Watchtower tɛ INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Watchtower
INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Kabɩyɛ
ŋ
  • ɛ
  • ɩ
  • ŋ
  • ñ
  • ɔ
  • ʋ
  • ɣ
  • BIBL
  • TAKAYƖSƖ
  • KEDIƔZISI
  • wp17 No. 6 h. 12-14
  • BIBL—Ɛbɛ yɔɔ kɩtɔyɩ mbʋ?

Video nakʋyʋ fɛyɩ hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa.

Hayɩ, pɩcaɣ mabʋ video ɛlɛ nabʋyʋ tɩɖɔ camɩyɛ.

  • BIBL—Ɛbɛ yɔɔ kɩtɔyɩ mbʋ?
  • Feŋuu Tilimiye Susuu Yehowa Kewiyaɣ Tɔm (Samaɣ)—2017
  • Tɔm ñʋŋ cikpeŋ
  • Tɩ-yɔɔ tɔm lɛɛtʋ
  • KIÐE TƐƐ BIBL
  • GRƐƐKƖ BIBL ŊGƲ PAYAƔ SE SEPTANTE YƆ
  • LAATƐƐ BIBL ŊGƲ PAYAƔ SE VULGATE YƆ
  • BIBLWAA MBA PƐÐƐZAA YƆ PƐWƐƐ PƆTƆYƲƲ
  • “Ðɛ-Ɛsɔ tɔm wɛɣ tam”
    Feŋuu Tilimiye Susuu Yehowa Kewiyaɣ Tɔm (Kpɛlɩkʋʋ)—2017
Feŋuu Tilimiye Susuu Yehowa Kewiyaɣ Tɔm (Samaɣ)—2017
wp17 No. 6 h. 12-14
Masɩ ndɩ ndɩ, nzɩ palɩzaa yɔ, nɛ Intɛrnɛɛtɩ yɔ Biblwaa

BIBL​—Ɛbɛ yɔɔ kɩtɔyɩ mbʋ?

Ɛbɛ yɔɔ Biblwaa ndɩ ndɩ sakɩyɛ tɔyɩ sɔnɔ mbʋ? Ɛzɩma pɛɖɛzɩ Bibl nɛ kɩtɔyɩ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ kɩ-taa camɩyɛ yaa pɩɖɩkɩ-ɖʋ nʋmɔʋ na? Ye ɖɩtɩlɩ mbʋ pʋyɔɔ pɛɖɛzɩ Bibl kʋnʋmɩŋ nɩɩyɩ taa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ.

Ɛlɛ kajalaɣ lɛ, mba kaama Bibl kiɖe tɛɛ? Nɛ ɛzɩmtaa pama-kʋ?

KIÐE TƐƐ BIBL

Patayɩ Bibl hɔɔlɩŋ sɔsɔŋ naalɛ taa. Takayɩsɩ 39 wɛnɩ kajalaɣ hɔɔlʋʋ taa, nɛ “Ɛsɔtɔm” wɛnɩ sɩ-taa. (Roma 3:2) Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu sɩnɩnɩ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nabɛyɛ nɛ pama takayɩsɩ nzɩ pɩnzɩ ɛzɩ 1100 taa mbʋ yɔ, kpaɣnɩ pɩnaɣ 1513 P.P.Y. nɛ puwolo pɩnaɣ 443 P.P.Y. mbʋ yɔ. Pama hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-takayɩsɩ sakɩyɛ Ebree kʋnʋŋ taa, pʋyɔɔ payaɣ-kʋ se Ebree Masɩ. Nabɛyɛ yaɣ-kʋ ɖɔɖɔ se Nɔɔ Haʋ Kɩbɩm.

Takayɩsɩ 27 wɛnɩ hɔɔlʋʋ naalɛ ñɩŋgʋ taa, nɛ sɩsɩ ɖɔɖɔ sɩkɛ “Ɛsɔ maɣmaɣ tɔm.” (1 Tesalooniiki 2:13) Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu sɩnɩnɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa siɣsiɣ ñɩma nabɛyɛ nɛ pama takayɩsɩ nzɩ pɩnzɩ ɛzɩ 60 taa mbʋ yɔ, kpaɣnɩ pɩnaɣ 41 nɛ piwolo pɩnaɣ 98 mbʋ yɔ. Pama hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-takayɩsɩ sakɩyɛ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa, pʋyɔɔ payaɣ-kʋ se Grɛɛkɩ Masɩ. Nabɛyɛ yaɣ-kʋ ɖɔɖɔ se Nɔɔ Haʋ Kɩfam.

Takayɩsɩ 66 nzɩ, sɩ-tɩŋa sɩkɛnɩnɩ Bibl, takayaɣ ŋga Ɛsɔ yeba nɛ pama se pɩwazɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔ. Ɛlɛ ɛbɛ yɔɔ pɛɖɛzɩ Bibl tam sakɩyɛ nɛ kɩtɔyɩ sɔnɔ mbʋ? Lɩmaɣza wena a-yɔɔ palabɩ mbʋ yɔ, a-taa naadozo yɔ:

  • Palabɩ mbʋ se ɛyaa ɩpɩzɩ pakalɩ Bibl pa-maɣmaɣ pa-kʋnʋŋ taa.

  • Piicoɖi kajalaɣ Bibl ɖɛzɩyaa nabɛyɛ, pʋyɔɔ paɖaɣnɩ Bibl ɖɛzʋʋ se pɔñɔɔzɩ hɔɔlɩŋ weyi Bibl ɖɛzɩyaa mba pataaɖɛzɩ camɩyɛ yɔ.

  • Paɖaɣnɩ maʋ tɔm pee ɛzɩ paɣtʋ pɔzʋʋ se pama-yɛ sɔnɔ yɔ.

Na ɛzɩma paalabɩnɩ lɩmaɣza ana tʋmɩyɛ Biblwaa mba pacalɩ ɖɛzʋʋ yɔ pa-taa naalɛ taa yɔ.

GRƐƐKƖ BIBL ŊGƲ PAYAƔ SE SEPTANTE YƆ

Pɩnzɩ 300 pʋcɔ nɛ palʋlʋʋ Yesu lɛ, Yuuda Bibl taa tazɩyaa paɣzɩ ɖɛzʋʋ Ebree Masɩ Grɛɛkɩ taa. Masɩ nzɩ pɛɖɛzɩ mbʋ yɔ, nzɩ payaɣ se Septante. Ɛbɛ yɔɔ pɛɖɛzɩ Ebree Masɩ nzɩ Grɛɛkɩ taa? Palabɩ mbʋ se pasɩnɩ Yuuda ñɩma sakɩyɛ mba pɔyɔɔdaɣ Grɛɛkɩ nɛ pɩkɩlɩ Ebree yɔ, nɛ pɛkpɛlɩkɩ “takayaɣ kiɖeɖeɣa” taa tɔm.—2 Timootee 3:15.

Pɩtɩkɛ Yuuda ñɩma ɖeke Septante sɩnaa, kɩsɩnɩ ɖɔɖɔ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ mba pɔyɔɔdʋʋ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ yɔ nɛ patɩlɩ Bibl tɔm. Ɛzɩma tɩyɛ? Wɩlɩyʋ sɔsɔ W. F. Howard yɔɔdaa se: “Kpaɣnɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ hɛkʋ taa, Bibl ŋgʋ Krɩstʋ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ lakaɣnɩ tʋmɩyɛ. Ɛsɔtɔm tiyiyaa wokaɣni-kʋ Sinaagɔɔgɩwaa taa nɛ patɩŋɩɣnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ‘pawɩlɩɣ ɛyaa se Yesu kɛnɩnɩ Mesiya.’” (Tʋma Labʋ 17:3, 4; 20:20) Bibl taa tazɩyʋ weyi payaɣ se F. F. Bruce yɔ, ɛtɔm se mbʋ yebina nɛ Yuuda ñɩma sakɩyɛ “taatasɩ sɔɔlʋʋ Septante tɔm.”

Alɩwaatʋ wɛɛ tɩɖɛɣ nɛ Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa wɛɛ pamʋʋ Grɛɛkɩ Masɩ pazɩ pazɩ lɛ, pɛwɛɛ nɛ posuyuu-sɩ Septante takayaɣ ŋga kɛkɛ Ebree Masɩ nzɩ pɛɖɛzɩ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa yɔ, kɔ-yɔɔ. Nɛ Ebree Masɩ nɛ Grɛɛkɩ Masɩ nzɩ pɛkpɛndaa yɔ, nzɩ kɛnɩnɩ Bibl ŋgʋ ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ.

LAATƐƐ BIBL ŊGƲ PAYAƔ SE VULGATE YƆ

Pɛtɛm Bibl maʋ nɛ pɩla ɛzɩ pɩnzɩ 300 mbʋ yɔ lɛ, Ɛsɔtɔm taa tazɩyʋ Jerome ɖɛzɩ Bibl Laatɛɛ kʋnʋŋ taa; ŋgʋ payaɣ se Vulgate. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Biblwaa nabɛyɛ kaatɛm wɛʋ Laatɛɛ kʋnʋŋ taa. Ye mbʋ, ɛbɛ yɔɔ pɩɩcɛyaa se paɖaɣnɩ lɩzʋʋ Bibl kɩfalʋʋ kʋnʋŋ ŋgʋ kɩ-taa? Takayaɣ nakɛyɛ (The International Standard Bible Encyclopedia) yɔɔdaa se Jerome kaañɩnaɣ se “ɛñɔɔzɩ hɔɔlɩŋ weyi Bibl ɖɛzɩyaa nabɛyɛ taaɖɛzɩ camɩyɛ yɔ.”

Jerome ñɔɔzɩ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ weyi pataaɖɛzɩ camɩyɛ yɔ. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, cooci ñʋndɩnaa kɔɔ nɛ pɛwɛɛkɩ tɔm kpem. Palɩzɩ paɣtʋ se Laatɛɛ Bibl ŋgʋ payaɣ se Vulgate yɔ, ki-ɖeke pʋpɔzʋʋ se palabɩnɩ tʋmɩyɛ. Palabɩnɩ paɣtʋ ndʋ tʋmɩyɛ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ! Piyeba nɛ Vulgate tɩpɩzɩ kɩsɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ nɛ patɩlɩ Bibl taa tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩkɔm pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ taa lɛ, mba pɔyɔɔdaɣ Laatɛɛ yɔ patɩɖɔɔ.

BIBLWAA MBA PƐÐƐZAA YƆ PƐWƐƐ PƆTƆYƲƲ

Alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, ɛyaa wɛɛ nɛ pɛɖɛzɩɣ Bibl nɛ kɩwɛɛ kɩtɔyʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ taa. Biblwaa mba pɛɖɛzaa yɔ, pa-taa lɛɛkʋ lɛ Syriaque Peshitta, pɛɖɛzɩ-kʋ pɩnzɩ mɩnʋʋ 5 ñɩŋgʋ taa. Ɛlɛ pɩnzɩ mɩnʋʋ 14 ñɩŋgʋ taa, paɖaɣnɩ ñaɣʋ pana se palɩzɩ Bibl ŋgʋ ɛyaa mba patɩla sukuli sakɩyɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pakalɩ pa-maɣmaɣ pa-kʋnʋŋ taa yɔ.

Aŋgletɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa, pɩnzɩ mɩnʋʋ 14 ñɩŋgʋ taa John Wycliffe paɣzɩ lɩzʋʋ Bibl Aŋglɛɛ kʋnʋŋ ŋgʋ ɛyaa sakɩyɛ yɔɔdaɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ kɩ-taa. Ɛlabɩ mbʋ se ɛlɩzɩ ɛyaa kʋnʋmɩŋ weyi paanɩɣ yɔ, i-yomiye taa. Pitileɖi lɛ, Johannes Gutenberg lu takayɩsɩ labʋ menziini. Menziini ŋgʋ kɩsɩnɩ Bibl ɖɛzɩyaa nɛ pɛɖɛzɩ Bibl kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa nɛ kɩtɔyɩ Erɔɔpɩ.

Palɩzɩ Biblwaa ndɩ ndɩ nɛ pɔtɔyɩ Aŋglɛɛ kʋnʋŋ taa lɛ, ɛyaa paɣzɩ pɔzʋʋ se ɛzɩ pɩcɛyaa se palɩzɩ Biblwaa ndɩ ndɩ kʋnʋŋ kʋɖʋmʋʋ taa? Pɩnzɩ mɩnʋʋ 18 ñɩŋgʋ taa, Aŋgletɛɛrɩ cooci tɔm wɩlɩyʋ John Lewis mawa se: “Pɩnzɩ wɛɣ nɛ sɩɖɛɣ lɛ, ɛzɩma pamaɣ yaa pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ nakʋyʋ yɔ, pɩlɛɣzɩɣ. Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se paɖaɣnɩ ɖɛzʋʋ tɔm ndʋ pɛɖɛzaa pileɖaa yɔ, nɛ pɩsa nɛ ɛyaa mba pɛwɛ lɛɛlɛɛyɔ yɔ, papɩzɩ nɛ panɩɩ tɩ-taa.”

Sɔnɔ, Bibl taa tazɩyaa pɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ kpayɩ se pɩcɛyaa se paɖaɣnɩ ɖɛzʋʋ Biblwaa mba pɛɖɛzaa pileɖaa yɔ. Panɩɣ kʋnʋmɩŋ weyi ɩ-taa pama Bibl kiɖe tɛɛ yɔ camɩyɛ. Pɩtasɩ lɛ, ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, palɩ takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ paɖaɣnɩ maʋ yɔ sɩ-yɔɔ nɛ patazɩ sɩ-taa. Pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pana mbʋ pɩwɛɛ se pɔñɔɔzɩ nɛ pɛɖɛzɩ Bibl camɩyɛ yɔ.

Ye mbʋ, pɩcɛyaa se paɖaɣnɩ ɖɛzʋʋ Bibl taa tɔm ndʋ paatɛm ɖɛzʋʋ yɔ, paa pɩwɛɛ se patɩlɩ labʋ yɔ.a Mba paɖaɣnɩɣ ɖɛzʋʋ Bibl taa tɔm yɔ, ye sɔɔlɩm mbʋ pɛwɛnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ, mbʋ etuyuuni-wɛ se pala tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ, Biblwaa mba pɛɖɛzɩɣ yɔ, pakaɣ wazʋʋ ɛyaa siŋŋ.

Ye ŋsɔɔlaa se ŋkalɩ Bibl kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa intɛrnɛɛtɩ yaa taabɩlɛɛtɩ yɔɔ yɔ, wolo www.jw.org yɔɔ. Cɔnɩ PUBLICATIONS > BIBLE, yaa lɩzɩ kɩlɛmʋʋ kʋnɛ foto

a Kalɩ 1er Mai 2008 tɛ La Tour de Garde taa tɔm ñʋʋ: “Comment choisir une bonne traduction de la Bible?”

Ɛsɔ Hɩɖɛ Kiɖeɖee Bibl Taa

Ɛsɔ hɩɖɛ, Septante takayaɣ ŋga palakaɣnɩ tʋmɩyɛ Yesu alɩwaatʋ taa yɔ ka-taa

Ɛsɔ hɩɖɛ, Septante takayaɣ ŋga palakaɣnɩ tʋmɩyɛ Yesu alɩwaatʋ taa yɔ ka-taa

Bibl ŋgʋ payaɣ se Les Saintes Éccritures Traduction du monde nouveau yɔ, kɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ hɩɖɛ kiɖeɖee Yehowa Ebree Masɩ nɛ Grɛɛkɩ Masɩ pa-taa. Ɛlɛ Aŋglɛɛ Biblwaa mba pɛwɛ sɔnɔ yɔ, pa-taa sakɩyɛ ɩɩlakɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ. Pɛlɛɣzɩ-ɖɩ nɛ tɔm piye “Kɩbaɣlʋ.” Lɩmaɣza wena a-yɔɔ palabɩ mbʋ yɔ, a-taa naɖɩyɛ lɛ se Ɛsɔ hɩɖɛ nɖɩ pamaɣnɩ Ebree Masɩ naanza (YHWH) yɔ, ɖɩfɛyɩ Septante taa, pʋ-tɔbʋʋ se Ebree Masɩ nzɩ pɛɖɛzɩ Grɛɛkɩ taa yɔ. Ɛlɛ toovenim na?

Septante takayaɣ ŋga kaawɛ Yesu alɩwaatʋ taa yɔ, pɔkɔm nɛ palɩɩ kɔ-hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ yɔɔ pɩnzɩ mɩnʋʋ 20 ñɩŋgʋ taa. Pama Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ Ebree masɩ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se mba paɖaɣnaɣ maʋ Bibl yɔ, mba kɔmna nɛ palɩzɩ hɩɖɛ nɖɩ nɛ pɛlɛɣzɩ-ɖɩ nɛ Kyʹri·os—Ebree tɔm piye nɖɩ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ “Kɩbaɣlʋ” yɔ. Les Saintes Éccritures Traduction du monde nouveau ɖaɣnɩ maʋ Ɛsɔ hɩɖɛ Masɩ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pʋpɔzʋʋ yɔ.

Tɔm Ndʋ Tɩɩwɛ Bibl Taa Kiɖe Tɛɛ Yɔ, Tɩlɛɣzaa?

Izaayii takayaɣ ŋga pana-kɛ Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa yɔ

Izaayii takayaɣ ŋga kɛwɛnɩ pɩnzɩ 2000 nɛ pana-kɛ Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa yɔ ka-taa tɔm fɛyɩ ndɩ nɛ tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa sɔnɔ yɔ

Pɩkɛ toovenim se nabʋyʋ taa picoɖi mba paɖaɣnɩ maʋ Bibl taa tɔm yɔ, paa mbʋ yɔ tɔm ndʋ tɩɩwɛ Bibl taa kiɖe tɛɛ yɔ tɩtɩlɛɣzɩ. “Krɩstʋ ñɩma tisuu yɔɔ wɩlɩtʋ sɔsɔtʋ natʋyʋ tɩlɛɣzɩ.”—Notre Bible et les anciens manuscrits, (angl.).

Picoɖi Yuuda ñɩma mba paɖaɣnɩ maʋ Masɩ taa tɔm yɔ pazɩ. “Kajalaɣ Krɩstʋ ñɩma alɩwaatʋ taa lɛ, Yuuda ñɩma ɖaɣnaɣ maʋ Ebree Bibl taa tɔm lɛ, pama-tʋ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ paa picoɖi-wɛ pazɩ yɔ.” —Second Thoughts on the Dead Sea Scrolls.

Izaayii takayaɣ ŋga paana Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa yɔ, kakpadɩyaa nɛ pɩkpaɖɩ takayɩsɩ nzɩ sɩɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ nɛ pɩnzɩ 1000. Ka-taa tɔm wɛ ndɩ nɛ takayɩsɩ nzɩ ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ sɩ-taa tɔm na? “Hɔɔlɩŋ pazɩ ɖeke taa posuyaa yaa palɩzɩ tɔm piye naɖɩyɛ.” —La Bible. Histoire du Livre.

Mba paɖaɣnɩ maʋ Bibl taa tɔm yɔ, pa-taa nabɛyɛ labɩ kaakendu, nɛ pʋyɔɔ lɛ posuyi masɩ, tɔm pee, yaa tɔm loyisi hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa. Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ papɩzaa nɛ pana hɔɔlɩŋ ɛnɩ nɛ pɔñɔɔzɩ-ɩ camɩyɛ. “Caanaʋ taa takayɩsɩ nzɩ ɖɩwɛna yɔ, patɩma sɩ-taa nakɛyɛ taa tɔm camɩyɛ nɛ tɩtʋʋzɩ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ Nɔɔ Haʋ Kɩfam takayaɣ taa yɔ.” —Les livres et les parchemins.

“Ɛsɔ sɛyaa mba pɛwɛɛ pɔpɔzʋʋ pa-tɩ se Bibl tɔm lɛɣzaa yaa tɩtɩlɛɣzɩ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩhɛzɩ pa-laŋɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ Bibl taa tɔm ndʋ tɩɩwɛ Ejipiti kɩŋgbala yɔɔ yɔ, tɩfɛyɩ ndɩ nɛ ndʋ paɖaɣnɩ maʋ pʋwayɩ wondu ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ndʋ ɖɔɖɔ pama takayɩsɩ taa kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ palɩzɩ takayɩsɩ labʋ menziini Erɔɔpɩ yɔ.” —La Bible. Histoire du Livre.

Ye mbʋ, tɔm ndʋ tɩɩwɛ Bibl taa kiɖe tɛɛ yɔ tɩlɛɣzaa? Aayɩ!

    Kabɩyɛ Takayɩsɩ (1982-2025)
    Lɩɩ
    Sʋʋ pɩ-taa
    • Kabɩyɛ
    • Tayɩ
    • Ɛzɩma ŋsɔɔlaa se pɩla yɔ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛzɩma pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ yɔ
    • Tɔm kɩmɛsɩtʋ yɔɔ paɣtʋ
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Sʋʋ pɩ-taa
    Tayɩ