Bibl taa kɛdɛsɩ sakɩyɛ wɩlɩɣ se pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ hɛɛɛ wɛtʋ. Ðɩkpaɣ Izaakɩ kɩɖaʋ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ Filistii egeetiye nɖɩ payaɣ se Geraarɩ yɔ ɖɩ-taa yɔ, ɛ-cɔlɔ mba kaawoba nɛ posuyi lɔkɔnaa mba ɛ-caa lɩmɖʋyaa kaahuyaa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paɖʋwaɣ ɛsɩyɛ ɛ-yɔɔ. Mbʋ ɛzɩ Izaakɩ kaalʋbɩ ɛ-wala yɔɔ lɛ, ɛkpaɣ ɛ-ɖɩɣa taa mba nɛ ɛ nɛ wɛ pɛɖɛɛ poliŋ nɛ paɖaɣnɩ huyuu lɔkɔnaa lalaa. (Kiɖe 26:​12-18) Ɛlɛ Filistii mba ɖaɣnɩ yɔɔdʋʋ se mba tɩnɩ lɔkɔnaa mba. Paa mbʋ yɔ, Izaakɩ labɩ mbʋ pɩkɔŋnɩ laŋhɛzɩyɛ yɔ. (Kiɖe 26:​19-25) Ɛbɛ kaasɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ hɛɛɛ wɛtʋ paa lalaa ɩñakaɣ pana se paɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛkpɛlɩkɩ lɔŋ ɛ-lʋlɩyaa kɩɖaʋ taa. Ɛɛna ɛzɩma Abraham ñɩnaɣ laŋhɛzɩyɛ yɔ; ɛɛna ɖɔɖɔ ɛzɩma Saara kaawɛnɩ «maɣzɩm mbʋ pɩwɛ ɖiɣ ɖiɣ nɛ pɩwɛɛ hɛɛɛ yɔ.»—1 Pɩy. 3:​4-6; Kiɖe 21:​22-34. w23.09 15 § 4

Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ɖʋwa yɔ tɩtalaa lɛ, sɔɔlɩm tuyi-i nɛ etiyi ɛ-pɩyalʋ tɛtʋ yɔɔ se ɛwɩlɩ ɛyaa Kewiyaɣ tɔm nɛ ɛcɛlɩ e-wezuu se pɩya ɖa-ñʋʋ kɩdɛkɛdɩm nɛ sɩm pe-nesi tɛɛ. Pʋwayɩ lɛ efezi Yesu nɛ ɛlɛ kpa ɛsɔdaa nɛ ɛpɩsɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ Wiyaʋ. Tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖikpeɣli-tʋ ɛzʋnɔ: Yehowa kaɣ ñalʋʋ ɛ-hɩɖɛ yɔɔ, ɛkaɣ tɩŋnʋʋ e-Kewiyaɣ yɔɔ nɛ eyele nɛ tamaɣ ŋga ɛwɛnɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ kala. Nɛ Krɩstʋ kɛnɩ Kewiyaɣ ŋga ka-ñʋʋdʋ. Yehowa tamaɣ ɛɛkaɣ lɛɣzʋʋ kpa. Ɛlabɩ tamaɣ se pɩtɩŋa payɩ pɩkaɣ labʋ ɛzɩ ɛyɔɔdʋʋ yɔ. (Iza. 46:​10, 11; Ebr. 6:​17, 18) Alɩwaatʋ talɩɣ lɛ, tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ paradisuu nɛ Aɖam nɛ Ɛva pa-lʋlʋʋ taa ñɩma mba pɛwɛ siɣsiɣ yɔ, pakaɣ talʋʋ pilim nɛ panɩɩ «wezuu leleŋ tam» kɩ-taa. (Keɣ. 22:26) Ɛlɛ pɩtɩkɛ pi-ɖeke Yehowa kaɣ labʋ. Tamaɣ ŋga ɛwɛna yɔ, ka-kaɖʋwa sɔsɔɔ lɛ se eyele nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɛ-sɛyaa mba pɛwɛ ɛsɔdaa yɔ nɛ mba pɛwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Pʋwayɩ lɛ, mba payɩ pakaɣ wɛʋ siɣsiɣ yɔ pakaɣ luzuu pa-tɩ ɛ-tɛɛ nɛ ɛkɛ pe-Wiyaʋ. (Efɛz. 1:​8-11) Nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna nɛ eyeki se ɛ-tamaɣ ɛla yɔ kɩwɛ piti kpem. w23.10 20 § 7-8

Yuuda ñɩma mba paacaɣ Babilɔɔnɩ yɔ, patalɩ Yeruzalɛm lɛ, papaɣzɩ kala ndɩ ndɩ katʋʋ. Pɩɩwɛ-wɛ kaɖɛ se pɔcɔnɩ pɔ-hɔŋ yɔɔ, ñam ñam lakasɩ ɖɔɖɔ kaawɛ Pɛrɩsɩ Kewiyaɣ taa; pɩtasɩ lɛ ajɛɛ wena aacɔ-wɛ nɛ ata yɔ akaɖaɣnɩ-wɛ. Piyeba nɛ pɩwɛɛ pa-taa nabɛyɛ kaɖɛ se paka ñʋʋ nɛ Yehowa templo maʋ tʋmɩyɛ. Pʋyɔɔ Yehowa tiyi nayʋ Agee nɛ nayʋ Zakarii ɛ-samaɣ cɔlɔ; etiyi-wɛ se pasɩnɩ samaɣ nɛ kaɖaɣnɩ wɛʋ kpekpeka Yehowa sɛtʋ taa. Nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩlʋlɩ pee kɩbana. (Agee 1:1; Zak. 1:1) Ɛlɛ pɩñɔtɩnɩ pɩnzɩ 50 mbʋ yɔ pʋwayɩ lɛ, pɩɖaɣnɩ pɔzʋʋ se pakpazɩ Yuuda ñɩma mba ɖoŋ. Peeɖe Ɛsɩdrasɩ lɩnɩ Babilɔɔnɩ nɛ ɛkɔɔ Yeruzalɛm se ɛkpazɩ Ɛsɔ samaɣ ɖoŋ nɛ kasɩɩ Yehowa sɛtʋ kajalaɣ ɖeɖe ke-wezuu caɣʋ taa. Ɛɛkɛ takayɩsɩ mayʋ weyi ɛɛwɛ niye yɔ. (Ɛsd. 7:​1, 6) Natʋ tɔm ndʋ Agee nɛ Zakarii peheyi Ɛsɔ samaɣ caanaʋ taa yɔ, tɩsɩnɩ-kɛ nɛ kataa Yehowa liu alɩwaatʋ ndʋ pakaɖaɣnɩ-kɛ yɔ. Natʋ tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ tɩsɩnɩ-ɖʋ sɔnɔ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu se ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ kaɖɛ alɩwaatʋ taa.—Adu. 22:19. w23.11 14-15 § 2-3