«Moko rehebʼ ta li ruuchichʼochʼ»
«Xikʼ xeʼileʼk xbʼaan li ruuchichʼochʼ, xbʼaan naq moko rehebʼ ta li ruuchichʼochʼ» (JUAN 17:14, SBG).
Kʼaru kiraj xyeebʼal li Jesús? Xbʼaan naq li Jesús moko re ta li ruuchichʼochʼ aʼin, inkʼaʼ kitzʼaqonk saʼ li xnaʼlebʼ ebʼ li awabʼej ut ebʼ li xchʼaʼajkilal li kristiʼaan, aʼan kixye: «Wi ta re li ruuchichʼochʼ aʼin linʼawabʼejihom, xeʼyalok raj ebʼ laj kʼanjel chiwu re naq inkʼaʼ xinqʼaxtesiik saʼ ruqʼebʼ laj Judiiy; abʼanan linʼawabʼejihom moko aj arin ta» (Juan 18:36, SBG). Joʼkan naq kixye rehebʼ li xtzolom naq teʼxtzʼeqtaana chixjunil li naʼlebʼ li naxye li Santil Hu naq moko us ta (Mateo 20:25-27).
Ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel nekeʼxpaabʼ li naxye li Santil Hu. Laj Jonathan Dymond, jun aj tzʼiibʼ kixye naq ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel «inkʼaʼ keʼxkʼulubʼa xik [saʼebʼ li yalok u] usta teʼrahobʼtesiiq, teʼkʼeheʼq saʼ tzʼalam malaj teʼkamsiiq». Chʼolchʼo chiruhebʼ naq maakʼaʼ tbʼaanunq re naq teʼxtzʼeqtaana li Yos. Joʼkan ajwiʼ naq teʼxyuʼami chixjunil li naxye li Santil Hu. Li apóstol Pedro kixye aʼin rehebʼ laj paabʼanel: «Joʼkan naq ebʼ aʼan nekeʼsachk xchʼool chi rilbʼal naq maawaʼex chik jun chi okenk chirixebʼ saʼ li xmaaʼusilalebʼ, kʼajoʼ naq yookebʼ chehobʼbʼal» (1 Pedro 4:4, SBG). Laj Will Durant, li naxtzʼil chaq li kikʼulmank naxye naq «ebʼ li nekeʼxyuʼami li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ, xikʼ nekeʼril ebʼ laj paabʼanel xbʼaan naq nekeʼxyuʼami li naxye li Santil Hu».
Anihebʼ inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ xnaʼlebʼ ebʼ li winq saʼebʼ li qakutan? Naq ebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ, li New Catholic Encyclopedia naxye naq «maak wi ebʼ laj paabʼanel inkʼaʼ nekeʼtzʼaqonk saʼ li yalok u». Ut jun li hu re Suecia naxye naq chixjunil ebʼ li iklees xeʼtzʼaqonk saʼ li kamsink li kikʼulmank Ruanda saʼ li chihabʼ 1994 ut «kaʼajwiʼ ebʼ laj Testiiw inkʼaʼ keʼtzʼaqonk».
Jun laj kʼutunel saʼ li nimla tzolebʼaal, naʼaatinak chirix li kamsink li keʼxbʼaanu ebʼ laj nazi, kixye naq «maajun li chʼuut keʼxkʼutbʼesi naq inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li tikʼtiʼ ut chixjunil li rahilal li kikʼulmank». Naq kixtzʼil rix aʼin, kixkʼe reetal naq kaʼajwiʼ ebʼ laj Testiiw inkʼaʼ keʼtzʼaqonk saʼ li kamsink aʼin usta xeʼrahobʼtesiik.
Anihebʼ nekeʼxkʼam re rikʼinebʼ li xbʼeen aj paabʼanel chirix li wank saʼ wiibʼal ut li sumlaak? Li hu U.S. Catholic naxye naq «naabʼalebʼ laj katoolk li toj saajebʼ inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa li xkʼutum li iklees chirix li wank saʼ wiibʼal naq toj maajiʼ nekeʼsumlaak». Jun aj kʼamolbʼe rehebʼ laj katoolk naxye naq «kachʼin chik ma li xyijachil li kristiʼaan li nekeʼsumlaak ak wankebʼ chik saʼ wiibʼal». Ut li hu The New Encyclopædia Britannica, naxye naq chiruhebʼ laj testiiw re li Jehobʼa «qʼaxal wank xwankil naq nekeʼxyuʼami li naxye li Santil Hu chirix li wank saʼ wiibʼal ut li sumlaak».