BATSHWA BA NO BUZWA
A ku Shanganila Ngubo ku Shingisiwa Nlomo i ku Shanganila Ngubo Dumbu?
Ku yenda ne mbiki ye U.S. Centers for Disease Control and Prevention, batshwa ba na makole ali 15 kunoti 19 ba ka buzwiwa ne kwe khani iyeye ba ka duma kuti ba ka tongo shanganila ngubo ne nlomo. Sharlene Azam nkwali we buka i noyi Oral Sex Is the New Goodnight Kiss akati: “Ha u lebeleka ne bana ba na makole ali 10 kunoti 19 ne kwe khani ye ku shanganila ngubo ne nlomo ba no ku budza kuti a te kuli nlandu ku shanganila ngubo ne nlomo. A ba to tola ku shanganila ngubo ne nlomo ili ku shanganila ngubo dumbu.”
Iwe u katini?
Dabila buzo dzi no tobela uti ee kene aa.
A ngwanadi u nga zwi senga he shanganila ngubo ne nlomo?
Ee
Aa
A ku shanganila ngubo ne nlomo ku nga ku longa bugwele?
Ee
Aa
A ku shanganila ngubo ne nlomo ushanganila ngubo dumbu?
Ee
Aa
Malebeswa ndi api?
Bapisa dzidabilo dzidzo ne dzi no tobela.
A ngwanadi u nga zwi senga he shanganila ngubo ne nlomo?
Dabilo: Aa. Ndicho chi no thama kuti bathu bajinji ba ti ku shanganila ngubo ne nlomo a te kuli mbatsha.
A ku shanganila ngubo ne nlomo kunga ku longa bugwele?
Dabilo: Ee. Nthu u no shanganila ngubo ne nlomo ungana a ka gingwa ne magwele e ngubo a nonga hepatitis (A kene B), malonda a mbeli, gonorrhea, herpes, HIV, ne syphilis.
A ku shanganila ngubo ne nlomo u shanganila ngubo dumbu?
Dabilo: Ee. Mazwibato ose a no shanganyila ku kuthana ne mbeli kwe nngwe nthu ku nonga ku shanganila ngubo, ku shanganila ngubo ne nlomo, ku shanganila ngubo ne mapato ne ku batabata mbeli kwe nngwe nthu wu shanganila ngubo.
Ini kuti chingwe?
Bona walo dzingwe mu Baibili dzi no leba ne kwe khani ye ku shanganila ngubo ne nlomo.
Baibili ikati: “Kuda kwe Ndzimu hwuti mube bayengemali, muletje kuwalilana thobo kuzhe kwe ndobolo.”—1 Bathesalonika 4:3.
Dama le kutanga lino shanduligwa se kuwalilana thobo kushe kwe ndobolo,lo dwa ku shanganila ngubo kose ku no thamiwa ne bathu ba sa ka lobolana ku nonga ku shanganila ngubo ne nlomo, ku shanganila ngubo ne mapato ne ku batabata mbeli kwe nthu nngwe. Nthu u no shanganila mu ndalo ye buchapa u no zwibiga mu mbatsha wulu kwazo, ngono cha ka bipa ku zwi pinda zose wu lashikigwa ne bukhwinya ne ndzimu.—1 Pita 3:12.
Baibili ikati: “Phombgwe inotjinyila mbili wayo.”—1 Bakorinta 6:18.
Ku shanganila ngubo ne nlomo ku mbatsha mu mbili wedu ne mu ku wanana kwedu ne Ndzimu. Kakale ku nga ama mazwiwo e nthu kwazo. “Buka inoyi Talking Sex With Your Kids ikati: “U no zwiwa wa shingisiwa, ku zwi bona nlandu kene kube mu mbatsha ye ku jwaela shanganila ngubo ne zila i sa ka lulwama. Mazwiwo ose a nga be yapo mu nthu wa ka shanganila ngubo ne zila isa ka lulwama a nga tshwenya nthu. Ku shanganila ngubo wu shanganila ngubo.”
Baibili ikati: “Ndimi Yahwe Ndzimu wenyu, iwo unomudiya tjakamululwamila.”—Izaya 48:17.
A u no duma kuti milayo ye Ndzimu ne kwe ku shanganila ngubo ya ka ku lulwamila dumbu? Kene u no kumbula kuti ya ka ku sunga? Ku ku batsha ku dabila buzo idzedze, alakana zila i na dzi speed limit, matshwao e zila ne matshwao a no misa dzikoloi. A u no linga matshwao iawa a li a no thama kuti u si sungunuke kene a no ku bakilila? Kwa ku nga shingikalani ha ili kuti iwe ne dzi drivara dzingwe a mu to tobela matshwao?
Milayo ye zila ino ku laula ngono ino ku bakilila. Ne zila ino fanana, milayo ye Ndzimu ino ku laula ngono ino ku bakilila
Ko fanana koga ne milayo ye Ndzimu. Ha u singa itobele, no vuna chawa dzwala. (Bagalatiya 6:7) Buka inoyi: Sex Smart ikati: “Kajinji ha u lasha zwa u no dumila ne mazwibato ayo ubo u thama zwithu zwa u no ziba kuti ha zwizo lulwama, no pelela u singa zwi hloniphe.” Ku leyana na ichechi, ha u chila ne milayonteo ye Ndzimu u nobe ne buthu gwaka lulwama. Pezhugwi kwa ichecho u nobe ne chikumbuludzi chaka lulwama.—1 Pita 3:16.