BATSHWA BA NO BUZWA
A Dumbu ku Tukana Kwa ka Bipa?
“Nda ka jwaela ku hwa masapa mu ilini kuti, ha ndi cha tshwenyeka ne kwawo.”—Christopher, 17.
“Ha ndi chi ntukununu, nda ka be ndi tukana kwazo. Ya ka ili chithu cha nda ka jwaela kwazokwazo ngono kwa ka ndisimila kwazokwazo kuti ndi ku mise.”—Rebecca, 19.
Dzibuzo
U no toleka chini ha u hwa bangwe be tukana?
A ku to ti chingwe mu ndili—ndo bona ili chithu cha ka lulwama koga.
Ko ndi tshwenya—ngono ndo ku amuchila koga.
A nto hwanana nako—kakale ha ti chithu cha ndi no jwaela.
A u no so tukana nabo?
Aa
Mu dzinako dzingwe
Kanjinji
Ku yenda nawe, a khani ye ku shingisa masapa i no tshwenya?
I chithu chi tukununu
I no tshwenya
Ini ili khani i no Tshwenya
A ku tukana i khani i no ku tshwenya? U ngana u kati ‘ha ku zo jalo.’ Ne kuti, mu shango ku na mathatha makulu a no tshwenya ku pinda iawa. Kakale, bathu bose ba no tukana!’ A dumbu malebeswa kwa kajalo?
U no duma kene ha u to duma, ziba kuti ku na bathu banjinji ba no zwidziba mu ku shingisa ndebo ye masapa. Ngono ba na mabaka a no hwikala e kuti ba si tongo shingisa ndebo ya ka bipa. Ha ti lakidzila:
Ku tukana ha te khani ye ku leba matama koga. Cha u no leba cho lakidza kuti u nthu wa ka tini. Ku shingisa ndebo ya ka bipa, ku nga lakidza kuti u nthu u singa kumbulile mazwiwo e bangwe bathu. A iwe dumbu u nthu wa ka jalo?
Baibili ikati: “Tjinodwa mu nlomo tjodwa mu moyo.”—Matewu 15:18.
Ndebo i no tukana ya ka bola. Ini u thama kuti i ame bangwe kene iwe?
Ku tukana ku nga thama kuti bathu ba si tongo ku linga zwibuyanana. Buka i noyi Cuss Control ikati: “Zila ya ti no lebeleka nayo ino lakidza kuti bakhwinya bedu ndi boyani, kuti towo hlonipha kungapani, nsha wedu wa katini, ne kuti to shinga ne bathu ba katini, kose ne kuti to shingidzana ne bangwe chini, towo sendedzela bangwe kungapani, kuti towo hwana nshingo kene towo piwa mamo, ne kuti bathu ba ti singa zibe ba nowo ti linga chini.” Kakale ikati: “Zwibuzwe kuti zila ya u no shingidzana nayo ne bangwe inga be butuka kungapani a be u singa tukane.”
Baibili ikati: “Kutjinyana mazina . . . kose kubhude mu muli.”—Baefesiya 4:31.
Ku tukana ha ku nga thame kuti u be nthu wa ka lulwama sekwa u nga dwa u kumbula. Mu buka iye inoyi How Rude! Dr. Alex Packer wa kati: “Ko nyadza moyo kuti u hwilile bathu ba no gala be tukana.” U no dwilila eti ndebo i zhele masapa “ha i to thama kuti nthu a be ne njele, a chenjele, kene a be ne ngoni. Ha ndebo ili zhele masapa, i no pelela ya ama zila ya u no kumbula nayo.”
Baibili ikati: “Musiletje ndebo mbiimbi dzikabhuda mu milomo yenyu.”—Baefesiya 4:29.
Cha u nga thama
Be ne mazwimisilo. Ini u singa gwise kuti u si tongo shingisa ndebo ya ka bipa mu ngwedzi kene pasi kwe ngwedzi? Pangwe u nga tshwaya mu khalendara ku bona kuti u no dwilila chini. Ne kwa kajalo, kuti u khone ku thama mazwimisilo awo u ngana u ka tola thambo dzingwe. Ha ti lakidzila:
Lamba maedziso a nga longa ndebo ya ka bipa mu nkumbulo uwo. Baibili ikati: “Bakwinya basakalulwama banotjinya mazwiibhato akanaka.” (1 Bakorinta 15:33) “Bakwinya” ha ku to dwiwa bathu koga ko dwiwa ne maedziso a nonga dzi-movie dza ti no lingilila, dzividiyo game dza ti no zana, ne nlidzo wa ti no hwilila. Kenneth, u na makole ali 17, akati: “Kulelu ku mba u yendidzana ne lumbo gu no lila ngono u singa elenjele masapa ago a no tukana ne kuti koga gu na ndumo u no zipa.”
Lakidza kuti wa ka kula mu nkumbulo. Bathu bangwe ba no shingisa ndebo ye masapa ne kuti i no thama kuti ba zwihwe be nga bakulukulu. Ngono, ha ku zo jalo choselele. Baibili ikati: Bathu bakulukulu ba ka diya nkumbulo wabo kuti u khone “kuthubukanya tjakalulwama ne tjisakalulwama.” (Bahebera 5:14) A ba to zwibata ne zila i sa ka lulwama koga kuti ba “shathise” bangwe.
Dumbu, ndebo ye masapa i no longa mu nkumbulo mikumbulo ya ka bola. Ku na bathu banjinji ba kajalo kale mu shango! Buka ye Cuss Control i no gakolola kuti “U si tongo paphidza palo yabo, thama cha u nga khona kuti ku si tongo be ne ndebo ya ka bola mu shango. I checho chowo thama kuti u zwihwe zwibuyanana kakale bangwe ba nowo ku linga ne zila ya ka lulwama.”