Xinyal xsahil linyuʼam naq xinkʼanjelak chiru li Jehobʼa

LINJUNKABʼAL

Xinyoʼlaak saʼ 1934. Linnaʼ ut linyuwaʼ xeʼyoʼlaak aran Suiza, abʼan xkohebʼ saʼ li teep re Timmins, jun li naʼaj bʼarwiʼ nekeʼrisi li oor, li nakanaak aran Ontario (Canadá). Maare saʼ 1939, linnaʼ kiʼok rilbʼal li hu Laj Kʼaakʼalehom ut kiʼok chi wulak saʼebʼ li chʼutam rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa. Ut rochbʼeenebʼ li was ut ebʼ li wiitzʼin nokooxik chirix saʼebʼ li chʼutam. Moko xnumeʼk ta naabʼal li chihabʼ re naq linnaʼ tixsubʼ ribʼ saʼ haʼ.

Usta aʼin moko xwulak ta chiru linyuwaʼ, linnaʼ junelik kikʼanjelak chiru li Jehobʼa. Usta saʼ 1940 kirameʼk li qakʼanjel aran Canadá, linnaʼ maajunwa kixkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Linnaʼ junelik kiroxloqʼi linyuwaʼ usta naxye re li yibʼru aj aatin. Saʼ xkʼabʼaʼ li xchaabʼil eetalil linnaʼ, ebʼ li was, ebʼ li wiitzʼin ut laaʼin xooʼok joʼ aj testiiw re li Jehobʼa. Ut saʼ xnumikebʼ li chihabʼ linyuwaʼ kixjal xnaʼlebʼ ut sa chik nokooril.

NINʼOK XKʼEBʼAL CHIXJUNIL LINHOONAL RE KʼANJELAK CHIRU LI JEHOBʼA

Saʼ 1950 xinwulak saʼ li nimla chʼutam «Aumento de la Teocracia», li kiwank Nueva York. Aran xinnaw ruhebʼ naabʼal li hermaan li nekeʼchalk saʼ jalan jalanq li tenamit ut xwabʼi naabʼal li chaabʼil naʼlebʼ li xeʼxkʼul ebʼ li xeʼwulak saʼ li Tzolok re Galaad. Aʼin kixwaklesi inchʼool re xkʼebʼal xtzʼaqobʼ linkʼanjel. Ak nawaj xkʼebʼal chixjunil linhoonal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa, abʼan anaqwan naʼalaak saʼ inchʼool xbʼaanunkil. Naq xinwulak saʼ wochoch xintaqla li esilhu re naq tinʼoq joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 50 hoor anaqwan. Abʼan li qamolam re Canadá kixye naq xbʼeenwa tkubʼeeq inhaʼ. Ut aʼin xinbʼaanu saʼ 1 re octubre 1950. Jun po chirix chik aʼan, xinʼok chi kʼanjelak joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 50 hoor anaqwan ut xineʼxtaqla re kʼanjelak Kapuskasing, jun li teep li najt nakanaak chiru li wochoch.

Saʼ 1951, li qamolam kixwaklesi xchʼoolebʼ li hermaan li nekeʼxnaw francés re naq teʼqʼaxonq Quebec, bʼarwiʼ nekeʼaatinak saʼ francés ut moko kʼihebʼ ta laj Testiiw wankebʼ aran. Laaʼin ninnaw francés ut inglés, joʼkan naq xinyeechiʼi wibʼ re tzʼaqonk ut xineʼxtaqla Rouyn. Maaʼani ninnaw ru aran ut joʼ xinye saʼ xtiklajik, kaʼajwiʼ xeʼxye we bʼar tento tinxik. Abʼan us kiʼelk chixjunil. Laj Marcel ut laaʼin xoowank saʼ tzʼaqal amiiwil ut xinyal xsahil li kaahibʼ chihabʼ li xinwank aran Quebec, bʼarwiʼ xineʼxxaqabʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 100 hoor anaqwan.

LI TZOLOK SAʼ GALAAD UT INKʼAʼ XKʼULMANK LI XWOYBʼENI

Naq wankin Quebec, xineʼxbʼoq chi tzʼaqonk saʼ li Tzolok re Galaad ajl 26, li kiwank South Lansing (Nueva York). Jwal sa inchʼool. Xinkʼul wibʼ saʼ li 12 re febrero re 1956 ut xineʼxtaqla Ghana,b saʼ África Occidental. Naq toj maajiʼ ninxik, xinsutqʼiik Canadá toj reetal truuq linhu re naq tinruuq xik Ghana. Abʼan xinkʼoxla naq yal tinwanq aran chiru wiibʼ oxibʼ xamaan.

Xinwank Toronto chiru wuqubʼ po, toj reetal xeʼxqʼaxtesi linhu. Chiru li kutan aʼan xinwank rikʼinebʼ li hermaan Cripps. Xinʼok xnawbʼal wu rikʼin li xSheila, li xrabʼin li hermaan Cripps. Naq ok we xpatzʼbʼal re naq tsumlaaq wikʼin, xeʼxqʼaxtesi linhu re naq tinxik Ghana. Rikʼin li xSheila xootijok chiru li Jehobʼa ut xqakʼubʼ naq tinxik chi kʼanjelak Ghana abʼan junelik tqatzʼiibʼa qibʼ re rilbʼal wi naru toosumlaaq moqon. Usta chʼaʼaj li xqakʼubʼ xbʼaanunkil, saʼ xnumikebʼ li kutan xqakʼe reetal naq jwal us li xqabʼaanu.

Xinbʼihajik saʼ tren, saʼ jukubʼ ut saʼ avión, tojaʼ naq xinwulak Accra, li xjolomil li tenamit Ghana. Xineʼxxaqabʼ joʼ cheekel winq li narulaʼani li junjunq chi teep ut tento naq tinbʼihajiq Ghana, Costa de Marfil ut Togolandia (li nawbʼil anaqwan joʼ Togo). Li qamolam kixkʼe we jun li kaar re naq tinruuq xik bʼarwiʼ naʼajmank. Naabʼal sut injunes ninxik ut jwal sa inchʼool naq ninxik saʼ li junjunq chi teep.

Saʼ xraqik li xamaan wank inkʼanjel saʼ li jalan jalanq nimla chʼutam. Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko wank ta ebʼ li naʼaj bʼarwiʼ naʼuxmank ebʼ li nimla chʼutam, ebʼ li hermaan nekeʼxyiibʼ rikʼin bambú ebʼ li naʼaj ut nekeʼxtzʼap rikʼin kʼim re xkolbʼalebʼ li hermaan chiru li saqʼe. Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko wank ta li refrigeradora re xxokbʼal li tzekemq, ebʼ li hermaan nekeʼxkʼam ebʼ li xul li moqon nekeʼxkamsi re xkʼebʼal xtzekemq ebʼ li hermaan.

Saʼebʼ li nimla chʼutam wank sut naq nakʼulmank jalan jalanq li naʼlebʼ li nokooxkʼe chi seʼek. Jultik we naq laj Herb Jennings,c li wank joʼ li taqlanbʼilebʼ saʼ jalan chik tenamit, yook xkʼebʼal jun li seeraqʼ naq jun li toor li kiʼelelik saʼ li xkorral kiʼok saʼ xyanqebʼ li hermaan. Li xul moko naxnaw ta bʼar wank ut li hermaan Herb sachso xchʼool kikanaak. Moqon, kaahibʼ li hermaan li wankebʼ xmetzʼew xeʼxchap li toor ut xeʼxkʼam wiʼ chik saʼ li korral. Xbʼaan aʼin chixjunilebʼ yookebʼ xpoqʼpoqʼinkil ruqʼebʼ.

Saʼ xyi li xamaan, ninkʼutbʼesi rehebʼ li kristiʼaan re li tenamit li pelikula La Sociedad del Nuevo Mundo en acción. Kʼajoʼ nawulak chiruhebʼ li kristiʼaan! Choʼq re naabʼalebʼ, aʼin li xbʼeen sut naq nekeʼril jun li pelikula. Nekeʼxpoqʼpoqʼi li ruqʼ chi sahebʼ saʼ xchʼool naq nekeʼril naq ebʼ li kristiʼaan nekeʼkubʼeek xhaʼ. Li pelikula kixtenqʼahebʼ chi rilbʼal naq wanko saʼ junajil saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ.

Naq ak wiibʼ chihabʼ inwulajik África, xinwulak saʼ li nimla chʼutam bʼarwiʼ nekeʼtzʼaqonk naabʼal li tenamit li kiwank Nueva York saʼ 1958. Kʼajoʼ naq kisahoʼk saʼ inchʼool naq xwil ru li xSheila! Aʼan wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 100 hoor anaqwan aran Quebec ut kibʼihajik re wank saʼ li nimla chʼutam. Junelik xqatzʼiibʼa qibʼ saʼ esilhu, abʼan anaqwan naq wanko saʼ junajil xinpatzʼ chi junajwa wi naraj sumlaak wikʼin ut aʼan kixye naq naraj. Xintzʼiibʼa jun li esilhu re li hermaan Knorrd ut xinpatzʼ wi li xSheila naru xik saʼ li Tzolok re Galaad ut wi naru teʼxtaqla África. Li hermaan Knorr kixye naq naruhank xbʼaanunkil aʼin. Naq li xSheila kiwulak Ghana, xoosumlaak saʼ li tenamit Accra saʼ li 3 re octubre 1959. Xqekʼa naq li Jehobʼa xoorosobʼtesi xbʼaan naq xqakʼe chiʼubʼej li xkʼanjel.

XOOKʼANJELAK ARAN CAMERÚN

Saʼ 1961 xooʼeʼxtaqla Camerún, bʼarwiʼ xeʼxpatzʼ we naq tintenqʼanq re xaqabʼanbʼil jun akʼ molam. Wank naabʼal li kʼanjel li tento tinbʼaanu ut saʼ xkʼabʼaʼ naq xineʼxxaqabʼ joʼ li najolomink re li kʼanjel saʼ li molam, wank naabʼal li tento tintzol. Saʼ 1965 xeʼxye qe naq li xSheila wank saʼ yuʼam. Usta saʼ xtiklajik kichʼaʼajkoʼk bʼayaq chiqu xkʼulubʼankil naq toowanq joʼ naʼbʼej yuwaʼbʼej, moqon kisahoʼk qachʼool xbʼaan aʼin ut xqakʼubʼ chixjunil re naq toosutqʼiiq Canadá, abʼan xqakʼul jun li nimla rahilal.

Kikamk li qalal naq toj maajiʼ nayoʼlaak. Usta aʼin kikʼulmank numenaq 50 chihabʼ, moko nasach ta saʼ qachʼool aʼin. Abʼan, usta jwal ra qachʼool xqaye naq tookanaaq saʼ li qakʼanjel.

Jwal chʼaʼaj li wank naq Camerún nekeʼok xsikʼbʼal ani twanq joʼ awabʼej. Ebʼ li hermaan aran rajlal nekeʼrahobʼtesiik saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼokenk chirixebʼ li awabʼej. Saʼ li 13 re mayo 1970 xkʼulmank jun li naʼlebʼ li kʼajoʼ kixrahobʼtesi qachʼool: ebʼ li awabʼej keʼxram li qakʼanjel joʼ aj Testiiw. Xeʼxmaqʼ li qamolam li kaʼajwiʼ xqoksi chiru oobʼ po. Ut chiru jun xamaan, xooʼeʼrisi saʼ li tenamit li yooko chi kʼanjelak joʼ li taqlanbʼilebʼ saʼ jalan chik tenamit. Jwal kichʼaʼajkoʼk chiqu xkanabʼankil ebʼ li hermaan xbʼaan naq naqarahebʼ ut yook qakʼaʼuxl xbʼaan li teʼruuq xkʼulbʼal.

Xoowank chiru waqibʼ po saʼ li qamolam re Francia ut aran kaw xookʼanjelak re rilbʼal li naʼajmank chiruhebʼ li hermaan re Camerún. Saʼ diciembre re li chihabʼ aʼan xooʼeʼxtaqla saʼ li qamolam re Nigeria, li tojeʼ kiʼok rilbʼal li kʼanjel re Camerún. Ebʼ li hermaan re Nigeria chi sahebʼ saʼ xchʼool xooʼeʼxkʼul ut xqayal xsahil li qakʼanjel naq xoowank aran.

JUN LI NAʼLEBʼ LI KICHʼAʼAJKOʼK CHIQU XBʼAANUNKIL

Saʼ 1973 kichʼaʼajkoʼk chiqu xsikʼbʼal li tqabʼaanu. Li xSheila moko us ta wank saʼ li xjunxaqalil. Naq wanko saʼ jun li nimla chʼutam aran Nueva York kiʼok chi yaabʼak ut kixye we: «Inkʼaʼ chik ninkuy. Lubʼlukin ut junelik yajin». Xookʼanjelak saʼ wiibʼal chiru numenaq kaalaju chihabʼ aran África Occidental. Jwal nasahoʼk inchʼool rikʼin, abʼan wank tento tqajal saʼ li qayuʼam. Xooʼaatinak chirix chixjunil ut xootijok chiru li Jehobʼa ut xqakʼubʼ naq toosutqʼiiq Canadá, bʼarwiʼ naru t-ileʼq chiʼus li xSheila. Xyeebʼal naq inkʼaʼ chik tqakʼe chixjunil li qahoonal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa, aʼan li naʼlebʼ li jwal chʼaʼaj li xqasikʼ xbʼaanunkil saʼ li qayuʼam. Jwal kirahoʼk qachʼool.

Naq xoowulak Canadá xintaw linkʼanjel rikʼin jun li wamiiw li nakʼayink bʼelebʼaal chʼiichʼ aran Toronto. Xqatoʼoni jun li chʼina ochoch, xqaloqʼ li kʼaʼaq re ru li ak oksinbʼil ut inkʼaʼ xqachʼik qibʼ saʼ kʼas xbʼaan naq naqoybʼeni naq saʼ jun kutan tooʼoq wiʼ chik xkʼebʼal chixjunil li qahoonal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Ut kisach qachʼool xbʼaan naq saʼ junpaat xkʼulmank aʼin.

Rajlal sábado ninyeechiʼi wibʼ re tenqʼank re xkabʼlankil jun li naʼaj bʼarwiʼ t-uxmanq ebʼ li nimla chʼutam aran Norval (Ontario). Moqon xeʼxpatzʼ we naq tinʼoq chi kʼanjelak joʼ li naril li kʼanjel saʼebʼ li naʼaj bʼarwiʼ naʼuxmank ebʼ li nimla chʼutam. Ut xbʼaan naq li xSheila us chik saʼ li xjunxaqalil xqakʼoxla naq tooruuq xkʼulubʼankil li kʼanjel aʼin. Joʼkan naq saʼ junio 1974 xooqʼaxonk saʼ li ochoch li wank aran. Jwal sa qachʼool xbʼaan naq xooʼok wiʼ chik xkʼebʼal chixjunil li qahoonal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa.

Jwal saʼ qachʼool xbʼaan naq li xSheila us chik wank saʼ li xjunxaqalil. Wiibʼ chihabʼ moqon xeʼxpatzʼ we naq tinʼoq chi kʼanjelak joʼ li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut ut xqakʼulubʼa li kʼanjel aʼin. Naqulaʼani ebʼ li chʼuut li wank Manitoba, jun li naʼaj re Canadá, li nawbʼil ru xbʼaan naq numtajenaq li ke aran, abʼanan jwal saʼ naqekʼa qibʼ rikʼinebʼ li hermaan re li chʼuut. Xqatzol naq li jwal wank xwankil moko aʼan ta li naʼaj bʼarwiʼ nokookʼanjelak, aʼan bʼan naq yooko xkʼebʼal li jwal chaabʼil re li Jehobʼa.

XINTZOL JUN LI NAʼLEBʼ LI QʼAXAL WANK XWANKIL

Ak naabʼal chihabʼ wokik chi kʼanjelak joʼ li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut naq saʼ 1978 xooʼeʼxbʼoq chi kʼanjelak saʼ Betel aran Canadá. Moqon, xintzol jun li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil, abʼan kixrahobʼtesi linchʼool. Xeʼxpatzʼ we naq tinkʼe jun li seeraqʼ li numenak jun oor saʼ francés saʼ jun li chʼutam aran Montreal. Ra xyeebʼal, abʼan linseeraqʼ moko kixtochʼ ta xchʼool ebʼ li hermaan ut jun li hermaan re li chʼuut li naril li puktesink kiʼaatinak wikʼin. Usta anaqwan chʼolchʼo chiwu naq moko naxkʼe ta ribʼ chiwu xkʼebʼal ebʼ li seeraqʼ, saʼ li hoonal aʼan moko xwaj ta xkʼulubʼankil. Inkʼaʼ xwulak chiqu li kixye we li hermaan. Moko us ta xooʼelk naq xooʼaatinak, xinpoʼ rikʼin xbʼaan naq xwekʼa naq kaʼajwiʼ yook xwechʼbʼal rix li xinbʼaanu ut moko yook ta rilbʼal li us li xinbʼaanu. Moko xinkʼulubʼa ta li naʼlebʼ li kixkʼe we xbʼaan naq xkoho inchʼool chi rilbʼal ani xkʼehok re ut chanru kixbʼaanu.

Wiibʼ oxibʼ kutan moqon, jun li hermaan li natzʼaqonk saʼ li chʼuut li naril li qakʼanjel kiʼaatinak wikʼin. Xinkʼulubʼa naq moko us ta xinnaʼlebʼak ut naq ra inchʼool xbʼaan li xinbʼaanu. Moqon, xkohin chi xpatzʼbʼal xkuybʼal inmaak re li hermaan li kixkʼe we linnaʼlebʼ xbʼaan linseeraqʼ ut aʼan kixkʼulubʼa chi anchal xchʼool. Aʼin kixkʼut chiwu jun li naʼlebʼ li maajunwa tsachq saʼ linchʼool: naq tento tinkubʼsi wibʼ (Prov. 16:18). Naabʼal sut xintijok chiru li Jehobʼa xbʼaan li xinbʼaanu ut nintzʼaama re naq tinxtenqʼa re naq inkʼaʼ chik tinnaʼlebʼaq chi joʼkan naq teʼxkʼe we jun li naʼlebʼ.

Ak numenaq 40 chihabʼ wokik chi kʼanjelak saʼ li Betel re Canadá ut chalen 1985 xinkʼanjelak saʼ xyanqebʼ li nekeʼtzʼaqonk saʼ li chʼuut li naril li qakʼanjel. Saʼ febrero 2021 kikamk li xSheila ut rajlal ninjultika. Joʼkan ajwiʼ, yook chi nimank linyajel. Abʼan saʼ xkʼabʼaʼ naq laatzʼ wu ut sa inchʼool chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, moko nawekʼa ta naq nekeʼnumeʼk ebʼ li kutan (Ecl. 5:20). Yaal naq xinkʼul naabʼal li chʼaʼajkilal saʼ linyuʼam, abʼan moko najuntaqʼeetamank ta rikʼin li sahil chʼoolejil li naxkʼe we kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Jun loqʼlaj maatan xkʼebʼal chiʼubʼej li Yos saʼ linyuʼam ut naq xwoksi chixjunil linhoonal re kʼanjelak chiru saʼ numenaq 70 chihabʼ. Nintzʼaama re li Jehobʼa naq tixtenqʼa ebʼ li saaj re naq teʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru, xbʼaan naq chʼolchʼo chiwu naq kaʼajwiʼ chi joʼkan teʼruuq xyalbʼal xsahil li xyuʼam.