Ye ɖisu tisuu nɛ sɔɔlɩm ñɩɣtʋ toko ŋgʋ kihuuzuu laŋɩyɛ yɔɔ yɔ nɛ ɖɩpa ñʋʋ yabʋ lidaʋ ñɩɣtʋ hulaɣ tam yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ Yehowa kɩyakʋ. Ñɩɣtʋ toko ŋgʋ kihuuzuu laŋɩyɛ yɔɔ yɔ, kɩkandɩyɩɣ sɔɔja laŋɩyɛ yɔɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ tisuu nɛ sɔɔlɩm kandɩyɩɣ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛyʋ weyi ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa yɔ ɛ-yɔɔ. Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ, tɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Ɛsɔ nɛ ɖɩtɩŋɩɣ Yesu wayɩ. Tisuu yeki nɛ ɖa-taa tɛŋ se ye ɖɩñɩnɩɣ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ ɛkaɣ-ɖʋ hɛyʋʋ. (Ebr. 11:6) Tisuu kaɣ-ɖʋ seɣtuu se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ ɖa-Ñʋʋdʋ Yesu ɛsɩndaa, halɩ paa piyeki se ɖɩla kʋñɔŋ yɔ. Ða-alɩwaatʋ taa ɛyaa nabɛyɛ katɩɣ nazɩm yaa palakɩ liidiye kʋñɔŋ ɛlɛ powoki pɩ-yɔɔ nɛ pɔɖɔkʋʋ pa-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ. Ye ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ pa-kɩɖaŋ yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcɛyɩsɩ ɖe-tisuu nɛ pɩsa nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kala wena ɖɩkatɩɣ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Nɛ ye ɖɩmaɣzɩnɩ ɛyaa mba pacakɩ wezuu kɛlɛʋ se pɩsa nɛ pasɩɩ Kewiyaɣ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaatɔlɩ tomnaɣ yɔɔ wondu ñɩnʋʋ kadadayaɣ kpaca taa. w23.06 10 § 8-9

Ðoŋ ɖoŋ lɛ, tɩ ɖɔkʋʋ wɩlɩɣ ɛzɩma ɛyʋ kpaɣ ɛ-tɩ se ɛtaala mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. Ɛlɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ tɩ ɖɔkʋʋ se pɩsa nɛ ɖɩla mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ, kɔzɩ kɔzɩ ye tʋmɩyɛ naɖɩyɛ labʋ ɛwɛ kaɖɛ yaa ye piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩlabɩ-ɖɩ yɔ. Tɔzɩ se tɩ ɖɔkʋʋ kɛ piye nɖɩ fezuu kiɖeɖeu lʋlʋʋ yɔ ɖɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ; pʋyɔɔ lɛ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ. (Luka 11:13; Gal. 5:​22, 23) Taaɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ pɩtɩŋa pɩɖɔŋ camɩyɛ yɔ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, pɩtʋʋ fɛyɩ se alɩwaatʋ natʋyʋ fɛyɩ se pɩtɩŋa pɩkaɣ ɖɔm camɩyɛ. Ye ɖɩɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ yɔ, pɩtɩla yɔ ɖɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa kpa. Pɩtɩla yɔ, piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ siŋŋ se ɖɩtalɩ-kɛ. Ye pɩwɛ mbʋ ñɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtayɩ ka-taa nɛ kapɩsɩ kaɖʋsɩ cikpesi. Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋñakɩ pana nɛ ŋwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se kajalaɣ taa lɛ, ŋtɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ cikpeŋ nɩɩyɩ yɔɔ nɛ ŋlɩzɩɣ wɛtʋ ndʋ nɛ ŋwɩlɩɣ. Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋkalɩɣ Bibl tɩŋa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla ɖʋtʋ nɛ ŋpaɣzɩ kpaɣʋ alɩwaatʋ pazɩ pazɩ nɛ ŋkalɩɣ-kʋ. w23.05 29 § 11-13

Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɛnɛ ɩ-taa, Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɛhaɣ-ɖʋ fezuu taa tɔɔnaɣ se kasɩnɩ ɖa-tɩŋa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ «habɩyɛ kiɖeɖeye» yɔɔ. (Iza. 35:8; 48:17; 60:17) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se alɩwaatʋ ndʋ payɩ nɔɔyʋ tisiɣ se ɛkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ, ɛwɛnɩ waɖɛ se ɛɖɔ «habɩyɛ kiɖeɖeye» yɔɔ. Nabɛyɛ ɖɔŋ habɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pazɩ lɛ, peyele ɖɩ-yɔɔ ɖɔm. Lalaa ñɛtɛm pa-taa se pɛwɛɣ nɛ pɔɖɔŋ habɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ pɔkɔɔ nɛ patalɩ ɖenɖe ɖiwokini-wɛ yɔ. Le ɖiwokini-wɛ? Mba pɛwɛnɩ ɛsɔdaa kpaʋ lidaʋ yɔ, «habɩyɛ kiɖeɖeye» wokini-wɛ «Ɛsɔ tɛ paradisuu» taa ɛsɔdaa. (Natʋ 2:7) Mba pɛwɛnɩ lidaʋ se pacakɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ, habɩyɛ nɖɩ ɖiwokini-wɛ Krɩstʋ pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ ɖɩdɛnɖɛ, alɩwaatʋ ndʋ lɛ paa weyi lɛ ɛkaɣ talʋʋ pilim. Ye ŋwɛɛ nɛ ŋɖɔŋ habɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ sɔnɔ yɔ, taakisini ña-wayɩ nɛ taayele ɖɩ-yɔɔ ɖɔm pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋtalɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ. w23.05 17 § 15; 19 § 16-18

Ye ŋmaɣzɩɣ mbʋ payɩ Yehowa labɩ-ŋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ŋ seɣtuu nɛ ŋwɩlɩ-ɩ ñɛ-ɛsɩmɩyɛ nɛ ŋsɔɔlɩ se ŋha-ɩ ña-tɩ. (Keɣ. 116:​12-14) Bibl wɛnɩ toovenim se kɩyɔɔdɩ se Yehowa cɔlɔ «paa kʋjɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ nɛ paa haɖɛ pilim ñɩnɖɛ nɖɩ lɛ» ɖɩlɩnaa. (Yak. 1:17) Kʋjɔŋ ɛnɩ, ɩ-taa ŋgʋ kɩkpaɖaa yɔ lɛ ɛ-Pɩyalʋ Yesu kɩlaʋ. Maɣzɩ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ŋna! Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yeba se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ña nɛ Yehowa mɩ-hɛkʋ taa. Nɛ ɛha-ŋ waɖɛ se ŋcaɣ wezuu tam. (1 Yoh. 4:​9, 10) Pɩwɩlɩɣ se Yehowa lɩzɩ sɔɔlɩm mbʋ pɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ nɛ ɛwɩlɩ-ŋ, nɛ ɛkɔnɩ ñɔ-yɔɔ ɖɔɖɔ wazasɩ lɛɛsɩ. Nʋmɔŋ kɩbaŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋwɩlɩ-ɩ ñɛ-ɛsɩmɩyɛ yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ŋha-ɩ ña-tɩ.—Wp. 16:17; 2 Kɔr. 5:15. w24.03 5 § 8

Sɔnɔ, ɖɩnaɣ ɛzɩma ɛyaa cakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ lɛ, pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩɩlabʋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ Lɔɔtɩ yɔ. «Ɛɛnɩ siziŋ siŋŋ ɛyaa mba paaɖɔŋ paɣtʋ yɔɔ yɔ pa-lakasɩ nzɩ sɩwɛ fɛyɛ yɔ sɩ-yɔɔ,» mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛnawa se ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛpaɖɩɣ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ. (2 Pɩy. 2:​7, 8) Lɔɔtɩ kaaseɣaɣ Ɛsɔ sɔɔndʋ nɛ ɛɛsɔɔlɩ Ɛsɔ ɖɔɖɔ, piseɣti-i nɛ ɛpaɖɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ ŋgʋ mba paacɔ-ɩ nɛ pata yɔ pacakaɣ yɔ. Ða ɖɔɖɔ, ɛyaa mba pɔcɔ-ɖʋ nɛ pata yɔ paañaŋ paɣtʋ nɛ paɣtʋ kila wena Yehowa ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ yɔɔ yɔ. Paa mbʋ yɔ, ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɔɔlɩ Ɛsɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛnɩ Ɛsɔ sɔɔndʋ seu mbʋ pɩmʋnaa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩcaɣ wezuu kɩbaŋʋ. Yehowa tɩŋɩɣnɩ Aduwa takayaɣ yɔɔ nɛ ɛkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ nɛ sɔɔlɩm nɛ eseɣtiɣ-ɖʋ se pɩsa nɛ ɖɩtalɩ kaɖʋwa ŋga. Ye Krɩstʋ mba tɩŋa (halaa nɛ abalaa, piya nɛ akpadɩyaa) ɩtazɩ lɔŋ kɩbaŋ weyi ɩwɛ takayaɣ ŋga ka-taa yɔ ɩ-taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pehiɣ wazasɩ siŋŋ. Ye ɖiseɣ Yehowa sɔɔndʋ yɔ, ɖɩkpaɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɩɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ mba palakɩ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ. w23.06 20 § 1-2; 21 § 5

Pɩtɩla, ñɔ-hɔʋ taa mba kaɖɩnɩ-ŋ nɛ pɩɖɛɛ yaa pɩtɩla yɔ ŋha siɣye tomnaɣ yɔɔ wondu natʋyʋ se pɩsa nɛ ŋsɩɩ Kewiyaɣ wondu kajalaɣ ɖeɖe. (Mat. 6:33) Ye mbʋ yɔ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa na mbʋ payɩ ŋlaba yɔ. (Ebr. 6:10) Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋɖiɣzinaa se Yesu tɔm tʋnɛ tɩkɛ toovenim. Ɛtɔm se: «Weyi eyeki ɖɩɣa yaa ɖalaa yaa newaa yaa kɔɔnaa yaa ɖoo yaa caa yaa piya yaa hayɩm mɔ-yɔɔ nɛ tɔm kɩbandʋ yɔɔ yɔ, ɛkaɣ hiɣu mbʋ eeyeba yɔ tam 100 alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa: ɖɩsɩ, ɖalaa, newaa, kɔɔnaa, ɖoonaa, piya nɛ hayɩm, nɛ pɩtasɩnɩ nazɩm, nɛ wezuu maatɛŋ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩkaɣ kɔm yɔ ɖɩ-taa.» (Mark. 10:​29, 30) Wazasɩ nzɩ ŋhiɣaa yɔ, toovenim taa lɛ sɩɖɔwa nɛ pɩcɛzɩ kɩlaŋ weyi payɩ ŋlawa yɔ.—Keɣ. 37:4. w24.03 9 § 5

Alɩwaatʋ ndʋ ñɔɔsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɩ kaalɩwa nɛ situkuni Yuudee Krɩstʋ ñɩma yɔ. Antɩyɔɔsɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya kaaɖʋwa se «paa weyi lɛ ɛha mbʋ ɛpɩzɩɣ yɔ, nɛ petiyini haɖɛ nɛ pɩsɩnɩ koobiya mba pɛwɛ Yuudee yɔ.» (Tʋma 11:​27-30) Paa koobiya mba ñɔɔsɩ lɩ pɛ-tɛ yɔ paawɛ poliŋ taa yɔ, Antɩyɔɔsɩ koobiya kaatɛm pa-taa se pasɩɣnɩ-wɛ. (1 Yoh. 3:​17, 18) Sɔnɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnɩɣ se asɛyʋʋ nakʋyʋ laba nɛ kitukuni ɖo-koobiya yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nabʋyʋ lɛɛ lɛɛ nɛ ɖɩsɩna; ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɖɩna se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖʋ nesi tʋmɩyɛ naɖɩyɛ, yaa ɖɩla haɖɛ nɛ ɖɩɖʋ nesi ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ, yaa ɖɩtɩmɩ koobiya mba asɛyʋʋ talɩ-wɛ yɔ pɔ-yɔɔ. Pɩtɩla pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya halaa nɛ abalaa nɛ pɔcɔnɩ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Alɩwaatʋ ndʋ ɖe-Wiyaʋ Krɩstʋ Yesu kɔŋ se ɛhʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɛna-ɖʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ eheyi-ɖʋ se «ɩmʋ Kewiyaɣ.»—Mat. 25:​34-40. w23.07 4 § 9-10; 6 § 12

Yesu maɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Paatiyi-i tɛtʋ yɔɔ se ɛkɔɔ nɛ esusi tɔm «Izrayɛɛlɩ ɖɩɣa taa heŋ kilebiŋ.» Ɛlɛ esusaɣ tɔm lɛ, ɛwɩlaa se ɛkɛ ɛyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Kɩyakʋ nakʋyʋ halʋ nɔɔyʋ tendi-i se ɛwaa ɛ-pɛlɛ, eleeu nɔɔyʋ kaawɛɛ nɛ ‘ɛcɛyɩɣ-ɩ siŋŋ.’ Halʋ ɛnʋ, ɛtaakɛ Izrayɛɛlɩ tʋ. Yesu na ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛwaa ɛ-pɛlɛ. (Mat. 15:​21-28) Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ lɛɛkʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu paɣzɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔ, ɛyɔɔdaa se: «Weyi ekiziɣ-m . . . yɔ, mankaɣ-ɩ ɖɔɖɔ kizuu.» (Mat. 10:33) Ɛlɛ, ɛzɩ ekizi Pɩyɛɛrɩ weyi ɛkpɛzɩ tam nabudozo se ɛɛsɩŋɩ-ɩ yɔ? Aayɩ. Yesu kaanawa se Pɩyɛɛrɩ nɩ siziŋ siŋŋ mbʋ ɛlaba yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛɛkɛ ɖɔɖɔ ɛyʋ weyi ɛwɛ siɣsiɣ yɔ. Pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, ɛlɩzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se eyeba nɛ ɛlɛ taa tɛ se ɛkpaɣaa nɛ ekpeɣ-i nɛ ɛsɔɔlɩ-ɩ. (Luka 24:​33, 34) Yehowa Ɛsɔ nɛ Yesu Krɩstʋ pɛkɛ mba pɩnɩɣ tɔm taa yɔ. Nɛ ɖa yɔ? Yehowa sɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ mba pɩnɩɣ tɔm taa yɔ. w23.07 21 § 6-7

Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ mba papɩtɩɣ Paradisuu tamaɣ ŋga Ɛsɔ laba yɔ kɔ-yɔɔ yɔ nɛ pa-taa tɛ se kakaɣ labʋ? Kajalaɣ lɛ, Yehowa maɣmaɣ labɩnɩ tamaɣ ŋga. Natʋ takayaɣ yɔɔdaa se: «Weyi ɛɛcaɣ kewiyaɣ kpelaɣ yɔɔ yɔ ɛyɔɔdɩ se: “Na! Menɖiɣni labʋ wondu tɩŋa se tɩkɛ kɩfatʋ.”» Ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ, ɖoŋ, nɛ ɛsɔɔlaa se eyele nɛ tamaɣ ŋga kala. Nabʋlɛ lɛ, abʋta fɛyɩ tamaɣ ŋga kɔ-yɔɔ; pʋyɔɔ lɛ, Yehowa ɛsɩndaa lɛ pɩwɛ ɛzɩ kɛtɛm labʋ yɔ. Pʋyɔɔ ɛyɔɔdaa se: «Tɔm ndʋ, . . . tɩwɛ siɣsiɣ nɛ tɩkɛ toovenim. . . . Tɩlaba!» Nabudozo lɛ, ye Yehowa ɛpaɣzɩ nabʋyʋ labʋ yɔ, paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ ɛkaɣ-pʋ tɛm. Pʋyɔɔ ɛyɔɔdaa se: «Mɛkɛnɩ Alɩfaa nɛ Omega.» (Natʋ 21:6) Yehowa kaɣ wɩlʋʋ se Sataŋ kɛ cɛtɩyʋ nɛ kaabɩzaɣ Ye mbʋ, ye wiɖiyi ŋkatɩ ɛyʋ nɔɔyʋ nɛ ɛyɔɔdɩ se: «Tɔm ndʋ tɩwɛ ɖeu, ɛlɛ mamaɣzɩɣ se tɩɩpɩzɩɣ nɛ tɩla» yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkalɩ-ɩ Natʋ 21:​5, 6 nɛ ŋlɩzɩ-ɩ pɩ-taa. Wɩlɩ-ɩ ɛzɩma Yehowa ñɩɣ niye tamaɣ ŋga kɔ-yɔɔ se paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ kakaɣ labʋ yɔ.—Iza. 65:16. w23.11 7 § 18-19

Yehowa labɩ tamaɣ ŋga Abraham alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ 75 nɛ ɛtaawɛɛnɩ pɩɣa yɔ. Tamaɣ ŋga kalaba nɛ Abraham na? Kɔ-hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ ɖeke labɩna nɛ ɛna. Ɛtɛzɩ Efraatɩ Pɔɔ nɛ ɛɖaŋ pɩnzɩ 25 nɛ pɩtɛ lɛ, Yehowa la piti lakasɩ nɛ palʋlɩ-ɩ Izaakɩ; nɛ pʋwayɩ ɛɖaɣnɩ ɖaŋʋʋ pɩnzɩ 60 pʋcɔ nɛ palʋlɩ ɛ-sayɩnaa Ezaawuu nɛ Yakɔɔb. (Ebr. 6:15) Ɛlɛ wiɖiyi Abraham tɩna ɛ-lʋlʋʋ taa mba pɩsɩ ɛjaɖɛ sɔsɔɖɛ nɛ pamʋ Lidaʋ Tɛtʋ nɛ tɩpɩsɩ pa-ñɩndʋ. Paa mbʋ yɔ, taabalɩyɛ kɩbanɖɛ kaawɛ abalʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ nɛ ɛ-Lɩzɩyʋ pɛ-hɛkʋ taa. (Yak. 2:23) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Abraham kaɣ fem nɛ ɛnɩɩ se e-tisuu nɛ e-suuɖu ɖʋʋ yeba nɛ ajɛɛ kpeekpe hiɣ wazasɩ yɔ, ɛ-taa kaɣ labʋ leleŋ siŋŋ! (Kiɖe 22:18) Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩtɩla yɔ, pɩtɩkɛ Yehowa tamasɩ tɩŋa kaɣnɩ labʋ lɛɛlɛɛyɔ nɛ ɖɩna. Ɛlɛ, ye ɖɩwɛ suuɖu ɛzɩ Abraham yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa kaɣ-ɖʋ wazʋʋ lɛɛlɛɛyɔ nɛ halɩ ɛkaɣ labʋ mbʋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa nɛ pɩkɩlɩ.—Mark. 10:​29, 30. w23.08 24 § 14

Alɩwaatʋ ndʋ Wiyaʋ Uziya kaakɛ evebu yɔ, eluzaɣ ɛ-tɩ. Ɛɛkpɛlɩkɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se «ese Ɛsɔ toovenim tʋ sɔɔndʋ» yɔ. Ɛɛcaɣ wezuu pɩnzɩ 68, nɛ Yehowa kaawazɩ-ɩ e-wezuu caɣʋ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ taa. (2 Kro. 26:​1-4) Uziya kaawabɩ koyindinaa ajɛɛ sakɩyɛ, nɛ ɛɛlabɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɛkandɩyɩ Yeruzalɛm yɔɔ. (2 Kro. 26:​6-15) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Uziya taa kaalabɩ leleŋ nɛ mbʋ Yehowa sɩnɩ-ɩ nɛ ɛla yɔ. (Ekl. 3:​12, 13) Pɩɩmalɩnɩ Wiyaʋ Uziya se eheyiɣ lalaa mbʋ pɩwɛɛ se pala yɔ. Ɛzɩ piyeba nɛ ɛmaɣzɩ se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ? Kɩyakʋ nakʋyʋ Uziya kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛsʋʋ Yehowa tɛ templo taa nɛ ɛñaɣzɩ ŋgee tɩlaaɖɩ miŋ altaaru yɔɔ, ŋgʋ pɩtaaha awiya nʋmɔʋ se pala mbʋ. Ye palabɩ mbʋ yɔ, pɩkɛnɩ tɩ kpazʋʋ. (2 Kro. 26:​16-18) Cɔjɔ Kɩlɩm Azariya kaañaɣ pana se ekizini-i, ɛlɛ Uziya kɔ pana siŋŋ. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se Uziya tiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ; piyeba nɛ Yehowa hɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ nɛ eyele nɛ canatʋ kʋdɔŋ kpa-ɩ. (2 Kro. 26:​19-21) Ye eewobi pɩ-yɔɔ nɛ eluzuu ɛ-tɩ yɔ, e-wezuu caɣʋ kaawɛ ndɩ kpem. w23.09 10 § 9-10

Halɩ apostoloo Pɩyɛɛrɩ pɩsɩ Krɩstʋ tʋ patam num nɛ pɩtɛ lɛ, pɩɩtasɩ pɔzʋʋ se ɛlʋbɩnɩ ɛ-ɛjandʋ. Pɩnaɣ 36 taa, alɩwaatʋ ndʋ fezuu kiɖeɖeu tibi Kɔɔrnɛɛyɩ yɔɔ yɔ, pɩɩwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se «Ɛsɔ ɛɛtʋkʋʋ ɛyaa taa;» nɛ pɩɩwɩlaa ɖɔɖɔ se mba patɩkɛ Yuuda mba yɔ papɩzɩɣ nɛ pasʋʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa, nɛ pɩlakaɣ mbʋ lɛ Pɩyɛɛrɩ kaawɛ peeɖe. (Tʋma 10:​34, 44, 45) Pʋwayɩ lɛ, Pɩyɛɛrɩ nɛ mba patɩkɛ Yuuda mba yɔ papaɣzɩ kpɛndʋʋ nɛ pɔtɔkɩ tɔɔnaɣ, nɛ wiɖiyi ɛtɩla mbʋ nɛ ɛna. Ɛlɛ Krɩstʋ ñɩma mba paakɛ Yuuda mba yɔ, pa-taa nabɛyɛ maɣzaɣ se pɩtɩpɔzɩ se Yuuda mba nɛ mba patɩkɛ Yuuda mba yɔ pɛkpɛndɩ nɛ pɔtɔɔ tɔɔnaɣ. Alɩwaatʋ ndʋ mba paawɛnɩ lɩmaɣza ana yɔ pɔkɔm Antɩyɔɔsɩ yɔ, Pɩyɛɛrɩ kɛzɩ ɛ-tɩ nɛ hɔɔlʋʋ se ɛ nɛ Krɩstʋ ñɩma mba patɩkɛ Yuuda mba yɔ pataatasɩ tɔɔʋ tɔɔnaɣ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛlabɩ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩsɔɔlɩ se ɛɖʋ Yuuda ñɩma mba pamaɣzɩɣ mbʋ yɔ ɖɩwɩzɩyɛ. Apostoloo Pɔɔlɩ na Pɩyɛɛrɩ tɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ nzɩ lɛ, ɛkalɩ-ɩ pa-tɩŋa pɛ-ɛsɩndaa. (Gal. 2:​13, 14) Paa piicoɖi Pɩyɛɛrɩ yɔ ɛtɩlɔ lidaʋ. w23.09 22 § 8

Ye ŋtazɩ ña-taa camɩyɛ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋna se ŋwɛnɩ ɛjandʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa, ɛlɛ pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. «Kɩbaɣlʋ [Yesu] wɛ ɖeu,» nɛ ɛkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ. (1 Pɩy. 2:3) Apostoloo Pɩyɛɛrɩ yeba nɛ ɖa-taa tɛmnɩ tɔm tʋnɛ: «[Ɛsɔ] maɣmaɣ [kaɣ-mɩ] tɛzʋʋ falɩsʋʋ. Ɛkaɣ labʋ nɛ ɩɖɔkɩ kpam.» Kiɖe tɛɛ lɛ, Pɩyɛɛrɩ maɣzaɣ se ɛtaamʋna se ɛsɩŋ Ɛsɔ Pɩyalʋ ɛsɩndaa. (Luka 5:8) Ɛlɛ Yehowa nɛ Yesu pasɩnɩ-ɩ nɛ sɔɔlɩm, piyeba nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛtɩŋ Yesu wayɩ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Yehowa ha Pɩyɛɛrɩ waɖɛ nɛ ɛsʋʋ «ɖa-Kɩbaɣlʋ nɛ ɖa-Ñʋʋ Yaɖʋ Yesu Krɩstʋ tamtam Kewiyaɣ taa.» (2 Pɩy. 1:11) Kɩhɛyʋʋ ŋgʋ kɩ-wayɩ fɛyɩ. Ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋɖɔkɩ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ ɛzɩ Pɩyɛɛrɩ yɔ nɛ ŋyele nɛ Yehowa falɩsɩ-ŋ yɔ, ña ɖɔɖɔ ŋkaɣ hiɣu wezuu maatɛŋ. Ðɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ talʋʋ ‘ñe-tisuu kaɖʋwa, pʋ-tɔbʋʋ se ña-ñʋʋ yabʋ.’—1 Pɩy. 1:9. w23.09 31 § 16-17

Caanaʋ taa Ɛsɔ sɛtʋ kɩɖanɖʋʋ kaawɛnɩ kadaɣ nakɛyɛ nɛ paama koloŋa nɛ pɩcɔɔ-kɛ nɛ pɩta. Kɩlaŋ kɩñaɣzɩŋ altaaru ŋgʋ palabɩnɩ ñɩɣyʋʋ kɩsɛɛmʋʋ yɔ, kɩɩwɛ kadaɣ ŋga ka-taa. Ñanaɣ sɔsɔɔ ŋga palabɩnɩ ñɩɣyʋʋ kɩsɛɛmʋʋ yɔ kaawɛ peeɖe ɖɔɖɔ, nɛ ka-taa paɖʋwaɣ lɩm mbʋ cɔjɔnaa saŋɩɣ pe-nesi nɛ pɔkɔʋ pa-nɩŋgbanzɩ pʋcɔ nɛ palakɩ pɔ-cɔjɔtʋ tʋma yɔ. (Ejl. 30:​17-20; 40:​6-8) Sɔnɔ, patam numwaa sɛʋ Ɛsɔ siɣsiɣ fezuu taa templo tɛ pɩ-taa kadaɣ taa. Lɩm ñanaɣ sɔsɔɔ ŋga kaawɛ Ɛsɔ sɛtʋ kɩɖanɖʋʋ tɛɛ nɛ templonaa taa yɔ, kɔtɔzʋʋ pa nɛ Krɩstʋ mba tɩŋa se pɩcɛyaa se pɛwɛɛ kele kele pa-maɣzɩm taa nɛ fezuu taa. Ye mbʋ, le «samaɣ sɔsɔɔ» sɛʋ Yehowa? Apostoloo Yohanɛɛsɩ na-kɛ «kasɩŋ kewiyaɣ kpelaɣ ɛsɩndaa;» kewiyaɣ kpelaɣ ɛsɩndaa sɩŋnɩ tɛtʋ yɔɔ awayɩ kadaɣ ŋga ka-taa «palakɩ [Ɛsɔ] tʋmɩyɛ kiɖeɖeye wɩsɩ nɛ ɖoo e-templo taa» yɔ. (Natʋ 7:​9, 13-15) Ða-taa wɛ leleŋ siŋŋ se Yehowa ha-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se ɖɩsɛɛ-ɩ e-fezuu taa templo sɔsɔʋ taa. w23.10 28 § 15-16

Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna nɛ ɛkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. (Iza. 32:​1, 2) Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ŋwɛɣ nɩɣzɛ taa yɔ, heyi ɛzʋtʋyaa mbʋ pɩcɛyɩɣ-ŋ yɔ. Ye pacaɣ se pasɩnɩ-ŋ yɔ, tisi faaa nɛ pasɩnɩ-ŋ. Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ. Lidaʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa se ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu maatɛŋ paradisuu taa tɛtʋ yɔɔ, nɛ lalaa ñacaɣ wezuu maatɛŋ ɛsɔdaa yɔ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa. (Roma 4:​3, 18-20) Lidaʋ ŋgʋ ɖɩwɛna yɔ, kɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kala taa, ɖisusi tɔm kɩbandʋ nɛ ɖɩla tʋma ndɩ ndɩ ɛgbɛyɛ taa. (1 Tes. 1:3) Lidaʋ ŋgʋ kɩɩkpazɩnɩ apostoloo Pɔɔlɩ ɖoŋ. ‘Paañɩɣ Pɔɔlɩ hɔɔlɩŋ tɩŋa taa, piisidi ɛ-ñʋʋ taa, paanazɩ-ɩ, paayaɣ-ɩ nɛ tɛtʋ.’ Halɩ e-wezuu kaawɛ kaɖɛ taa. (2 Kɔr. 4:​8-10) Pɔɔlɩ lidaʋ kpazɩ-ɩ ɖoŋ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ kaɖɛ wɛtʋ taa. (2 Kɔr. 4:​16-18) Pɔɔlɩ kam ɛ-lɩmaɣza lidaʋ ŋgʋ ɛɛwɛna se ɛkaɣ caɣʋ wezuu maatɛŋ ɛsɔdaa yɔ kɩ-yɔɔ. Pɔɔlɩ maɣzaɣ lidaʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ; piyeba nɛ ɛnaɣ ɛ-tɩ ɛzɩ «ɛpɩsɩɣ kɩfalʋ kɩyakʋ kɩyakʋ» yɔ. w23.10 15-16 § 14-17

Alɩwaatʋ ndʋ ŋtɩmɩɣ yɔ pɔzɩ ña-tɩ se Yehowa ɛsɩndaa lɛ, alɩwaatʋ tʋnɛ pɩwɛɛ se ecosi ma-adɩma yɔɔ? Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se Yehowa ecosi ɖa-adɩma yɔɔ kpaagbaa yɔ. Ɛlɛ toovenim taa lɛ, Yehowa sɩm alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɛsɩnɩ-ɖʋ yɔ. (Ebr. 4:16) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ ɛɛlakɩ-ɖʋ mbʋ ɖɩpɔzɩ-ɩ yɔ kpaagbaa yɔ, pɩtɩla ɖɩmaɣzɩɣ se ɛɛkaɣ-ɖʋ cosuu. Ɛlɛ pɩtɩla eticositi-ɖʋ na. Maɣzɩ koobu abalɩñɩnʋ ɛnɛ ɛ-yɔɔ nɛ ŋna. Ɛɛtɩmaa se Yehowa ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛ-yɔɔ cɛ. Ɛlɛ ɛ-yɔɔ tɩcɛ. Ye Yehowa ɛɛtɩŋnɩ piti nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ eyele nɛ koobu ɛnʋ ɛ-yɔɔ cɛ yɔ, Sataŋ pɩzaɣ se ɛyɔɔdɩ se koobu ɛnʋ ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɣ Yehowa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa sɩnɩ-ɩ nɛ ɛ-kʋdɔŋ cɛ. (Yɔɔb 1:​9-11; 2:4) Pɩtasɩ lɛ, Yehowa tɛm ɖʋʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɛkaɣ waʋ kʋdɔmɩŋ kpeekpe yɔ. (Iza. 33:24; Natʋ 21:​3, 4) Nɛ pʋcɔ nɛ pɩtalɩ mbʋ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖaŋ se pɩwɛɛ se ɛtɩŋnɩ piti nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ ɛwaa ɖa-kʋdɔmɩŋ. Ye mbʋ, koobu ɛnʋ pɩɩwɛɛ se ɛpɔzɩ Yehowa se ɛha-ɩ ɖoŋ nɛ maɣzɩm taa laŋhɛzɩyɛ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ ɛ-kʋdɔŋ taa nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɣ-ɩ siɣsiɣ. w23.11 24 § 13

Piicoɖi Samsɔɔ siŋŋ, ɛlɛ etiyele Yehowa sɛʋ. Ɛñɩnaɣ waɖɛ naɖɩyɛ se eyooni Filistii mba; tʋmɩyɛ nɖɩ Ɛsɔ kaaɖʋ-ɩ. (Tɔh. 16:​28-30) Samsɔɔ tendi Yehowa nɛ ɛtɔ se: «Yele nɛ mankpa kɩmɩyɛ Filistii mba.» Ɛsɔ toovenim tʋ cosi Samsɔɔ adɩma yɔɔ nɛ ɛɖaɣnɩ-ɩ haʋ ɖoŋ weyi ɛwɛ ŋgee yɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Samsɔɔ kʋ Filistii mba sakɩyɛ nɛ wiɖiyi ɛtɩkʋ-wɛ nɛ pɩtalɩ mbʋ. Lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ Samsɔɔ kpaɣaa yɔ, paa ɖiiyeba nɛ ɛnɩɩ siziŋ siŋŋ yɔ, etiyele Yehowa sɔɔlɩm labʋ. Halɩ paa picoɖi-ɖʋ nɛ pɩpɔzɩ se pasɩɣzɩ-ɖʋ lɔŋ yaa ɖilesi waɖɛ naɖɩyɛ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele Yehowa sɛʋ. Tɔzɩ se Yehowa sɔɔlɩ faaa se ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-ɖʋ. (Keɣ. 103:​8, 9) Paa picoɖuu-ɖʋ yɔ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛha-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩla ɛ-sɔɔlɩm ɛzɩ ɛlabʋ Samsɔɔ hɔɔlʋʋ taa yɔ. w23.09 6 § 15-16

Ye ŋwɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ yɔ piyeki se ñɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Yehowa. Tɔm ndʋ tɩɩwɩlɩɣ se Yehowa taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ kala yaa ŋlakɩ kʋñɔŋ yɔ. Ɛlɛ ña Ɛsɔ taa lakɩnɩ leleŋ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋɖɔkʋʋ ña-laŋɩyɛ yɔ ñɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ Ɛsɔ. Wazaɣ ŋga ka-wayɩ fɛyɩ. (Keɣ. 5:12) Tɔzɩ se alɩwaatʋ ndʋ Abraham katɩ takɩm nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ, ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ. Yehowa ya-ɩ se ɛ-taabalʋ nɛ ɛkpaɣ-ɩ se ɛkɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ. (Kiɖe 15:6; Roma 4:​13, 22) Ða ɖɔɖɔ ɖɔ-tɔm pɩzɩɣ nɛ tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ. Pɩtɩkɛ tʋma wena ɖɩlakɩ Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ yaa wala wena ɖɩwɛna yɔ a-yɔɔ ɖɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ Ɛsɔ. Ɛlɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ paa ɖɩkatɩɣ kala yɔ. Nɛ paa pɩnzɩ ɛzɩma ɖɩtɩɩwɛna, yaa paa wɛtʋ ndʋ taa ɖɩtɩɩwɛɛ yaa paa ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ labʋ yɔ, ɖa-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ. Ŋwɛɛ nɛ ŋɖɔkʋʋ ña-laŋɩyɛ kaɖɛ naɖɩyɛ taa lɛɛlɛɛyɔ? Ye mbʋ yɔ, tɔzɩ se ŋwɛɛ nɛ ŋyeki se ñɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Yehowa. Ye ɖiɖiɣzinaa se ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩbaŋ ɖɔ-yɔɔ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩcɛyɩsɩ ɖe-lidaʋ. w23.12 11 § 13-14

Pɩpɔzʋʋ se abalʋ weyi ɛkɛ Krɩstʋ tʋ yɔ ɛkpɛlɩkɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ewelisini lalaa camɩyɛ nɛ ɛyɔɔdɩnɩ-wɛ camɩyɛ yɔ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩwɛɛ se ewelisini lalaa nɛ ɛnɩɩ pa-lɩmaɣza nɛ ɛzɩma pɩlakɩ-wɛ yɔ pɩ-taa camɩyɛ. (Adu. 20:5) Ɛ nɛ nɔɔyʋ paayɔɔdʋʋ lɛ, ɛpɩzɩɣ ɛkpɛlɩkɩ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ nɔɔ ŋga ɛyʋ ɛnʋ ɛyɔɔdʋʋna yɔ kawɩlɩɣ yɔ. Ɛpɩzɩɣ ɛkpɛlɩkɩ nɛ ɛtɩlɩ ɖɔɖɔ mbʋ ɛyʋ ɛnʋ ɛ-ɛsɩndaa wɛtʋ nɛ ɛzɩma ɛlakɩnɩ e-tomnaɣ pilinzi tʋmɩyɛ yɔ pɩwɩlɩɣ yɔ. Ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋla mbʋ ye ŋŋkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ña nɛ lalaa ɩcakɩ nɛ ɩkɛdɩɣ yɔ. Ye ŋtɩŋɩɣnɩ message waa yɔɔ paa ɛzɩmtaa nɛ ŋyɔɔdʋʋnɩ lalaa yɔ, pɩkaɣ-ŋ wɛʋ kaɖɛ se ña nɛ wɛ ɩkɛdɩ camɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɩkatɩɣ ɖama yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ña nɛ lalaa ɩkatɩ nɛ ɩla kɛdaɣ yɔ. (2 Yoh. 12) Pɩpɔzʋʋ se koobu abalɩñɩnʋ weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ ɛpɩzɩ nɛ ɛcɔnɩ ɛ nɛ ɛ-hɔʋ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe. (1 Tim. 5:8) Pɩwɛɣ ɖeu se ŋkpɛlɩkɩ lɛɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋhiɣ tʋmɩyɛ yɔ. (Tʋma 18:​2, 3; 20:34; Efɛz. 4:28) Ñaɣ pana nɛ pasɩmɩ-ŋ se ŋkɛ ɛyʋ weyi ɛlakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka yɔ, nɛ ye ŋpaɣzɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ yɔ, ñaɣ pana nɛ ŋtɛm-ɖɩ. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋkaɣ hiɣu tʋmɩyɛ nɛ ŋŋlesiɣ-ɖɩ. w23.12 27 § 12-13

Alɩwaatʋ ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ «Yehowa kɩyakʋ tɔm» yɔ, pɩwɩlɩɣ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ɖɩzɩɣ e-koyindinaa nɛ ɛya ɛ-samaɣ ñʋʋ yɔ. Caanaʋ taa, Yehowa hɔm ajɛɛ naayɛ nɩŋgbaaŋ. (Iza. 13:​1, 6; Ezek. 13:5; Sof. 1:8) Ða-alɩwaatʋ taa, «Yehowa kɩyakʋ» kaɣ paɣzʋʋ alɩwaatʋ ndʋ politiki ñʋndɩnaa kʋyʋʋ se paɖɩzɩ Babilɔɔnɩ Sɔsɔʋ yɔ nɛ kɩtɛ Armaagedɔɔ you taa. Pɩsa nɛ ɖihiɣ ñʋʋ yabʋ «kɩyakʋ» ŋgʋ ki-wiye lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ lɛɛlɛɛyɔ. Yesu yɔɔdaa se pɩwɛɛ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ «kʋñɔŋ sɔsɔʋ» nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩkɛ mbʋ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ labʋ yɔɔ yɔ. (Mat. 24:21; Luka 12:40) Takayaɣ kajalaɣ ñɩŋga ŋga Ɛsɔ fezuu ɖiyi apostoloo Pɔɔlɩ nɛ ɛma Tesalooniiki mba yɔ ka-taa, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ kɩɖaŋ sakɩyɛ se ɛsɩnɩ Krɩstʋ mba nɛ pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ paɖaŋ Yehowa kɩyakʋ. Pɔɔlɩ kaaɖiɣzinaa se pɩtɩkɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa Yehowa kɩyakʋ kaɣ kɔm. (2 Tes. 2:​1-3) Paa mbʋ yɔ, ɛtasɩ lɔŋ e-koobiya Krɩstʋ mba se pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ paɖaŋ kɩyakʋ ŋgʋ ɛzɩ cee kɩtalɩɣ yɔ; ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ. w23.06 8 § 1-2

Pɩnaɣ 1978 taa, pama ɛsɔdaa kuduyuu sɔsɔʋ nakʋyʋ Tokiyo, Japɔŋ ɛjaɖɛ taa. Tɛtʋ ñamsɩɣ peeɖe ɖoŋ ɖoŋ; pʋyɔɔ lɛ, ɛyaa pɔzaɣ pa-tɩ se ɛzɩma kuduyuu ŋgʋ kɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ kɩwɛɛ ki-ɖeɖe cɩŋgɩlɩm. Ɛbɛ kɩ-mayaa laba se pɩsa nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɛtʋ ñamsɩɣ yɔ kɩtaayɔkɩ? Pama-kʋ nɛ kɩwɛɛ ɖoŋ camɩyɛ nɛ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ kɩpɩzɩɣ nɛ kiciɣdi alɩwaatʋ ndʋ tɛtʋ ñamsɩɣ yɔ. Krɩstʋ mba wɛ ɛzɩ kuduyuu ŋgʋ yɔ. Ɛzɩma tɩyɛ? Pɩwɛɛ se Krɩstʋ tʋ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ kpam nɛ ɛtɛ ɛwɛɛ yɔɔ yɔɔ, ɛlɛ eekpiliɣni hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ kpam nɛ ɛtɛ ɛ-taa se paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛñaŋ Yehowa paɣtʋ nɛ ɛ-paɣtʋ kila. ‘Etisiɣ faaa’ nɛ ɛñaŋ nɛ ɛɛñɩnɩɣ kawanaɣ nɛ ɛmaɣnɩ paɣtʋ yɔɔ. Hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɛkɛ ɛyʋ weyi ‘ɛnɩɣ tɔm taa’ yɔ yaa ɛwɛɛ yɔɔ yɔɔ ye pɩpɔzʋʋ yaa pɩcɛyaa se ɛla mbʋ yɔ. (Yak. 3:17) Krɩstʋ tʋ weyi ɛkpɛlɩkɩ ɛzɩma etaakpilini hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ yɔ, ɛ-tɔm taa ɛɛkɩlɩɣ wɛʋ kaɖɛ nɛ ɛɛkɩlɩɣ wɛʋ yɔɔ yɔɔ ɖɔɖɔ. w23.07 14 § 1-2

Pɩɩwɛɛ se Yesu ɛkaɖɩnɩ Eleeu; ɛlɛ kaatakɩ-ɩ se pɩsa nɛ ɛla kɩwɛɛkɩm, halɩ eheyi Yesu kpayɩ se ɛtaaɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Ɛsɔ ɛsɩndaa. (Mat. 4:​1-11) Sataŋ kaatɛm ɛ-taa se ɛlakɩ nɛ Yesu la kɩwɛɛkɩm nɛ pɩsa nɛ ɛtaapɩzɩ ɛhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu lakaɣ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ takɩm lɛɛbʋ taa. E-koyindinaa kaanazɩ-ɩ nɛ pañɩnaɣ se pakʋ-ɩ. (Luka 4:​28, 29; 13:31) Ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa taatalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩɩwɛɛ se ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ ɛlʋbɩnɩ pɛ-ɛjandʋ. (Mark. 9:​33, 34) Alɩwaatʋ ndʋ paakpa-ɩ nɛ pahʋʋnɩ-ɩ tɔm yɔ, paawɩlɩ-ɩ ñaŋ siŋŋ nɛ pohoŋi-i. Pʋwayɩ lɛ, pakʋ-ɩ ɛzɩ kɩwɛɛkɩm laɖʋ sɔsɔ nɔɔyʋ yɔ nɛ ɛnɩɩ siziŋ siŋŋ. (Ebr. 12:​1-3) E-wezuu caɣʋ kɛdɛzaɣ alɩwaatʋ taa, ɛɛlʋbɩ e-ɖeke mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa kaayebi ɛ-yɔɔ kandɩyʋʋ. (Mat. 27:46) Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se Yesu labɩ kʋñɔŋ siŋŋ se pɩsa nɛ ɛhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣ kɩlaŋ weyi payɩ Yesu tisi faaa nɛ ɛlaa ɖɔ-yɔɔ yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ siŋŋ nɛ pɩkɩlɩ. w24.01 10-11 § 7-9

Ye ɖɩwɛ suuɖu yɔ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ taabalɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa. Pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖiwelisi camɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ lalaa kaayɔɔdʋʋ yɔ. (Yak. 1:19) Piyeki ɖɔɖɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa. Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣ nɩɣzɛ taa yɔ, ɖɩɩkaɣ kpedesuu nɛ ɖɩyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩtɩmʋna yɔ. Nɛ ye ɖɩwɛ suuɖu yɔ, alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ lakɩ nabʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ ɖɩɩkaɣ kɔʋ pana lɛɛ lɛɛ. Mbʋ ɛzɩ ɖɩɩkpa-ɩ kɩmɩyɛ lɛ, ɖɩkaɣ ñaɣʋ pana se ‘ɖɔ-tɔm ɛtaanɩɩ ɖama nɛ ɖikpeɣ ɖama faaa.’ (Kol. 3:​12, 13) Ye ɖɩwɛ suuɖu yɔ pɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza kɩbana. Mbʋ ɛzɩ ɖiikpedesaa yaa ɖɩɩkpaɣ lɩmaɣza nɛ ɖɩtɩmaɣzɩ pɩ-yɔɔ nɛ pʋcɔ lɛ, ɖɩkaɣ kpaɣʋ alɩwaatʋ nɛ ɖɩñɩnɩ mbʋ ɖɩcaɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ tɔm nɛ pʋwayɩ lɛ ɖɩmaɣzɩ nɛ ɖɩna se ɛbɛ ɖɩlaba lɛ pɩkɩlɩɣ ɖeu. Ðɩkpaɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñɩnɩɣ tʋmɩyɛ; pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ ɖitisi nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ kajalaɣ ñɩnɖɛ nɖɩ ɖihikiɣ yɔ. Ɛlɛ, ye ɖɩwɛ suuɖu yɔ, ɖɩkaɣ kpaɣʋ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ ɖoŋ weyi tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ wɛnʋʋ ɖɔ-hɔʋ nɛ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔɔ yɔ. Ye ɖɩwɛ suuɖu yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtaakpaɣ lɩmaɣza kɩdɛkɛda. w23.08 22 § 8-9

Ye pitiki-ŋ yɔɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋwɛɛ nɛ ŋlʋkɩnɩ kɔɖɛyɩ kɩdɛkɛdʋʋ nakʋyʋ yɔ, nɛ ŋmaɣzɩ ɖuutu ndʋ ŋɖuu Yehowa ɛsɩndaa alɩwaatʋ ndʋ ŋha-ɩ ña-tɩ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ŋ kpazʋʋ ɖoŋ nɛ ŋtɛ ña-taa se ŋlʋkɩnɩ takɩm. Ɛzɩma tɩyɛ? Alɩwaatʋ ndʋ ŋhaɣ ña-tɩ Yehowa yɔ, ŋkiziɣ ña-tɩ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ŋkiziɣ ñɔ-sɔɔlɩm nɛ ña-kaɖʋsɩ nzɩ sɩɩkɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ. (Mat. 16:24) Piyeki nɛ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ takɩm yɔ, ŋŋkɩlɩɣ maɣzʋʋ se ŋna se ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋtɛm sɩm mbʋ ŋkaɣ labʋ yɔ; mbʋ lɛ se ŋkaɣ ɖɔkʋʋ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa. Ŋkaɣ tɛm ña-taa kpem se ŋyeki nɛ ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa. Piyeki nɛ ŋnɩɣzɩnɩ Yɔɔb. Paa Yɔɔb kaakatɩ tɩlasɩ sɔsɔsɩ yɔ, ɛyɔɔdaa se: «Maakaɣ yebu man-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ.»—Yɔɔb 27:5. w24.03 9 § 6-7

‘Sɔɔlɩm tɛ Ɛsɔ’ Yehowa wɛ ɖɔ-cɔlɔ. (2 Kɔr. 13:11) Ɛmaɣzɩɣ ɖa-taa paa weyi lɛ ɛ-yɔɔ. Ða-taa tɛma se «Ɛ-sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ [cɔ-ɖʋ] nɛ pɩta.» (Keɣ. 32:10) Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma ɛwɩlɩ-ɖʋ ɛ-sɔɔlɩm yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ yɔ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɛcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ camɩyɛ yɔ nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɖɩñɔtʋʋnɩ-ɩ nɛ pɩkɩlɩ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɔtɩnɩ-ɩ faaa nɛ ɖiheyi-i se pɩpɔzʋʋ-ɖʋ ɛ-sɔɔlɩm kpem. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖiheyi-i mbʋ payɩ piyeki nɛ ɖɩnɩɣzɩɣ yɔ pɩ-tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-taa tɛma se ɛnɩɣ ɖɔ-tɔm taa nɛ ɛsɔɔlɩ siŋŋ se ɛsɩnɩ-ɖʋ. (Keɣ. 145:​18, 19) Ɛzɩ ɖihoyuu miŋ nikaɣ alɩwaatʋ taa nɛ pisoŋuu-ɖʋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ Yehowa sɔɔlɩm pɩzɩɣ nɛ pɩhɛzɩ ɖa-laŋa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ. Yehowa sɔɔlɩm wɛ ɖoŋ siŋŋ nɛ pɩhɛzɩɣ laŋɩyɛ. Ye mbʋ, ña-taa ɛla leleŋ se Yehowa sɔɔlɩ-ŋ. Nɛ tɛtɛ nɛ ɖa-taa paa weyi lɛ ɛlɩzɩ ɛ-sɔɔlɩm ɖɔɖɔ nɛ ɛwɩlɩ-ɩ nɛ ɛyɔɔdɩ se: «Mɔnsɔɔlɩ Yehowa.»—Keɣ. 116:1. w24.01 31 § 19-20

Yesu tiheyi ɛyaa yem se Ɛsɔ hɩɖɛ lɛ Yehowa. Yuuda ñɩma mba Yesu wɩlaɣ tɔm yɔ, paatɛm sɩm Ɛsɔ hɩɖɛ. Ɛlɛ Yesu kaawɩlɩ-wɛ «weyi Ɛsɔ kɛnaa yɔ.» (Yoh. 1:​17, 18) Ebree Masɩ wɩlɩɣ se Yehowa naɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛnɩɣ pa-wɩzasɩ. (Ejl. 34:​5-7) Yesu yeba nɛ toovenim tɔm ndʋ, tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdɩ pɩɣa kilebaɣ nɛ ka-caa pɔ-tɔm eduuye naɖɩyɛ taa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ caja ɛnʋ ɛ-tɔm se ‘elosi ɛ-pɩyalʋ poliŋ taa’ nɛ ese nɛ ɛkatɩ-ɩ, ekpibi-i nɛ ekpeɣ-i nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim yɔ, ɖɩnaɣ kpayɩ kpayɩ ɛzɩma Yehowa naɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛnɩɣ pa-wɩzasɩ yɔ. (Luka 15:​11-32) Yesu sɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ patɩlɩ weyi ɖeyi ɖeyi ɛ-Caa kɛnaa yɔ. w24.02 10 § 8-9

Yehowa hɛzɩɣ mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ pa-laŋa. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖɩhɛzɩ pa-laŋa? Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩla mbʋ yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ yɔ: ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖɩhɛzɩ pa-laŋa yɔ. Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ lɛ ndʋ? Ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ sɔɔlɩm mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ nɛ ‘ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩhɛzɩɣ ɖama laŋa’ paa evemiye nɖɩ? (1 Tes. 4:18) Pɩpɔzʋʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ɛzɩ ɖama siziŋ nɩʋ, koobiye sɔɔlɩm nɛ camɩyɛ lakasɩ mbʋ yɔ. (Kol. 3:12; 1 Pɩy. 3:8) Ɛzɩma wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ? Ye ɖɩnaɣ ɖo-koobiya pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ pɔ-yɔɔ siŋŋ yɔ, ɖɩkaɣ sɔɔlʋʋ kpem se ɖɩhɛzɩ pa-laŋa alɩwaatʋ ndʋ pɛwɛɣ kaɖɛ taa yɔ. Ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ yɔ, «tɔm ndʋ tisu laŋɩyɛ taa yɔ, ndʋ nɔɔ yɔɔdʋʋ. Ɛyʋ kɩbanʋ lɩzɩɣ ɛ-ñɩm kɩbam taa mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ.» (Mat. 12:​34, 35) Ye ɖɩhɛzɩɣ ɖo-koobiya mba pɩpɔzʋʋ-wɛ laŋɩyɛ hɛzʋʋ yɔ pa-laŋa yɔ, toovenim taa lɛ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtɩŋɩɣnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-tɔm cɛyɩ siŋŋ yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ-wɛ se ɖɩsɔɔlɩ-wɛ. w23.11 10 § 10-11

Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩnɩɩ Bibl taa natʋ tɔm taa yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩpɔzɩ nɛ pasɩnɩ-ɖʋ. Kpaɣ se ŋwɛɛ nɛ ŋwoki egeetiye nɖɩ ŋŋsɩŋ camɩyɛ yɔ ɖɩ-taa, ɛlɛ ña-taabalʋ weyi ña nɛ ɩ ɩwɛɛ nɛ ɩɖɔŋ nʋmɔʋ yɔ ɛsɩm egeetiye nɖɩ camɩyɛ. Ɛsɩm ɖenɖe ɖeyi ɖeyi ɩwɛɛ yɔ nɛ ɖenɖe paa habɩyɛ nɖɩ lɛ ɖiwoki yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ña-taa kaɣ labʋ leleŋ se ña-taabalʋ ɛnʋ etisaa se ña nɛ ɩ ɩɖɔ nʋmɔʋ ŋgʋ! Mbʋ ɖɔɖɔ Yehowa sɩm alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ nɛ ɛsɩm ɖɔɖɔ mbʋ pɩɖaŋ-ɖʋ cee wayɩ yɔ camɩyɛ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ Bibl taa natʋ tɔm taa lɛ, pɩwɛɛ se ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩpɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɖʋ. (Dan. 2:28; 2 Pɩy. 1:​19, 20) Paa lʋlɩyʋ kɩbanʋ weyi lɛ, ɛsɔɔlaa se piɖeni e-piya cee wayɩ, mbʋ ɖɔɖɔ Yehowa sɔɔlaa se piɖeni e-piya cee wayɩ. (Yer. 29:11) Ɛlɛ Yehowa wɛ ndɩ nɛ lʋlɩyaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛpɩzɩɣ nɛ eheyi-ɖʋ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ nɛ piicoɖuu-i kpa. Ɛlɩzɩ ɛyaa nabɛyɛ nɛ pama natʋ tɔm Bibl taa se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ yɔ nɛ pʋcɔ nɛ pɩla.—Iza. 46:10. w23.08 8 § 3-4