Kʼam aawe rikʼinebʼ li ánjel

1, 2. a) Saʼ kʼaru li naʼlebʼ moko juntaqʼeeto ta rikʼinebʼ li ánjel? b) Saʼ kʼaru li naʼlebʼ juntaqʼeeto rikʼinebʼ li ánjel?

JOʼ XTENAMIT li Jehobʼa wanko saʼ jun li junkabʼal bʼarwiʼ naqaloqʼoni ru. Saʼ xyanq li xjunkabʼal wankebʼ li hermaan ut ebʼ li ánjel (Dan. 7:​9, 10). Naq naqakʼoxla rix ebʼ li ánjel maare nachalk saʼ qachʼool naq jalano chiruhebʼ, joʼ eetalil xeʼyobʼtesiik naq toj maajiʼ nayobʼtesiik li winq (Job 38:​4, 7). Ebʼ li ánjel moko juntaqʼeetebʼ ta qikʼin. Aʼanebʼ saantebʼ saʼ chixjunil xbʼaan naq tzʼaqalebʼ re ru li xyuʼam (Luc. 9:26).

² Usta joʼkan, wank li naʼlebʼ bʼarwiʼ juntaqʼeeto rikʼinebʼ li ánjel. Joʼ eetalil, wank qakʼabʼaʼ ut qanaʼlebʼ, naru naqayal qaqʼe chi xkʼambʼal qe rikʼin xnaʼlebʼ li Jehobʼa, laaʼo yaal qe kʼaru tqabʼaanu rikʼin li qayuʼam ut nokookʼanjelak chiru li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ naʼajmank chiqu xloqʼoninkil ru li Jehobʼa chi anchal qachʼool (1 Ped. 1:12).

3. Kʼaru naru naqatzol rikʼinebʼ li ánjel li tiikebʼ xchʼool?

³ Xbʼaan naq juntaqʼeeto bʼayaq rikʼinebʼ li ánjel, ebʼ li xʼeetalil naru tixwaklesi qachʼool ut tixkʼut chiqu naabʼal li chaabʼil naʼlebʼ. Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼinebʼ naq nekeʼxkubʼsi ribʼ, naq nekeʼxkʼutbʼesi li xrahom chirixebʼ li kristiʼaan, naq nekeʼkuyuk ut naq nekeʼkʼanjelak chi kaw re naq saqaq ru li chʼuut.

EBʼ LI ÁNJEL NEKEʼXKUBʼSI RIBʼ

4. a) Chanru nekeʼxkʼutbʼesi ebʼ li ánjel naq nekeʼxkubʼsi ribʼ? b) Kʼaʼut nekeʼxkubʼsi ribʼ ebʼ li ánjel? (Salmo 89:8).

⁴ Ebʼ li ánjel nekeʼxkubʼsi ribʼ. Usta jwal kawebʼ ribʼ ut wankebʼ xnaʼlebʼ, nekeʼxpaabʼ xtaql li Jehobʼa (Sal. 103:20). Inkʼaʼ nekeʼxnima ribʼ xbʼaan li xkʼanjel ut li xmetzʼew, nekeʼsahoʼk bʼan saʼ xchʼool chi xbʼaanunkil li rajom li Jehobʼa usta moko nawbʼilebʼ ta ru (Gén. 32:​24, 29; 2 Rey. 19:35).a Ebʼ li ánjel inkʼaʼ nekeʼxkʼulubʼa naq teʼkʼeheʼq xloqʼal. Kʼaʼut naq nekeʼxkubʼsi ribʼ? Xbʼaan naq nekeʼxra ut nekeʼroxloqʼi li Jehobʼa (yaabʼasi Salmo 89:8).

5. Chanru jun li ánjel kixkʼutbʼesi li kubʼsink ibʼ naq kixqʼus laj Juan? (Chaawil li jalam u).

⁵ Qatzolaq jun li eetalil bʼarwiʼ nakʼutunk naq ebʼ li ánjel nekeʼxkubʼsi ribʼ. Chiru li chihabʼ 96, jun li ánjel li inkʼaʼ nanawmank li xkʼabʼaʼ kixkʼut chiru laj Juan jun li moy u (Apoc. 1:1). Chanru kinaʼlebʼak laj Juan naq kiril li xnimal ru moy u aʼin? Kixwiqʼibʼ ribʼ chiru li ánjel re xloqʼoninkil ru. Abʼan li ánjel kixram chiru xbʼaanunkil ut kixye re: «Kʼaru yookat? Maabʼaanu aʼin! Laaʼin yal moosin joʼ laaʼat ut ebʼ laawechpaabʼanel [ . . . ]. Li Yos taaloqʼoni ru!» (Apoc. 19:10). Kʼajoʼ naq kixkubʼsi ribʼ li ánjel! Inkʼaʼ kiraj naq tnimaaq ru ut tkʼeheʼq xloqʼal, kixkʼe bʼan xloqʼal li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ kirekʼa naq jwal nim xwankil chiru laj Juan. Usta naabʼal chihabʼ rokik chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut jwal kaw ribʼ, kixkubʼsi ribʼ ut kixye re laj Juan: «Yal moosin joʼ laaʼat». Naq kixqʼus laj Juan, li cheek chik, moko xchʼila ta. Kiraatina bʼan saʼ tuulanil. Kixkʼe reetal naq laj Juan kinaʼlebʼak chi kamaʼin xbʼaan naq sachso xchʼool xbʼaan li moy u li kiril.

6. Chanru tqakʼutbʼesi li kubʼsink ibʼ joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel?

⁶ Chanru tqakʼutbʼesi li kubʼsink ibʼ joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel? Joʼebʼ li ánjel, naqaj kʼanjelak chi kaw saʼ xkʼanjel li Jehobʼa abʼan inkʼaʼ tqakʼoxla naq jwal seebʼ li qakʼaʼuxl chiruhebʼ li junchʼol (1 Cor. 4:7). Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ naqakʼoxla naq jwal nim qawankil chiruhebʼ li junchʼol xbʼaan naq naabʼal chihabʼ qokik chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa malaj xbʼaan li qakʼanjel saʼ li xmolam. Wi wank naabʼal li qakʼanjel saʼ li xmolam li Jehobʼa tento naq tqakubʼsi qibʼ (Luc. 9:48). Joʼebʼ li ánjel naqaj kʼanjelak choʼq rehebʼ li junchʼol ut inkʼaʼ naqaj naq teʼxkʼoxla naq nim qawankil chiruhebʼ.

7. Chanru naqakʼutbʼesi li kubʼsink ibʼ naq nokooqʼusuk?

⁷ Joʼkan ajwiʼ, maare tento tqakʼe xnaʼlebʼ junaq li qas qiitzʼin malaj li qalal qakʼajol abʼan tento naq tqakubʼsi qibʼ. Wank sut maare aajel ru naq chi maakʼaʼ qaxiw tqakʼe xnaʼlebʼ junaq. Abʼan joʼ li ánjel li kixqʼus saʼ tuulanil laj Juan, naru tqakʼe xnaʼlebʼ junaq li qas qiitzʼin abʼan inkʼaʼ tqatochʼ xchʼool. Wi tqoksi li Santil Hu re kʼehok naʼlebʼ, aajel ru naq tqabʼaanu rikʼin rahok ut oxloqʼink. Chi joʼkan tqakʼutbʼesi naq inkʼaʼ naqanimobʼresi qibʼ chiruhebʼ li junchʼol (Col. 4:6).

EBʼ LI ÁNJEL NEKEʼXRA LI QAS QIITZʼIN

8. a) Joʼ naxye Lucas 15:​10, chanru nekeʼxkʼutbʼesi ebʼ li ánjel naq nekeʼxra ebʼ li qas qiitzʼin? b) Chanru nekeʼokenk ebʼ li ánjel saʼ li puktesink? (Chaawil li jalam u).

⁸ Ebʼ li ánjel nekeʼxra ebʼ li qas qiitzʼin ut nekeʼxkʼe xchʼool chirixebʼ. Nekeʼsahoʼk saʼ xchʼool naq junaq laj maak naxyotʼ xchʼool, naq junaq li hermaan nasutqʼiik saʼ li chʼuut, naq junaq li qas qiitzʼin naxnaw ru li Jehobʼa ut naxjal xyuʼam re kʼanjelak chiru (yaabʼasi Lucas 15:10). Ebʼ li ánjel nekeʼtzʼaqonk ajwiʼ saʼ li puktesink (Apoc. 14:6). Usta inkʼaʼ nekeʼrulaʼani li qas qiitzʼin, nokooʼeʼxbʼeresi re naq tqataw junaq li qas qiitzʼin li naraj xnawbʼal ru li Jehobʼa. Abʼan saʼ xkʼabʼaʼ naq li Jehobʼa naroksi jalan chik li naʼlebʼ re qatenqʼankil saʼ li puktesink joʼ li xsantil musiqʼej, moko tooruuq ta xyeebʼal joqʼe tzʼaqal kiroksi ebʼ li ánjel re qatenqʼankil chi xtawbʼal junaq li qas qiitzʼin (Hech. 16:​6, 7). Abʼan li Jehobʼa naroksi ebʼ li ánjel. Joʼkan naq, naq naqakʼe chi naweʼk li chaabʼil esil chʼolchʼo chiqu naq teʼwanq aran re qatenqʼankil. (Chaawil li kaaxukuut «Xeʼsumeek li xtij»).b

9. Chanru tqakʼutbʼesi li qarahom chirixebʼ li qas qiitzʼin joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel?

⁹ Chanru tqakʼutbʼesi li qarahom chirixebʼ li qas qiitzʼin joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel? Joʼ ebʼ li ánjel, naru nasahoʼk saʼ qachʼool naq nayeemank resil naq junaq nasutqʼiik saʼ xtenamit li Jehobʼa. Qakʼulubʼaq chi anchal qachʼool li qahermaan ut qayeehaq re naq jwal raaro qabʼaan (Luc. 15:​4-7; 2 Cor. 2:​6-8). Naru ajwiʼ naqakʼam qe rikʼinebʼ li ánjel naq naqayal qaqʼe chi xkʼebʼal chi naweʼk li yaal (Ecl. 11:6). Ebʼ li ánjel nokooʼextenqʼa saʼ li puktesink ut laaʼo ajwiʼ naru naqasikʼ chanru xtenqʼankilebʼ li hermaan saʼ li puktesink. Joʼ eetalil, naru nokooʼelk saʼ li puktesink rikʼin junaq li tojeʼ xtikibʼ puktesink malaj jun li hermaan li ak cheek chik malaj wank xyajel.

10. Kʼaru naxkʼut chiqu li kixkʼul li xSara?

¹⁰ Ut wi inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil naabʼal saʼ xkʼanjel li Jehobʼa joʼ naqaj? Usta joʼkan, tooruuq xsikʼbʼal jalan chik li naʼlebʼ re naq tookʼanjelaq rochbʼeenebʼ li ánjel saʼ li puktesink. Qilaq li kixkʼul li xSara, jun li hermaan li wank India.c Naq junmay chihabʼ rokik joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, kiyajerk ut inkʼaʼ chik naxkuy xaqliik joʼkan naq kirahoʼk saʼ xchʼool. Abʼan, saʼ xkʼabʼaʼ naq xtenqʼaak xbʼaanebʼ li hermaan ut naq rajlal naxyaabʼasi li Santil Hu, timil timil kisahoʼk wiʼ chik saʼ xchʼool. Kixjal chanru napuktesink. Xbʼaan naq moko naru ta chunlaak re naq tixtzʼiibʼa li esilhu, kaʼajwiʼ napuktesink saʼ selular. Joʼkan naq kiʼok xbʼoqbʼalebʼ li kristiʼaan li narulaʼanihebʼ junxil ut aʼanebʼ xeʼxnumsi li xnumril xselular jalanebʼ chik li nekeʼraj xtzolbʼal li Santil Hu. Ut xbʼaan aʼin, chiru wiibʼ oxibʼ po li xSara naxkʼe xtzolbʼal 70 chi qas qiitzʼin. Moko naru ta xkʼebʼal xtzolbʼal chixjunilebʼ, joʼkan naq xpatzʼ xtenqʼ rehebʼ li hermaan re li chʼuut. Naabʼalebʼ li qas qiitzʼin xeʼok chi wulak saʼ li chʼutam. Chʼolchʼo naq ebʼ li ánjel nekeʼsahoʼk saʼ xchʼool kʼanjelak rochbʼeenebʼ li hermaan li nekeʼxkʼe xchʼool saʼ li puktesink joʼ li xSara.

EBʼ LI ÁNJEL NEKEʼXKʼUTBʼESI LI XKUYUM

11. Chanru nekeʼxkʼe jun chaabʼil eetalil chirix li kuyum ebʼ li ánjel li tiikebʼ xchʼool?

¹¹ Ebʼ li ánjel li tiikebʼ xchʼool jwal wankebʼ xkuyum. Ak naabʼal chihabʼ rokikebʼ chi rilbʼal li rahilal ut li maaʼusilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ. Xeʼril chanru laj Tza ut naabʼalebʼ li ánjel li xeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa xeʼxqʼet ribʼ chiru (Gén. 3:1; 6:​1, 2; Jud. 6). Li Santil Hu naʼaatinak chirix jun li ánjel li kipleetik rikʼin jun li maaʼus aj musiqʼej (Dan. 10:13). Joʼkan ajwiʼ, chiru naabʼal chihabʼ ebʼ li ánjel nekeʼril naq yal wiibʼ oxibʼ li qas qiitzʼin nekeʼxsikʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Usta joʼkan, tiikebʼ xchʼool ut inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa chi anchalebʼ xchʼool. Nekeʼxnaw naq li Jehobʼa trisi chixjunil li maaʼusilal li wank saʼ Ruuchichʼochʼ saʼ xhoonalil.

12. Kʼaru tooxtenqʼa re naq wanq qakuyum?

¹² Chanru tqakʼutbʼesi li kuyuk joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel? Maare qilom naabʼal li maaʼusilal malaj nokooʼeʼxrahobʼtesi, abʼan joʼebʼ li ánjel chʼolchʼo chiqu naq saʼ xhoonalil li Jehobʼa trisi chixjunil li maaʼusilal. Joʼebʼ li ánjel li tiikebʼ xchʼool «miqakanabʼ xbʼaanunkil li us» (Gál. 6:9). Li Jehobʼa naxyeechiʼi naq tooxtenqʼa re naq twanq qakuyum (1 Cor. 10:13). Naru naq tqatzʼaama chiru li xsantil musiqʼej re naq sahaq qachʼool ut twanq qakuyum (Gál. 5:22; Col. 1:11). Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil wi xikʼ nakateʼril? Kʼojobʼ aachʼool rikʼin li Jehobʼa ut matxuwak. Aʼan junelik tatxtenqʼa ut tixkʼe xkawilal laachʼool (Heb. 13:6).

EBʼ LI ÁNJEL NEKEʼTENQʼANK RE NAQ SAQAQ RU LI CHʼUUT

13. Kʼaru li kʼanjel nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel saʼ li qakutan? (Mateo 13:​47-49).

¹³ Saʼebʼ li qakutan, li Jehobʼa kixkʼe rehebʼ li ánjel jun li kʼanjel li qʼaxal oxloqʼ (yaabʼasi Mateo 13:​47-49). Saʼ xkʼabʼaʼ li puktesink, chi miyon li qas qiitzʼin nekeʼxnaw ru li Jehobʼa. Wiibʼ oxibʼ rehebʼ nekeʼxyal xqʼe chi xjalbʼal xyuʼam ut jalanebʼ chik inkʼaʼ. Ebʼ li ánjel nekeʼkʼanjelak chi kaw re «risinkil li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ saʼ xyanqebʼ li tiikebʼ xchʼool». Chi joʼkan nekeʼtenqʼank ebʼ li ánjel re naq saqaq ru li chʼuut. Abʼan aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq maakʼaʼaq chik chʼaʼajkilal saʼ li chʼuut ut naq junaq li inkʼaʼ chik nawulak saʼ li chʼuut inkʼaʼ chik truuq sutqʼiik. Chʼolchʼo chiqu naq ebʼ li ánjel nekeʼkʼanjelak chi kaw re naq saqaq ru li chʼuut.

14, 15. Chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼinebʼ li ánjel naq nekeʼkʼanjelak chi kaw re naq saqaq ru li chʼuut? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁴ Chanru tootenqʼanq re naq saqaq ru li chʼuut joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel? Naq naqayal qaqʼe re naq saqaq ru li qayuʼam ut li qapaabʼal. Chiqajunqal tento naq tqakol li qachʼool, joʼkan naq, kaʼajwiʼ tqasikʼ choʼq qamiiw li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ ut tqatzʼeqtaana yalaq kʼaru li naʼlebʼ li tixbʼaanu naq inkʼaʼ chik toowanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa, rikʼin xbʼaanunkil aʼin naqabʼaanu naq saqaq ru li chʼuut (Sal. 101:3). Joʼkan ajwiʼ, naru tqatenqʼahebʼ li hermaan re naq tiikaqebʼ xchʼool chiru li Jehobʼa. Joʼ eetalil, kʼaru tqabʼaanu wi naqanaw naq jun li hermaan kimaakobʼk chiru li Jehobʼa? Xbʼaan naq naqara li hermaan tento tqaye re naq t-aatinaq rikʼinebʼ li cheekel winq. Wi inkʼaʼ naxbʼaanu, laaʼo tento tooʼaatinaq rikʼinebʼ li cheekel winq ut tqaye rehebʼ li maak li kixbʼaanu li hermaan. Naqaj naq li hermaan li xkehoʼk saʼ xpaabʼal tkʼeheʼq re li tenqʼ li naʼajmank chiru (Sant. 5:​14, 15).

¹⁵ Ra xyeebʼal, abʼan wankebʼ li xeʼxbʼaanu jun li nimla maak ut aajel ru naq teʼisiiq saʼ li chʼuut. Naq nakʼulmank aʼin, inkʼaʼ chik naqajunaji qibʼ rikʼinebʼ (1 Cor. 5:​9-13).d Aʼin natenqʼank re naq saqaq ru li chʼuut. Joʼkan ajwiʼ, naq inkʼaʼ chik naqajunaji qibʼ rikʼinebʼ li xeʼisiik saʼ li chʼuut naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ. Naʼlebʼak chi joʼkaʼin, maare tixbʼaanu naq li kimaakobʼk tixjal xnaʼlebʼ. Wi tixyotʼ xchʼool tsahoʼq saʼ xchʼool li Jehobʼa, ebʼ li ánjel ut laaʼo ajwiʼ (Luc. 15:7).

16. Kʼaru taabʼaanu re naq taakʼam aawe rikʼinebʼ li ánjel?

¹⁶ Jun loqʼlaj maatan rilbʼal chixjunil li nekeʼxbʼaanu ebʼ li ánjel ut kʼanjelak rochbʼeenebʼ. Qakʼamaq qe rikʼinebʼ li ánjel naq nekeʼxkubʼsi ribʼ, naq nekeʼxkʼutbʼesi li xrahom chirixebʼ li kristiʼaan, naq wankebʼ xkuyum ut naq nekeʼkʼanjelak chi kaw re naq saqaq ru li chʼuut. Wi naqakʼam qe rikʼinebʼ li ánjel, tooruuq wank saʼ li xjunkabʼal li Jehobʼa chi junelik.