XJOLOMIL LI NAʼLEBʼ
Ma chaabʼil malaj tatxkʼe saʼ rahilal rilbʼal li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu?
Yalaq bʼar natawmank saʼ ruuchichʼochʼ li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu.a Natawmank saʼ tele, saʼ li bʼich, saʼ internet (saʼebʼ li naʼaj bʼarwiʼ nawotzmank ebʼ li jalam u); saʼ li esil, joʼkan ajwiʼ saʼ li pelikula, saʼ selular ut saʼ jalan chik. Saʼebʼ li qakutan jwal nawbʼil chik ru li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu. Ut naabʼalebʼ chik li kristiʼaan li nekeʼilok re chiru chaq junxil (Chaawil li kaaxukuut «Li nanawmank chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu»).
Yook chi jalaak li nayeemank chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu. Jun aj kʼutunel li naxkʼabʼaʼi Gail Dines kixtzʼiibʼa: «Junxil chaq ebʼ li kristiʼaan nekeʼxkʼoxla naq jwal yibʼru rilbʼal li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu abʼan anaqwan saʼ xkʼabʼaʼ naq kinumtaak moko nimla maak ta chik chiruhebʼ».
Ut laaʼat kʼaru nakaakʼoxla? Ma chaabʼil malaj xiwxiw li naʼlebʼ li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu? Li Jesús kixye: «Chixjunil li chaabʼil cheʼ chaabʼil li ru naxkʼe, abʼan li cheʼ inkʼaʼ us inkʼaʼ ajwiʼ us li ru naxkʼe» (Mateo 7:17, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG). Kʼaru nakʼulmank rikʼinebʼ li nekeʼril li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu? Re xnawbʼal, qilaq oxibʼ li naʼlebʼ.
Kʼaru naxkʼul li naʼilok re li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu?
LI NEKEʼXYE LI WANKEBʼ XNAWOM: Moko chʼaʼaj ta naq twulaq chaawu li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu, wiibʼ oxibʼ li wank xnaʼlebʼ nekeʼxye naq aʼin chanchan tawiʼ li bʼan li nakanobʼresink u.
Laj Brian,b li kʼaynaq chi rilbʼal li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu saʼ internet, naxye: «Maakʼaʼ naramok chiwu xkanabʼankil rilbʼal li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu. Chanchan tawiʼ naq xinket li bʼan li nakanobʼresink u. Xbʼaan naq nawekʼa naq jwal nim linmaak xinyajerk. Xinsikʼ naabʼal lintenqʼ re xkanabʼankil, abʼan chiru naabʼal chihabʼ moko xinruuk ta xbʼaanunkil».
Ebʼ li kristiʼaan li kʼaynaqebʼ rikʼin rajlal nekeʼxmuq li naʼlebʼ aʼin. Naabʼalebʼ nekeʼxnajtobʼresi ribʼ chiru li junchʼol, nekeʼxutaanak, yookebʼ xkʼaʼuxl, nekeʼrahoʼk xchʼool ut nachalk xjosqʼil. Wankebʼ ajwiʼ nekeʼxkʼoxla xkamsinkil ribʼebʼ. Laj Sergio, li rajlal naril li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu saʼ xselular, naxye: «Xinnajtobʼresi wibʼ, yook inkʼaʼuxl ut inkʼaʼ chik ninnaw kʼaru xbʼaanunkil. Xwekʼa naq wankin injunes, naq maakʼaʼ ninʼok wiʼ ut maakʼaʼ rusilal linyuʼam. Inkʼaʼ xinsikʼ lintenqʼ xbʼaan naq kʼajoʼ linxiw ut linxutaan».
Kʼajoʼ li chʼaʼajkilal naru naqataw rilbʼal li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu usta jun kʼamok ajwiʼ tqil. Naq yook chaq chi aatinak chiru jun chʼuut rehebʼ li nekeʼjolomink re li tenamit Estados Unidos, jun li wank xnawom chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu kixye naq li naʼlebʼ aʼin nakanaak saʼ li qakʼaʼuxl ut jwal chʼaʼaj risinkil. Li xSusan, jun li saaj li wank 19 chihabʼ re kixtaw chi maakʼaʼ saʼ xchʼool li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu ut moqon kixkʼaytesi ribʼ chi rilbʼal, naxye: «Inkʼaʼ nasach saʼ inchʼool li xwil. Ut joqʼehaq nachalk wiʼ chik saʼ inchʼool. Chanchan tawiʼ naq maajunwa tinruuq risinkil saʼ linkʼaʼuxl».
LI NAQATZOL: Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu chʼaʼaj xkanabʼankil ut naxkʼam chaq naabʼal li rahilal (2 Pedro 2:19).
Kʼaru li chʼaʼajkilal naxkʼam chaq aʼin saʼ li junkabʼal?
LI NEKEʼXYE LI WANKEBʼ XNAWOM: «Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxjukʼ li sumlajik ut li junkabʼal» (The Porn Trap [Las trampas del porno], li xWendy ut laj Larry Maltz).
Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxchʼaʼajki li xwanjik li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej...
... naxbʼaanu naq tkehoʼq li rahok (Proverbios 2:12-17).
... naxbʼaanu naq kaʼajwiʼ laaʼo tqakʼoxla qibʼ, nokooxnajtobʼresi rikʼin li qasumʼaatin ut moko sa ta chik qachʼool (Efesios 5:28, 29).
... naxbʼaanu naq teʼoq xkʼoxlankil naq wankebʼ saʼ wiibʼal ut aʼin naxbʼaanu naq qʼaxal trataw (2 Pedro 2:14).
... naxbʼaanu naq tixmin ru li xsumʼaatin chi xbʼaanunkil jun li naʼlebʼ li moko us ta naq nekeʼwank saʼ wiibʼal (Efesios 5:3, 4).
... naq tixkʼat roq li xsumʼaatin ut naq yal tixkʼoxla xbʼaanunkil (Mateo 5:28).
Li Santil Hu naxye naq li sumsukebʼ inkʼaʼ teʼxkʼat roq li xsumʼaatin (Malaquías 2:16). Li koʼbʼeetak yumbʼeetak, naru tixbʼaanu naq teʼxjach ribʼ ut teʼxraq li sumlajik, ut aʼin naxkʼam chaq naabʼal li rahilal choʼq rehebʼ li alal kʼajolbʼej.
Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxkʼam chaq naabʼal li chʼaʼajkilal choʼq rehebʼ li kokʼal. Laj Brian naxye: «Naq wank 10 chihabʼ we, naq yookin chi bʼatzʼunk xintaw li hu chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu re linyuwaʼ. Saʼ muqmu xinʼok rilbʼal usta moko chʼolchʼo ta chiwu kʼaʼut nawataw rilbʼal. Joʼweʼ xintikibʼ xkʼaytesinkil wibʼ chi rilbʼal li yibʼru aj naʼlebʼ aʼin toj reetal xinwinqiloʼk». Naabʼal li naʼlebʼ naxkʼut naq ebʼ li saaj li nekeʼril li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu nekeʼraj wank saʼ wiibʼal naq toj maajiʼ xqʼehil, nekeʼwank rikʼin naabʼalebʼ li kristiʼaan, nekeʼrahobʼtesink naq nekeʼwank saʼ wiibʼal ut aʼin naxkʼam chaq xchʼaʼajkilal rikʼin li nekeʼxkʼoxla ut li nekeʼrekʼa.
LI NAQATZOL: Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxbʼaanu naq tkehoʼq li rahok ut naxkʼam chaq naabʼal li rahilal (Proverbios 6:27).
Kʼaru naxye li Raatin li Yos chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu?
LI NAXYE LI SANTIL HU: «Cheekamsi li xchaʼal leetibʼel li wank saʼ ruuchichʼochʼ li naʼokenk saʼ li koʼbʼeetak yumbʼeetak, li tzʼajnil, li xrahinkil ru li muxuk ibʼ, li xkʼoxlankil li maaʼusilal ut li atawank, li juntaqʼeet rikʼin li jalan loqʼonink» (Colosenses 3:5, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, 2019 saʼ español).
Li Jehobʼac xikʼ naril li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu. Abʼanan aʼin moko naraj xyeebʼal naq moko naxkʼulubʼa ta naq junaq li winq ut jun li ixq teʼwanq saʼ wiibʼal. Aʼan xooxyobʼtesi re naq jun li winq ut jun li ixq li ak sumsukebʼ chik teʼwanq saʼ wiibʼal, teʼxyal xsahil aʼin, teʼrekʼa naq wankebʼ saʼ junajil ut sahaqebʼ saʼ xchʼool naq teʼwanq ralal xkʼajol (Santiago 1:17).
Joʼkan bʼiʼ, kʼaʼut naqaye naq li Jehobʼa xikʼ naril li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu? Qilaq wiibʼ oxibʼ li xyaalal.
Li Jehobʼa naxnaw naq li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naru tixpoʼ xyuʼam li qas qiitzʼin (Efesios 4:17-19).
Aʼan nokooxra ut inkʼaʼ naraj naq tqachʼik qibʼ saʼ chʼaʼajkilal (Isaías 48:17, 18).
Naraj xkolbʼal li sumlajik ut li junkabʼal (Mateo 19:4-6).
Naraj naq saqaq ru li qachʼool ut naq tqoxloqʼi li xkʼulubʼebʼ li junchʼol (1 Tesalonicenses 4:3-6).
Naraj naq li wank saʼ wiibʼal saqaq ru ut oxloqʼaq (Hebreos 13:4).
Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxkʼut li naxkʼoxla laj Tza chirix li wank saʼ wiibʼal ut naxbʼaanu naq tqakʼoxla qibʼ qajunes (Génesis 6:2; Judas 6, 7).
LI NAQATZOL: Li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu naxkʼe saʼ chʼaʼajkilal li qamiiwil rikʼin li Yos (Romanos 1:24).
Relik chi yaal, li Jehobʼa qʼaxal naraj xtenqʼankilebʼ li nekeʼraj xkanabʼankil li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu. Li Santil Hu naxye: «Li Qaawaʼ aʼan chaabʼil ut aj uxtaan, riil najosqʼoʼk u t numtajenaq xrahom. Xbʼaan naq naxnaw kʼaru okenaqo wiʼ ut wank saʼ xchʼool naq yal pojtzʼ okenaqo» (Salmo 103:8, 14, SBG). Li Yos naxye naq toojiloq chixkʼatq re naq tixkʼe qe «li ruxtaan ut toxqataw li rusilal re naq tenqʼanbʼilaqo saʼ xqʼehil» (Hebreos 4:16, SBG; Chaawil li kaaxukuut «Chanru tqakol qibʼ chiru li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu?»).
Naabʼalebʼ li kristiʼaan ak xeʼxkʼulubʼa li xtenqʼ li Yos. Ma kikʼanjelak chiruhebʼ? Qilaq li naxye li Santil Hu chirix wiibʼ oxibʼ li xeʼruuk xqʼaxbʼal ru ebʼ li yibʼru aj naʼlebʼ: «Xexchʼajobʼresiik, xexsantobʼresiik ut tiikobʼresinbʼil chik leechʼool saʼ xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ Jesukriist ut rikʼin xMusiqʼ li qaYos» (1 Corintios 6:11, SBG). Naabʼalebʼ li kristiʼaan nekeʼrekʼa ribʼ joʼ kixye li apóstol Pablo: «Chixjunil ninkuy xnumsinkil saʼ xkʼabʼaʼ Li nakʼehok xkawubʼ inchʼool» (Filipenses 4:13, SBG).
Li xSusan, li kiruuk xqʼaxbʼal ru li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu, naxye: «Kaʼajwiʼ li Jehobʼa naru qatenqʼankil chi xkanabʼankil li yibʼru aj naʼlebʼ aʼin. Wi naqatzʼaama re naq tooxtenqʼa ut naq tooxbʼeresi naru naq saqaq ru li qayuʼam ut naq toowanq saʼ amiiwil rikʼin. Li Yos maajunwa tooxtzʼeqtaana».
a Ebʼ li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu nachalk saʼ jalam u, xyaabʼ kuxej, chi tzʼiibʼanbʼil li narekʼasi xchʼool junaq li winq re naq tixrahi ru wank rikʼin jun li ixq, jun li ixq tixrahi ru wank rikʼin jun li winq.
b Maawaʼ tzʼaqal xkʼabʼaʼebʼ.
c Li Santil Hu naxkʼut naq Jehobʼa xkʼabʼaʼ li Yos.