NAʼLEBʼ RE TZOLOK 50
Li Jehobʼa naxsikʼ chanru tooʼachʼabʼaaq
«Teexaqabʼ li [...] rachʼabʼankilebʼ chixjunil li wankebʼ saʼ xsutam li tenamit» (LEV. 25:10).
BʼICH 22 ¡Que venga el Reino que Dios ha establecido!
RUʼUJIL LI TZOLOMa
1, 2. a) Kʼaru nanawmank ru joʼ jubileo? (Chaawil li kaaxukuut «Kʼaru chaq li Xchihabʼil li Achʼabʼank?»). b) Chirix kʼaru kiʼaatinak li Jesus saʼ Lucas 4:16-18?
SAʼ WIIBʼ oxibʼ li tenamit, naninqʼehimank ru junaq li naʼlebʼ naq naxket 50 chihabʼ. Li ninqʼe aʼin nanawmank ru joʼ jubileo, ut naru nawank chiru jun kutan, jun xamaan malaj chiru naabʼal xamaan. Abʼan wulaj kabʼej traqeʼq, ut tikto nasach saʼ xchʼoolebʼ li kristiʼaan li sahil chʼoolejil li kixkʼam chaq aʼin.
2 Saʼ li tzolom aweʼ tooʼaatinaq chirix jun li jubileo li jwal chaabʼil, qʼaxal chaabʼil wiʼ chik chiru li Jubileo malaj li Xchihabʼil li Achʼabʼank li nawank chaq saʼ li tenamit Israel rajlal 50 chihabʼ. Li ninqʼe aʼin naʼuxmank chaq chiru jun chihabʼ tzʼaqal ut naxkʼam chaq li achʼabʼank saʼ chixjunil li tenamit. Kʼaʼut naq wank xwankil choʼq qe li ninqʼe aʼin? Xbʼaan naq naxjultika chiqu jun li xchaqʼal ru naʼlebʼ li kixbʼaanu li Jehobʼa re naq junelik toowanq chi achʼabʼanbʼil. Li Jesus kiʼaatinak chirix li achʼabʼank aweʼ ut naru naqataw rusilal anaqwan (taayaabʼasi Lucas 4:16-18).
Saʼ li tenamit Israel, li Xchihabʼil li Achʼabʼank naxkʼam chaq li sahil chʼoolejil, ut li keʼwank chaq choʼq loqʼbʼil moos nekeʼsutqʼiik saʼ li xtenamitebʼ ut nekeʼxchʼutubʼ wiʼ chik ribʼ rikʼin li xjunkabʼal. (Taawil raqal 3).b
3. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ Levitico 25:8-12, kʼaru rusilal nekeʼxtaw chaq laj Israel saʼ li Xchihabʼil li Achʼabʼank?
3 Naru naqataw ru chiʼus li kiraj xyeebʼal li Jesus naq kiʼaatinak chirix li achʼabʼank wi tqatzʼil rix li kixye li Yos naq teʼxbʼaanu laj Israel chiru Xchihabʼil li Achʼabʼank. Kixye: «Teexaqabʼ li lajeebʼ roxkʼaal chihabʼ choʼq santil chihabʼ: aʼanaq jun chihabʼ re li achʼabʼank. Chiru li chihabʼ aʼan teeye resil li rachʼabʼankilebʼ chixjunil li wankebʼ saʼ xsutam li tenamit. Li junjunq taasutqʼiiq wiʼ chik rikʼinebʼ li xkomon ut toxreechani wiʼ chik li xchʼochʼ» (taayaabʼasi Levitico 25:8-12). Saʼ li tzolom rubʼelaj xqil kʼaru rusilal nekeʼxtaw chaq laj Israel naq rajlal xamaan nekeʼroxloqʼi li kutan Sabado. Anaqwan ok qe chi rilbʼal kʼaru rusilal nekeʼxtaw chaq saʼ li Xchihabʼil li Achʼabʼank. Qayehaq naq jun aj Israel naxchʼik ribʼ saʼ kʼas ut re naq truuq xtojbʼal naxkʼayi li xchʼochʼ. Saʼ li Xchihabʼil li Achʼabʼank, naqʼaxtesiik wiʼ chik re li xchʼochʼ. Chi joʼkan, li winq narechani wiʼ chik li xchʼochʼ ut inkʼaʼ nasachmank li xʼereens li ralal xkʼajol. Malaj qakʼoxlaq naq jun aj Israel nakanaak saʼ rajbʼal ru, ut re naq truuq xtojbʼal li xkʼas maare naxkʼayi junaq li ralal xkʼajol malaj naxkʼayi ribʼ choʼq loqʼbʼil moos. Chiru li Xchihabʼil li Achʼabʼank, li loqʼbʼil moos nasutqʼiik «wiʼ chik rikʼinebʼ li xkomon». Chi joʼkan, chixjunilebʼ li loqʼbʼil moos nekeʼroybʼeni naq saʼ junaq kutan teʼachʼabʼaaq. Peʼyaal naq li Jehobʼa naxkʼe chaq xchʼool chirixebʼ laj kʼanjel chiru?
4, 5. Kʼaʼut us raj naq tqanaw chirix li Xchihabʼil li Achʼabʼank li nawank chaq saʼ li tenamit Israel?
4 Bʼar wank li jun chik rusilal li kixkʼam chaq li Xchihabʼil li Achʼabʼank? Li Jehobʼa kixye: «Maajunaq nebʼaʼ saʼ eeyanq, xbʼaan naq li Qaawaʼ laaYos tatrosobʼtesi chi numtajenaq saʼ li chʼochʼ tixkʼe chaweechani» (Deut. 15:4). Jalan tzʼaqal chiru li nakʼulmank saʼebʼ li qakutan, bʼarwiʼ li bʼihom naxtamresi li xbʼihomal ut li nebʼaʼ naʼosoʼk saʼ xnebʼaʼil.
5 Joʼ aj paabʼanel moko wanko ta rubʼel xwankil li Xchaqʼrabʼ laj Moises. Naraj naxye naq inkʼaʼ naqapaabʼ li chaqʼrabʼ li naxye naq tento rachʼabʼankil ebʼ li moos, xkuybʼal li kʼas ut xqʼaxtesinkil wiʼ chik li xchʼochʼ junaq li kristiʼaan li wank choʼq xʼereens li xjunkabʼal (Rom. 7:4; 10:4; Efes. 2:15). Abʼanan, wank xyaalal chiqu re naq tqakʼe qachʼool chi xnawbʼal chirix li Xchihabʼil li Achʼabʼank. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naru naqataw rusilal jun li achʼabʼank li naxjultika chiqu li Xchihabʼil li Achʼabʼank li nawank chaq saʼ li tenamit Israel.
LI JESUS KIXPUKTESI LI ACHʼABʼANK
6. Chiru kʼaru naʼajmank naq tooʼachʼabʼaaq?
6 Naʼajmank chiqu naq tooʼachʼabʼaaq xbʼaan naq chiqajunilo wanko rubʼel xwankil li maak. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, nokootixk, nokooyajerk ut nokookamk. Naqakʼe reetal naq qʼaxal ra wank rubʼel xwankil li maak naq naqil qibʼ saʼ lem malaj naq nokooxik rikʼin laj bʼanonel saʼ xkʼabʼaʼ naq yajo. Qʼaxal naxkʼe ajwiʼ qakʼaʼuxl naq nokootʼaneʼk saʼ li maak. Chʼolchʼo chaq chiru li Apostol Pablo naq wank «rubʼel xwankil li xchaqʼrabʼ li maak» li wank saʼ li xjunxaqalil. Ut kixye ajwiʼ: «Kʼajoʼ xtoqʼobʼaal wu! Ani taakoloq we chiru li tzʼejwalej aʼin li nakʼamok we chi kamk?» (Rom. 7:23, 24).
7. Kʼaru propesiiy kixkʼe laj Isaias chirix li achʼabʼank?
7 Makachʼin naq nasahoʼk saʼ qachʼool xnawbʼal naq li Jehobʼa kixkʼubʼ chanru tooruuq chi elk rubʼel xwankil li maak. Jwal aajel ru li xkʼanjel li Jesus saʼ li achʼabʼank aweʼ. Numenaq wuqubʼ siʼeent chihabʼ rubʼelaj li xkʼulunik li Jesus saʼ Ruuchichʼochʼ naq li propeet Isaias kiʼaatinak chirix jun li xnimal ru achʼabʼank li tkʼulmanq saʼ li kutan chalk re. Kʼajoʼaq wiʼ chik rusilal li achʼabʼank aʼin chiru li Xchihabʼil li Achʼabʼank. Kixtzʼiibʼa: «Li xMusiqʼ li Qaawaʼ wank saʼ inbʼeen xbʼaan naq li Yos xinxyul ut xinxtaqla chaq chi xyeebʼal li Chaabʼil Esilal rehebʼ li nebʼaʼ, re xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li ra wankebʼ, re xpuktesinkil resil li kolbʼa ibʼ rehebʼ li wankebʼ saʼ tzʼalam» (Is. 61:1). Qilaq chirix ani yook chi aatinak li propesiiy aʼin.
8. Chirix ani yook chi aatinak laj Isaias saʼ li xpropesiiy chirix li achʼabʼank?
8 Li chaqʼal ru propesiiy aʼin chirix li achʼabʼank kiʼok chi tzʼaqlok ru naq ak xtikibʼ xbʼaanunkil li xkʼanjel li Jesus chiru li Yos. Naq kiwulak saʼ li sinagoga re li tenamit Nazaret, bʼarwiʼ xkʼiik chaq, kixyaabʼasi li xpropesiiy laj Isaias chiruhebʼ laj Judiiy li chʼutchʼukebʼ aran. Joʼkan bʼiʼ, kixchap choʼq re li aatin aʼin: «Li xMusiqʼ li Qaawaʼ wank saʼ inbʼeen xbʼaan naq xinxyul re xyeebʼal li Chaabʼil Esilal rehebʼ li nebʼaʼ. Xinxtaqla chaq chi xpuktesinkil resil li kolbʼa ibʼ rehebʼ li wankebʼ saʼ tzʼalam, chi xyeebʼal resil rehebʼ li mutzʼ naq teʼiloq wiʼ chik, chi rachʼabʼankil li rahobʼtesinbʼilebʼ ut xpuktesinkil jun santil chihabʼ saʼ xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ» (Luc. 4:16-19). Chanru kixkʼe chi tzʼaqlok ru li propesiiy aʼin li Jesus?
LI XEʼACHʼABʼAAK XBʼEENWA
Li Jesus naxpuktesi resil li achʼabʼank saʼ li sinagoga re li tenamit Nazaret. (Taawil li raqal 8 ut 9).
9. Kʼaru li achʼabʼank nekeʼxyoʼoni chaq naabʼalebʼ li poyanam saʼ xkutankil li Jesus?
9 Saʼ xkutankilebʼ li Apostol, ebʼ li poyanam xeʼok chi achʼabʼaak joʼ kixye laj Isaias ut joʼ kixyaabʼasi li Jesus. Ut aʼin kixkʼutbʼesi tzʼaqal li Jesus naq kixye: «Li tzʼiibʼanbʼil aatin aʼin li tojaʼ xerabʼi, xtzʼaqlok ru anaqwan» (Luc. 4:21). Naabʼal rehebʼ li keʼabʼink re li Jesus maare nekeʼxyoʼoni naq teʼjalaaq li nekeʼawabʼejink re naq chi joʼkan teʼelq rubʼel xwankil laj Roma. Maare juntaqʼeet nekeʼkʼoxlak chaq rikʼin li wiibʼ chi winq li keʼxye: «Saʼ qachʼool laaʼo naq aʼan raj taakoloq re li tenamit Israel» (Luc. 24:13, 21). Abʼan naqanaw naq li Jesus inkʼaʼ kixtakchiʼi ebʼ li xtzolom re naq teʼxqʼet ribʼ chiruhebʼ laj Roma li jwal kaw nekeʼtaqlank. Kixye bʼan rehebʼ: «Qʼajsihomaq bʼiʼ re li awabʼej li kʼaru re li awabʼej» (Mat. 22:21). Joʼkan bʼiʼ, chanru kixbʼaanu li Jesus re rachʼabʼankilebʼ li poyanam saʼ xkutankil?
10. Chiru kʼaru keʼachʼabʼaak li poyanam xbʼaan li Jesus?
10 Li Ralal li Yos kichalk chi xtenqʼankilebʼ li poyanam re xtawbʼal wiibʼ rusilal li achʼabʼank. Xbʼeen, kixtenqʼahebʼ chi elk rubʼel xwankil li kawil chaqʼrabʼ li nekeʼxtenebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal. Naabʼalebʼ aj Judiiy wankebʼ chaq rubʼel xwankil li najteril naʼlebʼ ut li bʼalaqʼil kʼutum (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Li nekeʼxye chaq naq nekeʼkʼamok bʼe saʼ li paabʼal, kutan saqenk naq inkʼaʼ nekeʼkʼanjelak chiru li Yos, joʼkan naq mutzʼebʼ chaq saʼ li xpaabʼal. Naq keʼxtzʼeqtaana li Jesus ut li yaal li kixkʼut, maajunwa kikutanobʼresiik li xnaʼlebʼebʼ ut junelik xeʼwank rubʼel xwankil li maak (Juan 9:1, 14-16, 35-41). Li Jesus kixkʼut chiruhebʼ li poyanam li qʼunebʼ xchʼool chanru teʼruuq chi elk rubʼel xwankil li bʼalaqʼil naʼlebʼ naq kixkʼut chiruhebʼ li yaal ut kixkʼe rehebʼ jun chaabʼil eetalil (Mar. 1:22; 2:23–3:5).
11. Kʼaru chik kixbʼaanu li Jesus re naq wanq li achʼabʼank?
11 Xkabʼ, saʼ xkʼabʼaʼ li Jesus ebʼ li poyanam naru nekeʼelk rubʼel xwankil li maak. Xbʼaan naq kixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ, li Yos naru naxkuy xmaak li wankebʼ xpaabʼal chirix li xkamik li Jesus ut nekeʼxkʼutbʼesi rikʼin li xwanjikebʼ (Heb. 10:12-18). Li Jesus kixye: «Wi li Kʼajolbʼej texrachʼabʼ, relik chi yaal naq achʼabʼanbʼilaqex» (Juan 8:36). Chʼolchʼo naq li achʼabʼank aʼin qʼaxal chaabʼil wiʼ chik chiru li nekeʼxtaw chaq laj Israel saʼ li Xchihabʼil li Achʼabʼank. Jun eetalil, li poyanam li naʼachʼabʼaak chiru li chihabʼ aʼan naru nawank wiʼ chik choʼq loqʼbʼil moos. Joʼkan ajwiʼ, tkamq saʼ junaq kutan.
12. Anihebʼ xbʼeenwa keʼxtaw rusilal li achʼabʼank li kixye resil li Jesus?
12 Saʼ xkutankil li Pentecostes re li chihabʼ 33, li Jehobʼa kixyulebʼ rikʼin santil musiqʼej ebʼ li Apostol ut junchʼol chik chi poyanam li maajunwa xeʼxqʼet ribʼ chiru. Kixkʼulebʼ joʼ ralal xkʼajol, re naq chi joʼkan moqon tixwaklesihebʼ wiʼ chik chi yoʼyo ut teʼawabʼejinq rochbʼen li Jesus saʼ choxa (Rom. 8:2, 15-17). Ebʼ aʼan keʼxtaw xbʼeenwa li rusilal li achʼabʼank li kixye resil li Jesus saʼ li sinagoga re li tenamit Nazaret. Moko wankebʼ ta chik rubʼel xwankil li bʼalaqʼil kʼutum ut li bʼalaqʼil naʼlebʼ li nekeʼxkʼut chaq ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal li moko chalenaq ta saʼ li Raatin li Yos. Chiru li Yos moko wankebʼ ta chik rubʼel xwankil li rahilal li naxkʼam chaq li maak. Li Xchihabʼil li Achʼabʼank choʼq rehebʼ laj paabʼanel, kitiklaak saʼ li chihabʼ 33 naq keʼyuleʼk ru rikʼin santil musiqʼej ebʼ li xtzolom li Jesus, ut t-osoʼq naq li Kriist traqeʼq chi Awabʼejink chiru li Jun Mil Chihabʼ. Kʼaru ak xtawmank chik naq traqeʼq li jun mil chihabʼ?
CHI MIYON LI KRISTIʼAAN NEKEʼACHʼABʼAAK
13, 14. Joʼ kixpuktesi li Jesus, anihebʼ chik naru nekeʼachʼabʼaak rochbʼenebʼ li yulbʼilebʼ ru rikʼin santil musiqʼej?
13 Saʼebʼ li qakutan, chi miyon li poyanam li nekeʼxyuʼami li kubʼsink ibʼ ut chalenaqebʼ saʼ jalan jalanq chi tenamit nekeʼokenk saʼ li chʼuut re li junchʼol chi karneer (Juan 10:16). Moko xeʼsikʼeʼk ta ru xbʼaan li Jehobʼa re naq teʼawabʼejinq saʼ choxa rochbʼen li Jesus, nekeʼroybʼeni bʼan wank chi junelik saʼ li Ruuchichʼochʼ joʼ naxye li Santil Hu. Ma aʼin li qoybʼenihom laaʼo?
14 Ak yooko chik xtawbʼal wiibʼ oxibʼ li rusilal li yookebʼ xkʼulbʼal li teʼawabʼejinq rochbʼen li Jesus saʼ choxa. Jun eetalil, naru naqapatzʼ xkuybʼal qamaak saʼ xkʼabʼaʼ naq wank qapaabʼal chirix li xkamik li Jesus. Chi joʼkan, naqataw li rusilal li Yos ut tuqtu ru li qachʼool (Efes. 1:7; Apoc. 7:14, 15). Qakʼoxlaq ajwiʼ li rusilal li xqataw naq xooʼisiik rubʼel xwankil li bʼalaqʼil naʼlebʼ li xeʼinbʼil chaq saʼ li qachʼool junxil. Li Jesus kixye: «Teenaw li yaal ut li yaal taaʼachʼabʼanq eere» (Juan 8:32). Elk rubʼel xwankil li bʼalaqʼil naʼlebʼ naxkʼe tzʼaqal xsahil qachʼool.
15. Kʼaru li achʼabʼank naru naqoybʼeni saʼ li kutan chalk re, ut kʼaru li osobʼtesink tqakʼul?
15 Naru naqoybʼeni li xnimal ru achʼabʼank saʼ li kutan chalk re. Chi seebʼ, li Jesus tixsach ru li bʼalaqʼil paabʼal ut li xʼawabʼejilal li winq li nekeʼelqʼak ut nekeʼbʼalaqʼink. Li Yos tixkol ebʼ laj kʼanjel chiru, aʼ li kʼiila tenamit, ut kʼajoʼ naq trosobʼtesihebʼ saʼ li Chʼinaʼusil Naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ (Apoc. 7:9, 14). Joʼkan ajwiʼ, numtajenaq xkʼihalil li poyanam tixwaklesihebʼ wiʼ chik chi yoʼyo, li naru nekeʼelk rubʼel xwankil li maak li kixkʼam chaq laj Adan (Hech. 24:15).
16. Kʼaru li xnimal ru achʼabʼank teʼxtaw li poyanam?
16 Chiru li Jun Mil Chihabʼ, li Jesus ut li teʼawabʼejinq rochbʼen, teʼxtenqʼa ebʼ li poyanam re naq tzʼaqalaq re ru li xyuʼamebʼ ut li xpaabʼalebʼ. Li qʼehil aweʼ chirix li akʼobʼresink ut li achʼabʼank chanchanaq li Xchihabʼil li Achʼabʼank li nawank chaq Israel. Chixjunilebʼ li inkʼaʼ teʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa saʼ li hoonal aʼan tzʼaqalaq re ru li xyuʼamebʼ. Moko wanqebʼ ta chik rubʼel xwankil li maak.
Saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ, tqayal xsahil xbʼaanunkil li chaabʼil kʼanjel ut tqataw rusilal. (Taawil li raqal 17).
17. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ Isaias 65:21-23, chanruhaq li xyuʼamebʼ laj kʼanjel chiru li Yos? (Taawil li jalam u chiru li hu).
17 Saʼ Isaias 65:21-23 (taayaabʼasi) naxchʼolobʼ chanruhaq li yuʼam saʼ li Ruuchichʼochʼ. Ebʼ li xmoos li Yos moko yal ta teʼxsubʼ xhoonal. Teʼxbʼaanu bʼan li chaabʼil kʼanjel ut tixkʼe xsahilebʼ xchʼool joʼ naxye li Santil Hu. Chʼolchʼooq tzʼaqal chiqu naq saʼ xraqik li qʼehil aʼan, chixjunil li yobʼtesihom «taaʼachʼabʼaaq chiru xwankil li qʼaak ut toxtaw li wank chi achʼabʼanbʼil, aʼ li xnimal xloqʼal ebʼ li ralal xkʼajol li Yos» (Rom. 8:21).
18. Kʼaʼut naru naqapaabʼ naq qʼaxal sahaq saʼ qachʼool saʼ li kutan chalk re?
18 Li Jehobʼa kixbʼaanu naq ebʼ laj Israel teʼwanq xhoonal re kʼanjelak ut re hilank, ut joʼkan ajwiʼ tixbʼaanu choʼq rehebʼ li xmoos chiru li Jun Mil Chihabʼ naq t-awabʼejinq li Kriist. Relik chi yaal naq teʼruuq roksinkil li xhoonalebʼ re xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos. Xbʼaan naq joʼ nakʼulmank anaqwan, saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ li xloqʼoninkil ru li Yos qʼaxal wanq ajwiʼ xwankil re xtawbʼal li sahil chʼoolejil. Chixjunilebʼ li poyanam li inkʼaʼ teʼxqʼet ribʼ chiru li Yos, sahaqebʼ saʼ xchʼool xbʼaan naq teʼxyal xsahil li kʼaru teʼxbʼaanu ut teʼkʼanjelaq chiru li Jehobʼa.
BʼICH 142 Aferrémonos a nuestra esperanza
a Saʼ li Xchaqʼrabʼ laj Moises, li Jehobʼa kixxaqabʼ naq ebʼ laj Israel teʼxninqʼehi li Xchihabʼil li Achʼabʼank, aʼin jun li chaqʼal ru hoonal bʼarwiʼ napuktesimank li achʼabʼank saʼ li tenamit Israel. Joʼ aj paabʼanel moko wanko ta rubʼel xwankil li Xchaqʼrabʼ laj Moises, abʼan wank ajwiʼ xwankil choʼq qe li Xchihabʼil li Achʼabʼank. Saʼ li tzolom aweʼ, tqil chanru naxchap ribʼ li ninqʼe aʼin rikʼin jun li naʼlebʼ li kixbʼaanu li Jehobʼa saʼ qakʼabʼaʼ ut chanru tooruuq xtawbʼal rusilal.
b XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Saʼ li Xchihabʼil li Achʼabʼank, wiibʼ oxibʼ li winq li xeʼwank choʼq loqʼbʼil moos nekeʼachʼabʼaak, nekeʼsutqʼiik saʼ li xtenamitebʼ ut nekeʼxchʼutubʼ wiʼ chik ribʼ rikʼin li xjunkabʼal.