MWBR18 07 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
2-8 JUILLET
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | LUKA 6-7
“Sɔɔlɩ kʋjɔʋ labʋ”
(Luka 6:37) “Ɩtaayɔɔdɩ lalaa tɔm nɛ pataayɔɔdɩ mɩ-ndʋ ɖɔɖɔ, ɩtaakʋ lalaa tɔm, nɛ pataakʋ mɩ-ndʋ ɖɔɖɔ. Ikpeɣ lalaa pa-kɩwɛɛkɩm nɛ paakpeɣ-mɩ ɖɔɖɔ.
nwtsty, Luka 6:37 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ikpeɣ lalaa pa-kɩwɛɛkɩm nɛ paakpeɣ-mɩ ɖɔɖɔ: Yaa “Iyele lalaa nɛ peyebi-mɩ.” Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩɣ se “kpaɣʋ nɛ kpeɣu” yɔ, ɖɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ “yebu” ɛzɩ “peyekuu ɛyʋ yaa palɩzʋʋ ɛyʋ salaka taa yɔ.” Mayaɣ kanɛ ka-taa, ɛzɩma Yesu yɔɔdaɣ ‘tɔm hʋʋ’ nɛ ‘lalaa tɔm kʋʋ’ tɔm nɛ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛyʋ eyele mbʋ palaba nɛ paɖʋnɩ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ naɖɩyɛ yɔ pɩ-tɔm, paa pɩɩpɔzaa se ɛhɔ weyi ɛɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ nɖɩ yɔ ɛ-nɩŋgbaaŋ yaa ɛhɛyɩ-ɩ pi-lone taa yɔ.
w08 15/5 9-10 § 13-14
Ɩɖɔkɩ kɩbandʋ labʋ kpam
13 Yesu heyiɣ-ɖʋ Maatiyee tɛ Evaŋgilim taa se: “Ɩtaayɔɔdɩ lalaa tɔm nɛ pataayɔɔdɩ mɩ-ñɩndʋ.” (Mat. 7:1) Luka ñɛkɛdaa se Yesu yɔɔdaa se: “Ɩtaayɔɔdɩ lalaa tɔm nɛ pataayɔɔdɩ mɩ-ndʋ ɖɔɖɔ, ɩtaakʋ lalaa tɔm, nɛ pataakʋ mɩ-ndʋ ɖɔɖɔ. Ikpeɣ lalaa pa-kɩwɛɛkɩm nɛ paakpeɣ-mɩ ɖɔɖɔ.” (Luka 6:37) Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Farɩsɩ mba tɩŋaɣnɩ paɣtʋ ndʋ tɩtɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Masɩ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ pɔyɔɔdʋʋ yaa pahʋʋ lalaa tɔm. Yesu tɔm welisiyaa mba palakaɣ mbʋ yɔ, pɩɩwɛɛ se peyele lakasɩ nzɩ nɛ ‘pekpeɣ lalaa pa-kɩwɛɛkɩm’ pɩ-tɔbʋʋ se pekpeɣ-wɛ mbʋ palaba nɛ paɖʋnɩ-wɛ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ. Ɛzɩ ɖɩtɛm naʋ yɔ, lɔŋ ɛnɩ ɖɔɖɔ apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ-ɖʋ kpaɣʋ nɛ kpeɣu yɔɔ.
14 Ye Yesu tɔm kpɛlɩkɩyaa ɩsɔɔlɩ kpaɣʋ nɛ kpeɣu yɔ, piseɣtiɣ ɛyaa lalaa nɛ paba ɖɔɖɔ pala mbʋ. Yesu yɔɔdaa se: “Ɩyɔɔdʋʋ lalaa tɔm yɔɔdʋʋ mbʋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pakaɣ mɩ-ñɩndʋ yɔɔdʋʋ, nɛ ɩmaɣzɩɣ lalaa nɛ kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ yɔ, ŋgʋ ɖɔɖɔ pakaɣnɩ-mɩ maɣzɩnʋʋ.” (Mat. 7:2) Wɛtʋ yaa ñamtʋ ndʋ ɖɩwɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ, ndʋ ɖɔɖɔ pɛwɛɣnɩ ɖɔ-yɔɔ.—Gal. 6:7.
(Luka 6:38) Ɩha nɛ paaha-mɩ, ɩhaɣ lalaa haʋ mbʋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pakaɣ-mɩ haʋ nɛ pʋɖɔɔ-mɩ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɩkɛdɩɣ nɛ caɖaɣ ŋga nɛ ɩhaɣ yɔ, ŋga pɛkɛdɩɣna nɛ paha-mɩ.”
nwtsty, Luka 6:38 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ɩha: Yaa “ɩwɛɛ haʋ yɔɔ.” Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ “haʋ,” ɛlɛ pɩtɩkɛ haʋ tam kʋɖʋm, pɩkɛ mbʋ pɛwɛɣ pɩ-labʋ yɔɔ tam yɔ.
(Luka 6:38) Ɩha nɛ paaha-mɩ, ɩhaɣ lalaa haʋ mbʋ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pakaɣ-mɩ haʋ nɛ pʋɖɔɔ-mɩ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɩkɛdɩɣ nɛ caɖaɣ ŋga nɛ ɩhaɣ yɔ, ŋga pɛkɛdɩɣna nɛ paha-mɩ.”
nwtsty, Luka 6:38 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
caɖaɣ [mɩ-kabɩsɩ, nwt]: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se “mɩ-laŋɩyɛ,” ɛlɛ cɩnɛ lɛ, ɖɩwɩlɩɣ kabɩsɩ nzɩ paɖʋwaɣ pɩ-yɔɔ tokonaa yɔɔ nɛ laŋɩyɛ taa kiŋ yɔ. Tadɩyɛ laɖaa nabɛyɛ yakaɣ wondu nɛ paɖʋʋ pɩ-yɔɔ tokonaa kabɩsɩ nzɩ sɩ-taa nɛ pisuu; pɩtala lakasɩ nzɩ tɔm loyaɣ kanɛ kawɩlaɣ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Luka 6:12, 13) Yesu lɩwa ɛkpa pʋʋ yɔɔ se ɛtɩmɩ nɛ ɛwɛɛ ɛtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ ɖoo taa. 13 Pɩñandaa lɛ, ɛyaa ɛ-tɔm mʋyaa nɛ ɛpalɩ pa-taa ɛyaa hiu nɛ naalɛ nɛ ɛyaa-wɛ se apostoloowaa:
w07 1/8 6 § 1
Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋkɛ fezuu taa ɛyʋ siŋŋ?
Yesu kpakaɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ɛtɩmɩɣ ɖoŋ ɖoŋ. (Yohanɛɛsɩ 17:1-26) Pʋcɔ Yesu lɩzɩɣ ɛyaa 12 mba pɔkɔm nɛ papɩsɩ ɛ-tɛ apostoloowaa lɛ, ‘ɛkpa pʋʋ yɔɔ se ɛtɩmnɩ Ɛsɔ ɖoo pilim.’ (Luka 6:12) Paa pɩtɩcɛyɩ se ɛyʋ ɛkpaɣ ɖoo pilim nɛ ɛtɩmnɩ Ɛsɔ yɔ, mba pɛkɛ fezuu taa ɛyaa yɔ, pamaɣzɩɣnɩ Yesu. Pʋcɔ nɛ pakpaɣ lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ pe-wezuu caɣʋ taa lɛ, pakpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ patɩmɩɣnɩ Ɛsɔ, peyeki pa-tɩ se Ɛsɔ ɛtɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ nʋmɔʋ nɛ pakpaɣ lɩmaɣza wena ayeki nɛ pa nɛ Ɛsɔ pa-taabalɩyɛ cɛyɩsɩ yɔ.
(Luka 6:40) Tɔm mʋyʋ tɩkɩlɩ ɛ-tɔm wɩlɩyʋ, tɔm mʋyʋ siŋŋ wɛɣ ɛzɩ ɛ-tɔm wɩlɩyʋ yɔ.
w08 15/3 31 § 7
Luka takayaɣ taa lɩmaɣza sɔsɔna
6:40. Pɩcɛyaa se Ɛsɔtɔm wɩlɩyʋ ɛha kɩɖaʋ kɩbaŋʋ mba ɛwɩlɩɣ-tʋ yɔ. Pɩwɛɛ se ɛɖɔ tɔm ndʋ esusuu yɔ tɩ-yɔɔ.
9-15 JUILLET
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | LUKA 8-9
“Ɛbɛ Yesu wayɩ tɩŋʋʋ pɔzʋʋ?”
(Luka 9:57, 58) Pɔɖɔŋaɣ lɛ, nɔɔyʋ tɔŋ Yesu se: “Paa le ŋwoki yɔ, mantɩŋɩɣ-ŋ.” 58 Yesu se: “Pudunaa wɛnɩ pɔŋ tɛtɛɛ, ɛsɔdaa sumasɩ wɛɛnɩ ɖandʋ, piyele ɛyʋ Pɩyalʋ fɛyɩnɩ ñʋʋ ɖɩɖʋyɛ.”
it-2494
Ðandʋ
Takayaɣ mayʋ nɔɔyʋ heyi Yesu se “Tɔm wɩlɩyʋ, paa ŋwoki le yɔ, mantɩŋɩɣ-ŋ” lɛ, Yesu cosi-i se: “Kayɩsɩ wɛna pɔŋ se sɩsʋʋ ɩ-taa nɛ ɛsɔdaa sumasɩ wɛnɩ ɖandʋ nɛ sɩsʋʋ tɩ-taa, [ɛlɛ] ɛyʋ Pɩyalʋ fɛyɩnɩ ɖenɖe ɛɛɖʋ ɛ-ñʋʋ yɔ.” (Mat 8:19, 20; Luka 9:57, 58) Yesu tɩŋnɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ abalʋ ɛnʋ se ye ɛsɔɔlaa se ɛtɩŋ ɛnʋ wayɩ yɔ, pɩwɛɛ se eyele mbʋ mbʋ ɛyaa ñɩnɩɣ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ yɔ pɩ-tɔm nɛ ɛtaa Yehowa liu kiya. Yesu yɔɔdɩ ɛzɩma pɩpɔzʋʋ se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɩtaa Yehowa liu kiya yɔ pɩ-tɔm ɖa-Caa ña weyi ŋwɛ ɛsɔdaa yɔ adɩma taa alɩwaatʋ ndʋ eheyi-wɛ se pɔpɔzɩ Ɛsɔ se, “Ha-ɖʋ sɔnɔ ɖa-kɩyakʋ tɔɔnaɣ” yɔ. Pʋyɔɔ eheyi-wɛ ɖɔɖɔ se “mɩ-taa weyi eekiziɣ ɛ-ñɩm kpeekpe yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛkɛ mɔn-tɔm mʋyʋ.”—Mat 6:11; Luka 14:33.
(Luka 9:59, 60) Eheyi lɛlʋ se : “Tɩŋɩ-m.” Ɛlɛ cosi-i se: “Ha-m nʋmɔʋ nɛ mowolo menpi man-caa nɛ pʋcɔ.” 60 Yesu cosi-i se: “Yele sɩɖaa pi pa-sɩɖaa. Ñɛ yɔ, wolo ŋsusi Ɛsɔ kewiyaɣ tɔm.”
nwtsty, Luka 9:59, 60 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
menpi man-caa: Tɔm pee wena palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, aawɩlɩɣ se abalʋ ɛnʋ, ɛ-caa tɛm sɩbʋ nɛ ɛpɔzʋʋ nʋmɔʋ se ewolo nɛ ɛla ɛ-caa pimtu ɖʋtʋ. Alɩwaatʋ ndʋ abalʋ ɛnʋ ɛyɔɔdaɣnɩ Yesu yɔ, ye ɛ-caa ɛɛsɩba nɛ petipimti-i yɔ, ɛtaawɛɛ peeɖe nɛ ɛ nɛ Yesu pɔyɔɔdʋʋ. Ðooo caanaʋ taa lɛ, ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛsɩba, wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, ɛ-hɔʋ taa mba piŋi-i evemiye nɖɩ ɖi-wiye kpaagbaa. Ye mbʋ, pɩtɩla pɩwɩɣaɣ abalʋ ɛnʋ ɛ-caa yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, ɛɛkpadɩyɩ kɩkpadɩyʋ ɛlɛ ɛtɩsɩbɩta. Yesu taapɩzɩɣ ɖɔɖɔ se eheyi abalʋ ɛnʋ se ɛɖɛɛ nɛ eyele ɛ-caa weyi ɛkɛ kʋdɔndʋ nɛ ɛwɛɛ kɩcɛyɩm taa yɔ e-ɖeke. Tɔm ndʋ Yesu cosi abalʋ ɛnʋ yɔ, tɩwɩlɩɣ se hɔʋ taa mba lalaa kaawɛɛ nɛ papɩzaɣ se pɔcɔnɩ ɛ-caa kɩcɛyɩm ɖeɖe. (Mark 7:9-13) Ye mbʋ abalʋ ɛnʋ ɛcaɣaɣ yɔɔdʋʋ se ‘Mankaɣ ña-wayɩ tɩŋʋʋ, ɛlɛ man-caa sɩkɩ fayɩɩɩ nɛ pʋcɔ. Yele nɛ man-caa sɩ nɛ menpimi-i, pʋwayɩ lɛ, maapaɣzɩ ña-wayɩ tɩŋʋʋ.’ Yesu ɛsɩndaa lɛ, abalʋ ɛnʋ ɛɛwɛɛ nɛ elesiɣ waɖɛ nɖɩ ɛɛwɛna se ɛsɩɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kajalaɣ lone taa e-wezuu caɣʋ taa yɔ.—Luka 9:60, 62.
Yele sɩɖaa pi pa-sɩɖaa: Ɛzɩ Luka 9:59 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ yɔɔdʋʋ yɔ, pɩtɩla pɩwɩɣaɣ abalʋ ɛnʋ ɛ-caa yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, ɛɛkpadɩyɩ kɩkpadɩyʋ ɛlɛ ɛtɩsɩbɩta. Ye mbʋ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu kaawɛɛ nɛ eheyiɣ abalʋ ɛnʋ se eyele ɛ-hɔʋ taa ñɩma lalaa mba pɛkɛ sɩɖaa fezuu taa yɔ nɛ pɔcɔnɩ ɛ-caa yɔɔ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩkɩ nɛ pɩpɔzʋʋ se pepimi-i yɔ. Ye abalʋ ɛnʋ ɛtɩŋ Yesu wayɩ kɔyɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛwɛɛ nɛ ɛɖɔŋ wezuu maatɛŋ nʋmɔʋ taa nɛ Ɛsɔ ɛsɩndaa lɛ, ɛɛtasɩɣ kɛʋ sɩɖʋ fezuu taa. Tɔm ndʋ Yesu cosi abalʋ ɛnʋ yɔ, tɩwɩlaa se pʋcɔ nɛ ɛyʋ caɣnɩ ɛ-ɛsa fezuu taa lɛ, pɩcɛyaa se ɛsɩɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kajalaɣ lone taa nɛ esusi kɔ-tɔm paa le nɛ paa ɛzɩmtaa.
(Luka 9:61, 62) Nɔɔyʋ ɖɔɖɔ heyi-i se: “Mankaɣ-ŋ tɩŋʋʋ, Kɩbaɣlʋ, kɛlɛ yeli-m nɛ mowolo mɛnsɛɛ man-ɖɩɣa taa mba nɛ pʋcɔ.” 62 Yesu cosi-i se: “Weyi ɛɖɔkɩ hakuu se ɛhayɩɣ nɛ eyele ekisiɣni ɛ-wayɩ yɔ, ɛtɩmʋnɩ Ɛsɔ kewiyaɣ.”
nwtsty tɛ multimédia
Haɖaʋ
Ðoŋ ɖoŋ lɛ, tɛʋ paɣzɩɣ nɩʋ nɛ tɛtʋ ndʋ wɩsɩ kaañaɣ nɛ tɩkpa ɖoŋ yɔ, tɩhʋʋ lɛ, haɖaa paɣzɩɣ haɖaʋ. (Cɔnɩ sgd-F, partie 19) Pʋbʋ taa lɛ, ye pañɩnɩɣ se pala hakuu kɔyɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pakpakɩɣ ɖaʋ nakʋyʋ nɛ pɛsɛɣtɩ kɩ-nɔɔ taa nɛ patʋʋ kakpalaŋa nɛ pakpaɣ ɖaʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ patʋ kakpalaŋa yɔ nɛ patamnɩ ɖaʋ lɛɛkʋ nɛ patamsɩ ɖaʋ kʋkʋ nɛ kpɩnɛ kʋɖʋmɖɩyɛ yaa kpɩna naayɛ nɛ ahɔŋ-kʋ. Haɖʋ tɛŋ tɛtʋ ñɔɔzʋʋ lɛ, eɖuu ɖomaɣ. Pɔyɔɔdɩ haɖaa wondu ndʋ ɛyaa sɩm camɩyɛ yɔ tɩ-tɔm Ebree Masɩ. (Th 14:18; Iza 2:4; Yer 4:3; Mik 4:3) Yesu kpaɣ haɖaʋ taa kɩɖaŋ sakɩyɛ nɛ ɛwɩlɩnɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ sakɩyɛ. Ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ mbʋ haɖaʋ pɔzʋʋ yɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛzɩma pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛtɩŋ ɛ-wayɩ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim yɔ. (Luka 9:62) Ye haɖʋ ɛtɩka ñʋʋ nɛ wasaɣ ŋga ka-taa ɛwɛɛ yɔ camɩyɛ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwasɩ habɛɛ nɛ atʋʋzɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyʋ weyi ɛɛkaŋ ɛ-ñʋʋ nɛ ɛ-tʋmɩyɛ yɔ, pɩtɛŋna se ɛɛkaɣ mʋnʋʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ.
w12 15/4 15-16 § 11-13
Sɛɛ Yehowa nɛ laŋɩyɛ pilim paa ɛzɩmtaa
11 Pɩsa nɛ ɖɩna lɔŋ weyi Yesu kɩɖaʋ kʋnɛ kɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ kpayɩ kpayɩ lɛ, iyele nɛ ɖɩtazɩ kɩ-taa pazɩ. Ðɩkpaɣ se haɖʋ nɔɔyʋ wɛ ɛ-hayɩm taa nɛ ɛhayɩɣ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛɛ nɛ ɛhayɩɣ lɛ, eɖiɣni maɣzʋʋ ɖɔɖɔ ɛ-hɔʋ taa mba, ɛ-taabalaa, nɛ ɛyaa lalaa mba eyebi ɖɩɣa yɔ pɔ-yɔɔ; e-liu wɛ ɖɔɖɔ tɔɔnaɣ, minziiki, kogoye nɛ kuzotuu ŋgʋ kɩwɛ ɖɩɣa yɔ. Ɛhayɩ cabɩ lɛ, wondu ndʋ tɩ-yɔɔ maɣzʋʋ kɛɖɛlɛsaɣ yele nɛ “ekisiɣni ɛ-wayɩ.” Paa pɩɩsaɣ tʋma sakɩyɛ se haɖʋ ɛnʋ ɛla pʋcɔ nɛ poɖuu ɖomaɣ yɔ, ɛzɩma ɛtɩka ñʋʋ nɛ ɛ-tʋmɩyɛ yɔ, pɩɩkaɣ sam se poɖuu ɖomaɣ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛzɩma haɖʋ ɛnɛ ɛtɩpɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ yɔ, ɛ-ñʋʋdʋ taa ɛɛkaɣ-ɩ labʋ nɛ leleŋ.
12 Kɩɖaʋ kʋnɛ kɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ sɔnɔ Krɩstʋ mba wɛtʋ. Papɩzɩɣ pakpaɣ haɖʋ ɛnʋ nɛ pamaɣzɩnɩ Krɩstʋ tʋ weyi pɩnaɣ ɛsa yɔɔ yem se ɛlakɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ, ɛlɛ ɛwɛ fezuu taa kaɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ. Ðɩkpaɣ se koobu nɔɔyʋ wɛ kpekpeka Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ taa siŋŋ. Ewoki kediɣzisi nɛ esusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ, ɛlɛ ɛ-lɩmaɣza wɛ ɛjaɖɛ yɔɔ leleŋ nɩʋ yɔɔ, ɛ-laŋɩyɛ taa lɛ, e-liu wɛɛ se ɛnɩɩ leleŋ ɛnɩ. Paa koobu ɛnʋ ɛɛtɛm Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ labʋ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, pɩtɛŋna se “ekisiɣni ɛ-wayɩ” ɛjaɖɛ yɔɔ wondu ndʋ e-liu wɛɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Paa pɩɩsaɣ Ɛsɔ sɛtʋ tʋma sakɩyɛ se ɛla yɔ, ɛɛkaɣ pɩzʋʋ nɛ ‘ɛɖɔkɩ wezuu tɔm kpam’ nɛ piyeki nɛ ɛɛtasɩɣ wɛʋ kpekpeka fezuu taa tʋma labʋ taa. (Fil. 2:16, nwt) Ɛzɩma koobu ɛnʋ ɛtɩpɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ yɔ, pʋyɔɔ lɛ, Yehowa weyi ɛkɛ “hayɩm tʋ” yɔ ɛ-taa ɛɛkaɣ-ɩ labʋ nɛ leleŋ.—Luka 10:2.
13 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ. Ye ɖɩwɛ kpekpeka ɛgbɛyɛ taa tʋma labʋ taa, ɛzɩ tɔm susuu nɛ kediɣzisi wobu mbʋ yɔ yɔ, ɖɩmʋnɩ samtʋ. Ɛlɛ ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim kɔyɔ, tʋma ana a-labʋ ɖeke tɩmaɣ. (4 Aw. 25:1, 2, 27) Ye Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ ɛwɛɛ nɛ “ekisiɣni wayɩ” ɛ-laŋɩyɛ taa; pɩ-tɔbʋʋ se, ye ɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ mbʋ eyebini wayɩ yɔ pɩ-yɔɔ ɛ-laŋɩyɛ taa nɛ e-liu wɛɛ pɩŋŋ se ɛla ɛjaɖɛ yɔɔ mba lakasɩ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yaa kɔyɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛ nɛ Ɛsɔ pa-taabalɩyɛ wɛ kaɖɛ taa. (Luka 17:32) Ye ‘ɖa-taa ɛkpɛndɩɣnɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ ɖɩñɔʋnɩ mbʋ pɩwɛ camɩyɛ yɔ kpam’ yɔ, pi-ɖeke piyekina nɛ ‘ɖɩmʋnɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ.’ (Roma 12:9; Luka 9:62) Pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩñaɣ pana nɛ Sataŋ ɛjaɖɛ taa nabʋyʋ ɛtaaɖɩɣ-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ laŋɩyɛ pilim. Paa pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ lakasɩ nasɩyɩ wɛ leleŋ siŋŋ, yaa paa pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ Sataŋ ɛjaɖɛ yɔɔ wondu natʋyʋ wɛ wazaɣ siŋŋ kɔyɔ, ɖɩtaaha nʋmɔʋ nɛ tiyele nɛ ɖiyele Kewiyaɣ tʋma sɩʋ kajalaɣ lone taa.—2 Kɔr. 11:14; kalɩ Filiipi 3:13, 14.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Luka 8:3) Yoana, Kuza halʋ, Eroodi ñɩm yɔɔ cɔnɩyʋ, Suzaana nɛ halaa cabɩ ɖɔɖɔ, mba pasɩɣaɣnaɣ-wɛ nɛ pa-ñɩm yɔ.
nwtsty, Luka 8:3 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pasɩɣaɣnaɣ-wɛ: Yaa “paɖʋwaɣ-wɛ lɩm; paɖʋwaɣ-wɛ nesi.” Grɛɛkɩ tɔm piye diakoneʹo wɩlɩɣ ɛyaa lalaa tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm ɖeɖe cɔnʋʋ, ɛzɩ tɔɔnaɣ haʋ yaa tɔɔnaɣ labʋ mbʋ yɔ. Palabɩnɩ tɔm piye kʋɖʋmɖɩyɛ nɖɩ tʋmɩyɛ Luka 10:40 taa (“tʋmɩyɛ” labʋ); Luka 12:37 taa (‘lɩm ɖʋʋ’); Luka 17:8 taa, nwt (‘lɩm ɖʋʋ’); Tʋma 6:2 taa (‘tɔɔnaɣ tayʋʋ’). Nɛ tɔm piye nɖɩ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩwɩlɩ tʋma lɛɛna wena payɩ palakɩ ɛyʋ nɔɔyʋ se pasɩnɩ-ɩ yɔ. Cɩnɛ lɛ, pɛwɛɛ pawɩlɩɣ ɛzɩma halaa mba paya pa-hɩla kalɩtʋ 2 nɛ 3 taa yɔ, pasɩnɩ Yesu nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se pɩsa nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ Ɛsɔ ɖʋ-wɛ yɔ camɩyɛ yɔ. Halaa mba patɩŋnɩ pa-lakasɩ yɔɔ nɛ pasa Ɛsɔ; pa-lakasɩ nzɩ sɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ ɖɔɖɔ, pʋyɔɔ eyeba nɛ pama pa-camɩyɛ lakasɩ nzɩ sɩ-tɔm Bibl taa se ɛ-sɛyaa lalaa ɩkalɩ sɩ-tɔm. (Adu 19:17; Ebr 6:10) Pɔyɔɔdaɣ halaa nabɛyɛ tɔm Mat 27:55 nɛ Mark 15:41 taa lɛ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ tɔm piye kʋɖʋmɖɩyɛ nɖɩ.
(Luka 9:49, 50) Yohanɛɛsɩ kpaɣ tɔm nɛ eheyi-i se: “Tɔm wɩlɩyʋ, ɖɩna ɛyʋ nɔɔyʋ ɖɔɔnaɣ aleewaa ña-hɩɖɛ taa nɛ ɖɩɖaŋɩ-ɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtɩkɛ ɖa nɛ ɩ ɖɩtɩŋɩɣnɩ ña-wayɩ.” 50 Yesu se: “Ɩtaaɖaŋɩ-ɩ: Weyi ɛɛlɩɣ mɩ-wayɩ yɔ, ɛwɛ mɩ-yɔɔ kana.”
w08 15/3 31 § 2
Luka takayaɣ taa lɩmaɣza sɔsɔna
9:49, 50—Ɛbɛ yɔɔ Yesu tɩɖaŋ abalʋ weyi ɛɖɔɔnaɣ aleewa yɔ, paa ɛlɛ ɛtaatɩŋɩɣ Yesu wayɩ yɔ? Yesu tɩɖaŋ abalʋ ɛnʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pʋbʋ taa lɛ, pataatɩɩɖʋtɩ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩtaakɛnɩ kɩjɛyʋʋ se abalʋ ɛnʋ ɛtɩŋ Yesu wayɩ nɛ pʋcɔ pɩwɩlɩ se ɛwɛnɩ tisuu Yesu yɔɔ nɛ ɛɖɔɔnɩ aleewaa.—Mark 9:38-40.
16-22 JUILLET
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | LUKA 10-11
“Samaarɩɩ tʋ kɩbanʋ yɔɔ eduuye”
(Luka 10:29-32) Pɩtɛ lɛ ɛyʋ ɛnʋ, ɛcaɣ se pɔcɔnɩ-ɩ se ɛkɛ ɛyʋ kɩbanʋ nɛ kiɖeɖeu, mbʋ lɛ ɛpɔzɩ Yesu se: “Akɛ mon-koobu?” 30 Ðɩnɛ ɛlɛ Yesu tuu-i eduuye ɖɩnɛ yɔ se: “Ɛyʋ nɔɔyʋ lɩ Yeruzalɛm se ewoki Yeriikoo, nɛ ɛtɔlɩ mɩlaa nabɛyɛ nesi tɛɛ, nɛ paba mabɩ-ɩ nɛ ɛ-yɔɔ kpɛzɩ nɛ calɩm lɩɩ, nɛ pɛlɛɣ e-wondu kpeekpe nɛ pacaŋ pɛɖɛɛ peyebi-i, pɩkazɩ fezuu ɖaa. 31 Pɩkɛdaa lɛ, layʋ nɔɔyʋ kɔɔ ɛtɩŋnɩ ɛ-cɔlɔ, ɛna-ɩ, ɛmaa ɛ-yɔɔ nɛ ɛɖɛɛ; 32 cɔjɔ kagbayaɣ nakɛyɛ tɩŋnɩ ɛ-cɔlɔ, kaka ɖɔɖɔ na-ɩ nɛ kamaa ɛ-yɔɔ nɛ kɛɖɛɛ mbʋ.
nwtsty, tɛ multimédia
Yeruzalɛm nɛ ŋwolo Yeriikoo habɩyɛ
Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩlɩɣaɣnɩ Yeruzalɛm nɛ kiwoki Yeriikoo yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se kɩtɩŋaɣ ɛzɩ habɩyɛ (1) nɖɩ ɖɩwɛ video cikpeluu kʋnɛ kɩ-taa yɔ. Habɩyɛ ɖɩnɛ, ɖɩ-ɖaɣlɩkɩŋ cɛzɩ kilomɛtanaa 20. Kilomɛta kʋɖʋmʋʋ kajalaŋa nakɛyɛ wɛ ɖɩ-yɔɔ. Mɩlaa lɩɣaɣ ɖoŋ ɖoŋ kañɩmbusuu taa nɛ lona wena a-taa ɖɩsɩ nasɩyɩ taawɛɛ yɔ nɛ pɛcɛkɩ nʋmɔɖɔnaa, pʋyɔɔ sɔɔjanaa tikaɣ nakɛyɛ cakaɣ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa nɛ pakandɩyɩɣ nʋmɔɖɔnaa yɔɔ. Ye ŋlɩnɩ Yeruzalɛm yɔ, ŋtalɩɣ Yuudee kañɩmbusuu tɩnaɣ yɔɔ lɛ, peeɖe Roma mba tɛ Yeriikoo (2) kaawɛɛ. Yeriikoo tɛtʋ kɩbɩndʋ (3) ñaaposini Roma mba tɛ Yeriikoo nɛ kilomɛtanaa ɛzɩ naalɛ mbʋ yɔ.
w02 1/9 16-17 § 14-15
“Etiheyiɣ-wɛ natʋyʋ nɛ aduwa fɛyɩ”
14 Nabʋlɛ lɛ, tɔzɩ Samaarɩɩ tʋ kɩbanʋ eduuye yɔɔ. Yesu paɣzɩnaa se: “Ɛyʋ nɔɔyʋ lɩ Yeruzalɛm se ewoki Yeriikoo, nɛ ɛtɔlɩ mɩlaa nabɛyɛ nesi tɛɛ, nɛ paba mabɩ-ɩ nɛ ɛ-yɔɔ kpɛzɩ nɛ calɩm lɩɩ, nɛ pɛlɛɣ e-wondu kpeekpe nɛ pacaŋ pɛɖɛɛ peyebi-i, pɩkazɩ fezuu ɖaa.” (Luka 10:30) Pɩlabɩ ɖeu se Yesu labɩnɩ tʋmɩyɛ nʋmɔʋ ŋgʋ ‘kɩlɩnɩ Yeruzalɛm nɛ kiwoki Yeriikoo’ yɔ nɛ ɛñɩɣnɩ niye tɔm ndʋ ɛcaɣ wɩlʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Yesu yɔɔdaɣ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩ-tɔm lɛ, ɛɛwɛ Yuudee, nɛ peeɖe taaposini Yeruzalɛm. Ye mbʋ, ɛ-tɔm welisiyaa kaasɩm nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-tɔm ɛyɔɔdaɣ yɔ camɩyɛ. Ɛyaa tɩŋa kaanawa se nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa kaawɛ kaɖɛ; kɔzɩ kɔzɩ ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛɖɔŋ kɩ-taa e-ɖeke yɔ. Ðɩɣa nakɛyɛ taawɛɛ kɩ-hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa, nɛ mɩlaa pɩzaɣ se papabɩ ɛyaa kɩ-taa kɛlɛʋ yem.
15 Pɩwɛɛ se ɖɩyʋsɩ se Yesu yɔɔdaɣ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ Yeruzalɛm nɛ kiwoki Yeriikoo yɔ kɩ-tɔm lɛ, ɛkɛdaa se kajalaɣ taa lɛ, cɔjɔ ɖɔmnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɛɛ weyi pamabɩ-ɩ yɔ ɛ-yɔɔ; nɛ nabʋlɛ ɖeɖe lɛ, Leevi tʋ. (Luka 10:31, 32) Cɔjɔnaa lakaɣ tʋmɩyɛ Kpaaŋ taa Yeruzalɛm nɛ Leevi mba ñasɩɣaɣnɩ-wɛ. Cɔjɔnaa nɛ Leevi mba sakɩyɛ cakaɣ Yeriikoo alɩwaatʋ ndʋ pɛfɛyɩnɩ tʋmɩyɛ Kpaaŋ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ peeɖe kaaposini Yeruzalɛm nɛ cɛɛkɛ kilomɛtanaa 23. Ye mbʋ ɖɩnɩɣ pɩ-taa se cɔjɔnaa nɛ Leevi mba paaɖɔŋaɣ habɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ. Yʋsɩ ɖɔɖɔ se cɔjɔ nɛ Leevi tʋ ɛnʋ paalɩnɩ Yeruzalɛm; ye mbʋ pɩwɩlɩɣ se paawɛɛ poposuuni Kpaaŋ. Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se, ‘Pana abalʋ weyi mɩlaa mabɩ-ɩ yɔ lɛ, pamaɣzɩ se ɛsɩba nɛ sɔɔndʋ kpa-wɛ se ye potukuni-i yɔ, episiɣ-wɛ nɛ paamʋʋna se pala Kpaaŋ taa tʋmɩyɛ.’ (Levitiki 21:1; Kɩgalʋʋ 19:11, 16) Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yesu tɔm welisiyaa kaasɩm mbʋ ɛkpaɣ nɛ ɛhanɩ kɩɖaʋ yɔ camɩyɛ.
(Luka 10:33-35) Pɩkɛdaa lɛ Samaarɩɩ tʋ nɔɔyʋ ɖɛɣaɣ nʋmɔʋ nɛ ɛna-ɩ nɛ pɩlabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ. 34 Ɛñɔtɩnɩ-ɩ, ɛñalɩ e-heŋ taa nɛ ɛɖʋ kɔyɛ, ɛtaa num nɛ ɛhɔkɩ kpɩtaŋ, ɛtɛma lɛ, ɛkpaɣ-ɩ ɛcaɣzɩ ɛ-kpaŋnʋ yɔɔ, nɛ ewoni-i ɖɔkɔtɔ tɛ, nɛ ɛcɔnɩ ɛ-yɔɔ peeɖe. 35 Tɛʋ fema lɛ, ɛkpaɣ liidiye nasɩlɛ nɛ ɛcɛlɩ ɖɔkɔtɔ mbʋ yɔ se: “Cɔnɩ ɛ-yɔɔ camɩyɛ nɛ pɩɖɛ liidiye ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ lɛ, maapɩsɩɣ lɛ, mɛhɛyɩ-ŋ.”
nwtsty, Luka 10:33, 34 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Samaarɩɩ tʋ nɔɔyʋ: Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Yuuda mba niŋaɣ Samaarɩɩ mba nɛ pa nɛ wɛ pataakatɩɣ ɖama. (Yoh 4:9) Halɩ nabʋyʋ taa, ye Yuuda tʋ ɛya nɔɔyʋ se “Samaarɩɩ tʋ” yɔ, eɖiɣni-i tʋʋ kɩtʋʋ. (Yoh 8:48) Halɩ takayaɣ ŋga payaɣ se Mishna yɔ, kɔyɔɔdaa se Yuuda mba Ɛsɔtɔm wɩlɩyʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Ye nɔɔyʋ ɛtɔɔ Samaarɩɩ mba kpɔnʋ yɔ, ɛwɛ ɛzɩ weyi ɛtɔɔ afa nandʋ yɔ.” (Shebith 8:10) Ye Samaarɩɩ tʋ nɔɔyʋ ɛlɩzɩ aseɣɖe tɔm natʋyʋ yɔɔ kɔyɔ, Yuuda mba ɩɩkpakɩɣ-tʋ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ paa Samaarɩɩ tʋ nɔɔyʋ ɛcaɣ se ɛsɩnɩ Yuuda tʋ yaa ɛlabɩ-ɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ yɔ ɛlɛ eetisiɣ. Ɛzɩma Yesu kaasɩm tɛtɛ wɛtʋ ndʋ Yuuda mba kaawɛnɩ Samaarɩɩ mba yɔɔ yɔ, pʋyɔɔ ɛkpaɣ Samaarɩɩ tʋ kɩbanʋ kɩɖaʋ kʋnɛ se ɛwɩlɩnɩ-wɛ tɔm.
ɛñalɩ e-heŋ taa nɛ ɛɖʋ kɔyɛ [vɛɛ], ɛtaa num nɛ ɛhɔkɩ kpɩtaŋ: Ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ ɛ-kɩɖaʋ taa yɔ, mbʋ ɖeyi ɖeyi fɛɖʋ Luka kɛdɩ ɛzɩma pɔcɔŋnaɣ kɩjɩkpɩŋ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Pʋbʋ taa lɛ, palakaɣnɩ tʋmɩyɛ num nɛ vɛɛ nɛ pawaɣnɩ heŋ. Paɖʋwaɣ num heŋ taa se heŋ taa ɛhʋʋ (kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩnɩ Iza 1:6), nɛ paɖʋʋ vɛɛ se pɩkʋ kʋdɔŋ heŋ taa. Luka kɛdɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma pɔhɔkaɣ heŋ nɛ kpɩtaŋ se pɩsa nɛ ɛwaa lɔŋ yɔ pɩ-tɔm.
ɖɔkɔtɔ tɛ [agɔma ɖɩɣa taa]: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se, “lone nɖɩ ɖɩ-taa pamʋʋ ɛyaa tɩŋa yɔ, yaa lone nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa tɩŋa woki yɔ.” Nʋmɔʋ ɖɔnaa nɛ pa-kpɩna papɩzaɣ se pehiɣ ɖɩzʋyɛ lona ana a-taa. Agɔma ɖɩɣa yɔɔ cɔnɩyʋ cɛlaɣ nʋmɔʋ ɖɔnaa mbʋ pɩ-tɔm cɛyaɣ-wɛ yɔ nɛ ɛcɔŋnɩ pɛ-ɛyaa yɔɔ nɛ pɛhɛyɩɣ-ɩ pɩ-yɔɔ.
(Luka 10:36, 37) Pa-naadozo pa-taa lɛ, akɛ weyi ɛtɔlɩ mɩlaa nee tɛɛ yɔ e-koobu?” 37 Paɣtʋ wɩlɩyʋ cosi-i se: “Weyi ɛna ɛ-pʋtɔdɩyɛ yɔ.” Yesu heyi-i se: “Ña ɖɔɖɔ, wolo nɛ ŋla mbʋ.”
w98 1/7 31 § 2
Samaarɩɩ tʋ wɩlaa se ɛkɛ koobu kɩbanʋ
Yesu kɩɖaʋ kʋnɛ, kɩwɩlaa se ɛyʋ weyi ɛwɛ siɣsiɣ toovenim taa yɔ, pɩtasɩna se ɛñaŋ Ɛsɔ paɣtʋ lɛ, ɛmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ wɛtʋ. (Efɛɛzɩ 5:1) Bibl heyiɣ-ɖʋ se “Ɛsɔ ɛɛtʋkʋʋ ɛyaa” taa. (Tʋma Labʋ 10:34) Ðɩmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa? Samaarɩɩ tʋ kɩbanʋ kɩɖaʋ ŋgʋ Yesu hawa yɔ, kɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ ɖa nɛ mba ɖɩlɩnɩ ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ taa, mba ɖa nɛ wɛ ɖɩyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ kʋɖʋmʋʋ, yaa mba ɖa nɛ wɛ ɖɩwɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ kʋɖʋmɖɩyɛ taa yɔ, pe-ɖeke pɛkɛnɩ-ɖʋ koobiya. Pɩpɔzʋʋ Krɩstʋ mba se ‘pala camɩyɛ ɛyaa kpeekpe’; pɩtaasɩɩnɩ ɛyaa mba pa nɛ wɛ pɛwɛ lone kʋɖʋmɖɩyɛ taa, pɛwɛnɩ tomnaɣ tɔlɩm kʋɖʋmʋm, ɛyaa mba pa nɛ wɛ palɩnɩ ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ taa yaa pa nɛ wɛ pɛwɛnɩ tisuu kʋɖʋmʋm yɔ pe-ɖeke.—Gal. 6:10.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Luka 10:18) Yesu cosi-wɛ se: “Mana Sataŋ lɩnɩ ɛsɔ nɛ ɛtɔlɩ ɛzɩ tɛʋ ñɩlɩsʋʋ yɔ.
nwtsty, Luka 10:18 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Mana Sataŋ lɩnɩ ɛsɔ nɛ ɛtɔlɩ ɛzɩ tɛʋ ñɩlɩsʋʋ yɔ: Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ, tɩɩkɛ natʋ tɔm; ɛɛwɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ ɛzɩma pakaɣ ɖɔnʋʋ Sataŋ nɛ ɛsɔdaa yɔ pɩ-tɔm ɛzɩ tɩɩtɛm labʋ yɔ. Natʋ 12:7-9 kɛdɩɣ ɛsɔdaa you nakʋyʋ tɔm, nɛ kɛdaɣ ŋga kawɩlɩɣ se alɩwaatʋ ndʋ pɔɖɔɔnɩ Sataŋ nɛ ɛsɔdaa yɔ pasɩ Mesiya Kewiyaɣ. Ɛzɩma Ɛsɔ ha ɖoŋ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa mba pataatalɩ pilim yɔ nɛ papɩzɩ pɔɖɔɔnɩ aleewaa yɔ, pɩtʋʋ taawɛɛ se alɩwaatʋ ndʋ pɔkɔŋ you labɩnʋʋ Sataŋ nɛ aleewaa ɛsɔdaa yɔ pakaɣ-wɛ wabʋ; tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ Yesu ñɩkaɣ niye.—Luka 10:17.
w08 15/3 31 § 11
Luka takayaɣ taa lɩmaɣza sɔsɔna
10:18—Suwe Yesu caɣaɣ yɔɔdʋʋ alɩwaatʋ ndʋ eheyi ɛ-tɔm mʋyaa sakɩyɛ se: “Mana Sataŋ lɩnɩ ɛsɔ nɛ ɛtɔlɩ ɛzɩ tɛʋ ñɩlɩsʋʋ yɔ”? Yesu taayɔɔdʋʋ se pɛtɛm Sataŋ ɖɔɔnʋʋ ɛsɔdaa. Yesu paɣzɩ Kewiyitu tɔɔʋ ɛsɔdaa pɩnaɣ 1914 taa nɛ pɩla pazɩ lɛ pɔɖɔɔnɩ Sataŋ. (Natʋ 12:1-10) Ɛzɩma pataatɩɩɖɔɔnɩtɩ Sataŋ ɛsɔdaa, ɛlɛ Yesu yɔɔdɩ-tʋ ɛzɩ pɛtɛmɩ-ɩ ɖɔɔnʋʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se Yesu tɩŋnɩ ɛ-tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ se ɛñɩɣ niye se paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ pakaɣ Sataŋ ɖɔɔnʋʋ ɛsɔdaa.
(Luka 11:5-9) Yesu tasɩ-wɛ heyuu se: “Ye mɩ-taa nɔɔyʋ ewobi ɖoo hɛkʋ taa ɛ-ɛgbaɣdʋ cɔlɔ, se ɛpɔzɩ-ɩ se: ‘Kɩndɩ-m kpɔnʋnaa naadozo, 6 mbʋ yɔ mɛ-ɛgbaɣdʋ nɔɔyʋ lɩnɩ nʋmɔʋ nɛ ɛsʋʋ mɔ-yɔɔ nɛ pʋyʋ fɛyɩ se mɛncɛlɩ-ɩ’ 7 nɛ lɛlʋ cosi-i nɛ pɩ-taa kiŋ se: ‘Taahɔ mɔ-nɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ paɖɩɣ tɛya, ma nɛ men-piya ɖɩhɩnaa, maapɩzɩɣ kʋyʋʋ se mɛncɛlɩ-ŋ kpɔnʋnaa mba.’ 8 Ma, meheyiɣ-mɩ se: Paa ɛɛkʋyʋʋ se ɛcɛlɩ-ɩ ɛ nɛ ɩ pɛ-ɛgbaɣdɩyɛ yɔɔ kɔyɔ, ɛkʋyʋʋ nɔɔ hɔmtʋ yɔɔ se ɛcɛlɩ-ɩ pɩtɩŋa mbʋ ɛtɛɖɩɣ yɔ. 9 Mbʋ ma lɛ, meheyiɣ-mɩ se: Ɩpɔzɩ, pɛcɛlɩɣ-mɩ, ɩñɩnɩ, ɩnaɣ, ɩma nɔnɔɔ yɔɔ, patʋlʋʋ-mɩ.
nwtsty, Luka 11:5-9 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɛgbaɣdʋ . . . Kɩndɩ-m kpɔnʋnaa naadozo: Ɛzɩ kɩɖaʋ kʋnɛ kɩwɩlʋʋ yɔ, ɛyaa sɔɔlɩ agɔma mʋʋ kpem wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa. Ɛzɩma nʋmɔɖɔnʋ taapɩzɩɣ se ɛtɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɖeyi ɖeyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtalɩ ɖenɖe ewoki yɔ, piyeba nɛ agɔma nabɛyɛ talɩɣ ɛyaa alɩwaatʋ ndʋ paba taaɖʋna yɔ tɩ-yɔɔ ɖoo taa; ɛlɛ paa mbʋ yɔ, weyi ɛ-tɛ ɛgɔm talɩɣ mbʋ yɔ, ɛkpakɩɣ ɛzɩ pɩkɛnɩ-ɩ kɩjɛyʋʋ yɔ se ɛha ɛgɔm tɔɔnaɣ. Halɩ paa pɩkɩlaa kɔyɔ, ɛmaɣzɩɣ se pɩkɛnɩ-ɩ kɩjɛyʋʋ se efezi ɛ-cɔlɔ mba nɛ pakɩndɩ-ɩ tɔɔnaɣ nɛ ɛcɛlɩ ɛgɔm.
Taahɔ mɔ-nɔɔ: Weyi ɛ-cɔlɔ powobi tɔɔnaɣ kɩndʋʋ kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, paa ɛɛkɛ weyi ewobi kɩndʋʋ yɔ ɛ-taabalʋ yɔ, ɛzɩma ɛɛtɛm hɩnʋʋ yɔ, pʋyɔɔ lɛ, ɛtaasɔɔlɩ se ɛkʋyɩ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, paa ɖɩɣa ŋga lɛ, kaawɛnɩ ɖaŋ sɔsɔʋ kʋɖʋmʋʋ, nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, mbʋ kʋñɔndɩnaa ɖɩsɩ kaawɛɛ. Pʋcɔ nɛ abalʋ ɛnʋ ɛkʋyɩ nɛ ɛcɛlɩ ɛ-taabalʋ mbʋ ɛlɛ pɔzʋʋ-ɩ lɛ, pɩtʋʋ fɛyɩ se efeziɣ piya nɛ hɔʋ taa mba lalaa mba peɖiɣni ɖou yɔ.
nɔɔ hɔmtʋ [ɛpɔzʋʋ-ɩ kaahɛzaɣ]: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ patasɩ-ɖɩ ɖɛzʋʋ se “tɩ luzuu fɛyɩ” yaa “fɛyɛ fɛyɩ.” Ɛlɛ ɛzɩma palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ ɛzɩma ɛyʋ lakɩ nabʋyʋ kaahɛzaɣ yɔ. Abalʋ weyi ewobi tɔɔnaɣ kɩndʋʋ Yesu kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, fɛyɛ tɩkpa-ɩ nɛ pɔzʋʋ nɛ ɛtɩpɩsɩnɩ wayɩ ɖɔɖɔ nɛ pɔzʋʋ; ɛɛwɛ pɔzʋʋ yɔɔ kaahɛzaɣ. Mbʋ ɖɔɖɔ Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se pɛwɛɛ pɔzʋʋ yɔɔ kaahɛzaɣ pa-adɩma taa.—Luka 11:9, 10.
23-29 JUILLET
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | LUKA 12-13
“Ɩkɩlɩ cɩʋcɩʋnaa sakɩyɛ kumm”
(Luka 12:6) Ɛzɩ paapɩzɩɣ pɛpɛdɩ sumasɩ nasʋnʋwa cɛɛkɛ kobo? Pɩtɛ lɛ Ɛsɔ ɛɛsɔʋ sɩ-taa nakɛyɛ yɔɔ!
nwtsty, Luka 12:6 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
sumasɩ [cɩʋcɩʋnaa]: Grɛɛkɩ tɔm piye (strouthiʹon) nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ paa sumaɣ cikpelaɣ ŋga, ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pacaɣ yɔɔdʋʋ cɩʋcɩʋnaa tɔm yɔ, nɖɩ palakɩnɩ tʋmɩyɛ. Cɩʋcɩʋnaa kɛnɩnɩ sumasɩ nzɩ pɛpɛdaɣ alɩwaatʋ ndʋ yɔ sɩ-taa nzɩ sɩfɛyɩ liidiye yɔ.
(Luka 12:7) Mbʋ ɖɔɖɔ pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ payɩ.
nwtsty, Luka 12:7 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ payɩ: Ñɔsɩ nzɩ sɩwɛ ɛyʋ ñʋʋ taa yɔ, sɩcɛzɩ ɛzɩ 100 000 mbʋ yɔ. Ɛzɩma Yehowa sɩm nɛ pɩkpɛndɩnɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa ñɔsɩ ñʋʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛmaɣzɩɣ paa Yesu wayɩ tɩŋɩyʋ weyi lɛ ɛ-yɔɔ siŋŋ.
(Luka 12:7, nwt) Ɛlɛ halɩ pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ tɩŋa. Itaase sɔɔndʋ; ɩwɛ wazaɣ nɛ pɩkɩlɩ cɩʋcɩʋnaa sakɩyɛ.
cl 241 § 4-5
Nabʋyʋ ɛkaɣ pɩzʋʋ nɛ ‘pɩyasɩ ɖa nɛ Ɛsɔ ɖɛ-hɛkʋ taa’
4 Kajalaɣ lɛ, Bibl wɩlɩɣ kaɣlaa se paa Ɛsɔ sɛyʋ weyi lɛ, ɛmʋ ñɩm Ɛsɔ ɛsɩndaa. Yesu yɔɔdaa se “Ɛzɩ paapɛdɩɣ sumasɩ naalɛ kobo yaa we? Pɩtɛ lɛ sɩ-taa nakɛyɛ ɛɛtɔlʋʋ hadɛ yem nɛ mɩ-Caa tɩsɔɔlɩ. Piyele mɩ yɔ, pakalɩ mɩ-ñʋʋ taa ñɔsɩ kpeekpe. Mbʋ lɛ, ɩtaalɛyɩ, ɩkɩlɩ sumasɩ sakɩyɛ kumm.” (Maatiyee 10:29-31) Maɣzɩ ɛzɩma tɔm tʋnɛ, tɩpɩzaɣ se tɩla tʋmɩyɛ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Yesu tɔm welisiyaa yɔɔ yɔ, pɩ-yɔɔ nɛ ŋna!
5 Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ se ɛbɛ yɔɔ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛya cɩʋcɩʋ? Yesu alɩwaatʋ taa lɛ, cɩʋcɩʋnaa kaakɛnɩ sumasɩ cikpesi nzɩ pɛpɛdaɣ yɔ sɩ-taa nzɩ sɩfɛyɩ liidiye yɔ. Yʋsɩ se ye ŋwɛnɩ liidiye pɔɔyaɣ kʋɖʋmaɣ (kobo kʋɖʋmʋʋ) yɔ, ŋyakɩ sumasɩ naalɛ. Ɛlɛ Yesu yɔɔdɩ pʋwayɩ se ye nɔɔyʋ ɛwɛnɩ liidiye pɔɔyɩsɩ naalɛ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛya cɩʋcɩʋnaa kagbanzɩ. Sumaɣ ŋga pakpaɣ nɛ pɛsɛɛnɩ-ɩ kɛzɛɣa yɔ, pɩwɛ ɛzɩ kɛfɛyɩ wazaɣ yɔ. Pɩtɩla sumasɩ nzɩ sɩtɩlɩɩ pʋyʋ ɛyaa ɛsɩndaa, ɛlɛ suwe Lɩzɩyʋ ñamaɣzɩɣ sɩ-yɔɔ? Yesu yɔɔdaa se: “Ɛsɔ ɛɛsɔʋ sɩ-taa nakɛyɛ yɔɔ [halɩ pɩkpɛndɩnɩ ŋga pakpaɣ nɛ pɛsɛɛ kɛzɛɣa yɔ.]” (Luka 12:6, 7, nwt) Lɛɛlɛɛyɔ ɖɩpaɣzɩ nɩʋ tɔm ndʋ Yesu caɣaɣ yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-taa. Ye sumaɣ kʋɖʋmaɣ ɛmʋ ñɩm kpem Yehowa ɛsɩndaa mbʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛyʋ mʋ ñɩm kpem nɛ pɩkɩlɩ. Ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ yɔ, Yehowa sɩm-ɖʋ camɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩyɔɔdʋʋ mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖa-ñʋʋ taa ñɔsɩ maɣmaɣ, ɛsɩm sɩ-ñʋʋ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Luka 13:24) “Ɩcɛyɩ mɩ-tɩ nɛ ɩsʋʋnɩ nɔnɔɔ ŋga kɛwɛ kpɩyaɣ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ meheyiɣ-mɩ se: Sakɩyɛ kaɣ ñɩnʋʋ se pasʋʋ nɛ paakaɣ pɩzʋʋ.
nwtsty, Luka 13:24 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ɩcɛyɩ mɩ-tɩ: Yaa “Ɩwɛɛ lʋbʋ yɔɔ.” Yesu tɔm tʋnɛ, tɩwɩlɩɣ ɛzɩma pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛsʋʋnɩ nɔnɔɔ ŋga kɛwɛ kpɩyaɣ yɔ. Pɛɖɛzɩ Yesu tɔm tʋnɛ takayɩsɩ nasɩyɩ taa se, “Ɩla mi-ɖoŋ ɖeɖe; Ɩñaɣ pana nɛ ɩtɛ mɩ-taa.” Grɛɛkɩ lakaɣ agoniʹzomai labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Grɛɛkɩ tɔm piye agonʹ. Nɛ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa lɛ, tɔm piye agonʹ kɛ hɩɖɛ, nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ye pacaɣ yɔɔdʋʋ mba peseɣ seya se pawa yɔ pɔ-tɔm yɔ, nɖɩ palakɩnɩ tʋmɩyɛ. Pɔyɔɔdaɣ wezuu “seya” wena Krɩstʋ mba seɣ yɔ a-tɔm Ebr 12:1 (nwt) taa lɛ, tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ. Nabʋyʋ taa ye pacaɣ yɔɔdʋʋ “lʋbɩyɛ” (Fil 1:30; Kol 2:1) yaa “you” (1Tim 6:12; 2Tim 4:7) tɔm yɔ, palakɩnɩ-ɖɩ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ. Tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ Luka 13:24 taa yɔ, palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ ɖɔɖɔ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa nɛ pɛɖɛzɩ-ɖɩ se “lʋbɩyɛ” (1Kɔr 9:25; Kol 1:29; 4:12; 1Tim 4:10) yaa “you” (1Tim 6:12). Ðoŋ ɖoŋ lɛ, palakɩnɩ tɔm piye ɖɩnɛ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdʋʋ seyaa mba peseɣ se pawa yɔ pɔ-tɔm yɔ, pʋyɔɔ nabɛyɛ yɔɔdʋʋ se ɛzɩma Yesu labɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye ɖɩnɛ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛñɩnɩɣ se eseɣti-ɖʋ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ ɖo-ɖoŋ kpeekpe ɛzɩ seyu falɩsʋʋ ɛ-tɩ nɛ e-ɖoŋ kpeekpe nɛ eseɣni e-ɖoŋ kpeekpe ɖɔɖɔ se ɛmʋ kɩhɛyʋʋ yɔ.
(Luka 13:33) Ɛlɛ sɔnɔ, cee nɛ kife yɔ, pɩwɛnɩ-m se mɔnɖɔ nʋmɔʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ nayʋ nɔɔyʋ ɛɛsɩkɩ agbaaɣdaa yem nɛ pɩtɩkɛ Yeruzalɛm.
nwtsty, Luka 13:33 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
nɔɔyʋ ɛɛsɩkɩ [paapɩzɩɣ nɛ pakʋ]: Yaa “pɩɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpa nɔɔyʋ lɩmaɣza taa se pakʋ.” Paa Bibl taa natʋ natʋyʋ ɛtɩyɔɔdɩ kpayɩ se pakaɣ Mesiya kʋʋ Yeruzalɛm yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ Dan 9:24-26 taa. Pɩtasɩ lɛ, pɩmʋnɩ mbʋ se ɛyʋ ɛmaɣzɩ se ye Yuuda mba ɩɖʋwa se pakʋʋ nayʋ nɔɔyʋ, nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ye Mesiya paɖʋwa se pakʋʋ yɔ, Yeruzalɛm papɩzɩɣ nɛ pakʋ-ɩ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, tɛtʋ ndʋ tɩ-taa Sahedrɛɛ taa mba 71 kaawɛɛ, peeɖe ɖɔɖɔ tɔm ɖɩhʋyɛ sɔsɔyɛ kaawɛɛ. Ye mbʋ, ye pamaɣzɩɣ se nɔɔyʋ kɛ nayʋ cɛtɩyʋ yɔ, peeɖe papɩzaɣ se pahʋʋ ɛ-tɔm. Pɩtɩla ɛzɩma palakaɣ Ɛsɔ kɩlaŋ Yeruzalɛm tɛtʋ taa nɛ pakʋʋ ɖɔɖɔ Paska heɣa peeɖe yɔ, pʋyɔɔ ɖɔɖɔ Yesu yɔɔdaa se paapɩzɩɣ nɛ pakʋ nayʋ nɔɔyʋ ɖoli nɛ pɩtɩkɛ Yeruzalɛm. Nɛ toovenim taa lɛ, Yesu tɔm laba ɛzɩ ɛɛyɔɔdʋʋ yɔ. Pɔkɔnɩ-ɩ Sahedrɛɛ ɛsɩndaa Yeruzalɛm nɛ kʋkʋ ñakʋ ɛ-tɔm. Nɛ Yeruzalɛm kolonzi wayɩ ɛsɩba ɛzɩ ‘Paska heɣa’ yɔ.—1Kɔr 5:7.
30 JUILLET-5 AOÛT
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | LUKA 14-16
“Pɩɣa kilebaɣ eduuye”
(Luka 15:11-16) Yesu tuu Farɩsɩ mba nɛ takayɩsɩ mayaa eduuye mbʋ yɔ se: Ɛyʋ nɔɔyʋ lɛ mbʋ, ɛwɛnɩ pɩyalaa naalɛ. 12 Pa-taa tɩnʋʋ heyi ɛ-caa se: “Caa, cɛlɩ-m ña-ñɩm hɔɔlʋʋ ŋgʋ pʋmʋnɩ-m yɔ.” Caja tayɩ-wɛ ɛ-ñɩm. 13 Putuzi pazɩ lɛ, tɩnʋʋ ŋgʋ kikpeɣli kɩ-ñɩm mbʋ pɛcɛlɩ-kʋ yɔ nɛ kiwolo tɛŋ tɛɛ, kɩwɛɛkɩ kɩ-ñɩm nɛ acɛyɛ lakasɩ. 14 Kɩwɛɛkɩ pɩtɩŋa nɛ pɩtɛ lɛ, ñɔɔsɩ haŋaɣ nakɛyɛ lɩɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa nɛ ki-nesi tɛɛ kpizi. 15 Kiwolo nɛ kɩlakɩ tɛtʋ tʋ nɔɔyʋ tʋmɩyɛ, ɛlɛ tiyi-i se ɛtɩŋ afanaa. 16 Ɛsɔɔlɩ pɩŋŋ se ɛtɔɔ afanaa tɔɔnaɣ, ɛlɛ nɔɔyʋ ɛɛcɛlɩɣ-ɩ.
nwtsty, Luka 15:11-16 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ɛyʋ nɔɔyʋ lɛ mbʋ, ɛwɛnɩ pɩyalaa naalɛ: Pɩɣa kilebaɣ eduuye ɖɩnɛ, ɖɩwɛ ŋgee nɛ Yesu aduwa lɛɛna hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Eduuye nɖɩ, ɖɩwɛ Yesu aduwa wena akɩlɩ ɖaɣlʋʋ yɔ a-taa. Ɛñɩɣ niye sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ hɔʋ taa mba hɛkʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-taa. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Yesu yɔɔdʋʋ wondu ndʋ tɩfɛyɩ wezuu yɔ tɩ-tɔm ɛ-kɩɖaŋ taa ɛzɩ ɖomaɣ nɛ tɛtʋ mbʋ yɔ, yaa wɛtʋ ndʋ tɩwɛ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ nɛ e-yomaa pɛ-hɛkʋ taa yɔ mbʋ yɔ. (Mat 13:18-30; 25:14-30; Luka 19:12-27) Ɛlɛ eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-taa lɛ, Yesu ñɩɣ niye sɔɔlɩm sɔsɔm mbʋ pɩwɛ caja nɔɔyʋ nɛ ɛ-pɩyalaa pɛ-hɛkʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Pɩtɩla ɛyaa mba pakalɩɣ Yesu eduuye ɖɩnɛ ɖɩ-tɔm yɔ, pa-caanaa tɩsɔɔlɩ-wɛ mbʋ. Yesu eduuye ɖɩnɛ, ɖɩwɩlɩɣ sɔɔlɩm sɔsɔm mbʋ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛsɔɔlɩnɩ e-piya nzɩ sɩwɛ tataa yɔ; e-piya nzɩ sɩñɔnɩ-ɩ kpam nɛ nzɩ siiposi sɩ-tɩ nɛ ɩ ɛlɛ pʋwayɩ sɩpɩsɩ ɛ-cɔlɔ yɔ.
tɩnʋʋ: Moyizi Paɣtʋ taa lɛ, piya kaatayɩɣ caanaa ñɩm lɛ, kɔɔnɔɔ pɩɣa kpakɩɣ ñɩm tam nabʋlɛ taa. (Wp 21:17) Ye mbʋ ye pɩyalʋ sɔsɔ weyi Yesu yɔɔdɩ ɛ-tɔm eduuye taa yɔ, ɛnʋ ɛkɛnɩ kajalaɣ pɩɣa yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ pɩwɩlɩɣ se ñɩm mbʋ ɛmʋwa yɔ, pɩ-hɔɔlʋʋ tɩnʋʋ mʋwa.
kɩwɛɛkɩ: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ patasɩ-ɖɩ ɖɛzʋʋ se “kamɩzɩ (hɔɔlɩŋ tɩŋa taa).” (Luka 1:51; Tʋma 5:37) Pɛɖɛzɩ tɔm piye nɖɩ Mat 25:24, 26 (nwt) taa nɛ lakaɣ “falʋʋ.” Ɛlɛ ɛzɩma Yesu labɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ ñɩm wɛɛkʋʋ yaa ɛzɩma ɛyʋ lakɩnɩ ɛ-ñɩm tʋmɩyɛ nɛ kɩmɛlɛndʋ yɔ.
acɛyɛ lakasɩ: Yaa “wezuu kɩdɛkɛdʋʋ caɣʋ.” Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm pee wena palabɩnɩ tʋmɩyɛ Efɛ 5:18; Tiiti 1:6 nɛ 1Pɩy 4:4 taa yɔ. Ɛzɩma Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ ɖɩwɩlɩɣ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ caɣʋ yɔ, pʋyɔɔ Bibl ɖɛzɩyaa nabɛyɛ ɖɛzɩ-ɖɩ se “wezuu wɛɛkʋʋ.”
ɛtɩŋ afanaa: Moyizi Paɣtʋ taa lɛ, afanaa kaakɛ kpɩna wena afɛyɩ kele kele yɔ, pʋyɔɔ lɛ, Yuuda tʋ ɛsɩndaa lɛ, afanaa tɩŋʋʋ kɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-labʋ yeki nɛ ɛyʋ ɛɛtasɩɣ wɛnʋʋ ñamtʋ paa ññɩɩ yɔ.—Lev 11:7, 8.
afanaa tɔɔnaɣ: Ɛzɩma pɩɣa kanɛ kaasɔɔlaa se paa afanaa maɣmaɣ tɔɔnaɣ kɔtɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ ɛzɩma kɛ-wɛtʋ kaawɛ pʋtɔdɩyɛ kpem yɔ.—Kalɩ Luka 15:15 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ.
(Luka 15:17-24) Ðɩnɛ ɛlɛ kɩhʋʋ kɩ-taa mbʋ yɔ se: “Lɩmɖʋyaa sakɩyɛ wɛ man-caa ɖɩɣa taa, paatɛɖɩɣ pʋyʋ nɛ mansɩkɩ ñɔɔsɩ cɩnɛ? 18 Mankʋyʋʋ nɛ manpɩsɩ man-caa ɖɩɣa taa nɛ meheyi-i se: “Caa, mɛwɛɛkɩ ña nɛ Ɛsɔ. 19 Lɛɛlɛɛyɔ mantɩmʋna se paya-m se ña-pɩɣa, mʋ-m ɛzɩ ña-lɩmɖʋyʋ yem yɔ.” 20 Ɛyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛkʋyɩ ɛpɩsɩ ɛ-caa cɔlɔ. Ɛlɩ poliŋ taa lɛ, ɛ-caa lesi-i, pɩlabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ nɛ ese ewolo ɛ-cɔlɔ, ɛkpɛlɩɣ ɛ-yɔɔ. 21 Ɛ-pɩyalʋ heyi-i se: “Caa, mɛwɛɛkɩ ña nɛ Ɛsɔ, lɛɛlɛɛyɔ mantɩmʋna se ŋya-m se ña-pɩɣa.” 22 Caja heyi ɛ-lɩmɖʋyaa se: “Ðasam, ɩkɔnɩ toko kɩbaŋʋ nɛ isuu-i, ɩlɛɛ-ɩ ɖɔɖɔ kokooye e-niye yɔɔ nɛ naataŋgbala ɛ-naataŋ tɛɛ. 23 Ɩkɔnɩ ɖɔɖɔ nɔ sɔsɔ nɛ ɩkʋ nɛ ɖɩtɔɔ nɛ ɖɩmɛyɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ man-pɩyalʋ ɛnʋ yɔ ɛkasɩba, 24 lɛɛlɛɛyɔ efema; ekeleba, lɛɛlɛɛyɔ mana-ɩ.” Pala ciŋaayɩ sɔsɔʋ nɔkɩɩɩ nɛ pɛmɛyɩɣ amɛya.
nwtsty, Luka 15:17-24 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
mɛwɛɛkɩ ña [mayʋsɩnɩ-ŋ, nwt]: Yaa “mɛwɛɛkɩ ñɛ-ɛsɩndaa.” Grɛɛkɩ tɔm piye enoʹpion tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ se “ɛsɩndaa.” Palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ ɖɔɖɔ 1Sam 20:1 taa Septante taa. Mayaɣ ŋga ka-taa Daviid pɔzɩ Yonataanɩ se, “kɩwɛɛkɩm mbʋ malaba ña-caa? [Yaa kɩwɛɛkɩm mbʋ malabɩ ña-caa ɛsɩndaa?]”
ña-lɩmɖʋyʋ yem [ña-tʋmlaɖaa taa nɔɔyʋ, nwt]: Pɩɣa ŋga kaɖʋ ka-taa se kapɩsɩɣ ɖɩɣa lɛ, keheyiɣ ka-caa se katɩtasɩ kɛʋ ɛ-pɩɣa, ɛlɛ ɛha-kɛ waɖɛ nɛ kapɩsɩ ɛ-tʋmlaɖaa taa nɔɔyʋ. Pʋbʋ taa lɛ, ye pakpaɣ nɔɔyʋ se ɛkɛ tʋmlaɖʋ yɔ, ɛɛcakɩ ɛ-ñʋʋdʋ ɖɩɣa taa ɛzɩ yomaa wɛʋ pa-ñɩma ɖɩsɩ taa yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, tʋmlaɖʋ kɛ agbaaɣdaa tʋ weyi pakpakɩɣ nɛ ɛkɔŋ nɛ ɛlakɩ abaa yɔ; ɖoŋ ɖoŋ ɖɔɖɔ lɛ, evemiye kʋɖʋmɖɩyɛ tʋmɩyɛ pɩkɛɣna.—Mat 20:1, 2, 8.
ɛkpɛlɩɣ ɛ-yɔɔ: Yaa “ɛmʋzɩ ɛ-lɩkpaɣzaɣ yɔɔ nɛ sɔɔlɩm.” Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, nɖɩ lɛ phileʹo nɛ nabʋyʋ taa lɛ, pɛɖɛzɩɣ-ɖɩ se “lɩkpaɣzaɣ yɔɔ mʋzʋʋ” (Mat 26:48; Mark. 14:44; Luka 22:47; nwt), ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pɛɖɛzɩɣ-ɖɩ se “sɔɔlɩm” (Yoh 5:20; 11:3; 16:27). Ɛzɩma caja mʋ ɛ-pɩyalʋ nɛ sɔɔlɩm kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛɛsɔɔlɩ siŋŋ se ɛ-pɩyalʋ weyi ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, ɛpɩsɩ ɖɩɣa.
ŋya-m se ña-pɩɣa: Evaŋgilim takayɩsɩ nzɩ pamanɩ nesi yɔ, sɩ-taa nasɩyɩ taa lɛ, pɔsɔzɩ “mʋ-m ɛzɩ ña-lɩmɖʋyʋ yem yɔ” kalɩtʋ 21 taa; ɛlɛ takayɩsɩ nzɩ paamanɩ nesi nɛ papɩzɩɣ nɛ pataa-sɩ liu nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, sɩwɩlɩɣ se tɔm ndʋ tɩtaawɛɛ kalɩtʋ ndʋ tɩ-taa. Bibl taa tazɩyaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se pɔsɔzɩ tɔm ndʋ peeɖe se tɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ tɩwɛ Luka 15:19 taa yɔ.
Toko . . . kokooye . . . naataŋgbala: Pɩtaakɛnɩ toko yem, ɛlɛ pɩɩkɛnɩ toko kɩbaŋʋ yaa toko ŋgʋ kɩɩkɩlɩ ɖeu yɔ. Pɩtɩla pɩɩkɛ toko ŋgʋ pacanɩ-kʋ camɩyɛ ɛzɩ tokonaa mba pacanaɣ nɛ pamʋʋnɩ agɔma mba pɔ-yɔɔ wɛ ñamtʋ yɔ. Ɛzɩma caja ha nʋmɔʋ se pɛlɛɛ-kɛ kokooye yɔ, pɩwɩlɩɣ sɔɔlɩm nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ wɛtʋ ndʋ ɛwɛnɩ kɔ-yɔɔ yɔ, nɛ pɩwɩlɩ ɖɔɖɔ hɩɖɛ ɖʋʋ nɛ ñamtʋ ndʋ ɛwɛnɩ ɛ-pɩyalʋ weyi ɛpɩsɩ ɖɩɣa yɔ ɛ-yɔɔ yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, yomaa taalɛɣ kokoo nɛ naataŋgbala. Ye mbʋ caja tɩŋnɩ lakasɩ sɩnɛ sɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛ-pɩyalʋ kpayɩ se ɛɖaɣnɩ pɩsʋʋ hɔʋ taa tʋ kiya ɛzɩ hɔʋ taa mba lalaa ɖɔɖɔ yɔ.
(Luka 15:25-32) Palakaɣ mbʋ lɛ, ɛ-pɩyalʋ sɔsɔ wɛnɩ hayɩm taa, ɛkɔm ɛñɔtɩnɩ ɖɩɣa lɛ, ɛnɩɩ soo nɛ payɛ, 26 ɛpɔzʋʋ lɩmɖʋyʋ nɔɔyʋ se ɛbɛ palakɩ. 27 Ɛlɛ heyi se: “Ñe-neu kɔmna nɛ ña-caa kʋ nɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛna-ɩ nɛ e-tomnaɣ taa leleŋ.” 28 Ɛ-hɔyɛ huu nɛ ekizi ɖɩɣa sʋʋ. Ɛ-caa lɩɩ nɛ etendi-i. 29 Ecosi-i se: “Pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ mɛwɛ ña-tʋmɩyɛ taa, mantɩwɛɛkɩ pʋyʋ, wiɖiyi ŋtɩtɩɩha-m mbeɣa se ma nɛ mɛ-ɛgbaɣdɩnaa ɖɩtɔɔ nasɩkɔyɛ, 30 ɛlɛ ña-pɩyalʋ ɛnʋ yɔ, weyi ɛkpaɣ ɛ-ñɩm nɛ ɛwɛɛkɩnɩ ɖaŋnaa yɔ, ɛkɔma lɛ, ŋkʋ ɛlɛ nɔ num tʋ. 31 Caja cosi-i se: “Man-pɩyalʋ, ma nɛ ŋ ɖɩwɛnɩ tam, nɛ mbʋ mɛwɛna yɔ, ñatɩnɩ-pʋ. 32 Pʋmʋnaa se ɖɩla ciŋaayɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ñe-neu ɛnʋ yɔ ɛkasɩba, lɛɛlɛɛyɔ efema, ekeleba, lɛɛlɛɛyɔ pana-ɩ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Luka 14:26) “Ye nɔɔyʋ ɛkɔŋ mɔn-cɔlɔ nɛ ɛtɩsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ ɛ-caa, e-ɖoo, ɛ-halʋ, e-koobiya nɛ ɛ-maɣmaɣ e-wezuu kɔyɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛkɛ mɔn-tɔm mʋyʋ.
nwtsty, Luka 14:26 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɛtɩsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ [ɛɛpaɖɩɣ, nwt]: Bibl taa tɔm piye ‘paɖʋʋ’ wɩlɩɣ tɔm ndɩ ndɩ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda wena ayeki nɛ ɛyʋ cakɩnɩ lɛlʋ nɛ ɛñɩnɩɣ se ɛlabɩ-ɩ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ yɔ. Yaa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɩlɩ lɩmaɣza wena ayeki nɛ ɛyʋ ɛɛsɔɔlʋʋ lɛlʋ, yaa ɛzɩma ɛyʋ nɔɔyʋ taa wɩɣnɩ ɛyʋ lɛlʋ yaa nabʋyʋ siŋŋ nɛ ɛtɩsɔɔlɩ pʋdʋ ñɔtɩnʋʋ yɔ. Yaa nabʋyʋ taa ɖɔɖɔ lɛ, ye pɔtɔm se nɔɔyʋ paɖɩɣ lɛlʋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛsɔɔlɩ nɔɔyʋ nɛ pɩkɩlɩ weyi pɔtɔŋ se ɛpaɖɩɣ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Ɛzɩma Yakɔɔb kaasɔɔlɩ Rasɛɛlɩ nɛ pɩkpaɖɩ Leeya yɔ, pʋyɔɔ lɛ, Bibl yɔɔdaa se Yakɔɔb sɔɔlɩ Rasɛɛlɩ nɛ “ɛpaɖɩ” Leeya. (Kiɖe 29:31, pɩ-tɛɛ tɔm; Wp 21:15, pɩ-tɛɛ tɔm; nwt) Nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye nɖɩ Yuuda mba takayɩsɩ kɩbɩnzɩ lɛɛsɩ taa mbʋ ɖɔɖɔ. Ye mbʋ, Yesu taañɩnɩɣ yɔɔdʋʋ se ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa ɩkpaɣ pɔ-hɔŋ taa mba yaa pa-maɣmaɣ pa-tɩ ɛzɩ pa-paɖanaa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɩmaɣza ana aalakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Masɩ lɛɛsɩ. (Kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩnɩ Mark. 12:29-31; Efɛ 5:28, 29, 33) Ye mbʋ, lakaɣ “paɖʋʋ” ŋga paalabɩnɩ tʋmɩyɛ Mayaɣ kanɛ ka-taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pɛɖɛzɩ-kɛ se “ɛsɔɔlɩ nɛ pɩkɩlɩ.”
(Luka 16:10-13) Yesu heyaɣ ɛ-tɔm mʋyaa se: “Weyi pɛwɛnɩ-ɩ lidaʋ pʋyʋ cikpelu ɖeɖe yɔ, pɛwɛɣnɩ-ɩ lidaʋ pʋyʋ sɔsɔ ɖeɖe. 11 Weyi emuluu cikpem ɖeɖe yɔ, emuluu ɖɔɖɔ sɔsɔm ɖeɖe. 12 Nɛ ye ɩɩsɩŋ ɖɔkʋʋ camɩyɛ awayɩ ñɩm, akaɣ-mɩ cɛlʋʋ mɩ-mbʋ? 13 Lɩmɖʋyʋ nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ ɛɖʋʋ lɩm caanaa naalɛ: Yaa ɛpaɖɩɣ kajalaɣ tʋ nɛ ɛsɔɔlɩ naalɛ tʋ; yaa ɛñɔʋnɩ kɔɔnɔɔ tʋ nɛ eni lɛlʋ. Ɩɩpɩzɩɣ nɛ ɩla Ɛsɔ nɛ liidiye pa-tʋmɩyɛ.”
Ñɩnɩ ñɩm mbʋ pɩkɛ ñɩm siŋŋ yɔ
7 Kalɩ Luka 16:10-13. Yesu eduuye taa ñɩm yɔɔ cɔnɩyʋ ñɩnɩ ɛ-tɩ ɛgbaɣdɩnaa ɛ-maɣmaɣ ɛ-kɛzɛɣa yɔɔ. Ɛlɛ pɩtɩkɛ pʋyɔɔ Yesu ñeseɣtaɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pañɩnɩ pa-tɩ taabalaa ɛsɔdaa. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ pʋwayɩ yɔ, tɩwɩlɩɣ ɛzɩma ɖɩlabɩnɩ ñɩm mbʋ pɩfɛyɩ siɣsiɣ yɔ tʋmɩyɛ camɩyɛ nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ. Tobi lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɖa-ñɩm yɔ. Ɛzɩma tɩyɛ?
8 Nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛ siɣsiɣ yɔ lɛ se ɖɩkpaɣ tomnaɣ yɔɔ ñɩm nɛ ɖɩɖʋnɩ nesi tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ Yesu yɔɔdaa se pala yɔ. (Mat. 24:14) Ɛndɩ ɛjaɖɛ taa halɩbɩɣa cikpelaɣ nakɛyɛ kaawɛnɩ liidiye aɖakaɣ cikpelaɣ nakɛyɛ nɛ kɔcɔʋ liidiye ka-taa. Halɩ nabʋyʋ taa keyeki ka-aleɣya wondu yabʋ se pɩsa nɛ kapɩzɩ nɛ kɔcɔɔ liidiye. Liidiye aɖakaɣ ŋga kɔkɔm nɛ kosu lɛ, kɛcɛlɩ-ɖɩ se pakpaɣ-ɖɩ nɛ paɖʋnɩ nesi tɔm susuu tʋmɩyɛ. Ɛndɩ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ ñɛwɛnɩ anasaayɩ kpaakpa hayɩm. Ɛkɔm nɛ ɛna se tɔm ɖɛzʋʋ tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ Malayalam tɛtʋ taa yɔ ɖɩyakɩ anasaayɩ kpaakpa. Peeɖe ɛlabɩ lɩmaɣza se ye ɛhaɣ-wɛ anasaayɩ kpaakpa yɔ, pɩwazɩɣ-wɛ nɛ pɩkpaɖɩ se ɛcɛlɩ-wɛ liidiye se pa-maɣmaɣ paya. Ɛlabɩ lɛɣtʋ siŋŋ! Mbʋ ɖɔɖɔ Grɛɛsɩ ɛjaɖɛ taa koobiya nabɛyɛ ɖʋʋ nesi Betɛɛlɩ tʋmlaɖaa nɛ pahaɣ-wɛ olive num, naalɩm waagaasɩ nɛ tɔɔnasɩ ndɩ ndɩ.