LISHOMO 1
Nnungu Ni Nyani?
1, 2. Ni vyakudya shani vyatunaudya kula wakati?
VADYOKO vandavanavo vyakudya vyoe. Kwampano, tukavapundisha shinu shoeshoe vandaudya, ‘Mwaa wanyamani?’ Tukavajang’ula, vandaudya kavili, ‘Mwaa wanyamani?’
2 Havanava shinu vadyoko gweka bai, vanang’olo yadavo vandaudya mwaa valota vapate kumanya. Mu myanda vinji tundaudya pakulota tumanye vinu vyatutumila kula liduva kenga wakati au ibei ya shinu shoeshoe. Nayadavo tundavanavo dukuduku ya kulota kumanya mwashi mwashilota kuvalela shinamilo shetu muwakati wamushu. Kanji muwakati unji, tunatatakela kudya tukanapata majibu ambone.
3. Vanu vaonela mwashi kwamwaa wakulambela majibu a vyakudya vikumene?
3 Tulota kupata pashi majibu a vyakudya vikumene vyatunaudya? Vanu voe vaona kenga majibu vandapata mu Ibibiliya, kanji vaona kenga Ibibiliya inkukamadyanga namene. Au vakumbukila kenga vamwalimu vadidini ni vamanyite majibu a vyakudya avyo. Vanu vanji vaona dyoni kutangola doni hangumanyite majibu. Kushi wako wonela mwashi?
4, 5. Kwaupande wako, vyakudya shani vikumene vyauvenavo? Mwaa shani haivaikidile kutatakela kulambela majibu?
4 Wako unkuulula kupata majibu a vyakudya kenga avi: Mwaa shani nindivalekwa? Munu akapela shintandeka nyamani? Nnungu avele dashi? Yesu atedoni: “Jugwa mundapata, lambela mundona na taa odi vananshimulila.” (Mateu 7:7) Nadoni, haunadobe wena mushu ulambela mpaka upate majibu.
5 Kwaumwiu, ‘ukauka mushu ulambela’ majibu, undapata mu Ibibiliya. (Mikong’o 2:1-5) Majibu alo hanakamadyanga shinu pakulota kwigwa shana. Nayadavo, lanakupwashela kuvanavo lipuwilo na lilindililo lyambone muwakati wamushu. Wona dashi kutunduvanga na shakudya shavalyudya vanu voe?
NNUNGU ANKUVANGAIKANGILA VANU?
6. Mwaa shani vanu vankwona kenga Nnungu hanavangaikangila shinu?
6 Vanu voe vaona kenga Nnungu hanavangaikangila shinu vanu. Mwaa shani vankwona davo? Mwaa vinkutandeka vinu vyakunyata kenga ing’ondo, ing’ou; na mauvilo mushilambo uti. Nayadavo kwamwaa wa malwele, kuvauvanga na kupela. Vanji vashidoni, kuleka Nnungu atwangaikangila wetu, shilambo shikanave doni. Napavedoni vandaudya: ‘Ikava kenga Nnungu ankutwangaikangila wetu mwaa shani hanamalidya shinu mauvilo?’
7. a) Vatangola nyamani vananangalaledi vadidini shikatandeka shinu shakunyata? b) Mwaa shani vanu vankwona kenga Nnungu ni nkalau, na tunkumanya dashi kenga Nnungu hanavashinu atenda vinu vyakunyata?
7 Shikatandeka shinu shakunyata, vananangalaledi vadidini vaashidoni: “Alo ni malotelo a Nnungu.” Kwa matangodi ala, ankuvatadya vanu kwona kenga Nnungu nkalau mwaa iva kenga vaashidoni, Nnungu ni atenda. Kanji Nnungu mwíko hanatenda vinu vyakunyata. Tunkumanya dashi? Mwaa Ibibiliya inkupundisha kenga Nnungu hanantubya munu kwavinu vyakunyata, Tiyagu 1:13 pankushidoni: “Hanapagwe wakutubigwa kutwa kushidoni, “Nnungu ankungutubya.” Mwaa Nnungu hanatubigwa na vinu vyakunyata na ata jo mwene Nnungu hapali wantubya.” Kwaumwiu Nnungu ankwona vinu vyakunyata vitandeka. Kanji hanavashinu nae atenda vinu avyo. (Shomya Jobi 34:10-12.) Lola mpano au.
8, 9. Mwaa shani hainavaikila shinu kunnapa Nnungu kwamauvilo atupata? Umya mpano.
8 Nkumbukile mwana ananama pamo na vatatavake. Tatamunu anannangwaledya namene mwanagwe na ngwengwe anampundisha mwashi mwakumidya wamushi wambone. Kanji mwana pakulumwike halotile kumwigwilila kavili tatake, na ákauma pang’ande kupita atenda vinu vyakunyata. Pavedoni andípata matatisho loe. Kwashitendo kenga ashi inkuululika kunnapa tatamunu? Kwaumwiu mene! (Lukashi 15:11-13) Kenga maimyo ala, vanu ni vákalatile kumwigwilila Nnungu, ndyomana mushilambo vinkutandeka vinu vyakunyata. Pavedoni, hainapagwa shinu ishaliya yakunnapa Nnungu, mwaa hanavashinu nae atenda vinu vyakunyata.
9 Mwaa shani Nnungu hanamalidya shinu mauvilo? Nae ankuvanavo shabaa. Mu libuku ali, unauka namanya shitangaleka kwaing’ano ayo mu lishomo lya 11. Kanji kulupila kenga Nnungu ankutunagwaledya na hanavashinu nae atadya tuvenavo mauvilo. Kwaumwiu nae gweka tu ni aulula kumalidya mauvilo.—Ishaiya 33:2.
10. Tunkumanya dashi kenga Nnungu anamalidya vinu uti vyakunyata vyavatenda vanu?
10 Nnungu anamalidya mauvilo uti a mushilambo. (Ishaiya 6:3) Mwaa Ibibiliya inkutangola kenga Nnungu ni wanashwe. Inkulodya ngala kenga vyatenda nae uti vyambone. Napavedoni tunkuulula kunkulupila. Kanji haivaikidile ngwengwe tuvakulupile vanu. Mu myanda vyoe vanavo vandakowa. Ata nanangalaledi woewoe wakukulupilika wamushilambo, hanavanavo shinu dimongo dyakumalidya vinu vyakunyata vyavatenda vanu. Ni Nnungu tu bai avenavo dimongo adyo. Nae anamalidya vyakunyata uti bila kupagwa kavili.—Shomya Dimu 37:9-11.
NNUNGU ALIGWA DASHI WAKATI PAVAONA VANU VAÚVA?
11. Nnungu aligwa dashi patwona tuvauvanga?
11 Nnungu hainannagwela shinu wakati patwona tuvauvanga, na pavitandeka vinu vyakunyata mushilambo. Ibibiliya inkupudisha kenga, Nnungu ‘innagwela ishaliya.’ (Dimu 37:28) Nae alota vinu vyambone, na kuvangedya vyakunyata. Ibibiliya inkuvalanga kenga muwakati wakunyuma Nnungu inímpwateka namene pagwene vinu vyakunyata vitandeka mushilambo. (Kutunduvanga 6:5, 6) Napavedoni, hanabadili shinu. (Malakiya 3:6) Nae inanyatila kuvaona vanu vaúva. Ibibiliya inkuvalanga kenga Nnungu ankukwangaikangila namene wako.—Shomya 1 Patulu 5:7.
Ibibiliya inkutwaulila kenga Yeova ni walinagwaledyo namalunda wa vinu uti.
12, 13. (a) Mwaa shani inatunyatila tukavaona vanu vaúva? (b) Mwaa shani tunkukulupila kenga Nnungu anamalidya mauvilo na ungavé ishaliya?
12 Tunkwamini dashi kenga Nnungu ankuvangaikangila vanu? (Kutunduvanga 1:26) Kumbukila mwatunaligwidya wetu wakati patuvaona vanu pavauva. Mwaa shani tunaligwa davo? Mwaa Nnungu andituumba na kutupa mavalelo ake. Ikava kenga inatunyatila patuvaona vanu vakavé makosha vaúva, tunkuulula kwamini kenga Nnungu yadavo inannyatila!
13 Kula shinu shatenda Nnungu, ankutenda kwamwaa wa linagweledyo. Ibibiliya inkuvalanga kenga “Nnungu ni linagwaledyo.” (1 Nshuwau 4:8) Wetu yadavo tunkuvanavo linagwaledyo. Kumbukila doni, kuleka tuvenavo dimongo dyakumalidya mauvilo mushilambo, tukanamalidye? Nadoni, tunkuulula kukulupila kenga Nnungu anamalidya mauvilo na ungavé ishaliya, mwaa nae ankuvanagwaledya vanu. Nae ni avenavo dimongo dya kumalidya. Vyalivikidile Nnungu vyaugwene mulibuku ali kunnantandi vinatandeka. Kanji pakulota ukulupile vyalivikidile Nnungu, shitandi indikuvaikila ummanye Nnungu.
NNUNGU ALOTA WAKO UMMANYE
Ukalota kutenda imbodi na munu, shitandi shaunatenda wako, ulivalanga lina lyako. Mu Ibibiliya, Nnungu ankutwaulila lina lyake.
14. Nnungu lina lyake nyani? Tunkumanya dashi kenga inkutuvaikila tutumile lina lya Nnungu?
14 Ukalota kutenda imbodi na munu, shitandi shaunatenda wako, ulivalanga lina lyako. Da Nnungu ankuvanavo lina? Didini dyoe dinkupundisha kenga lina lyake ni Nnungu au Umu. Kanji malove ala, ni laishima kenga “Umu” au “nanangalaledi.” Ala halanava shinu mena, kanji ankummalanga munu nyamani shatenda. Nnungu alota wako ummanye na utumile lina lyake. Nae ankutwaulila kenga, lina lyake ni Yeova. Dimu 83:18 pankushidoni, ‘Pakulota vanu vamanye, kenga wako lina lyako ni Yeova, gweka wako ni uvé kushanya kwashilambo uti.’ Vaandike Ibibiliya vandítumila lina lya Nnungu kupunda myanda 7.000. Nnungu andikumanyia lina lyake pakulota uvé umbodi wake.
15. Lina lya Nnungu Yeova, manaake ni nyamani?
15 Lina lya Nnungu, Yeova, linkuvanavo mana makumene namene. Lina lya Yeova manaake ni anatandedya ashilá shalivikidile, nae gweka bai ni alota kuulula kutandedya malotelo ake. Hashipali shilota kundingadinga Nnungu. Nae ni avaikidile kushamegwa lina lya Yeova. Mwaa shani?a
16, 17. Manaake ni nyamani tukanshema Nnungu: (a) “Wadimongo-uti”? (b) “Nanangalaledi akavé mwisho”? (c) “Namalunda”?
16 Kenga tundishomya, Dimu 83:18 pankushidoni: ‘Yeova gweka wako ni uvé kushanya kwashilambo uti.’ Mu Maono 15:3 pankushidoni ‘Yeova ni Wadimongo-uti, Nanangalaledi hakavé mwisho.’ Lyaandiko linkushidoni: ‘Vitendo vyako, vìkumene, na vya makango Yeova Nnungu Wadimongo-uti. Dindila dyako ni dyaishaliya na dyaumwiu, Nanangalaledi akavé mwisho.’ “Wadimongo-uti” maanake ni nyamani? Manaake Yeova ni Wadimongo-uti kumpunda munu woewoe wa mushilambo. ‘Nanangalaledi hakavé mwisho’ manaake ngwengwe andípagwa. Dimu 90:2 Pankuvalanga kenga Nnungu ‘havé mwisho.’ Ashi ni shinu shakutikinikanga namene!
17 Pamo na davo, Yeova ni namalunda. Maono 4:11 pankushidoni: ‘Wako Yeova, Nnungu wetu, undivaikila kupata lishangelo, ishima na dimongo mwaa wako undikadyanga vinu uti na kwalilotelo lyako vindikandyangigwa na vipali.’ Kumbukila doni: vanjelo, dinondo, milandi vya vyepo, dyomba dyamuimanga, uti vyawona vindyumbigwa namu Yeova.
DA INKUULULIKA KUVA MBODI UMWE YEOVA?
18. a) Mwaa shani vanu vanji vonkwona kenga indikamadyanga namene kuva mbodi wa Nnungu? (b) Ibibiliya ipundisha nyamani kwa shinu ashi?
18 Vanu vanji Vakashomya mu Ibibiliya mavalelo ake Nnungu vandajopa namene, mwaa vona kenga indikamadyanga kuva mbodi wa Nnungu, na vakumbukila doni: ‘Nnungu ni wadimongo na avé kushu namene yululika dashi kungwangaikangikila nangu?’ Kanji Nnungu ankulota tukumbukile davo? Mene. Yeova alota atende imbodi namu wetu. Ibibiliya inkushidoni: Nnungu “havele kushu na kula munu pakati petu.” (Vitendo 17:27) Nnungu alota wako ummandike, mwaa “nae andilivikila kenga anakuvandika wako yadavo.”—Tiyagu 4:8.
19. (a) Pakulota uvé mbodi wa Nnungu ikuvaikidile utende nyamani? (b) Mavalelo shani amwe Yeova akunagwadile wako namene?
19 Pakulota uvé umbodi wa Nnungu ikuvaikidile utende nyamani? Pakulota uvé mbodi wa Nnungu na upate shingumi shíkamalilika, indikuvaikila ummanye Yeova na mwanagwe Yesu. Mwaa Yesu atedoni: “Shingumi shíkamalilika sho ni ashi, vakumanye wako kuva Nnungu wiu úvele jumo jojo na vammanye aijá wauntumididye, Yesu Klistu.” (Nshuwau 17:3) Napavedoni, wena mushu ulipundisha vya Nnungu. Kwampano, tundimanya kenga “Nnungu ni linagwaledyo.” (1 Nshuwau 4:8) Kanji nae, ankuvanavo mavalelo anji ambone. Ibibiliya inkuvalanga kenga Yeova ni ‘washididi na wakulimaladya, mpole, walinagwaledyo lyoe lyakukulupilika na lya umwiu.’ (Kuma 34:6) Yeova wambone ‘na avé tayali kulivaliva madambi.’ (Dimu 86:5) Nnungu yadavo ni wakukulupilika. (2 Patulu 3:9; Maono 15:4) Undamanya mavalelo anji ambone ukauka mushu ulipundisha Ibibiliya.
20-22. (a) Ulota kummandika dashi Nnungu na nae hananeka shinu? (b) Ikuvaikidile utende nyamani akakuleya munu kulipundisha Ibibiliya?
20 Ulota kummandika dashi Nnungu na nae hananeka shinu? (Nshuwau 1:18; 4:24; 1 Timoti 1:17) Ukashomya Ibibiliya undaulula kummanya Yeova kenga munu wiu. (Dimu 27:4; Valoma 1:20) Ukauka mushu ulipundisha Ibibiliya, unannagwaledya namene Yeova, na unapagwa pepi namu nae.
Linagwaledyo lya Tatagwetu avé kuwa ni likumene namene kuliko linagwaledyo lya tatamunu na mwanagwe
21 Undamanya kenga Yeova ni Tatagwetu. (Mateu 6:9) Pamo na kutupa shingumi, nae yadavo ankulota tuvenavo lipuwilo lyoe namene. Davo ni mwanalatela tatamunu walinagwaledyo na vanavake! (Dimu 36:9) Ibibiliya inkuvalanga kenga Unkuulula kuva mbodi umwe Yeova. (Tiyagu 2:23) Kumbukila doni, Yeova namalunda washilambo uti, akulota wako uve mbodi wake!
22 Inkuululika vanu vanji kukwaulila wako uleke kulipundisha Ibibiliya. Mwaa wakujopa kenga ulota kuma idini yako. Kanji haunanneke munu woewoe akwapukanianga umbodi wako namu Yeova. Nae ni mbodi wambone kuliko munu woewoe.
23, 24. (a) Mwaa shani indikuvaikila uke mushu udya? (b)Tulota kulipundisha nyamani mu lishomo lyaatika?
23 Paulipundisha Ibibiliya, inkuululika mene kwigwa shana kunantandi. Haunanangile dyoni kujugwa lipwashalelo. Yesu atedoni wetu ibidi tuve tuvanu vakulishapeya kenga vadyoko. (Mateu 18:2-4) Vadyoko vandavanavo vyakudya vyoe namene. Nadoni indikuvaikila uke mushu udya pakulota wigwe shana vyaulipundisha. Nnungu alota wako upate majibu. Napavedoni, lipundishe shanashana Ibibiliya pakulota wamini kwa ashilá shaulipundisha kenga ni umwiu. Shomya Vitendo 17:11.
24 Indila yambone yakummanya Yeova, ni kulipundisha Ibibiliya. Mu lishomo lyaatika, tunauka nanalela mwaa shani Ibibiliya indivilingananga na mabuku lanji.