mustafahacalaki/DigitalVision Vectors via Getty Images
ƖWƐƐ FEŊUU YƆƆ!
Menziiniwaa mba palakɩ ɛzɩ ɛyaa yɔ—pawazɩɣ yaa pɔkɔŋnɩ kaɖɛ?—Suwe Bibl yɔɔdʋʋ?
Ɛjaɖɛ yɔɔ ñʋndɩnaa, lɛɣtʋ ñɩnɩyaa nɛ menziiniwaa laɖaa wɛɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ mbʋ menziiniwaa mba palakɩ ɛzɩ ɛyaa yɔ (IA) papɩzɩɣ nɛ pala yɔ pɩ-tɔm. Petisiɣ se pɛwɛnɩ wazaɣ, ɛlɛ pɔyɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se sɔɔndʋ kpaɣ-wɛ nɛ kaɖɛ nɖɩ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔna ye ɛyaa ɩɩlakɩnɩ-wɛ tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ.
«Sɔnɔ, menziiniwaa mba palakɩ ɛzɩ ɛyaa yɔ pɛɖɛnɩ ɛsɩndaa siŋŋ nɛ pawazɩɣ ɛyaa . . . Alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ menziiniwaa mba papɩzɩɣ peyele nɛ pɩwɛɛ kaɖɛ nɛ pɩkɩlɩ se ɛyʋ ɛwɛɛ pɛɛyɛ taa, papɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɛyaa wala nɛ mɛsaɣ tɛɛ tɔm yɔɔ, nɛ peyele ɖɔɖɔ nɛ ɛyaa ɩɩtaɣ liu kominawaa.»—Etaazuunii ɛjaɖɛ ñʋʋdʋ tɛɛ tʋ Kamala Harris, 4 mai 2023.
«Paa menziiniwaa mba palakɩ ɛzɩ ɛyaa yɔ (IA) pawazɩɣ kʋdɔmɩŋ waʋ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa yɔ, papɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pɔkɔnɩ kaɖɛ ɛyʋ tomnaɣ taa alaafɩya nɛ e-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ.» Ðɔkɔtɔnaa nɛ ɛyaa mba pɛwɛnɩ lɛɣtʋ kʋdɔmɩŋ waʋ nʋmɔʋ taa nɛ palɩnɩ ajɛɛ ndɩ ndɩ taa yɔ mba manɩ-tʋ; pa-ñʋʋdʋ lɛ Dr. Frederik Federspiel; ɖɩnaɣ-tʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa: BMJ Global Health, palɩzɩ-kʋ 9 mai 2023.a
«Halɩ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ɛyaa tɛm paɣzʋʋ tɩŋnʋʋ menziiniwaa mba pɔ-yɔɔ nɛ pɛyɛlɩɣnɩ cɛtɩm tɔm. Piileɖiɣ lɛ, menziiniwaa mba papɩzɩɣ peyele nɛ ɛyaa ɩɩtasɩɣ hiɣu tʋma nɛ pala. Mba pɛwɛnɩ lɛɣtʋ menziiniwaa mba pa-tʋmɩyɛ labɩnʋʋ taa yɔ sɔɔndʋ kpaɣ pa-taa nabɛyɛ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pamaɣzɩɣ se menziiniwaa mba papɩzɩɣ nɛ pɔkɔnɩ ɛyaa kaɖɛ siŋŋ cee wayɩ.»—The New York Times, 1er mai 2023.
Alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ se ɛzɩma ɛyaa lakɩnɩ tʋmɩyɛ menziiniwaa mba palakɩ ɛzɩ ɛyaa yɔ pɩkaɣ ɛyaa wazʋʋ yaa pɩkaɣ-wɛ kɔnʋʋ kaɖɛ. Suwe Bibl yɔɔdʋʋ?
Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa liu wondu ndʋ ɛyaa lɩzɩɣ yɔ?
Bibl wɩlɩɣ mbʋ pʋyɔɔ ɛyaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ nɛ pɛtɛ pa-taa se menziiniwaa kɩfama mba palɩzɩɣ yɔ, lalaa kaɣ-wɛ tʋmɩyɛ labɩnʋʋ camɩyɛ nɛ pɩɩkɔŋnɩ kaɖɛ naɖɩyɛ.
1. Paa ɛyaa ɩwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana yɔ, kiɖe tɛɛ lɛ paapɩzɩɣ nɛ pana pee kɩdɛkɛda wena pa-lakasɩ kaɣ lʋlʋʋ yɔ.
«Nʋmɔʋ nakʋyʋ pɩzɩɣ nɛ kɩtʋʋzɩ nɔɔyʋ ɛsɩndaa, ɛlɛ pɩtɛŋna se kiwokini sɩm taa.»—Aduwa 14:12.
2. Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɛzɩma lalaa kaɣ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ wonuu ŋgʋ ɛlɩzaa yɔ pɩ-yɔɔ.
«Weyi ɛkaɣ kɔm yɔ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se meyebini-i [man-tʋma]. Nɛ nɔɔyʋ ɛɛsɩŋ se lɔŋsɩnɖʋ yaa kɩmɛlɛŋ ɛkaɣ kɛʋ. Paa mbʋ yɔ, ɛkaɣ wɛnʋʋ ɖoŋ mbʋ payɩ pɩ-yɔɔ mañaɣ pana siŋŋ nɛ mbʋ payɩ malabɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋsɩnɖɛ nɛ mehiɣ tɛtʋ yɔɔ cɩnɛ yɔ pɩ-yɔɔ.»—Eklezɩyasɩtɩ 2:18, 19.
Ɛzɩma ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ pee wena ɖa-tʋma lʋlʋʋ yɔ pʋyɔɔ lɛ pɩpɔzʋʋ se ɖa-Lɩzɩyʋ eɖiyi-ɖʋ.
Anɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa liu?
Ða-Lɩzɩyʋ labɩ tamaɣ se ɛɛkaɣ yebu kpa nɛ ɛyaa yaa menziiniwaa mba ɛyaa luki yɔ paɖɩzɩ tɛtʋ yaa ɛyaa kpeekpe.
«Tɛtʋ wɛɣ ti-ɖeɖe tam.»—Eklezɩyasɩtɩ 1:4.
«Tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa ñɩm, nɛ pakaɣ caɣʋ tɩ-yɔɔ tam.»—Keɣa 37:29.
Ða-Lɩzɩyʋ tɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ ɛtasɩɣ-ɖʋ lɔŋ weyi eɖiyiɣ-ɖʋ se ɖihiɣ laŋhɛzɩyɛ nɛ pɛɛyɛ cee wayɩ yɔ. Pɩsa nɛ ŋtɩlɩ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ nɛ pɩkpaɖɩ lɛ, kalɩ tɔm ñʋŋ ɩnɛ: «Le ŋpɩzɩɣ nɛ ŋhiɣ mbʋ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ piɖeni-ŋ cee wayɩ yɔ?» nɛ «Une espérance réelle pour des jours meilleurs.»
a Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa palɩzɩnɩ tɔm ndʋ: «Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence,» Frederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana, nɛ David McCoy pamanɩ-kʋ.