Ebʼ li naʼlebʼ choʼq re Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel
2-8 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | MATEO 26
«Xjalanil ut xjuntaqʼeetil li Paswa ut li xnimankil li xkamik li Jesus»
(Mateo 26:17-20, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, [SBG]) Saʼ li xbʼeen kutan nawaʼeʼk wiʼ li wa inkʼaʼ yuubʼil, ebʼ li xtzolom keʼjilok chi xkʼatq li Jesus ut keʼxye re: —Bʼar taawaj tookawunq re naq taatzeka li Paswa? 18 Ut aʼan kixye: —Ayuqex saʼ li tenamit, saʼ rochoch li winq aʼan, ut teeye re: «Linhonal nachʼ chik wank; saʼ laawochoch tinninqʼehi li Paswa wochbʼeenebʼ lintzolom, chan laj Tzolonel», chaʼqex re. 19 Ebʼ li xtzolom keʼxbʼaanu li keʼtaqlaak wiʼ xbʼaan li Jesus, ut keʼxkʼuubʼ li Paswa. 20 Naq kiʼewuuk, kikʼojlaak li Jesus saʼ meex rochbʼeenebʼ li Kabʼlaju.
nwtsty ebʼ li jalam u ut ebʼ li bʼideo
Xnimankil li Paswa
Ebʼ li tzakahemq aʼin aajel ru saʼ li waʼak re li Paswa: 1) li pombʼil karneer (maajun xbʼaqel ttoqmanq raj), 2) li kaxlanwa li maakʼaʼ xbʼanol ut 3) li kʼahil ichaj (Ex 12:5, 8; Nu 9:11). Joʼ naxye chaq li Misná, li kʼahil ichaj aʼan tana li lechuga, li achicoria, li escarola, li berro malaj li nayeemank re ruuchre li kaqkoj. Aʼin kixjultika tana chiruhebʼ laj Israel naq keʼwank choʼq moos saʼ li tenamit Egipto. Li Jesus kiroksi li kaxlanwa li maakʼaʼ xbʼanol choʼq reetalil li xtibʼel li maakʼaʼ xmaak (Mt 26:26). Ut li Apostol Pablo kixjuntaqʼeeta li Jesus rikʼin jun li karneer naq kixkʼabʼaʼi «li qakarneer re li Paswa» (1Co 5:7, SBG). Saʼ li xbʼeen siʼeent chihabʼ keʼxnumsi chaq ajwiʼ 4) li bʼiin saʼ li waʼak aʼin. Li Jesus kiroksi li bʼiin choʼq reetalil li xkikʼel, li tixhoy raj choʼq mayej (Mt 26:27, 28).
(Mateo 26:26, SBG) Ut naq yookebʼ chi waʼak, li Jesus kixchap li wa, kiyoxink saʼ xbʼeen, kixjachi, kixkʼe rehebʼ li xtzolom ut kixye: —Kʼulumaq, waʼomaq; aʼan aʼin lintzʼejwal.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 26:26
aʼan aʼin: Li aatin saʼ Griego estín (rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin: «aʼan») arin naru najalmank choʼq «aʼan aʼin, reetalil, naxkʼutbʼesi». Aʼin keʼxtaw ru ebʼ li Apostol saʼ li kutan aʼan, xbʼaan naq yookebʼ chaq chi rilbʼal li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin: li xtibʼel li Jesus li maakʼaʼ xmaak ut li kaxlanwa li maakʼaʼ xbʼanol li okebʼ re chi xwaʼbʼal. Joʼkan naq, li kaxlanwa moko aʼan ta tzʼaqal li xtibʼel li Jesus. Us xnawbʼal naq aʼin ajwiʼ li aatin saʼ Griego li naʼoksimank saʼ Mateo 12:7 ut naq saʼ naabʼal li Santil Hu najalmank ru joʼ «naraj xyeebʼal».
(Mateo 26:27, 28, SBG) Chirix chik aʼan kixchap jun li ukʼlebʼ-sekʼ, kiyoxink, kixkʼe rehebʼ ut kixye: —Ukʼumaq chejunilex li xsaʼ li sekʼ aʼin. 28 Xbʼaan naq aʼan aʼin linkikʼel re li Sumwank, hoybʼil saʼ xkʼabʼaʼ chixjunilebʼ re xkuybʼal xsachbʼal li xmaakebʼ.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 26:28
linkikʼel re li Sumwank: Li akʼ sumwank, rikʼin li Jehobʼa ut ebʼ li yulbʼilebʼ ru, kikʼemank xwankil saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesus (Heb 8:10). Li aatin li kiroksi li Jesus saʼ li hoonal aʼin aʼan ajwiʼ li kiroksi laj Moises naq kiʼokenk chirixebʼ re xkʼebʼal xwankil li xsumwank li Chaqʼrabʼ rikʼinebʼ laj Israel saʼ li tzuul Sinai (Ex 24:8; Heb 9:19-21). Li xkikʼel ebʼ li wakax ut ebʼ li chibʼaat kixkʼe xwankil li xsumwank li Yos ut li tenamit Israel. Joʼkan ajwiʼ, li xkikʼel li Jesus kixkʼe xwankil li akʼ sumwank li tixbʼaanu raj li Jehobʼa rikʼinebʼ laj Israel li yulbʼilebʼ ru ut li t-oq raj chi kʼanjelak saʼ li Pentecostes re li chihabʼ 33 (Heb 9:14, 15).
Qasikʼaq li tertokil pek
(Mateo 26:17, SBG) Saʼ li xbʼeen kutan nawaʼeʼk wiʼ li wa inkʼaʼ yuubʼil, ebʼ li xtzolom keʼjilok chi xkʼatq li Jesus ut keʼxye re: —Bʼar taawaj tookawunq re naq taatzeka li Paswa?
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 26:17
Saʼ li xbʼeen kutan nawaʼeʼk wiʼ li wa inkʼaʼ yuubʼil: Li ninqʼe chirix li Wa inkʼaʼ Yuubʼil natiklaak chaq saʼ li 15 re Nisan ut nawank chiru wuqubʼ kutan. Li Paswa nabʼaanumank chaq naq jun kutan maajiʼ nawulak li ninqʼe aʼin, saʼ li 14 re Nisan (chaawil sgd, tasal 19). Abʼanan, saʼ xkʼabʼaʼ naq ebʼ li wiibʼ chi ninqʼe aʼin laqʼlo li xkutankilebʼ, saʼ xkutankil li Jesus wank sut nakʼabʼaʼiik ebʼ li waqxaqibʼ chi kutan (joʼ ajwiʼ li 14 re Nisan) «li ninqʼe nawaʼeʼk wiʼ li wa inkʼaʼ yuubʼil» (Lu 22:1, SBG). Saʼ li raqal aʼin, li aatin «Saʼ li xbʼeen kutan re» naru najalmank joʼ «Saʼ li kutan naq toj maajiʼ». Saʼ Juan 1:15, 30, li aatin saʼ Griego choʼq re «xbʼeen» [prótos] najalmank ru «toj maajiʼ» saʼ jun li aatin joʼ aʼin: «ak wank [prótos] chaq chiwu». Joʼkan bʼiʼ, wi naqil li aatin saʼ Griego joʼ kitzʼiibʼamank chaq saʼ xtiklajik ut li xbʼaanuhomebʼ laj Judiiy, naru nayeemank naq ebʼ li tzolom keʼxbʼaanu li patzʼom aʼin re li Jesus saʼ li 13 re Nisan. Saʼ li kutan aʼin, ebʼ li xtzolom keʼxkʼubʼ chixjunil choʼq re li Paswa, li keʼxnima «naq kiʼewuuk», saʼ xtiklajik li 14 re Nisan (Mr 14:16, 17, SBG).
(Mateo 26:39, SBG) Kijilok chik kachʼin ut kitʼaneʼk chi hupu, yo chi tijok: “At inYuwaʼ, wi truuq, chinumeʼq li sekʼ aʼin saʼ inbʼeen; abʼan moko joʼ ta li nawaj laaʼin, joʼaq bʼan li nakawaj laaʼat”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 26:39
chinumeʼq li sekʼ aʼin saʼ inbʼeen: Saʼ li Santil Hu, wank sut naʼoksimank li aatin sekʼ choʼq reetalil li rajom li Yos malaj li kʼanjel li naxkʼe li Yos saʼ xbʼeen junaq li poyanam. Chʼolchʼo naq li Jesus jwal yook chaq xkʼaʼuxl naq li Yos tkanaaq saʼ xutaan xbʼaan naq teʼxkamsi saʼ xkʼabʼaʼ naq yook chi maajewank ut xqʼetbʼal ribʼ chiru li awabʼej. Joʼkan naq, kixtzʼaama re, naq tnumeʼq li «sekʼ» aʼin.
9-15 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | MATEO 27, 28
«Ayuqex ut kʼehomaqebʼ choʼq intzolom: kʼaʼut, bʼar ut chanru?»
(Mateo 28:18, SBG) Kijilok li Jesus chi xkʼatqebʼ, kiraatinahebʼ ut kixye: —Kʼeebʼil we chixjunil li wankilal, joʼ saʼ choxa joʼ ajwiʼ saʼ ruuchichʼochʼ.
w04-S 1/7 perel 8 raqal 4
Ayuqex ut kʼehomaqebʼ choʼq intzolom
4 Li Jesus wank xwankil saʼ xbʼeen li xchʼuut, ut ak kikʼeheʼk xwankil saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos chalen chaq li chihabʼ 1914, saʼ li chihabʼ kixaqabʼaak wiʼ (Colosenses 1:13; Apocalipsis 11:15). Saʼ li xwankil joʼ Arkanjel naxjolomi chi miyon ebʼ li anjel li wankebʼ saʼ choxa (1 Tesalonicenses 4:16; 1 Pedro 3:22; Apocalipsis 19:14-16). Kikʼeheʼk xwankil xbʼaan li Xyuwaʼ re xsachbʼal «chixjunil li wankilal, taqlank ut awabʼejilal» li naxqʼet ribʼ chiru li chaabʼil naʼlebʼ (1 Corintios 15:24-26, SBG; Efesios 1:20-23). Li Kriist moko kaʼaj tawiʼ kʼebʼil xwankil saʼ xbʼeen li yoʼyokebʼ, xbʼaan naq aʼan «aj raqol aatin saʼ xbʼeenebʼ li yoʼyookebʼ ut [joʼ ajwiʼ] kamenaqebʼ» ut li Yos kixkʼe xwankil re xwaklesinkil wiʼ chik ebʼ li kamenaq (Hechos 10:42, SBG; Juan 5:26-28). Chʼolchʼo naq, li kʼanjel aʼin li nachalk rikʼin li kʼebʼil re li wankil aʼin tento naq wanq xwankil chiqu. Joʼkan naq, oxloqʼ chiqu ut naqapaabʼ chi anchal qachʼool li xtaqlahom li Kriist re naq tooxik ut tqakʼe ebʼ li poyanam choʼq xtzolom.
(Mateo 28:19, Traducción del Nuevo Mundo) Ayuqex, ut kʼehomaqebʼ choʼq intzolom ebʼ li poyanam re chixjunil ebʼ li tenamit. Teekubʼsihebʼ xhaʼ saʼ xkʼabʼaʼ li Yuwaʼbʼej ut li Kʼajolbʼej ut li santil musiqʼej,
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 28:19
kʼehomaqebʼ choʼq intzolom: Li aatin saʼ Griego matheteúo naraj xyeebʼal «kʼutuk choʼq re xkʼebʼal choʼq tzolom» (chaawil ajwiʼ chanru naʼoksimank aʼin saʼ Mt 13:52, SBG, bʼarwiʼ li aatin aʼin najalmank ru joʼ «xʼok choʼq xtzolom»). Ebʼ li aatin subʼeʼk saʼ haʼ ut kʼutuk naxkʼut kʼaru naraj xyeebʼal xyuʼaminkil li taqlahom re xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Jesus.
ebʼ li poyanam re chixjunil ebʼ li tenamit: Wi najalmank ru joʼ chanru tzʼiibʼanbʼil, kaʼajwiʼ tyeemanq raj «chixjunil ebʼ li tenamit», abʼan li raqal aʼin naxkʼut naq li aatin aʼin yook chi aatinak chirixebʼ li poyanam re chixjunil ebʼ li tenamit. Saʼ Griego, li aatin teekubʼsihebʼ xhaʼ ak wank saʼ xyanq li aatin aʼanebʼ li naʼaatinak chirixebʼ li winq, aʼin naʼoksimank chirixebʼ li poyanam, maawaʼ chirix ebʼ li tenamit, saʼ Griego moko naxye ta chirix ani yook chi aatinak. Li taqlahom aʼin re xtzolbʼal «ebʼ li poyanam re chixjunil ebʼ li tenamit» akʼ chaq. Li Santil Hu naxkʼut naq, maajiʼ ajwiʼ naxtikibʼ chaq li xkʼanjel li Jesus, ebʼ li maawaʼebʼ aj Judiiy naru nekeʼxik saʼ li tenamit Israel chi xloqʼoninkil li Jehobʼa rochbʼenebʼ laj Israel (1Re 8:41-43). Abʼanan, rikʼin li aatin aʼin, li Jesus kixtaqla ebʼ li xtzolom naq teʼpuktesinq rikʼinebʼ li inkʼaʼ yoʼlajenaqebʼ joʼ aj Judiiy, chi joʼkan kixkʼutbʼesi naq saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ twulaq li kʼanjel re xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Jesus (Mt 10:1, 5-7; Ap 7:9).
(Mateo 28:20, SBG) kʼutumaq chiruhebʼ xpaabʼankil chixjunil li xexintaqla wiʼ. Chenawaq naq laaʼin wanqin eerikʼin chixjunil li kutan toj saʼ rosoʼjik li ruuchichʼochʼ.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 28:20
kʼutumaq chiruhebʼ: Li aatin saʼ Griego li najalmank joʼ «kʼutuk» naraj ajwiʼ xyeebʼal naq nakʼehok naʼlebʼ, nachʼolobʼank, naxkʼut naq yaal li naxye ut naxkʼe ebʼ li eetalil (chaawil li xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 3:1 ut 4:23 saʼ mwbr18.01). Xtzolbʼalebʼ li junchʼol chi xpaabʼankil chixjunil li xtaqlahom li Jesus inkʼaʼ nabʼaanumank saʼ junpaat, tento yooqo xbʼaanunkil aʼin, chisaʼ naʼokenk xkʼutbʼal chiruhebʼ li xkʼutum li Jesus, xyuʼaminkil ut xtenqʼankilebʼ chi xkʼambʼal rehebʼ rikʼin (Jn 13:17; Ef 4:21; 1Pe 2:21).
Qasikʼaq li tertokil pek
(Mateo 27:51, SBG) Akaʼ li xtʼikrul li rochoch li Yos kiqʼicheʼk saʼ xyi chalen taqeʼq toj taqʼa. Kiʼeekʼank li chʼochʼ ut ebʼ li xninqal pek keʼitʼjeʼk.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 27:51
xtʼikrul: Li kembʼil chʼinaʼusil tʼikr aʼin naxjach li Santil naʼaj rikʼin li Qʼaxal saant. Joʼ naxye li xbʼaanuhomebʼ laj Judiiy, naxbʼis 18 meetr (60 pies) xteram, 9 meetr (30 pies) xnimal ru ut 7,4 centimetros (2,9 pulgadas) xpimal ru. Naq xqʼicheʼk li tikʼr saʼ wiibʼ jachal, li Jehobʼa kixkʼutbʼesi li xjosqʼil saʼ xbʼeenebʼ li keʼkamsink re li Ralal ut, joʼkan ajwiʼ, kixkʼutbʼesi naq chalen saʼ li hoonal aʼan naruhank chik ok saʼ choxa (Heb 10:19, 20).
li rochoch li Yos: Arin, li aatin saʼ Griego naós yook chi aatinak chirix li xnimal ru naʼajej li wank saʼ li rochochʼ li Yos, bʼarwiʼ wank li Santil naʼaj ut li Qʼaxal saant.
(Mateo 28:7, SBG) Ayuqex saʼ junpaat chi xyeebʼal rehebʼ li xtzolom: «Xwakliik chi yoʼyo saʼ xyanqebʼ li kamenaq, ut kʼamolbʼe cheru toj Galilea; aran toxeeril ru». Chekʼe reetal, ak xinye eere.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mt 28:7
xyeebʼal rehebʼ li xtzolom: [...] Xwakliik chi yoʼyo: Ebʼ li ixq aʼin moko kaʼaj tawiʼ aʼanebʼ xbʼeenwa keʼxkʼul li esil naq li Jesus kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, keʼyeeheʼk ajwiʼ rehebʼ naq teʼxkʼe resil rehebʼ li junchʼol chik chi tzolom (Mt 28:2, 5, 7). Saʼ li xbʼaanuhomebʼ laj Judiiy li moko wank ta saʼ li Santil Hu, ebʼ li ixq moko wankebʼ ta xkʼulubʼ chi aatinak saʼ jun li raqlebʼaal aatin. Abʼan, li xʼanjel li Jehobʼa kiroxloqʼihebʼ naq kixkʼe rehebʼ li chʼinaʼusil kʼanjel aʼin.
16-22 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | MARCOS 1, 2
«Kuybʼil sachbʼil chik laamaak»
(Marcos 2:3-5, SBG) Jun li sik kikʼameʼk chaq rikʼin xbʼaanebʼ kaahibʼ chi winq, 4 abʼan inkʼaʼ keʼruuk roksinkil wan wiʼ li Jesus xbʼaan li kʼiila tenamit; joʼkan naq keʼxte li xbʼeen li kabʼl, keʼxyiibʼ jun li okebʼaal ut aran keʼxkubʼsi li chʼina chʼaat yokyo wiʼ li sik. 5 Naq li Jesus kiril li xpaabʼaalebʼ, kixye re li sik: —At walal, kuybʼil sachbʼil chik laamaak.
jy-S perel 67 raqal 3-5
«Kuybʼil sachbʼil chik laamaak»
Naq li Jesus yook chaq chi puktesink, keʼwulak kaahibʼ chi winq rikʼin jun li winq sik li yokyo saʼ li xchʼaat re naq tkʼirtasiiq xbʼaan li Jesus. Abʼan li ochoch nujenaq xsaʼ ut inkʼaʼ chik keʼruuk xkʼambʼal bʼarwiʼ wank li Jesus (Marcos 2:4). Kʼajoʼ tana keʼrahoʼk saʼ xchʼoolebʼ! Abʼan, toj xeʼxsikʼ kʼaru teʼxbʼaanu. Keʼtaqeʼk saʼ xbʼeen li ochoch, keʼxhop ut keʼxkubʼsi li chʼaat bʼarwiʼ yokyo li sik.
Ma kipoʼk li Jesus naq keʼxbʼaanu aʼin? Inkʼaʼ, moko joʼkan ta. Kʼajoʼ naq kiʼekʼasiik xchʼool naq kiril li xpaabʼal ebʼ li winq aʼin, joʼkan naq naxye re li winq sik: «Kuybʼil sachbʼil chik laamaak» (Mateo 9:2, SBG). Abʼan, ma naru li Jesus xkuybʼal ebʼ li maak? Ebʼ laj tzʼiibʼ ut ebʼ laj Pariseey nekeʼxye naq inkʼaʼ ut nekeʼxkʼoxla: «Kʼaʼut naq naʼaatinak chi joʼkan? Yo chi xmajewankil li Yos. Ani truuq chi kuyuk sachok maak? Ma inkʼaʼ tabʼiʼ kaʼajwiʼ li Yos?» (Marcos 2:7, SBG).
Naq kixkʼe reetal li yookebʼ xkʼoxlankil, li Jesus kixye rehebʼ: “Kʼaʼut naq nekekʼoxla aʼan saʼ leechʼool? Bʼar wank li inkʼaʼ chʼaʼaj xyeebʼal re li sik: «Kuybʼil sachbʼil chik laamaak», malaj: «Waklin, xok laachʼina chʼaat ut bʼeen»?” (Marcos 2:8, 9, SBG). Chʼolchʼo tzʼaqal, li Jesus naru xkuybʼal li xmaak li winq saʼ xkʼabʼaʼ li tixbʼaanu naq tixqʼaxtesi li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ.
(Marcos 2:6-12, SBG) Wankebʼ aj tzʼiibʼ chunchuukebʼ aran, yookebʼ chi xkʼoxlankil saʼ xchʼoolebʼ: 7 “Kʼaʼut naq naʼaatinak chi joʼkan? Yo chi xmajewankil li Yos. Ani truuq chi kuyuk sachok maak? Ma inkʼaʼ tabʼiʼ kaʼajwiʼ li Yos?”. 8 Saʼ junpaat kixnaw li Jesus saʼ xchʼool naq joʼkan yookebʼ chi xkʼoxlankil xjunesebʼ, ut kixye rehebʼ: —Kʼaʼut naq nekekʼoxla aʼan saʼ leechʼool? 9 Bʼar wank li inkʼaʼ chʼaʼaj xyeebʼal re li sik: «Kuybʼil sachbʼil chik laamaak», malaj: «Waklin, xok laachʼina chʼaat ut bʼeen»? 10 Abʼanan re teenaw naq li Kʼajolbʼej wank xwankil saʼ ruuchichʼochʼ re kuyuk sachok maak -kixye re li sik: 11 Aawe ninye, waklin, xok laachʼina chʼaat ut ayu saʼ laawochoch. 12 Ak taawakliiq chi junpaat li sik, kixxok li xchʼina chʼaat ut kiʼelk aran chiru chixjunil li tenamit: qʼaxal sachsookebʼ xchʼool keʼkanaak chixjunilebʼ ut keʼxnima ru li Yos: “Maajun wa qilom aʼin”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 2:9
Bʼar wank li inkʼaʼ chʼaʼaj xyeebʼal: Yalaq ani truuq raj xyeebʼal naq wank xwankil re xkuybʼal xsachbʼal ebʼ li maak xbʼaan naq maaʼani naxkʼoxla naq truuq xkʼutbʼesinkil naq tixbʼaanu aʼin. Abʼan re xyeebʼal Waklin [...] ut bʼeen aajel ru junaq li sachbʼachʼoolej li tixkʼutbʼesi naq li Jesus wank xwankil re xkuybʼal ebʼ li maak. Li naxye saʼ Isaias 33:24 naxkʼut naq ebʼ li yajel nachalk saʼ xkʼabʼaʼ li maak.
Qasikʼaq li tertokil pek
(Marcos 1:11, SBG) Ut kichalk chaq jun xyaabʼ kuxej saʼ choxa, kixye: “Laaʼat li walal raarookat inbʼaan; aawikʼin nasahoʼk inchʼool”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 1:11
kichalk chaq jun xyaabʼ kuxej saʼ choxa: Aʼin li xbʼeen sut li natawmank saʼ xyanq li oxibʼ sut li wank saʼebʼ li Chaabʼil Esil bʼarwiʼ li Jehobʼa kiʼaatinak rikʼinebʼ li poyanam.
Laaʼat li walal: Naq toj maajiʼ nachalk saʼ li Ruuchichʼochʼ, li Jesus aʼan chaq li Ralal li Yos (Jn 3:16). Naq kiyoʼlaak joʼ winq, li Jesus kikanaak joʼ jun «ralal li Yos» joʼ kiwank chaq laj Adan naq toj maajiʼ namaakobʼk (Lu 1:35; 3:38, SBG). Abʼanan, naru naqakʼoxla naq, rikʼin ebʼ li aatin aʼin, li Yos moko kaʼaj tawiʼ kixye ani li Jesus. Naq kixye li aatin aʼin ut kixkʼe li xsantil musiqʼej saʼ xbʼeen li Jesus, li Yos yook chaq xkʼutbʼal naq li winq aʼin, li Jesus, kikʼulubʼaak joʼ li Ralal saʼ musiqʼej, kiyoʼlaak wiʼ chik ut anaqwan naroybʼeni naq tsutqʼiiq wiʼ chik saʼ choxa re naq twanq choʼq Awabʼej ut choʼq Xyuwaʼil aj Tij (chaawil ajwiʼ Jn 3:3-6; 6:51; Lu 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3).
aawikʼin nasahoʼk inchʼool: Malaj «jwal sa inchʼool aawikʼin; nakaasahobʼresi inchʼool». Aʼin ajwiʼ li aatin naʼoksimank saʼ Mateo 12:18, li raqal aʼin isinbʼil saʼ Isaias 42:1 bʼarwiʼ naʼaatinak chirix li Sikʼbʼil Ru malaj li Kriist. Naq li Yos kixkʼe li xsantil musiqʼej saʼ xbʼeen li Jesus ut naq kixye li aatin aʼin, kixkʼutbʼesi chi tzʼaqal naq li Ralal aʼan li Sikʼbʼil Ru li kiyeemank chaq.
(Marcos 2:27, 28, SBG) Ut kixye rehebʼ: —Li sábado xaqabʼanbʼil choʼq re li winq ut inkʼaʼ li winq choʼq re li sábado. 28 Joʼkan naq li Kʼajolbʼej wank xwankil ajwiʼ saʼ xbʼeen li sábado.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 2:28
wank xwankil [...] saʼ xbʼeen li sábado: Li Jesus kixkʼabʼaʼi ribʼ chi joʼkaʼin (Mt 12:8; Lu 6:5), re xkʼutbʼesinkil naq naru roksinkil li Sabado re xbʼaanunkil li kʼanjel li kikʼeheʼk re xbʼaan li Xyuwaʼ li wank saʼ choxa (chaawil ajwiʼ Jn 5:19; 10:37, 38). Li Jesus kixbʼaanu wiibʼ oxibʼ rehebʼ li xnimal ru sachbʼachʼoolej saʼ li kutan Sabado, saʼ xyanq aʼin wankebʼ li kʼirtasink (Lu 13:10-13; Jn 5:5-9; 9:1-14). Chi joʼkan kixkʼutbʼesi li tixbʼaanu naq t-awabʼejinq, saʼ li hoonal aʼin sa chik toowanq chanchanaq li Sabado li xaqabʼanbʼil re hilank (Heb 10:1).
23-29 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | MARCOS 3, 4
«Li Jesus kixbʼan jun li winq saʼ Sabado»
(Marcos 3:1, 2, SBG) Li Jesus kiʼok wiʼ chik saʼ li chʼutlebʼaal kabʼl. Wank aran jun li winq chaqi jun li ruqʼ. 2 Ut yookebʼ chi xkʼeebʼal reetal ma tixkʼirtasi tana saʼ li sábado re naq teʼruuq xjitbʼal.
jy-S perel 78 raqal 1, 2
Kʼaru naruhank xbʼaanunkil saʼ li Sabado?
Ak Sabado wiʼ chik, ut li Jesus naxik saʼ li chʼutlebʼaal kabʼl, maare saʼ Galilea. Aran naxtaw jun li winq li inkʼaʼ naru rekʼasinkil li xnim uqʼ (Lucas 6:6). Ebʼ laj tzʼiibʼ ut ebʼ laj Pariseey inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ xkʼebʼal reetal li yook xbʼaanunkil li Jesus. Kʼaʼut? Nakʼutunk kʼaru tzʼaqal nekeʼraj naq nekeʼxpatzʼ re li Jesus: «Ma us kʼirtasink saʼ li sábado?» (Mateo 12:10, SBG).
Ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼebʼ li xpaabʼal ebʼ laj Judiiy nekeʼxye naq kaʼajwiʼ teʼruuq xkʼirtasinkil junaq li poyanam saʼ li Sabado wi ak kamk re, joʼkan naq inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ naq teʼxbʼaanu junjunq li naʼlebʼ joʼ xkʼebʼal wiʼ chik saʼ xnaʼaj junaq li bʼaqel malaj xlanbʼal li xbʼachʼeʼk. Chʼolchʼo tzʼaqal naq ebʼ laj Judiiy aʼin maakʼaʼ bʼayaq nekeʼraj re li xrahilal li winq aʼin, yookebʼ bʼan xsikʼbʼal chanru teʼxjit li Jesus.
(Marcos 3:3, 4, SBG) Li Jesus kixye re li winq chaqi li ruqʼ: —Xaqlin ut kʼe aawibʼ arin saʼ yiibʼej. 4 Ut kixpatzʼ rehebʼ: —Kʼaru us xbʼaanunkil saʼ sábado, ma li usilal malaj li inkʼaʼ us, xkolbʼal xyuʼam junaq malaj ut xkamsinkil? Aʼut ebʼ aʼan chʼanchʼo keʼkanaak.
jy-S perel 78 raqal 3
Kʼaru naruhank xbʼaanunkil saʼ li Sabado?
Abʼanan, naxnaw naq maaʼusebʼ xchʼool. Li Jesus naxnaw naq xeʼxjal li xkʼaʼuxl xbʼaan naq naxqʼax wiʼ chik ru li nekeʼxbʼaanu ut moko yookebʼ ta xyuʼaminkil li naxye li Santil Hu chirix li kʼanjelak saʼ li Sabado (Exodo 20:8-10). Joʼkan ajwiʼ, moko aʼin ta li xbʼeen sut naq keʼxwechʼ rix chi maakʼaʼ xyaalal saʼ xkʼabʼaʼ li xchaabʼil bʼaanuhom. Chirix chik aʼan, li Jesus naxbʼaanu jun li naʼlebʼ li naxkʼam chaq li chʼaʼajkilal saʼ xyanqebʼ. Naxye re li winq: «Xaqlin ut kʼe aawibʼ arin saʼ yiibʼej» (Marcos 3:3, SBG).
(Marcos 3:5, SBG) Tojaʼ naq kirilebʼ saʼ xsutam saʼ josqʼil, chi ra saʼ xchʼool xbʼaan xkawilebʼ xjolom, ut kixye re li winq: —Yeʼ laawuqʼ. Aʼan kixyeʼ li ruqʼ ut kikʼiraak.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 3:5
saʼ josqʼil, chi ra saʼ xchʼool: Kaʼajwiʼ laj Marcos naxchʼolobʼ chanru xnaʼlebʼak li Jesus saʼ li hoonal aʼin naq kiril naq ebʼ laj kʼamol bʼe saʼebʼ li paabʼal kaw xchʼoolebʼ (Mt 12:13; Lu 6:10). Maare laj Pedro, jun li winq li natoqʼobʼank ajwiʼ u, kixye re laj Marcos aʼin (chaawil li bʼideo Li naʼlebʼ chirix li hu Marcos).
Qasikʼaq li tertokil pek
(Marcos 3:29, SBG) abʼan li taamajewanq re li Santil Musiqʼej, maajoqʼe taakuymanq taasachmanq xmaak, taariiqani bʼan li xmaak chi junelik”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 3:29
taamajewanq re li Santil Musiqʼej: Li maajewank aʼan yoobʼank aatin, xyeebʼal li tikʼtiʼ malaj xhobʼal li Yos malaj chixjunil li nachalk rikʼin li Yos. Li santil musiqʼej nachalk rikʼin li Yos, joʼkan naq wi yal tqaqʼet qibʼ chiru li santil musiqʼej malaj tqaye naq junaq li naʼlebʼ maawaʼ xbʼaanuhom, rikʼin aʼin yooko xmaajewankil li Yos. Joʼ naqil saʼ Mateo 12:24, 28 ut Marcos 3:22, ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼebʼ li xpaabʼal ebʼ laj Judiiy keʼril chanru kikʼanjelak li xsantil musiqʼej li Yos naq keʼril li xsachbʼachʼoolej li Jesus ut, usta joʼkan, keʼxye naq aʼin chalenaq rikʼin laj Tza.
taariiqani [...] li xmaak chi junelik: Arin naʼaatinak tana chirix junaq li poyanam li yal naraj maakobʼk ut aʼin naxkʼam chaq li chʼaʼajkilal li maajunwa naruhank risinkil. Maakʼaʼ junaq li mayej li truuq xsachbʼal ebʼ li maak aʼin (chaawil li xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok chirix li aatin taamajewanq re li Santil Musiqʼej re li raqal ajwiʼ aʼin).
(Marcos 4:26-29, SBG) Kixye ajwiʼ rehebʼ: “Joʼkaʼin li xnimajwal awabʼejihom li Yos: kamaʼ jun li winq kixhir li iyaj saʼ chʼochʼ. 27 Taawarq malaj taawakliiq, chi qʼeq malaj chi kutan, li iyaj nayoʼlaak, nakʼiik, chi moko aʼan naxnaw chan ta wiʼ ru. 28 Li chʼochʼ naʼuuchink xjunes ribʼ; xbʼenwa naqʼunqʼutk, chirix aʼan natzʼutujink, moqon naʼuuchink chi naabʼal. 29 Ut naq ak xqʼanoʼk li ru, chi junpaat naqʼolmank xbʼaan naq xwulak xqʼehil li qʼolok”.
w14-S 15/12 perel 12, 13 raqal 6-8
Ma naqataw ru xyaalalil?
6 Kʼaru naqatzol saʼ li jaljookil aatin aʼin? Li xbʼeen, naqatzol naq moko wank ta saʼ quqʼ naq tkʼiiq saʼ xpaabʼal junaq li poyanam li yook xtzolbʼal li Santil Hu. Xkubʼsinkil qawankil tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqamin ru chi xsubʼal ribʼ saʼ haʼ. Naqakʼe qaqʼe chi xtenqʼankil, abʼan chʼolchʼo chiqu naq aʼan yaal re ma tixqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Yos. Tento naq saʼ xchʼool t-alaaq xbʼaanunkil aʼin xbʼaan naq naxra li Yos; xkʼulubʼ li Yos aʼin (Sal. 51:12; 54:6; 110:3).
7 Li xkabʼ, xtawbʼal ru li naxkʼut chiqu li jaljookil aatin aʼin nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool wi saʼ xtiklajik inkʼaʼ naqil rusilal li qakʼanjel. Tento naq wanq qakuyum (Sant. 5:7, 8). Wi ak xqakʼe qachʼool chi xtenqʼankil li qatzolom abʼan li iyaj inkʼaʼ naxkʼe li ru, aʼin inkʼaʼ naraj xyeebʼal naq inkʼaʼ naqanaw kʼutuk. Li Jehobʼa kaʼajwiʼ naxkanabʼ naq li riyajil li yaal tkʼiiq saʼ xchʼoolebʼ li nekeʼxkubʼsi xwankil ut nekeʼraj xjalbʼal xnaʼlebʼ (Mat. 13:23). Joʼkan naq, inkʼaʼ raj tqakʼoxla naq chaabʼil yook chi elk li qakʼanjel saʼ xkʼabʼaʼ naq yooko rilbʼal rusilal. Li Jehobʼa maajunwa tixkʼoxla naq chaabʼil yook chi elk li qakʼanjel naq nokoopuktesink wi li poyanam tixkʼulubʼa li esil, naril bʼan naq naqakʼe qachʼool ut inkʼaʼ naqakanabʼ kʼanjelak chiru (taayaabʼasi Lucas 10:17-20 ut 1 Corintios 3:8).
8 Li rox, moko junelik ta naqil chanru najalaak xyuʼam junaq li poyanam. Jun li eetalil, jun li junsumal li yook chaq xtzolbʼal li Santil Hu rikʼin jun hermaan li taqlanbʼil chi puktesink saʼ jalan chik tenamit keʼxye re, naq nekeʼraj wank joʼ aj puktesinel li toj maajiʼ nekeʼsubʼeʼk saʼ haʼ. Aʼan kixjultika chiruhebʼ naq tento teʼxkanabʼ mayibʼk wi nekeʼraj wank joʼ aj puktesinel. Abʼan kisachk xchʼool rabʼinkil naq keʼxye re, naq ak wiibʼ oxibʼ po chik xnumik chalen naq keʼxkanabʼ mayibʼk. Kʼaru kiʼekʼasink rehebʼ? Naq xeʼxtzol naq li Jehobʼa xikʼ naril li kaʼpakʼal u ut truuq rilbʼal wi yookebʼ chi mayibʼk, keʼxkʼoxla kʼaru teʼxbʼaanu: ma teʼmayibʼq chiru li hermaan malaj teʼxkanabʼ chi junajwa li yiibʼ ru aj naʼlebʼ aʼin. Li rahom li keʼok rekʼankil chirix li Jehobʼa, kiʼekʼasink rehebʼ chi xbʼaanunkil li us. Usta li hermaan inkʼaʼ kixkʼe reetal, keʼok chi kʼiik saʼebʼ li xpaabʼal.
QAYUʼAM JOʼ AJ PAABʼANEL
(Marcos 4:9, SBG) Tojaʼ naq kixye: “Ani wank xxik re abʼink, chiʼabʼinq”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 4:9
Ani wank xxik re abʼink, chiʼabʼinq: Naq toj maajiʼ naxkʼe li eetalil chirix laj awinel, li Jesus kixye: «Abʼihomaq» (Mr 4:3, SBG). Ut kixraq rikʼin li aatin aʼin re xkʼutbʼal naq aajel ru naq ebʼ li xtzolom teʼxkʼe xchʼool chi rabʼinkil li naʼlebʼ li naxkʼe. Tooruuq xtawbʼal ebʼ li aatin joʼ aʼin saʼ Mt 11:15; 13:9, 43; Mr 4:23; Lu 8:8; 14:35; Ap 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.
30 RE ABRIL TOJ 6 RE MAYO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | MARCOS 5, 6
«Li Jesus naru xwaklesinkil chi yoʼyo ebʼ li qakomon ut ebʼ li qamiiw»
(Marcos 5:38, SBG) Naq keʼwulak saʼ rochoch li xbʼeenil li chʼutlebʼaal kabʼl, li Jesus kiril li poqoqij ibʼ: wan teʼyaabʼaq ut wan kʼajoʼ naq teʼtzʼuyinq.
(Marcos 5:39-41, SBG) Kiʼok ut kixye rehebʼ: —Kʼaʼ naq yookex chi xpoqoqinkil eeribʼ ut chi yaabʼak? Li chʼina ixqaʼal moko kamenaq ta, yal yo chi wark. 40 Ut ebʼ aʼan keʼok chi xseʼenkil li Jesus; abʼan aʼan kirisihebʼ chixjunil; kaʼaj chik li xnaʼ xyuwaʼ li chʼina ixqaʼal, joʼ ajwiʼ ebʼ li rochbʼeen kixkʼamebʼ chirix, ut kiʼok bʼarwiʼ wank li chʼina ixqaʼal. 41 Kixchap chi ruqʼ ut kixye re: —Talitá, kum. Chi jalbʼil ru naraj naxye: “At ixqaʼal, aawe ninye, waklin”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 5:39
moko kamenaq ta, yal yo chi wark: Li Santil Hu naxjuntaqʼeeta li kamk rikʼin li wark (Sl 13:3; Jn 11:11-14; Hch 7:60; 1Co 7:39; 15:51; 1Te 4:13). Li Jesus ok raj re xwaklesinkil wiʼ chik chi yoʼyo li chʼina ixqaʼal, joʼkan naq maare kiroksi ebʼ li aatin aʼin re xkʼutbʼesinkil naq, joʼ chanru naʼajsimank junaq li poyanam li kamenaq chi wark, naruhank ajwiʼ xwaklesinkil junaq li poyanam li ak xkamk. Li wankil re xwaklesinkil li chʼina ixqaʼal kichalk rikʼin li Jehobʼa, «li nakʼehok xyuʼamebʼ li kamenaq ut naxyoobʼtesihebʼ li kʼaʼaq re ru toj maakʼaʼ» (Ro 4:17, SBG).
(Marcos 5:42, SBG) Tikto kiwakliik li ixqaʼal ut kiʼok chi bʼeek, xbʼaan naq kabʼlaju chihabʼ wank re. Kʼajoʼ naq kilajeʼsachk xchʼool li tenamit.
jy-S perel 118 raqal 6
Jun li chʼina ixqaʼal nawank wiʼ chik xyuʼam
Wank sut, li Jesus kixye rehebʼ li poyanam li kixkʼirtasihebʼ naq maaʼani aj e teʼxseeraqʼi li kixbʼaanu re xtenqʼankilebʼ, ut joʼkan ajwiʼ kixye rehebʼ li xnaʼ xyuwaʼ li chʼina ixqaʼal. Abʼanan, li esil kiwulak «saʼ chixjunil li naʼajej aʼan» (Mateo 9:26, SBG). Naq junaq li poyanam naril chanru nawaklesiik wiʼ chik li xkomon malaj li ramiiw, peʼyaal naq traj xseeraqʼinkil? Joʼ naxye ebʼ li hu chirix li chaabʼil esil, aʼin li xkabʼ sut naq li Jesus kiwaklesink wiʼ chik chi yoʼyo.
Qasikʼaq li tertokil pek
(Marcos 5:19, 20, SBG) Abʼan li Jesus inkʼaʼ kiraj, kixye bʼan re: —Ayu saʼ laawochoch rikʼinebʼ laakomon ut ye resil rehebʼ joʼnimal li xbʼaanu aawe li Qaawaʼ ut chanru naq xruxtaana aawu. 20 Ut aʼan koho ut kixtikibʼ xpuktesinkil resil saʼebʼ li Lajeebʼ chi Tenamit chixjunil li kiʼuxk re xbʼaan li Jesus; ut chixjunilebʼ nalajeʼsachk xchʼool xbʼaan.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 5:19
ye resil rehebʼ: Usta li Jesus naxye rehebʼ li poyanam naq maaʼani aj e teʼxseeraqʼi li xsachbʼachʼoolej (Mr 1:44; 3:12; 7:36), abʼan kixye re li winq aʼin naq tixseeraqʼi rehebʼ li xkomon li kikʼulmank. Maare li Jesus kixye aʼin xbʼaan naq ebʼ li poyanam keʼxye re, naq t-elq saʼ li naʼaj aʼin ut inkʼaʼ chik truuq chi puktesink aran. Joʼkan ajwiʼ, maakʼaʼaq raj chik xwankil li aatin li teʼxye chirixebʼ li aaq li xeʼkamk.
(Marcos 6:11, SBG) ut bʼarwiʼ inkʼaʼ texkʼuleʼq chi moko texʼabʼiiq, naq texʼelq aran, chechiqʼaq li pojtzʼ wank cheroq re xchʼolobʼankil li xmaakebʼ.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Mr 6:11
chechiqʼaq li pojtzʼ wank cheroq: Xbʼaanunkil aʼin naraj xyeebʼal naq ebʼ li xtzolom li Jesus moko aʼanebʼ ta wankebʼ re, naq ebʼ li poyanam inkʼaʼ nekeʼraj abʼink ut nekeʼxkanabʼ naq li Yos traqoq aatin saʼ xbʼeenebʼ. Saʼ Mateo 10:14 ut Lucas 9:5 naqataw ebʼ li aatin joʼ aʼin. Laj Marcos ut laj Lucas nekeʼxkʼe ajwiʼ li aatin aʼin re xchʼolobʼankil li xmaakebʼ. Laj Pablo ut laj Bernabe keʼxbʼaanu aʼin saʼ li tenamit Antioquia re Pisidia (Hch 13:51). Saʼ Corinto, laj Pablo kixye aʼin naq kixchiqʼ li raqʼ: «Leekikʼel chinaq saʼ eebʼeen. Laaʼin maakʼaʼ inmaak» (Hch 18:6, SBG). Maare ebʼ li xtzolom li Jesus nekeʼxnaw chirix li bʼaanuhom aʼin. Naq okebʼ re saʼ li xtenamitebʼ, ebʼ laj Judiiy li nekeʼxpaabʼ li Yos li keʼwank chaq saʼ jun li tenamit li maawaʼebʼ aj Judiiy kexchiqʼ li pojtzʼ chiruhebʼ li xxaabʼ xbʼaan naq nekeʼril joʼ jun tzʼajnil tenamit. Abʼanan, rikʼin li aatin aʼin, li Jesus kiraj xkʼutbʼal jalan chik li naʼlebʼ.