Taa liu «tɛtʋ kpeekpe Tɔm Hʋyʋ» weyi ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ yɔ!

1. Lɔŋ kɩbaŋ weyi Yehowa sɩnɩ Abraham nɛ ɛkpɛlɩkɩ nɛ pɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ?

ABRAHAM ɛɛkaɣ sɔʋ kɛdaɣ kanɛ kɔ-yɔɔ kpa. Ɛsɔ tɩŋnɩ tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ eheyi Abraham se ɛkaɣ ɖɩzʋʋ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ tɛtʋ. Piiyeba nɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ ɛpaɣzɩ nɩɣzʋʋ. Pʋyɔɔ ɛpɔzɩ Yehowa se: «Toovenim taa lɛ, ŋkaɣ ɖɩzʋʋ kañatʋ tʋ nɛ pɩkpɛndɩnɩ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ na? . . . Ɛzɩ tɛtʋ kpeekpe Tɔm Hʋyʋ ɛɛkaɣ labʋ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ?» Yehowa sɩnɩ ɛ-taabalʋ kʋsɔɔlʋ nɛ suuɖu nɛ ɛkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ: Ɛsɔ ɛɛkaɣ ɖɩzʋʋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kpa. Sɔnɔ, lɔŋ ɛnɩ ɛwazɩɣ ɖa-tɩŋa nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋa.—Kiɖe 18:​23-33.

2. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa tɔm hʋʋ wɛ siɣsiɣ nɛ ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ?

² Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se alɩwaatʋ ndʋ Yehowa hʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ, paa ɛzɩmtaa lɛ ɛlakɩ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ nɛ ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se «Yehowa [naɣ] laŋɩyɛ taa.» (1 Sam. 16:7) Toovenim taa lɛ, ɛsɩm «paa ɛyʋ weyi lɛ ɛ-laŋɩyɛ camɩyɛ.» (1 Awi. 8:39; 1 Kro. 28:9) Toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ piti. Yehowa kpaɖɩ-ɖʋ lɔŋ pɩdɩɩfɛyɩ, pʋyɔɔ lɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɩ lɩmaɣza wena ɛkpakɩɣ yɔ a-tɩŋa a-taa paa ɛzɩmtaa. Apostoloo Pɔɔlɩ yɔɔdɩ Yehowa tɔm se: «Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ ɛzɩma ɛhʋʋ tɔm yɔ pɩtɩŋa pɩ-taa tete.»—Roma 11:33.

3-4. (a) Nabʋyʋ taa, tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ? (b) Tɔm ndʋ taa ɖɩkaɣ tazʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa? (Yohanɛɛsɩ 5:​28, 29)

³ Paa mbʋ yɔ, nabʋyʋ taa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ tɔm ndʋ tɩnɩɣzɩnɩ Abraham ñɩndʋ yɔ. Halɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: «Yehowa kaɣ fezuu ɛyaa mba ɛɛɖɩzɩ-wɛ nɛ pɩɖɛɛ ɛzɩ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba mbʋ yɔ? Ɛzɩ pakaɣ fezuu pa-taa nabɛyɛ alɩwaatʋ ndʋ pefeziɣ “mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ”?»—Tʋma 24:15.

⁴ Iyele nɛ ɖɩtazɩ tɔm ndʋ tɩ-taa ɖɩnɩwa pɩlɩɩnɩ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ tɩ-taa. Pitileɖi yɔ, ɖɩnɩ ɛyaa mba «pefeŋ se pehiɣ wezuu» nɛ mba «pefeŋ se pahʋʋnɩ-wɛ tɔm» yɔ pɔ-tɔm taa kpayɩ kpayɩ nɛ pɩkɩlɩ.a (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 5:​28, 29.) Piyeba nɛ ɖɩnɩɩ tɔm lɛɛtʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. Ðɩkaɣ tazʋʋ tɔm ndʋ tɩ-taa tɔm ñʋʋ kʋnɛ nɛ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa. Yehowa tɔm hʋʋ siɣsiɣ ñɩmbʋ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩkaɣ tazʋʋ tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ yɔ tɩ-taa nɛ ɖɩtazɩ ɖɔɖɔ tɔm ndʋ ɖɩsɩma yɔ tɩ-taa.

TƆM NDƲ ÐƖƖSƖŊ YƆ

5. Suwe ɖa-takayɩsɩ kaayɔɔdɩ mba Yehowa ɖɩzɩ-wɛ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ tɛtʋ taa yɔ pɔ-yɔɔ?

⁵ Ðooo lɛ, ɖa-takayɩsɩ yɔɔdaɣ se ɛyaa mba Yehowa kpakɩɣ-wɛ se pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ pɛfɛyɩnɩ lidaʋ se pakaɣ-wɛ fezuu. Pa-taa nabɛyɛ lɛ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ ñɩma mba Yehowa ɖɩzaa yɔ. Ɛlɛ ɖɩtazɩ Bibl taa camɩyɛ nɛ ɖɩtɩmɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ lɛ, ɖiɖiɣzina se ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ tɔm ndʋ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa. Ɛbɛ yɔɔ?

6. (a) Kɩɖaŋ weyi wɩlɩɣ se Yehowa kaahʋnɩ tɔm ɛyaa mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ? (b) Tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ?

⁶ Bibl taa kɛdɛsɩ sakɩyɛ yɔɔdʋʋ ɛzɩma Yehowa hʋnɩ tɔm ɛyaa mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ pɩ-tɔm. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Tɛʋ Sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa, Yehowa ɖɩzɩ ɛyaa tɩŋa ɛlɛ ɛtɩɖɩzɩ Noowa nɛ ɛ-hɔʋ. Pɩtasɩ lɛ, ɛtɩŋnɩ Izrayɛɛlɩ mba yɔɔ nɛ ɛɖɩzɩ ajɛɛ 7 wena aawɛ Lidaʋ Tɛtʋ taa yɔ. Ɛtɩŋnɩ ɖɔɖɔ tiyiyu kʋɖʋm yɔɔ nɛ ɛkʋ Asiirii sɔɔjanaa 185000 ɖoo kʋɖʋma taa. (Kiɖe 7:23; Wp. 7:​1-3; Iza. 37:​36, 37) Kɛdɛsɩ sɩnɛ sɩ-taa, ɛzɩ Bibl heyiɣ-ɖʋ kpayɩ se Yehowa ɖɩzɩ ɛyaa mba tam nɛ paatasɩɣ-wɛ fezuu wiɖiyi? Aayɩ. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ?

7. Ɛyaa mba paɖɩzɩ-wɛ Noowa alɩwaatʋ taa nɛ Kanaŋ ajɛɛ taa yɔ, tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ pɔ-yɔɔ? (Cɔnɩ yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁷ Ðɩɩsɩŋ ɛzɩma Yehowa hʋnɩ paa weyi tɔm yɔ; ɖɩɩsɩŋ ɖɔɖɔ se ɛyaa mba pasɩba yɔ paahiɣ waɖɛ se pɛkpɛlɩkɩ nɛ patɩlɩ Yehowa nɛ pekpiɖi yaa pataahiɣ. Bibl yɔɔdʋʋ Tɛʋ Sɔsɔʋ tɔm lɛ, kɩyɔɔdʋʋ se Noowa kaakɛ «siɣsiɣ wɛtʋ tɔm susuyu.» (2 Pɩy. 2:5) Ɛlɛ kɩɩyɔɔdʋʋ se alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛɛ nɛ ɛsakɩ aɖakaɣ sɔsɔɔ yɔ, ɛwɛɛ nɛ ɛñakɩ pana ɖɔɖɔ se esusi paa weyi tɔm. Mbʋ ɖɔɖɔ Kanaŋ ajɛɛ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɖɩɩsɩŋ se ɛyaa kɩdɛkɛdaa mba, pa-tɩŋa paahiɣ waɖɛ se pɛkpɛlɩkɩ nɛ patɩlɩ Yehowa nɛ pɛlɛɣzɩ pe-wezuu caɣʋ yaa pataahiɣ.

8. Ɛyaa mba paawɛ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ yɔ, tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ pɔ-yɔɔ?

⁸ Piyele nɛ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba yɔ? Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɔɔyʋ kaacaɣ pɛ-hɛkʋ taa, payaɣ-ɩ se Lɔɔtɩ. Ɛlɛ ɖɩɩsɩŋ se Lɔɔtɩ susi pa-tɩŋa tɔm yaa etisusi. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pa-tɩŋa paakɛ kañatʋ tɩnaa, ɛlɛ ɖɩɩsɩŋ se pa-taa paa weyi kaasɩm mbʋ pɩwɛ ɖeu nɛ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ yaa ɛɛsɩŋ. Tɔzɩ se tɛtʋ taa abalaa sakɩyɛ ñɩnaɣ se pasʋʋnɩ agɔma mba pasʋ Lɔɔtɩ tɛ yɔ. Halɩ Bibl yɔɔdʋʋ se abalɩbiya kaawɛ abalaa mba pa-taa. (Kiɖe 19:4; 2 Pɩy. 2:7) Toovenim taa lɛ, ɖɩɩsɩŋ se pʋtɔdɩyɛ naʋ tɛ Ɛsɔ Yehowa kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se efeziɣ pa-taa nabɛyɛ yaa eefeziɣ-wɛ. Pɩkɛ toovenim se Yehowa kaaheyi Abraham se ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mba pɛwɛ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, patɩtalɩ 10 maɣmaɣ. (Kiɖe 18:32) Ye mbʋ, ɛyaa mba pataawɛɛ siɣsiɣ, nɛ Yehowa kaawɛnɩ toovenim se ɛɖɩzɩ-wɛ. Ɛlɛ ɛzɩ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se paakaɣ fezuu ɛyaa mba pa-taa nɔɔyʋ alɩwaatʋ ndʋ pefeziɣ ɛyaa «mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ»? Aayɩ.

9. Tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ Salomɔɔ yɔɔ?

⁹ Pɩtasɩ lɛ, ɖɩnaɣ ɖɔɖɔ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mba pelesi pe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ pɔ-tɔm Bibl taa. Pa-taa lɛlʋ lɛ Wiyaʋ Salomɔɔ. Ɛɛsɩm Yehowa nɛ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se pɛsɛɛ-ɩ yɔ camɩyɛ, nɛ Yehowa kaawazɩ-ɩ siŋŋ; ɛlɛ pʋwayɩ Salomɔɔ paɣzɩ cɛtɩm ɛsɔnaa sɛʋ. Ɛ-kɩwɛɛkɩm ɖʋ Yehowa ɖɩwɩzɩyɛ siŋŋ, piyeba nɛ Izrayɛɛlɩ samaɣ kpeekpe nɩɩ siziŋ siŋŋ pɩnzɩ sakɩyɛ. Masɩ yɔɔdʋʋ se Salomɔɔ sɩba lɛ, ‘pahɩzɩ-ɩ ɛ-cɔzɔnaa cɔlɔ;’ peeɖe pepim ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa ɛzɩ Wiyaʋ Daviid mbʋ yɔ. (1 Awi. 11:​5-9, 43, pɩ-tɛɛ tɔm; 2 Awi. 23:13) Ɛlɛ, lone nɖɩ ɖɩ-taa paapimi-i yɔ ɖɩwɩlɩɣ se paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, pakaɣ-ɩ fezuu na? Bibl tɩyɔɔdɩ mbʋ. Ɛlɛ nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩ se pakaɣ fezuu Salomɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ɛyʋ weyi ɛsɩba yɔ, ɛlɩ ɛ-kɩwɛɛkɩm taa.» (Roma 6:7) Pɩkɛ toovenim, ɛlɛ pɩɩwɩlɩɣ se mba payɩ pasɩba yɔ pakaɣ-wɛ fezuu nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ pɩkɛnɩ-wɛ waɖɛ se paɖaɣnɩ caɣʋ wezuu yɔ. Sɩɖaa fezuu kɛnɩ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɔɔlɩm tʋ cɔlɔ yɔ. Nɛ ɛlakɩ kʋjɔʋ ŋgʋ mba ɛsɔɔlaa se ɛha-wɛ waɖɛ nɛ pɛsɛɛ-ɩ tam yɔ. (Yɔɔb 14:​13, 14; Yoh. 6:44) Ɛzɩ pakaɣ labʋ Salomɔɔ kʋjɔʋ ŋgʋ? Yehowa ɖeke sɩmna; ɖa lɛ ɖɩɩsɩŋ. Ɛlɛ ɖɩnawa se Yehowa kaɣ labʋ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ.

TƆM NDƲ ÐƖSƖMA YƆ

10. Ɛzɩma pɩlakɩ Yehowa alɩwaatʋ ndʋ ɛhʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ? (Ezekɩyɛɛlɩ 33:11) (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁰ Kalɩ Ezekɩyɛɛlɩ 33:11. Yehowa heyiɣ-ɖʋ ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛhʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ. Fezuu kiɖeɖeu seɣti apostoloo Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩnɩɣzɩnɩ nayʋ Ezekɩyɛɛlɩ ñɩndʋ yɔ. Ɛyɔɔdaa se ‘Yehowa tɩsɔɔlɩ se paɖɩzɩ nɔɔyʋ.’ (2 Pɩy. 3:9) Tɔm ndʋ tɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se Yehowa eekpidisiɣ se ɛɖɩzɩ nɔɔyʋ tam. Ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ paɣlɩ siŋŋ nɛ ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ payɩ pɩpɔzʋʋ se ɛna pa-pʋtɔdɩyɛ yɔ.

11. (a) Mba paakaɣ fezuu? (b) Ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna?

¹¹ Tɔm ndʋ ɖɩsɩm ɛyaa mba paakaɣ-wɛ fezuu yɔ pɔ-yɔɔ? Bibl yɔɔdʋʋ kɩɖaŋ pazɩ ɖeke tɔm na.b Yesu wɩlaa se paakaɣ fezuu Yudaasɩ Isɩkarɩyɔɔtɩ. (Mark. 14:21; kalɩ ɖɔɖɔ Yohanɛɛsɩ 17:12 nɛ kɩ-yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ Bible d’étude taa.) Yudaasɩ kaana faŋŋ pʋcɔ nɛ ɛkaɖɩnɩ Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ, nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛlɩzɩna se ɛlakɩ mbʋ. (Kalɩ Maarɩkɩ 3:29 nɛ kɩ-yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ Bible d’étude taa.) Pɩtasɩ lɛ, Yesu yɔɔdaa se Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba pakaɖɩnɩ-ɩ yɔ, paakaɣ-wɛ fezuu pa-sɩm wayɩ. (Mat. 23:33; kalɩ Yohanɛɛsɩ 19:11 nɛ kɩ-yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ «l’homme» Bible d’étude taa.) Nɛ apostoloo Pɔɔlɩ wɩlaa se paakaɣ fezuu tisuu yebiyaa mba patikpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ.—Ebr. 6:​4-8; 10:29.

12. Tɔm ndʋ ɖɩsɩm Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔɔ? Ha kɩɖaŋ nɩɩyɩ.

¹² Ɛlɛ tɔm ndʋ ɖɩsɩm Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔɔ? Ɛzɩma ɛwɩlaa se «ɛtɩsɔɔlɩ se paɖɩzɩ nɔɔyʋ»? Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɛna ɛyaa nabɛyɛ pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ palabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm yɔ. Wiyaʋ Daviid labɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm ndɩ ndɩ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se ɛlabɩ acɛyɛ nɛ ɛkʋ ɛyʋ. Ɛlɛ Daviid kpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ, piyeba nɛ Yehowa na ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-i. (2 Sam. 12:​1-13) Wiyaʋ Manaasee labɩ ɛzaɣtʋ lakasɩ sakɩyɛ e-wezuu caɣʋ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ taa. Ɛlɛ paa ɛlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm siŋŋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ekpiɖaa yɔ Yehowa na ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-i. (2 Kro. 33:​9-16) Kɩɖaŋ ɩnɛ ɩwɩlɩɣ se Yehowa naɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ ye ɛna nabʋyʋ nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩpɔzʋʋ se ɛna pa-pʋtɔdɩyɛ yɔ. Ɛkaɣ fezuu ɛyaa mba, mbʋ pʋyɔɔ yɔ peɖiɣzinaa se palabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nɛ pekpiɖi.

13. (a) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa na Niniivi mba pʋtɔdɩyɛ? (b) Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Niniivi mba yɔɔ pʋwayɩ?

¹³ Ðɩsɩm ɖɔɖɔ ɛzɩma Yehowa na Niniivi mba pʋtɔdɩyɛ yɔ. Ɛsɔ heyi Yoonaa se: «Pa-kañatʋ lakasɩ talɩ mɔn-cɔlɔ.» Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ pekpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, Yehowa kpaɣaa nɛ ekpeɣ-wɛ. Ɛwɩlaa se ɛwɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ nɛ pɩkɩlɩ Yoonaa. Ɛsɔ tɔzɩ Yoonaa se Niniivi ñɩma mba, «paasɩŋ kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm.» (Yon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Pʋwayɩ, Yesu tɩŋnɩ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛyaa se Yehowa wɛ siɣsiɣ nɛ ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ. Yesu yɔɔdaa se Niniivi ñɩma mba pekpiɖaa yɔ, pakaɣ «kʋyʋʋ tɔm hʋʋ alɩwaatʋ taa.»—Mat. 12:41.

14. Ye pɔtɔm se Niniivi mba feŋ «se pahʋʋnɩ-wɛ tɔm» yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe?

¹⁴ Yesu yɔɔdʋʋ se Niniivi mba kaɣ «kʋyʋʋ tɔm hʋʋ alɩwaatʋ taa» yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Yesu yɔɔdaa se pakaɣ fezuu ɛyaa nabɛyɛ cee wayɩ «se pahʋʋnɩ-wɛ tɔm.» (Yoh. 5:29) Pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ tɔm ɛyɔɔdaɣ, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, «pakaɣ fezuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ.» (Tʋma 24:15) Mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ, pakaɣ-wɛ fezuu «se pahʋʋnɩ-wɛ tɔm.» Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pefeziɣ-wɛ nɛ pɩtɛ lɛ, Yehowa nɛ Yesu pakaɣ-wɛ cɔnʋʋ nɛ pana se pɔɖɔŋ tɔm ndʋ pɛkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yaa paaɖɔŋ. Ye Niniivi ñɩma mba pefeziɣ yɔ pa-taa nɔɔyʋ ekizaa se ɛɛsʋʋ Ɛsɔ sɛtʋ kele kele ñɩndʋ taa yɔ, Ɛsɔ ɛɛkaɣ-ɩ haʋ nʋmɔʋ se ɛcaɣ wezuu. (Iza. 65:20) Ɛlɛ mba palɩzɩɣ se pɛwɛɣ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, pakaɣ hiɣu waɖɛ se pacaɣ wezuu tam.—Dan. 12:2.

15. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩyɔɔdɩ se paakaɣ fezuu Sodom nɛ Gomɔɔrɩ ñɩma mba paɖɩzɩ-wɛ yɔ pa-taa nɔɔyʋ? (b) Tɔm ndʋ pama Yuudi 7 taa yɔ, tɩ-tɔbʋʋ lɛ suwe? (Kalɩ aɖakaɣ «Suwe Yuudi caɣaɣ yɔɔdʋʋ?»)

¹⁵ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdaɣ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ pɔ-tɔm yɔ, ɛtɔm se pɩkaɣ-wɛ wɛʋ weewee «Tɔm Hʋʋ Kɩyakʋ wiye» nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa mba pekizi-i nɛ pɛtɛ pekizi ɛ-wɩlɩtʋ yɔ. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luka 10:12) Suwe ɛcaɣaɣ yɔɔdʋʋ? Ɛzɩ kpaɣʋ nɛ kɛzʋʋ Yesu labɩnɩ tʋmɩyɛ se ɛwɩlɩ se ɛ-alɩwaatʋ taa mba wɛtʋ kaawɛɛkɩ siŋŋ nɛ pɩkɩlɩ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba wɛtʋ na? Tɔzɩ se alɩwaatʋ ndʋ Yesu yɔɔdaa se Niniivi mba «kaɣ kʋyʋʋ tɔm hʋʋ alɩwaatʋ taa» yɔ, tɔm siŋŋ ɛyɔɔdaɣ.c Ye mbʋ, pɩwɛ ɛzɩ Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ tɩtɩkɛnɩ kpaɣʋ nɛ kɛzʋʋ yɔ. «Tɔm Hʋʋ Kɩyakʋ» ŋgʋ kɩ-tɔm ɛyɔɔdɩ cɩnɛ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se kɩ-tɔm ɖɔɖɔ ɛyɔɔdaa alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdɩ Niniivi mba tɔm yɔ. Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba labɩ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ ɛzɩ Niniivi mba ɖɔɖɔ yɔ. Ɛlɛ Niniivi mba hiɣ waɖɛ nɛ pekpiɖi. Pɩtasɩ lɛ, tɔzɩ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ mba «pefeŋ se pahʋʋnɩ-wɛ tɔm» yɔ pɔ-yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Mba «palabɩ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ» pakaɣ wɛʋ pa-taa. (Yoh. 5:29) Ye mbʋ, pɩwɛ ɛzɩ lidaʋ wɛɛ se pakaɣ fezuu Sodom nɛ Gomɔɔrɩ mba yɔ. Pɩtɩla, pakaɣ fezuu ɛyaa mba pa-taa nabɛyɛ nɛ ɖɩkaɣ hiɣu waɖɛ nɛ ɖɩwɩlɩ-wɛ Yehowa nɛ Yesu Krɩstʋ pɔ-tɔm.

16. Mba Yehowa kaɣ lɩzʋʋ se efeziɣ yɔ pɔ-hɔɔlʋʋ taa lɛ, tɔm ndʋ ɖɩsɩma? (Yereemii 17:10)

¹⁶ Kalɩ Yereemii 17:10. Mayaɣ kanɛ kasɩɣnɩ-ɖʋ se ɖikpeɣli tɔm ndʋ ɖɩsɩma yɔ ɛzʋnɔ: Paa ɛzɩmtaa lɛ, Yehowa ‘tazɩɣ laŋɩyɛ taa, ɛtazɩɣ lɩmaɣza cukaŋ ñɩna taa.’ Alɩwaatʋ ndʋ ɛkaɣ fezuu ɛyaa cee wayɩ yɔ, ɛzɩ ɛlakʋʋ paa ɛzɩmtaa yɔ, ɛkaɣ haʋ «paa weyi mbʋ pɩmʋnɩ ɛ-nʋmɔŋ yɔ.» Yehowa kaɣ naʋ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ payɩ pɩpɔzʋʋ se ɛna pa-pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛlɛ ɛɛnaɣ pʋtɔdɩyɛ ye pɩtɩpɔzɩ se ɛna pʋtɔdɩyɛ yɔ. Ye mbʋ, ye Bibl ɛtɩyɔɔdɩ natʋyʋ nɛ tiyeki se ɖa-taa ɛtɛ se paakaɣ ɛyʋ nɔɔyʋ fezuu yɔ, pɩfɛyɩ se ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se paakaɣ ɛyʋ ɛnʋ fezuu.

«TƐTƲ KPEEKPE TƆM HƲYƲ» KAƔ «LABƲ MBƲ PƖTƲƲZAA YƆ»

17. Ɛbɛ ɖaŋ ɛyaa mba pasɩba yɔ?

¹⁷ Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Aɖam nɛ Ɛva patɩnɩ Sataŋ yɔɔ nɛ pakaɖɩnɩ Ɛsɔ yɔ, ɛyaa miiliyaarɩwaa sakɩyɛ sɩba. «Sɩm» kɛ ‘ɖo-koyindu’ sɔsɔ. (1 Kɔr. 15:26) Ɛbɛ ɖaŋ ɛyaa mba payɩ pasɩba yɔ? Pakaɣ fezuu ɛyaa nabɛyɛ pazɩ nɛ pakpa ɛsɔdaa nɛ pacaɣ wezuu tam. Pɛkpɛndɩ ɛyaa 144000 nɛ pa-tɩŋa pɛkɛ Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa siɣsiɣ tɩnaa. (Natʋ 14:1) «Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa» mba pakaɣ-wɛ fezuu yɔ, mba lɛ abalaa nɛ halaa siɣsiɣ tɩnaa sakɩyɛ mba pɔsɔɔlɩ Yehowa yɔ. Ye powobi pɩ-yɔɔ nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ Krɩstʋ Pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ taa nɛ kɛdɛzaɣ takɩm taa yɔ, pakaɣ caɣʋ wezuu tɛtʋ yɔɔ tam tam. (Dan. 12:13; Ebr. 12:1) Pɩtasɩ lɛ, Pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa, «mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ» pʋ-tɔbʋʋ se mba pataasɛɛ Yehowa wiɖiyi nɛ pana yɔ yaa ɛyaa mba «palabɩ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ,» pakaɣ-wɛ haʋ waɖɛ se pɛlɛɣzɩ pe-wezuu caɣʋ nɛ papɩsɩ Yehowa sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa. (Luka 23:​42, 43) Ɛlɛ ɛyaa nabɛyɛ kaakɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa kpem, nɛ paatɛm pa-taa se pakaɖɩɣnɩ Yehowa nɛ ɛ-kaɖʋsɩ, pʋyɔɔ lɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛɛkaɣ-wɛ fezuu.—Luka 12:​4, 5.

18-19. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa liu se Yehowa kaɣ hʋʋ mba pasɩba yɔ pɔ-tɔm siɣsiɣ? (Izaayii 55:​8, 9) (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

¹⁸ Ða-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ kiya se alɩwaatʋ ndʋ Yehowa hʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ, ɛlakɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ paa ɛzɩmtaa? Ɛɛɛ. Ɛzɩ Abraham nɩʋ pɩ-taa yɔ, Yehowa kɛ «tɛtʋ kpeekpe Tɔm Hʋyʋ» weyi ɛtalɩ pilim, ɛkpaɖɩ lɔŋ nɛ ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ yɔ. Ɛfalɩsɩ ɛ-Pɩyalʋ nɛ ɛlɩzɩ-ɩ se ɛhʋʋnɩ paa anɩ tɔm. (Yoh. 5:22) Yehowa nɛ Yesu papɩzɩɣ nɛ pana mbʋ pɩwɛ ɛyʋ laŋɩyɛ taa yɔ. (Mat. 9:4) Alɩwaatʋ ndʋ payɩ pahʋʋnɩ nɔɔyʋ tɔm yɔ, pakaɣ labʋ «mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ.»

¹⁹ Tɛtɛ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩtaɣ Yehowa liu nɛ ɖɩtaa ɖɔɖɔ lɩmaɣza wena payɩ ɛkpakɩɣ yɔ liu. Ðɩnawa se ɖɩtɩmʋna se ɖɩhʋʋ tɔm, ɛlɛ Yehowa mʋnɩna. (Kalɩ Izaayii 55:​8, 9.) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩtaɣ ɛ nɛ ɛ-Pɩyalʋ liu nɛ ɖɩɖʋzʋʋ tɔm hʋʋ kpeekpe pe-nesi tɛɛ. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩnawa se ɖe-Wiyaʋ Yesu kaɣ maɣzɩnʋʋ ɛ-Caa siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ ɖeyi ɖeyi. (Iza. 11:​3, 4) Ɛlɛ suwe ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ ɛzɩma Yehowa nɛ Yesu pakaɣ tɔm hʋnʋʋ ɛyaa kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ? Tɔm ndʋ ɖɩɩsɩŋ? Nɛ tɔm ndʋ ɖɩsɩma? Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩkaɣ cosuu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ.