Ebʼ li naʼlebʼ choʼq re Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel
1-7 RE MARZO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 7, 8
«Li naqatzol chirix li xmuhebʼaal ebʼ laj Israel»
it-1 523 raqal 7
Chʼuut
«Ebʼ laj kʼamol» bʼe re Israel nekeʼwank joʼ ruuchil li tenamit (Esd 10:14, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, [SBG]). «Li xjolomil li [...] junjunq chi teep» keʼmayejak chiru li Yos naq keʼxxaqabʼ li loqʼlaj naʼajej (Nú 7:1-11, SBG). Ebʼ laj tij, ebʼ laj Leví, ut «ebʼ li xjolomilebʼ li tenamit» keʼwank ajwiʼ joʼ ruuchil naq keʼxkʼulubʼa «li sumwank» saʼ xkutankil laj Nehemías (Ne 9:38-10:27, SBG). Naq wankebʼ laj Israel saʼ li chaqichʼochʼ 250 rehebʼ li xjolomilebʼ laj Israel li «jwal nawnookebʼ ru saʼ li komonil ut ninqebʼ xwankil», keʼxchʼutubʼ ribʼ rikʼin laj Coré, laj Datán, laj Abiram ut laj On re xqʼetbʼal ribʼ chiru laj Moisés ut la Aarón (Nú 16:1-3, SBG). Laj Moisés kixbʼaanu li kixye li Jehobʼa naq kixsikʼ 70 ebʼ li cheekel winq re naq teʼxtenqʼa «chi rilbʼal li tenamit», xbʼaan naq chʼaʼaj choʼq re xbʼaanunkil xjunes (Nú 11:16, 17, SBG, 24, 25). Saʼ Levítico 4:15, SBG, naʼaatinak chirix «ebʼ li xcheekelal li komonil»; li wankebʼ joʼ ruuchil li tenamit, aʼanebʼ tana li cheekel winq re Israel, laj kʼamolbʼe, laj raqol aatin ut laj tzʼiibʼ (Nú 1:4, 16; Jos 23:2; 24:1).
it-2 874 raqal 1
Rubén
Saʼ xmuhebʼaal laj Israel, li xteep laj Rubén wank saʼ xjayal rokebʼl iqʼ re li loqʼlaj naʼajej ut chixkʼatq wank li xteep laj Simeón ut laj Gad. Naq li tenamit naxchap xbʼe, li oxibʼ chi teep li naxjolomi laj Rubén nekeʼxtaqe laj Judá, laj Isacar ut laj Zabulón (Nú 2:10-16; 10:14-20). Joʼkaʼin ajwiʼ keʼxtus ribʼ naq keʼmayejak saʼ xkutankil naq xeʼxxaqabʼ li loqʼlaj naʼajej (Nú 7:1, 2, 10-47).
w04 1/8 25 raqal 1
Li xqatzol saʼ li hu Números
8:25, 26. Re naq ebʼ laj Leví us teʼxbʼaanu li xkʼanjel ut re xkʼoxlankil li ak xikenaqebʼ xchihabʼ, ebʼ li cheek inkʼaʼ chik nekeʼkʼanjelak. Abʼan, nekeʼruuk chi xtenqʼankilebʼ laj Leví. Usta saʼ li qakutan maaʼani naxkanabʼ xpuktesinkil li chaabʼil esilal saʼ xkʼabʼaʼ li xchihabʼ, naqataw jun chaqʼal ru naʼlebʼ saʼ li chaqʼrabʼ aʼin. Wi jun li qechpaabʼanel cheek chik ut inkʼaʼ chik naru xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil re, naru naxbʼaanu li wank saʼ ruqʼ.
Li tertokil pek
it-2 717 raqal 3
Xbʼeen alalbʼej
Saʼ xkʼabʼaʼ naq ebʼ li xbʼeen ralal xkʼajol laj Israel aʼanebʼ teʼjolominq re li rochoch, aʼanebʼ ajwiʼ teʼkanaaq joʼ ruuchil li tenamit. Li Jehobʼa kixkʼabʼaʼi li tenamit Israel «li xbʼeen walal», saʼ xkʼabʼaʼ li sumwank li kixbʼaanu rikʼin laj Abrahán (Éx 4:22, SBG). Saʼ xkʼabʼaʼ naq kixkolebʼ li xbʼeen alalbʼej, li Jehobʼa kixsantobʼresi «chixjunil li xbʼeen ralalebʼ laj Israel, joʼ winq joʼ xul» (Éx 13:2, SBG). Joʼkan naq chixjunilebʼ li xbʼeen alalbʼej qʼaxtesinbʼilebʼ chiru li Yos.
it-2 939 raqal 2
Santilal
Usta chixjunil li tenamit Israel saant, abʼan junjunq rehebʼ nekeʼilmank joʼ saant. Ebʼ laj tij, xbʼeen xbʼeen li xyuwaʼil aj tij, wankebʼ choʼq ruuchil li tenamit chiru li Yos ut nekeʼkʼanjelak saʼ li loqʼlaj naʼajej. Naq nekeʼxbʼaanu aʼin, nekeʼilmank joʼ saant ut re naq teʼruuq xbʼaanunkil li xkʼanjel tento naq junelik saantaqebʼ chiru li Yos (Le 21; 2Cr 29:34). Saantebʼ ajwiʼ ebʼ li propeet ut ebʼ li keʼtzʼiibʼank re li Santil Hu (2Pe 1:21). Li apóstol Pedro kixye rehebʼ li ixq li keʼxpaabʼ chaq li Yos junxil, «santil ixq» (1Pe 3:5, SBG). Ilbʼilebʼ joʼ saant ebʼ laj puubʼ xbʼaan naq nekeʼyalok chaq saʼ xkʼabʼaʼ li Jehobʼa (Nú 21:14; 1Sa 21:5, 6). Chixjunilebʼ li xbʼeen alalbʼej saantebʼ chiru li Jehobʼa xbʼaan naq kixkolebʼ chiru li kamk naq keʼxnima li Paswa saʼ Egipto; rehebʼ chik li Jehobʼa (Nú 3:12, 13; 8:17). Joʼkan naq, ebʼ li xbʼeen alalbʼej tento teʼtojeʼq rix saʼ li loqʼlaj naʼajej (Éx 13:1, 2; Nú 18:15, 16; Lu 2:22, 23). Jun li winq malaj ixq li t-oq joʼ aj nazareo, saantaq joʼ najtil tixbʼaanu li xkʼanjel. Saʼ li qʼehil aʼan sikʼbʼil ru re xbʼaanunkil junaq li kʼanjel chiru li Jehobʼa. Tento tixbʼaanu li yeebʼil chaq saʼ li chaqʼrabʼ chirix re naq inkʼaʼ tixmux ribʼ. Wi tixkʼul aʼin, tento naq tmayejaq chiru li Jehobʼa re naq saantaq wiʼ chik. Naq naxmux ribʼ, nasachmank chixjunil li kutan li ak kiwank joʼ nazareo; tento naq tixtikibʼ wiʼ chik (Nú 6:1-12).
8-14 RE MARZO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 9, 10
«Chanru naxbʼeresi li Jehobʼa li xtenamit?»
it-1 403 raqal 6
Muhebʼaal
Sachbʼachʼoolej rilbʼal chanru kʼubʼkʼukebʼ laj Israel naq nekeʼxjal xnaʼaj li muhebʼaal, (laj Moisés naxkʼe resil 40 chi muhebʼaal saʼ Números 33). Naq li choql nakanaak saʼ xbʼeen li loqʼlaj naʼajej aran nekeʼkanaak ebʼ laj Israel, naq li choql naʼelk, ebʼ laj Israel nekeʼxchap xbʼe. «Li Qaawaʼ nayehok joʼqʼe ebʼ laj Israel teʼelq saʼ li xnaʼajebʼ, ut Aʼan ajwiʼ nayehok naq teʼhilanq» (Nú 9:15-23, SBG). Nekeʼroksi wiibʼ li trompeet re plaat re naq li tenamit teʼxnaw kʼaru naxye li Jehobʼa (Nú 10:2, 5, 6). Naq wank xyanqil naq naʼekʼank li trompeet, nekeʼxnaw naq tento teʼxchap xbʼe. Aʼin kikʼulmank xbʼeen sut «saʼ li junmay xbʼe li xkabʼ po, re li xkabʼ chihabʼ [1512 T.M.N.C.1]». Chiʼubʼej kiʼelk li xkaaxil li sumwank, keʼelk li xteep laj Judá, laj Isacar ut laj Zabulón, laj Judá naxjolomi li teep aʼin. Chirixebʼ nekeʼelk laj Guersón ut laj Merarí li nekeʼxkʼam li kʼanjelobʼaal re li loqʼlaj naʼajej li yeebʼil rehebʼ. Moqon, li oxibʼ chi teep re laj Rubén, laj Simeón ut laj Gad, laj Rubén naxjolomi li teep aʼin. Moqon nekeʼelk laj Qohat rikʼin li kʼaʼaq re ru re li Santil naʼajej, ut chirix aʼin nekeʼelk li oxibʼ chi teep re laj Efraín, laj Manasés ut laj Benjamín, ut laj Efraín nakʼamok bʼe chiruhebʼ. Tojaʼ naq toj chirix nekeʼxik li oxibʼ chi teep re laj Dan, laj Aser ut laj Neftalí, laj Dan nakʼamok bʼe chiruhebʼ. Joʼkan naq chiru ut chirix kikʼemank li teep li jwal kʼihebʼ ut kawebʼ ribʼ (Nú 10:11-28).
Ma naqanaw chanru nokooxbʼeresi li Yos?
Chanru tqakʼutbʼesi naq naqabʼanyoxi naq li Yos nokooxbʼeresi? Li apóstol Pablo kixye: «Chexʼabʼinq chiruhebʼ laj kʼamol eebʼe [...]. Chepaabʼaqebʼ» (Heb. 13:17, SBG). Wank sut chʼaʼaj xbʼaanunkil aʼin. Qilaq jun li eetalil, kʼoxla naq wankat saʼ xkutankil laj Moisés, ut chiru naabʼal kutan ak yookat xtaqenkil li choql saʼ li chaqichʼochʼ. Chi maakʼaʼ saʼ aachʼool naxaqliik. Tojaʼ naq nakaaye: «Jarubʼ kutan twanq arin? Jun kutan? Jun xamaan? Naabʼal po?». Tojaʼ naq nakaakʼoxla ma us raj naq taawisi chixjunil li kʼaru aawe. Joʼkan naq nakaawisi kaʼajwiʼ li aajel ru. Abʼanan nanumeʼk li kutan ut nakattitzʼ chi xpoqlenkil li kʼaru aawe, joʼkan naq nakaawisi chixjunil. Abʼan naq nakatraqeʼk xbʼaanunkil, nawakliik li choql ut tento taaxok wiʼ chik chixjunil! Nakatchʼaʼajkoʼk tana, abʼan tento tatxik saʼ junpaat joʼebʼ li junchʼol (Núm. 9:17-22).
Chanru nokoonaʼlebʼak naq li Yos naxye qe kʼaru tqabʼaanu? Ma naqapaabʼ saʼ junpaat malaj naqabʼaanu joʼ kʼaynaqo? Ma yooko xbʼaanunkil li yeebʼil qe chirix li kʼehok tzolom, puktesink rikʼin li jalanebʼ xtenamit, loqʼonink joʼ junkabʼal, li qabʼaanuhom saʼ li nimla chʼutam ut tenqʼank rikʼinebʼ li chʼuut li naʼulaʼanink bʼanlebʼaal? Naq naqapaabʼ li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe qe, naqakʼutbʼesi naq naqabʼanyoxi naq li Yos nokooxbʼeresi. Joʼkan naq, naq naqasikʼ xbʼaanunkil jun li nimla naʼlebʼ saʼ li qayuʼam moko naqakʼojobʼ ta qachʼool rikʼin li qanawom, naqasikʼ bʼan xtenqʼ li Jehobʼa ut li xmolam. Joʼ jun li chʼinaʼal naxsikʼ li xnaʼ xyuwaʼ naq nachalk jun li kawil habʼ, joʼkan ajwiʼ laaʼo naqasikʼ li xtenamit li Yos naq nachalk jun li chʼaʼajkilal.
Li tertokil pek
it-1 226 raqal 4
Chʼuut
Wank xwankil ebʼ li chʼutam. Li Jehobʼa kixkʼutbʼesi naq wank xwankil li chʼutam choʼq re li xtenamit naq kixtaqla xnimankil li Paswa re xkawresinkilebʼ xpaabʼal. Wi jun li winq inkʼaʼ naxninqʼehi li Paswa yal saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ naraj, tento naq tkamsiiq xbʼaan naq moko muxbʼil ta ru chi moko yook ta chi bʼihajik (Nú 9:9-14). Naq li awabʼej Ezequías kixbʼoqebʼ li wankebʼ Judá ut Israel re naq teʼxninqʼehi li Paswa aran Jerusalén, kixye rehebʼ: «Ex ralal xkʼajolex laj Israel, sutqʼinqex wiʼ chik rikʼin li Qaawaʼ, [...] meejipi eeribʼ joʼ keʼxbʼaanu leenaʼ leeyuwaʼ; qʼaxtesihomaq bʼan eeribʼ chiru li Qaawaʼ ut kimqex saʼ li xLoqʼlaj Muhebʼaal li santobʼresinbʼil xbʼaan chi junajwa. Kʼanjelanqex chiru li Qaawaʼ leeYos, ut taanajtoʼq eerikʼin li xnimal xjosqʼil [...] li Qaawaʼ leeYos aʼan chaabʼil xchʼool ut aj uxtaan: inkʼaʼ chik texxtzʼeq chirix xchʼool wi texsutqʼiiq rikʼin» (2Cr 30:6-9, SBG). Wi yal inkʼaʼ naraj xnimankil li Paswa, yook xqʼetbʼal ribʼ chiru li Jehobʼa. Usta ebʼ laj paabʼanel inkʼaʼ nekeʼxninqʼehi li Paswa, laj Pablo kixwaklesihebʼ xchʼool re naq inkʼaʼ teʼxkol rix ebʼ li chʼutam naq kixye: «Chiqilaq qibʼ chiqibʼil qibʼ re xkʼeebʼal xkawubʼ qachʼool chi rahok joʼwiʼ chi xbʼaanunkil li chaabʼil kʼanjel. Miqakanabʼ li qachʼutam: wankebʼ kʼaynaqebʼ xbʼaanunkil chi joʼkan. Qawaklesihaq bʼan qachʼool chiqibʼil qibʼ, ut qʼaxal chik anaqwan naq nekeril naq yo chaq chi nachʼok li Kutan» (Heb 10:24, 25, SBG; chaawil CONGREGACIÓN).
15-21 RE MARZO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 11, 12
«Kʼaʼut inkʼaʼ toowechʼinq?»
w01 15/6 17 raqal 20
Misach saʼ qachʼool li teʼxye qe
20 Li xkʼihalil laj paabʼanel moko nekeʼtʼaneʼk ta saʼ li koʼbʼeetak yumbʼeetak. Abʼanan, weent tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tooʼoq chi wechʼink xbʼaan naq moko sahaq ta saʼ xchʼool li Yos qikʼin. Laj Pablo kixye: «Miqayal rix li Qaawaʼ, joʼ wan keʼbʼaanunk saʼ xyanqebʼ aʼan, ut keʼsacheʼk xbʼaanebʼ li kʼantiʼ. Chi moko choowechʼoq, joʼ wan keʼbʼaanunk saʼ xyanqebʼ aʼan, ut keʼsacheʼk xbʼaan laj Sachonel» (1 Corintios 10:9, 10, SBG). Ebʼ laj Israel moko kaʼaj tawiʼ keʼxwechʼ rix laj Moisés ut laj Aarón, keʼxwechʼ rix li Yos ut keʼjosqʼoʼk xbʼaan naq kaʼajwiʼ nekeʼxtzeka li maná li kikʼeheʼk re xbʼaan li Yos (Números 16:41; 21:5). Joqʼe qʼaxal kijosqʼoʼk li Jehobʼa, naq keʼkoʼbʼeetak malaj naq keʼwechʼok? Li Santil Hu naxye naq ebʼ laj wechʼonel keʼkamsiik xbʼaanebʼ li kʼantiʼ (Números 21:6). Rubʼelaj ak keʼkamsiik 14,700 aj wechʼonel (Números 16:49). Joʼkan bʼiʼ, miqayal rix li xkuyum li Jehobʼa rikʼin xwechʼinkil li naxkʼe qe.
w06 15/7 15 raqal 7
Qabʼaanuhaq chixjunil chi maakʼaʼaq wechʼink
7 Saʼ junpaat keʼxjal xnaʼlebʼebʼ laj Israel! Naq keʼelk Egipto ut keʼxnumsi li kaqi Palaw, keʼbʼichank re xbʼanyoxinkil chiru li Jehobʼa (Éxodo 15:1-21). Abʼan, naq keʼxtaw li chʼaʼajkilal saʼ li chaqichʼochʼ ut keʼsebʼesiik xbʼaanebʼ laj Canaán, keʼok chi wechʼok ut inkʼaʼ chik keʼbʼanyoxink. Keʼsach saʼ xchʼool naq li Yos kikolok rehebʼ ut keʼxye naq saʼ xmaak wankebʼ saʼ maajelal. Chi joʼkan keʼxkʼutbʼesi naq moko nekeʼxbʼanyoxi ta li kixkʼe li Jehobʼa rehebʼ. Joʼkan naq, li Jehobʼa kixye: «Joʼ najtil chik tinkuy rabʼinkil xwechʼbʼal wix xbʼaan li komonil aʼin inkʼaʼ usebʼ xnaʼlebʼ?» (Números 14:27, SBG; 21:5).
it-2 855 raqal 2
Pleetik
Wechʼink. Li wechʼink nachʼinank chʼool ut nasachok. Tojeʼ keʼelk Egipto naq ebʼ laj Israel keʼok chi wechʼok xbʼaan naq li Jehobʼa kixkʼe laj Moisés ut laj Aarón chi xbʼeresinkilebʼ (Éx 16:2, 7). Aʼin kixchʼina xchʼool laj Moisés ut kixpatzʼ xkamik (Nú 11:13-15). Li wechʼok naru naxkʼam chaq li kamk. Naq keʼxwechʼ rix laj Moisés, li Jehobʼa kirekʼa naq yookebʼ xwechʼbʼal rix li xwankilal (Nú 14:26-30). Naabʼal keʼkamsiik xbʼaan naq keʼwechʼok.
Li tertokil pek
it-2 288
Maná
Chanru li maná? «Li maná chanchan riyajil li kulantr, ut qʼan xbʼonol chanchan li xqʼol cheʼ» jayjay ru chanchan li seer ut chʼina tʼortʼo. Li xsahil chanchan «li kʼuluj yiibʼanbʼil rikʼin xyaʼal kabʼ» malaj «li wa yiibʼanbʼil rikʼin aseeyt». Naq ak xeʼxkeʼ malaj xeʼxputzʼi, xeʼxwoqxi malaj xeʼxpom (Éx 16:23, 31, SBG; Nú 11:7, 8, SBG).
22-28 RE MARZO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 13, 14
«Li paabʼank naxkʼe xkawil qachʼool»
w06 1/10 17 raqal 5, 6
Li paabʼank ut roxloqʼinkil li Yos naxkʼe xkawil qachʼool
5 Laj Josué ut laj Caleb nekeʼraj ok saʼ li chʼochʼ yeechiʼinbʼil rehebʼ, joʼkan naq keʼxye: «Sa tqaqʼax ruhebʼ. Maaʼani nakolok rehebʼ, aʼut laaʼo wank li Qaawaʼ qikʼin. Mexxiwak bʼiʼ» (Números 14:9, SBG). Ma yal yookebʼ xbʼalaqʼinkil ribʼ? Inkʼaʼ. Aʼanebʼ joʼ ajwiʼ li tenamit ak keʼril chanru li Jehobʼa kixkʼehebʼ chaq saʼ xutaan ebʼ laj Egipto ut li xyosebʼ naq kixtaqla chaq li lajeebʼ chi rahilal saʼ xbʼeenebʼ ut keʼril chanru laj Faraón ut ebʼ laj puubʼ keʼkamk saʼ li Kaqi palaw (Salmo 136:15). Maakʼaʼ xyaalalil naq keʼxuwak ebʼ li lajeebʼ aj chʼuuk joʼ ajwiʼ li keʼpaabʼank rehebʼ. Joʼkan naq li Jehobʼa kixye naq ra kirekʼa: «Joʼ najtil chik tinkuy lintzʼeqtaanankil xbʼaanebʼ li tenamit aʼin? Joʼ najtil chik inkʼaʼ tineʼxpaabʼ, us ta naabʼalebʼ li sachbʼachʼoolej inbʼaanuhom saʼ xyanqebʼ?» (Números 14:11, SBG).
6 Li Jehobʼa kixye bʼar wank li xxeʼil li chʼaʼajkilal: qʼaxal nekeʼxuwak xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼpaabʼank. Li paabʼank ut li kawil chʼoolej nekeʼxchap ribʼ, joʼkan naq li apóstol Juan kixye naq ebʼ laj paabʼanel tento teʼqʼaxoq u saʼ li xpaabʼal: «Aʼan aʼin li xqʼaxmank wiʼ ru li ruuchichʼochʼ: aʼ li qapaabʼaal» (1 Juan 5:4, SBG). Li xpaabʼal laj Josué ut laj Caleb nokooxtenqʼa anaqwan re naq tqapuktesi li chaabʼil esilal maakʼaʼ naxye ma saajo ma cheeko, ma kawo malaj yajo. Ebʼ li xikʼ nokooʼeʼril inkʼaʼ naru nekeʼxbʼaanu naq tqakanabʼ puktesink chi kaw qachʼool (Romanos 8:31).
Li tertokil pek
it-1 740
Li naʼajej li kixkʼe li Yos rehebʼ laj Israel
QʼAXAL chaabʼil li naʼajej li kixkʼe li Yos rehebʼ laj Israel. Naq laj Moisés kixtaqla ebʼ laj chʼuuk chi rilbʼal li naʼajej Canaán ut chi xxokbʼal ru li awimq, keʼxkʼam chaq li iig, li granaad ut jun mamaʼ chiil chi uubʼ li jwal aal joʼkan naq wiibʼ li winq keʼpaqonk re. Usta keʼxuwak ebʼ laj chʼuuk li maakʼaʼebʼ xpaabʼal, keʼxye naq qʼaxal wank xqʼemal li chʼochʼ aʼan (Nú 13:23, 27).
29 RE MARZO TOJ 4 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 15, 16
«Weent tqabʼaanu rikʼin li qʼetqʼetil ut xkʼoxlankil naq inkʼaʼ tootʼaneʼq»
Ma naxnaw wu li Jehobʼa?
12 Naq yookebʼ chi xik saʼ li naʼajej yeechiʼinbʼil rehebʼ, laj Coré kiʼok xkʼoxlankil naq moko us ta chanru yook chi bʼeresiik li xtenamit li Yos. Joʼkan naq rochbʼen 250 chi winq li wankebʼ xwankil saʼ li tenamit keʼok xsikʼbʼal chanru teʼxjal junjunq li naʼlebʼ. Keʼxkʼoxla naq li Jehobʼa natenqʼank rehebʼ, joʼkan naq keʼok xwechʼbʼal rix li xwankilal laj Moisés. Keʼxye re laj Moisés ut laj Aarón: «Jwal naxik wiʼ chik xbʼeen nekebʼaanu. Chixjunilebʼ li komonil santobʼresinbʼilebʼ ut li Qaawaʼ wank saʼ xyanqebʼ» (Núm. 16:1-3, SBG). Jwal keʼxnimobʼresi ribʼ! Laj Moisés kixye rehebʼ: «Li Qaawaʼ tixkʼe chi naweʼk ani li sikʼbʼil ru» (taayaabʼasi Números 16:5, SBG). Wulajaq ak kamenaqebʼ chik laj Coré ut li nekeʼtaqenk re (Núm. 16:31-35).
Ma naxnaw wu li Jehobʼa?
11 Kʼaʼut li Jehobʼa moko juntaqʼeet ta kiril laj Moisés ut laj Coré? Xbʼaan naq jalan keʼnaʼlebʼak chirix li kixxaqabʼ li Jehobʼa ut li naʼlebʼ li kixkʼe rehebʼ. Qilaq li xyuʼam laj Coré, jun aj Leví li chalenaq saʼ xjunkabʼal laj Qohat. Naabʼal li maatan kikʼeheʼk re. Maare kiril chanru li Jehobʼa kixkol li xtenamit saʼ li kaqi Palaw, chanru kixkʼehebʼ chi xtojbʼal xmaak li keʼxqʼet ribʼ saʼ li tzuul Sinaí ut kitenqʼank ajwiʼ chi xkʼambʼal li xkaaxil li sumwank (Éxo. 32:26-29; Núm. 3:30, 31). Joʼ li tiik chaq xchʼool chiru li Jehobʼa chiru naabʼal chihabʼ, joʼkan naq kiʼoxloqʼiik xbʼaan xkʼihalil ebʼ laj Israel.
Li tertokil pek
w98 1/9 20 raqal 1, 2
Kʼe chi ubʼej li jwal wank xwankil
Li Jehobʼa kixkʼe xwankil aʼin, li Santil Hu naxye: «Tojaʼ naq li Qaawaʼ kixye re laj Moisés: “Kamqaq li winq aʼan”» (Números 15:35, SBG). Kʼaʼut naq li Jehobʼa kiril naq nimla maak li kixbʼaanu li winq aʼin?
Chiru waqibʼ kutan li tenamit naru tsiʼiq, tixsikʼ li xtzakahemq, li xtʼikr ut li xnaʼaj li xjunkabʼal. Abʼan, saʼ li xwuq kutan, tento teʼxkawresi li xpaabʼal. Usta moko maak ta siʼik, moko us ta xbʼaanunkil aʼin saʼ li kutan li xaqabʼanbʼil re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Yaal naq moko wanko ta rubʼel xwankil li Xchaqʼrabʼ laj Moisés, abʼan aʼin naxkʼut chiqu naq tento tqasikʼ li kʼaru tzʼaqal wank xwankil (Filipenses 1:10).
5-11 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 17-19
«Laaʼin [...] laaʼereens»
Ma xqakʼulubʼa li Jehobʼa joʼ li qechanihom?
9 Qajultikaq wiʼ chik li xteep laj Leví. Maajun li chʼochʼ keʼrechani. Abʼanan, li Jehobʼa naʼilok rehebʼ xbʼaan naq qʼaxtesinbʼilebʼ re kʼanjelak chiru, joʼkan naq li Jehobʼa kixye rehebʼ: «Laaʼin laaweechanihom ut laaʼereens» (Núm. 18:20, SBG). Usta yaal naq inkʼaʼ nokookʼanjelak saʼ jun li naʼajej joʼebʼ aʼan, abʼan us raj naq tqakʼam qe rikʼinebʼ laj tij ut ebʼ laj Leví ut tqakʼojobʼ qachʼool naq li Yos tixkʼe qe li naʼajmank. Aajel ru naq tqabʼaanu aʼin xbʼaan naq yook chaq chi nachʼok li rosoʼjik (Apoc. 13:17).
Li Jehobʼa aʼan li qechanihom
4 Xqatzol naq li xteep laj Leví maajun li chʼochʼ kirechani, «xbʼaan naq li kʼanjelak choʼq aj tij chiru li Qaawaʼ aʼan li reechanihomebʼ» (Jos. 18:7, SBG). Joʼkan naq li Jehobʼa kixye saʼ Números 18:20, SBG: «Laaʼin laaweechanihom». Ma naraj xyeebʼal aʼin naq ebʼ laj Leví teʼkanaaq saʼ nebʼaʼil? Li xkomon li raqal naxkʼut naq moko joʼkan ta (taayaabʼasi Números 18:19, 21, 24, SBG). Saʼ xkʼabʼaʼ li xkʼanjelebʼ, li xjunkabʼalebʼ laj Israel nekeʼxkʼe choʼq rechanihomebʼ li «xlajeetqil li mayej», malaj li xlajeetqil li ru li awimq joʼ ajwiʼ ebʼ li xul li nekeʼyoʼlaak. Tojaʼ naq ebʼ laj Leví nekeʼrisi li xlajeetqil li nekeʼxkʼul, li jwal chaabʼil, re xkʼebʼal choʼq rehebʼ laj tij (Núm. 18:25-29). Ebʼ laj tij nekeʼxkʼul ajwiʼ «chixjunil li loqʼlaj mayej» li nekeʼxkʼam ebʼ laj Israel saʼ li loqʼlaj naʼajej. Joʼkan naq chʼolchʼo chiruhebʼ laj tij naq li Jehobʼa tixkʼe rehebʼ li naʼajmank.
Li tertokil pek
g02 8/6 14 raqal 2
Qʼaxal nakʼanjelak li atzʼam
Junxil kiʼoksimank li atzʼam joʼ eetalil re xkʼutbʼesinkil naq junaq li naʼlebʼ xaqxo chiʼus ut wanq chi junelik. Joʼkan naq, li Santil Hu naxye naq naxaqabʼamank jun li sumwank chi junelik nakʼabʼaʼiik joʼ «sumwank [...] rikʼin atzʼam», ut re xkʼebʼal xwankil aʼin, ebʼ li keʼxaqabʼank re nekeʼwaʼak ut nekeʼratzʼami li xtibʼelwa (Números 18:19, SBG). Saʼ li Xchaqʼrabʼ laj Moisés kiyeemank naq tento wanq ratzʼamul li mayej li tyeechiʼimanq saʼ li altar, aʼin kixkʼutbʼesi naq maakʼaʼ xmuxul.
12-18 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 20, 21
«Tuulanaqo naq numtajenaqaq qakʼaʼuxl»
w19.02 12 raqal 19
Qʼunaq qachʼool ut qabʼaanuhaq li nawulak chiru li Jehobʼa
19 Chi joʼkan moko rajlal ta toopaltoʼq. Aatinaqo wiʼ chik chirix laj Moisés. Chiru laajetq chihabʼ, kixyuʼami li qʼunil chʼoolej ut kixbʼaanu li naraj li Jehobʼa. Abʼanan, naq kachʼin chik ma nekeʼxnumsi 40 chihabʼ chi xbʼeninkil li chaqichʼochʼ, inkʼaʼ kixyuʼami li qʼunil chʼoolej. Li ranabʼ, li kikolok tana re aran Egipto, tojaʼ xkamk ut kimuqeʼk Qadés. Ut, ebʼ laj Israel keʼok wiʼ chik chi choqink saʼ xkʼabʼaʼ naq wankebʼ saʼ rajbʼal ru. Li Santil Hu naxye naq «ebʼ li tenamit keʼxchoqi laj Moisés» xbʼaan naq maakʼaʼ li haʼ. Usta li Jehobʼa kiroksi laj Moisés re xbʼaanunkil naabʼal li sachbʼachʼoolej, ut laj Moisés chiru naabʼal chihabʼ chaabʼil naxbʼeresihebʼ, inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ wechʼok. Ut nekeʼxkʼe ajwiʼ riiq laj Moisés, chanchan tawiʼ naq saʼ xmaak maakʼaʼ li haʼ (Num. 20:1-5, SBG, 9-11).
w19.02 13 raqal 20, 21
Qʼunaq qachʼool ut qabʼaanuhaq li nawulak chiru li Jehobʼa
20 Chiru li nimla chʼaʼajkilal aʼin, li xnimal ru xjosqʼil kixbʼaanu naq laj Moisés inkʼaʼ tixyuʼami li qʼunil chʼoolej. Usta li Jehobʼa kixye re, naq traatina li pek, aʼan saʼ josqʼil kiraatinahebʼ laj Israel ut kixye rehebʼ naq tixbʼaanu jun li sachbʼachʼoolej. Tojaʼ naq wiibʼ sut kixsakʼ li pek, ut nabʼululnak chi elk li haʼ. Li qʼetqʼetil ut li xkʼahil xchʼool kixbʼaanu naq tpaltoʼq (Sal. 106:32, 33). Saʼ xkʼabʼaʼ naq junpaat ajwiʼ inkʼaʼ kixyuʼami li qʼunil chʼoolej, li Jehobʼa inkʼaʼ kixkanabʼ chi ok saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Num. 20:12).
21 Kʼaru naʼlebʼ li wank xwankil naqatzol chirix li kixkʼul laj Moises? Xbʼeen, tento tqayal qaqʼe re naq inkʼaʼ tqakanabʼ xyuʼaminkil li qʼunil chʼoolej. Wi naqakanabʼ xbʼaanunkil, usta jun chʼina kʼamok ajwiʼ, naru nokooqʼetqʼetoʼk ut tqaye malaj tqabʼaanu junaq toontil naʼlebʼ. Xkabʼ, naq qʼaxal nim qakʼaʼuxl naru nokootʼaneʼk, joʼkan naq qayalaq qaqʼe chi xkʼutbʼesinkil li qʼunil chʼoolej usta wank qachʼaʼajkilal.
w09 1/9 19 raqal 5
Laj raqol aatin li junelik naxbʼaanu li naxye li xchaqʼrabʼ
Li xbʼeen, li Yos moko kixye ta re laj Moisés naq traatina li tenamit chi moko naq tixkʼabʼaʼi ebʼ aj qʼetol aatin. Li xkabʼ, laj Moisés ut laj Aarón inkʼaʼ keʼxkʼe xloqʼal li Yos. Joʼkan naq li Jehobʼa kixqʼusebʼ, xbʼaan naq inkʼaʼ keʼxsantobʼresi (raqal 12). Naq laj Moisés kiroksi li aatin «taaqisi» eehaʼ, kiraj xyeebʼal naq aʼan ut laj Aarón ut maawaʼ li Yos, teʼxbʼaanu jun li sachbʼachʼoolej re xkʼebʼal xhaʼ li tenamit. Li rox, li qʼusuk li kixkʼe li Jehobʼa naxchap ribʼ rikʼin li kixbʼaanu chaq junxil. Qajultikaq naq inkʼaʼ kixkanabʼebʼ chi ok saʼ li tenamit Canaán li keʼxqʼet chaq ribʼ chiru (Números 14:22, 23). Ut li xka, li Jehobʼa kiroybʼeni naq qʼaxal naabʼal wiʼ chik teʼxbʼaanu xbʼaan naq ebʼ aj kʼamolbʼe saʼ li tenamit (Lucas 12:48).
Li tertokil pek
w14 15/6 26 raqal 12
Ma naqilebʼ li qʼunebʼ xchʼool joʼ narilebʼ li Jehobʼa?
12 Li Jehobʼa kiruuk raj xqʼusbʼal laj Aarón saʼ li hoonal aʼan. Abʼan chʼolchʼo chiru naq moko maaʼus ta xnaʼlebʼ usta kipaltoʼk. Laj Aarón kixbʼaanu aʼin maare xbʼaan li kʼaru yook chi kʼulmank malaj kimineʼk ru. Abʼanan, naq kiyeheʼk re li xpaltil, saʼ junpaat kixkʼulubʼa ut kixbʼaanu li kixye li Jehobʼa (Éx. 32:26; Núm. 12:11; 20:23-27). Li Jehobʼa kiril li xpaabʼal laj Aarón ut chanru kixyotʼ xchʼool. Moqon chik, naq kinumeʼk li chihabʼ, kiyeemank naq laj Aarón ut ebʼ li ralal xkʼajol keʼroxloqʼi chaq li Jehobʼa (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).
19-25 RE ABRIL
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 22-24
«Li Jehobʼa kixjal li maajewank rikʼin osobʼtesink»
bt 53 raqal 5
«Kixchʼolobʼ li xChaabʼil Esil li Jesus»
5 Joʼ kikʼulmank saʼ xkutankilebʼ li Apóstol, ebʼ li xikʼ nekeʼilok qe inkʼaʼ nekeʼruuk xrambʼal chiqu li puktesink. Naq nekeʼkʼameʼk laj paabʼanel saʼ tzʼalam malaj saʼ junaq chik naʼajej, aʼin natenqʼank re naq naabʼalebʼ teʼrabʼi li chaabʼil esil. Qilaq jun eetalil, saʼ li Xkabʼ Nimla Yalok u xeʼruuk xpuktesinkil li yaal re naabʼal li poyanam saʼebʼ li tzʼalam rehebʼ laj Nazi. Jun laj judiiy li kixnaw li yaal saʼebʼ li tzʼalam aʼin, kixye: «Naq xwil li xkawil xchʼool ebʼ laj Testiiw, xinkʼe reetal naq li nekeʼxpaabʼ chalenaq saʼ li Santil Hu, joʼkan naq xinʼok joʼ aj Testiiw».
it-2 250
Kaanoʼk
Chanchan naq kaan qu wi tqaqʼet qibʼ chiru li Jehobʼa. Li propeet Balaam kiraj xmaajewankil ebʼ laj Israel naq laj Balac li awabʼej re Moab kixyeechiʼi xtumin. Abʼan li Jehobʼa kixram chiru. Naq li Apóstol Pedro kiʼaatinak chirix laj Balaam kixye naq «jun li xul aj iiqom ut mem kiʼaatinak rikʼin xyaabʼ xkux winq, ut chi joʼkan kirameʼk li xmemil li propeet aʼan». Naq li Apóstol Pedro kiʼaatinak chirix li kixkʼul laj Balaam, kiroksi li aatin pa·ra·fro·ní·a saʼ Griego li naraj xyeebʼal «kaanoʼk» (2Pe 2:15, 16, SBG; Nú 22:26-31).
Li tertokil pek
w04 1/8 27 raqal 2
Li xqatzol saʼ li hu Números
22:20-22. Kʼaʼut kijosqʼoʼk li Jehobʼa rikʼin laj Balaam? Li Jehobʼa kixye re laj Balaam naq inkʼaʼ tixmaajewa ebʼ laj Israel (Números 22:12). Abʼan li propeet kixqʼet ribʼ chiru li Jehobʼa ut kixtaqe ebʼ li winq li kixtaqla chaq laj Balac xbʼaan naq traj naq tqʼajkamuuq xbʼaan li awabʼej re Moab (2 Pedro 2:15, 16; Judas 11). Usta inkʼaʼ kiraj, kirosobʼtesi ebʼ laj Israel abʼan toj kixsikʼ chanru xtenqʼankil li awabʼej re Moab ut kixye re, naq troksi ebʼ li ixq li nekeʼloqʼonink re laj Baal re naq teʼxqʼunbʼesi ebʼ li winq re Israel (Números 31:15, 16). Laj Balaam chi maakʼaʼ bʼayaq xxutaan kirataw li tumin, joʼkan naq li Jehobʼa kijosqʼoʼk rikʼin.
26 RE ABRIL TOJ 2 RE MAYO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | NÚMEROS 25, 26
«Ma naru jun chi poyanam xkʼutbʼal naq jalan xnaʼlebʼ?»
lv 97 raqal 1, 2
«Chetzʼeqtaana li Koʼbʼeetak ut li Yumbʼeetak»
KʼARU naxbʼaanu li winq li nawulak chiru karibʼk? Li winq aʼin naxik saʼ li naʼaj bʼarwiʼ naxnaw naq tixtaw li kar li nawulak chiru. Naxsikʼ chiʼus kʼaru tixkʼehebʼ chixwaʼ re naq teʼtʼaneʼq saʼ ruqʼ. Chirix chik aʼan naxkut li kʼaam saʼ haʼ re naq teʼjiloq chaq li kar. Ut naq nekeʼok xkelonkil li kʼaam, li winq naxkelo chaq saʼ junpaat li kʼaam re risinkil li xchapom. Seʼseʼ li ru li winq xbʼaan naq kixsikʼ chiʼus chanru teʼtʼaneʼq saʼ ruqʼ li kar!
2 Ak xnumeʼk tana 3.500 chihabʼ anaqwan naq laj Balaam kixsikʼ chiʼus jun li raʼal joʼ naxbʼaanu laj kar. Laj Balaam kiraj naq ebʼ laj Israel teʼtʼaneʼq saʼ jun li raʼal. Ebʼ laj Israel wankebʼ chaq saʼ li naʼaj Moab saʼ xnubʼaal li tenamit li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ xbʼaan li Yos. Laj Balaam kixkʼe ribʼ chi tuminaak re xmaajewankilebʼ laj Israel usta kixye naq aj kʼanjel chiru li Jehobʼa. Abʼan li Jehobʼa inkʼaʼ kixkanabʼ naq tixbʼaanu aʼin, kixtaqla bʼan chi rosobʼtesinkilebʼ. Laj Balaam inkʼaʼ kixkanabʼ xkʼoxlankil chanru tixkʼehebʼ chi maakobʼk ebʼ laj Israel xbʼaan naq toj yook xchʼool chirix li tumin. Joʼkan naq, yook ratawankil naq xjunesebʼ teʼmaakobʼq re naq li Jehobʼa tmaajewanq rehebʼ. Abʼanan, kʼaru kixbʼaanu laj Balaam re ralenkilebʼ? Kixkʼehebʼ laj Israel chi maakobʼk rikʼinebʼ li ixqaʼal li wankebʼ chaq Moab (Numeros 22:1-7; 31:15, 16; Apocalipsis 2:14).
lv 98 raqal 4
«Chetzʼeqtaana li Koʼbʼeetak ut li Yumbʼeetak»
4 Kʼaru kitaqlank rehebʼ laj Israel chi maakobʼk? Naabʼalebʼ keʼmaaʼusoʼk xchʼool xbʼaan naq keʼok xkanabʼankil li Jehobʼa ut moko keʼxjultika ta chik naq li Jehobʼa kikolok rehebʼ saʼ ruqʼebʼ laj Egipto, naq kixkʼehebʼ chi waʼak saʼ li chaqichʼochʼ, ut naq kixkʼamebʼ saʼ li naʼaj li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Hebreos 3:12). Chixjunil aʼin wank saʼ xchʼool li Apostol Pablo naq kixtzʼiibʼa: «Mookoʼbʼeetak joʼ keʼxbʼaanu ebʼ aʼan, ut keʼkamk oxibʼ xkaʼkʼaal mil chiru jun kutan» (1 Corintios 10:8, SBG).
Li tertokil pek
it-2 238 raqal 1, 2
Nubʼaal
Kiʼoksimank wiibʼ li naʼlebʼ re xjekʼinkil li chʼochʼ: li bʼuulink ut aʼ yal chanru xnimal li teep. Maare xeʼxbʼuuli rix bʼar wank li rechanihom li junjunq chi teep, ma saʼ relebʼl iqʼ, saʼ rokebʼl iqʼ, saʼ relebʼl saqʼe, saʼ rokebʼl saqʼe, chire palaw malaj saʼ kʼicheʼ. Xbʼaan naq li Jehobʼa xyehok re bʼar teʼkanaaq, maaʼani kikaqalink malaj kipleetik (Pr 16:33). Li bʼuulink wank saʼ ruqʼ li Yos, chi joʼkan li rechanihom li junjunq chi teep kitzʼaqlok ru rikʼin li propesiiy li kixkʼe laj Jacob naq ok re chi kamk li wank saʼ Génesis 49:1-33.
Naq ak xeʼxbʼuuli bʼar teʼkanaaq li junjunq chi teep, nekeʼxkʼe xnubʼajlil aʼ yal chanru xnimal li junjunq. «Teejekʼi li chʼochʼ chi bʼuulinbʼil saʼ xyanqebʼ li junq teep. Li naabʼalebʼ, teeyuʼ ru li xchʼochʼebʼ; abʼan li inkʼaʼ kʼihebʼ, teekʼos ru li xchʼochʼebʼ. Bʼar taatzʼaq li junq teep, aran wanq li chʼochʼ taareechani» (Nú 33:54, SBG). Naq nayeemank bʼar tkanaaq li junjunq chi teep, inkʼaʼ najalaak, abʼan li xnimal najalaak aʼ yal xkʼihal li teep. Joʼkan peʼ naq xeʼxkʼam jun peraas li xchʼochʼ laj Judá ut xeʼxkʼe re laj Simeón (Jos 19:9).