Ebʼ li naʼlebʼ choʼq re Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel
3-9 RE ENERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | JUECES 15, 16
«Kʼajoʼ xyibʼal ru li bʼalaqʼik!»
Li Jehobʼa naxkʼe xmetzʼew laj Sansón
Chirix chik aʼan, ebʼ laj Filisteo xkohebʼ chi aatinak rikʼin li xDalila, li wank saʼ sumʼaatin rikʼin laj Sansón, ut keʼxye re: «Chi mil li plaat tatqatoj wi taatzʼil rix kʼaʼut numtajenaq xmetzʼew laj Sansón. Xbʼaan naq naqaj xchapbʼal ut xkʼebʼal saʼ tzʼalam». Li xDalila naraj li tumin, joʼkan naq kixkʼulubʼa. Xbʼeenwa, laj Sansón inkʼaʼ raj naraj xyeebʼal re li xDalila bʼar chalenaq xmetzʼew. Abʼan li ixq inkʼaʼ kixkanabʼ xpatzʼbʼal re, toj reetal kiyeheʼk re xyaalal. Kixye re: «Maajunwa nasetmank wismal xbʼaan naq laaʼin aj Nazareo. Wi teʼxset raj li wismal, tsachq inmetzʼew». Peʼyaal naq moko us ta naq laj Sansón kixye xyaalal re xDalila?
w05 15/1 27 raqal 4
Li xqatzol saʼ li hu Jueces
14:16, 17; 16:16. Naq nokooyaabʼak ut nokoopleetik yal re xminbʼal ru junaq li kristiʼaan chi xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ, aʼin naxkʼam chaq chʼaʼajkilal (Proverbios 19:13; 21:19).
w12 15/4 11, 12 raqal 15, 16
Li bʼalaqʼik: aʼan tzʼaqal li yook chi kʼulmank saʼebʼ li qakutan
15 Kʼaru teʼxbʼaanu li sumsukebʼ re naq inkʼaʼ teʼxkʼat roq li xsumʼaatin? Li Raatin li Yos naxye: «Sahaq aachʼool rikʼin laawixaqil [malaj laabʼeelom] li xatsumlaak wiʼ saʼ laasaajilal». Joʼkan ajwiʼ, naxye: «Chanumsi laayuʼam chi sa saʼ aachʼool rikʼin li ixq [malaj li winq] li nakaara» (Pro. 5:18, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, [SBG]; Ecl. 9:9, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators, [Wy]. Akʼ tzʼiibʼ). Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ, li junjunq tento naq tixkʼe xchʼool chirix li naʼajmank saʼ li xyuʼamebʼ ut li nekeʼrekʼa. Aʼin naraj xyeebʼal naq teʼxkʼe xchʼool chiribʼilebʼ ribʼ, teʼxkʼe xhoonal chiribʼilebʼ ribʼ ut teʼxkawresi ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ. Tento naq teʼxkʼe xchʼool chi xkolbʼal rix li xsumlajikebʼ ut li xwanjikebʼ rikʼin li Yos. Ut re aʼin aajel ru naq rajlal teʼxtzol li Santil Hu saʼ xkabʼichalebʼ, teʼpuktesinq saʼ xkabʼichalebʼ ut teʼxtzʼaama re li Jehobʼa saʼ xkabʼichalebʼ naq teʼosobʼtesiiq.
TIIKEBʼ XCHʼOOL CHIRU LI JEHOBʼA
16 Wankebʼ hermaan nekeʼtʼaneʼk saʼ li nimla maak ut nekeʼqʼuseʼk «chi kaw re naq kawaqebʼ saʼ li paabʼaal» (Tito 1:13, SBG). Wankebʼ ajwiʼ, nekeʼisiik saʼ li chʼuut xbʼaan li nekeʼxbʼaanu. «Rikʼin li qʼusekʼ nachaabʼiloʼ» li xpaabʼalebʼ (Heb. 12:11, Wy). Abʼan, wi li naʼisiik saʼ li chʼuut aʼan jun li qamiiw malaj qakomon? Arin tqakʼutbʼesi naq tiik li qachʼool chiru li Yos, ut maawaʼ chiru li kristiʼaan aʼin. Li Jehobʼa nokooril ut naxnaw ma yooko chi abʼink chiru li nokooxtaqla wiʼ naq inkʼaʼ tqajunaji qibʼ rikʼin junaq li kristiʼaan li naʼisiik saʼ li chʼuut (taayaabʼasi 1 Corintios 5:11-13).
Li tertokil pek
w05 15/3 27 raqal 6
Laj Sansón us kiʼelk xbʼaan li xmetzʼew li Jehobʼa
Chʼolchʼo chiru laj Sansón li naraj xbʼaanunkil: pleetik rikʼinebʼ laj Filistea. Naq kikanaak saʼ li tenamit Gaza, saʼ rochoch jun li ixq aj yumbʼeet, kixbʼaanu aʼan re pleetik rikʼinebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Yos. Naʼajmank chiru jun li naʼajej bʼarwiʼ tixnumsi li qʼoqyink ut kixtaw aʼin saʼ li rochoch jun li ixq aj yumbʼeet. Inkʼaʼ kinumeʼk saʼ xchʼool laj Sansón koʼbʼeetak rikʼin li ixq aʼan. Tuqtu qʼoqyink kiʼelk saʼ li ochoch ut kixbʼoqʼ li wiibʼ chi roqechal li tenamit ut kixkʼam chixjunil saʼ jun li tzuul chixkʼatq Hebrón, li nakanaak tana 60 leew. Kixbʼaanu li nimla kʼanjel aʼin xbʼaan naq kisikʼeʼk ru xbʼaan li Yos ut kikʼeheʼk xmetzʼew (Jueces 16:1-3).
10-16 RE ENERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | JUECES 17-19
«Naqachʼik qibʼ saʼ chʼaʼajkilal naq inkʼaʼ naqapaabʼ li xchaqʼrabʼ li Yos»
it-2 398
Miqueas
1. Chalenaq saʼ xteepal laj Efraín. Laj Miqueas kixqʼet li xwaqxaq chaqʼrabʼ re li Lajeebʼ chi Chaqʼrabʼ (Éx 20:15), naq kixmaqʼ chiru li xnaʼ 1,100 chi tumin re plaat. Naq kixye li kixbʼaanu ut kixqʼaxtesi, li xnaʼ kixye: «Tinqʼaxtesi li tumin aʼin re li Qaawaʼ saʼ xkʼabʼaʼ linyum. Twaj taayiibʼamanq junaq pakʼbʼil yos». Moqon kixkʼam 200 chi tumin re plaat rikʼin jun aj tenol plaat, re xbʼaanunkil «jun pakʼbʼil yos» li kixkʼam moqon saʼ rochoch laj Miqueas. Saʼ rochoch wank «jun tijobʼaal», kixyiibʼ jun li efod ut jun li terafim, ut kixxaqabʼ jun rehebʼ li ralal re naq tkʼanjelaq chiru joʼ aj tij. Usta kixbʼaanu chixjunil aʼin re xkʼebʼal raj xloqʼal li Jehobʼa, kimaakobʼk, xbʼaan naq kixqʼet li chaqʼrabʼ chirix xloqʼoninkil li pechʼbʼil yos (Éx 20:4-6) ut inkʼaʼ kiroxloqʼi li rochoch li Yos ut ebʼ li xaqabʼanbʼilebʼ xbʼaan li Jehobʼa joʼ aj tij (Jue 17:1-6, SBG; Dt 12:1-14). Moqon laj Miqueas kixkʼam laj Jonatán saʼ rochoch, jun aj Leví xkomonebʼ laj Guersom, ralal laj Moisés, ut kixxaqabʼ joʼ aj tij (Jue 18:4, 30). Usta moko us ta li kixbʼaanu laj Miqueas, kixye chi sa saʼ xchʼool: «Anaqwan ninnaw naq li Qaawaʼ trusila wu» (Jue 17:7-13, SBG). Abʼan laj Jonatán moko chalenaq ta saʼ xjunkabʼal laj Aarón, joʼkan naq moko xkʼulubʼ ta wank joʼ aj tij, aʼin kixbʼaanu naq tnumtaaq xmaak laj Miqueas (Nú 3:10).
it-2 399 raqal 1
Miqueas
Moqon, laj Miqueas kixtaqe ebʼ laj Dan rochbʼen jun chʼuut chi winq. Naq kixtawebʼ, li winq li nekeʼochbʼenink re laj Dan keʼxpatzʼ re laj Miqueas kʼaru yook chi kʼulmank, ut aʼan kixye rehebʼ: «Xemaqʼ chiwu Linyos li kinyiibʼ laaʼin; xekʼam cherix laj tij li yo chi kʼanjelak chiwu. Xkohex chi maakʼaʼ xekanabʼ we». Tojaʼ naq, ebʼ li ralal laj Dan keʼxye re, naq naru teʼpleetiq rikʼin wi inkʼaʼ naxkanabʼ xtaqenkilebʼ ut xjapbʼal re chirixebʼ. Naq laj Miqueas kiril naq ebʼ laj Dan kawebʼ ribʼ chiru, kisutqʼiik saʼ rochoch (Jue 18:22-26, SBG). Moqon, ebʼ laj Dan keʼxjukʼ ut keʼxkʼat li tenamit Lais, ut saʼ li naʼaj aʼan keʼxwaklesi jun li tenamit choʼq rehebʼ laj Dan. Laj Jonatán ut ebʼ li ralal xeʼkʼanjelak joʼ aj tij saʼ xkʼabʼaʼ ebʼ laj Dan naq «li pakʼbʼil yos yiibʼanbʼil xbʼaan laj Mikaías kiwank saʼ xyanqebʼ laj Dan, joʼ najtil kiwank li rochoch li Yos aran Siló» (Jue 18:27-31, SBG).
Li tertokil pek
w15 15/12 10 raqal 6
Li Santil Hu li nawulak saʼ xchʼoolebʼ li kristiʼaan
6 Saʼebʼ li qakutan wank naabʼal li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq tento wanq li xkʼabʼaʼ li Yos saʼ li Santil Hu. Saʼ li Santil Hu Traducción del Nuevo Mundo li kiyiibʼamank wiʼ chik saʼ inglés, anaqwan natawmank 7,216 sut, 6 sut chik chiru li kiyiibʼamank saʼ 1984. Kʼaʼut? Xbʼaan naq saʼebʼ li Bʼotbʼilhu re li Kamenaqil Palaw li keʼxtaw tojeʼ natawmank 5 sut chik: saʼ 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26, ut 23:14, 16. Abʼan, naq xeʼxtzʼil rix chiʼus ebʼ li najteril hu, keʼxkʼe reetal naq tento tkʼemanq ajwiʼ saʼ Jueces 19:18.
17-23 RE ENERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | JUECES 20, 21
«Choopatzʼoq junelik re li Jehobʼa»
Ma taatuqubʼ ru ebʼ li chʼaʼajkilal joʼ kixbʼaanu laj Finehás?
Saʼ jun kutan, ebʼ li winq re li tenamit Guibeah, re xteepal laj Benjamín, keʼxmux ut jwal yibʼru keʼxbʼaanu re, naq keʼxkamsi li rixaqil jun aj Leví. Li junchʼol chik chi teep xkohebʼ chi pleetik saʼ xbʼeen li xteep laj Benjamín re naq teʼxtoj rix li xmaak (Jue. 20:1-11). Usta xeʼtijok naq xkohebʼ chi pleetik, kaʼsut xeʼqʼaxeʼk ru ut naabʼalebʼ xeʼkamsiik (Jue. 20:14-25). Ma teʼxkʼoxla raj naq maakʼaʼ aj e naq xeʼtijok ut naq li Jehobʼa inkʼaʼ naraj naq teʼxtoj rix li xeʼxbʼaanu?
Ma taatuqubʼ ru ebʼ li chʼaʼajkilal joʼ kixbʼaanu laj Finehás?
Kʼaru naru nekeʼxtzol li cheekel winq rikʼin li kikʼulmank saʼ xkutankil laj Finehás naq nawank chʼaʼajkilal saʼebʼ li chʼuut? Naq teʼril naq inkʼaʼ nekeʼruuk xtuqubʼankil ru usta nekeʼxkʼe xchʼool ut rajlal nekeʼtijok, moko tchʼinaaq ta xchʼoolebʼ. Teʼxjultika bʼan li naʼlebʼ li kixkʼe li Jesús: «Chextzʼaamanq ut kʼeekʼooq eere; chexsikʼoq ut teetaw; chexbʼoqoq chire kabʼl ut teheʼq cheru» (Luc. 11:9, SBG). Maare teʼxkʼoxla naq li Jehobʼa nabʼayk chi xsumenkil, abʼan tixbʼaanu saʼ xhoonalil.
Li tertokil pek
Ma nakaanaw?
Chanru naʼoksimank chaq junxilaj li rantʼin?
Laj David kiroksi jun li rantʼin re xkamsinkil laj Goliat, jun li nimla winq. Kixtzol tana roksinkil naq kiwank chaq joʼ aj kʼaakʼalenel karneer (1 Samuel 17:40-50).
Li rantʼin natawmank chaq saʼebʼ li jalam u li nekeʼxyiibʼ chaq ebʼ laj Egipto ut Asiria najter qʼe kutan. Aʼan jun peraas tzʼuum malaj tʼikr li chapcho chaq xkaʼpakʼalil xbʼaan wiibʼ chi kʼaam. Laj echal re li rantʼin naxkʼe chisaʼ li tzʼuum malaj li tʼikr jun li pek li yolyol ru, re 5 ut 8 sentímetro li xnimal ut 9 oons li raalal. Naxchap rikʼin li ruqʼ xkaʼpakʼalil li kʼaam, naxsuri saʼ xbʼeen xjolom ut narachʼabʼ jun rehebʼ li kʼaam; li pek naʼelk saʼ junpaat ut nanaq bʼarwiʼ xtiika ru.
Saʼ Oriente Medio xtawmank naabʼal xpekil li rantʼin li naʼoksimank chaq junxil saʼebʼ li yalok. Jun laj puubʼ li naxnaw yalok, naru xkutbʼal ebʼ li pek li naxik saʼ junpaat chiru 160 ut 240 leew chiru jun hoor. Inkʼaʼ nanawmank chi tzʼaqal ma juntaqʼeet li rantʼin rikʼin li simaj, abʼan naru nakamsink (Jueces 20:16, Wy).
24-30 RE ENERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | RUT 1, 2
«Qasikʼaq li xnimal ru rahok»
w16.02 14 raqal 5
Qakʼamaq qe rikʼinebʼ li ramiiw li Jehobʼa
5 Li xRut kiruuk raj xkʼoxlankil naq us raj naq tsutqʼiiq Moab. Xbʼaan naq, aran wankebʼ li xkomon li teʼruuq raj rilbʼal. Aran ajwiʼ kiyoʼlaak chaq, naxnaw ruhebʼ li kristiʼaan, li xbʼaanuhomebʼ ut li raatinobʼaalebʼ. Ut li xNoemí moko truuq ta xkʼebʼal re aʼin aran Belén. Kixye bʼan re naq tkanaaq Moab, xbʼaan naq inkʼaʼ raj naxnaw ma tixtaw rochoch ut xbʼeelom choʼq re xRut ut xʼOrpá. Li xʼOrpá kisutqʼiik «saʼ li xtenamit ut rikʼinebʼ li xyos» (Rut 1:9-15, SBG). Abʼanan, ma joʼkan ajwiʼ tixbʼaanu li xRut? Inkʼaʼ.
w16.02 14 raqal 6
Qakʼamaq qe rikʼinebʼ li ramiiw li Jehobʼa
6 Li xRut naxnaw ru li Jehobʼa, maare saʼ xkʼabʼaʼ li xbʼeelom malaj li xnaʼ li xbʼeelom. Aʼan naxnaw naq li Jehobʼa moko joʼ ta li xyosebʼ laj Moab, aʼan bʼan xkʼulubʼ naq traheʼq ut naq tloqʼoniiq ru. Abʼan moko kaʼaj tawiʼ naʼajmank xnawbʼal; tento bʼan tixsikʼ kʼaru tixbʼaanu, ut li xRut kixsikʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Kixye re li xNoemí: «Laatenamit aʼanaq lintenamit, ut laayos aʼanaq linyos» (Rut 1:16, SBG). Qʼaxal us rilbʼal chanru naq li xRut kixra li xNoemí, abʼan qʼaxal us wiʼ chik rilbʼal naq chanru naxra li Yos. Moqon chik, laj Boaz, jun li winq li wank xwankil Belén, kixwaklesi xchʼool xbʼaan naq xsikʼ xmuhelankil ribʼ rubʼel «xwankil» li Jehobʼa (taayaabʼasi Rut 2:12, SBG). Naq naqil aʼin, maare naqakʼoxla jun li nimla xul li naxmuhela ebʼ li ral rubʼel li xxikʼ (Sal. 36:8; 91:1-4). Joʼkan kiril li xRut li Jehobʼa joʼ jun chaabʼil yuwaʼbʼej. Li Jehobʼa kirosobʼtesi li xRut saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal, ut aʼan maajunwa kirahoʼk saʼ xchʼool rikʼin li kixbʼaanu.
Li tertokil pek
Li Jehobʼa naxtenqʼahebʼ li qʼaxal nekeʼchʼinaak xchʼool
8 Li xNoemí ut laj Elimélec wankebʼ chaq wiibʼ li ralal xkʼajol ut xeʼwank saʼ li tenamit Judá, abʼan xwank jun li mamaʼ weʼej malaj tzʼokahil joʼkan naq xkohebʼ saʼ li tenamit Moab. Naq wankebʼ chaq aran, kikamk laj Elimélec, ut li xNoemí kikanaak chi rilbʼal li wiibʼ chi xyum. Saʼ xnumikebʼ li kutan, xeʼsumlaak rikʼin wiibʼ li ixq aj Moab, jun kisumlaak rikʼin li xRut ut jun kisumlaak rikʼin li xʼOrpá. Maare lajeebʼ chihabʼ chirix aʼan, li wiibʼ chi xyum li xNoemí xeʼkamk chi maakʼaʼ ralal xkʼajolebʼ (Rut 1:1-5). Ebʼ li oxibʼ chi ixq aʼin qʼaxal narahoʼk tana saʼ xchʼoolebʼ. Kʼaru teʼxbʼaanu anaqwan? Li xRut ut li xʼOrpá naru nekeʼsumlaak wiʼ chik, abʼan, ani t-iloq re li xNoemí xbʼaan naq ak cheek chik? Saʼ jun kutan, qʼaxal kichʼinaak xchʼool joʼkan naq kixye: «Meeye chik xNohemí we, xMará bʼan teeye we xbʼaan naq li Nimajwal Yos xinxnujobʼresi rikʼin rahil chʼoolej!». Chi qʼaxal ra saʼ xchʼool li xNoemí kiqʼajk wiʼ chik Belén ut li xRut xkoho chirix (Rut 1:7, 18-20, SBG).
31 RE ENERO TOJ 6 RE FEBRERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | RUT 3, 4
«Chaabʼilaq laanaʼlebʼ ut maakanabʼ xbʼaanunkil»
«Laaʼat jun li ixq qʼaxal chaabʼil laachʼool»
Saʼ tuulanil ut saʼ sahil chʼoolej, laj Boaz naxye re: «Li Qaawaʼ chiʼosobʼtesinq aawe, at inrabʼin, xbʼaan naq qʼaxal naabʼal wiʼ chik li usilal yookat chi xbʼaanunkil anaqwan. Xru raj xasikʼ junaq winq toj saaj chiwu laaʼin, bʼihom malaj nebʼaʼ» (Rut 3:10, SBG). Li kixbʼaanu chaq xbʼeenwa, aʼan li tzʼaqal rahok li kixkʼutbʼesi li xRut chiru li xNoemí naq kirochbʼeni toj Israel ut kixtenqʼa. Li kixbʼaanu «anaqwan» aʼan li kixye laj Boaz naq li xRut kiruuk raj xsikʼbʼal jun xbʼeelom saaj maakʼaʼ naxye ma bʼihom malaj nebʼaʼ. Abʼan li xRut, moko kaʼaj tawiʼ naraj xbʼaanunkil li usilal choʼq re li xNoemí, naraj ajwiʼ xtenqʼankil re naq inkʼaʼ tsachmanq li xkʼabʼaʼ li xkamenaqil bʼeelom li xNoemí. Moko chʼaʼaj ta rilbʼal kʼaʼut laj Boaz naxkʼe saʼ ru li xchaabʼil naʼlebʼ li xRut.
«Laaʼat jun li ixq qʼaxal chaabʼil laachʼool»
Kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ xchʼool li xRut naq laj Boaz kixye naq chixjunil li tenamit naxkʼoxla naq aʼan «jun li ixq qʼaxal chaabʼil» xchʼool. Chʼolchʼo naq li kitenqʼank re li xRut, re naq chaabʼilaq li xnaʼlebʼ, aʼan naq naraj xnawbʼal ru li Jehobʼa ut kʼanjelak chiru. Joʼkan ajwiʼ, kixkʼutbʼesi li xchaabʼilal chiru li xNoemí ut li xtenamit, xbʼaan naq kixkʼaytesi ribʼ rikʼin li naʼlebʼ li moko kʼaynaq ta chaq xbʼaanunkil. Wi naqakʼam qe rikʼin li xpaabʼal li xRut, tqoxloqʼihebʼ li junchʼol joʼ ajwiʼ li xnaʼlebʼebʼ ut li kʼaynaqebʼ xbʼaanunkil. Wi naqabʼaanu, chaabʼilaq ajwiʼ li qanaʼlebʼ.
Li Jehobʼa naxtenqʼahebʼ li qʼaxal nekeʼchʼinaak xchʼool
11 Laj echal re li chʼochʼ bʼarwiʼ li xRut kixsikʼi xsebʼaad aʼan laj Boaz jun li bʼihom aj winq. Kiʼekʼasiik xchʼool laj Boaz chi rilbʼal chanru naq li xRut kixkʼutbʼesi li tzʼaqal rahok chirix li xNoemí, joʼkan naq kixloqʼ chixjunil li xjunkabʼlal laj Elimélec ut kisumlaak rikʼin li xRut (Rut 4:9-13). Moqon chik, laj Boaz ut li xRut keʼwank jun ralal, aʼ laj Obed, li kiwank choʼq xyuwaʼchin laj David (Rut 4:17).
12 Kʼajoʼ tana nasahoʼk saʼ xchʼool li xNoemí naq naxqʼalu laj Obed ut nabʼanyoxink chiru li Jehobʼa chi anchal xchʼool. Abʼan, naq li xNoemí ut li xRut teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo, qʼaxal teʼsahoʼq wiʼ chik xchʼool chi xnawbʼal naq laj Obed aʼan xxeʼtoonil li Jesukriist li Sikʼbʼil Ru.
Li tertokil pek
w05 1/3 29 raqal 3
Li xqatzol saʼ li hu Rut
4:6, SBG. Chanru tixkʼe saʼ «chʼaʼajkilal» li xʼereens jun aj loqʼonel? Wi li kristiʼaan kitʼaneʼk saʼ nebʼaʼil ut tixkʼayi li xchʼochʼ, laj loqʼonel tixloqʼ li chʼochʼ ut li xtzʼaq natojmank aʼ yaal jarubʼ chihabʼ chik twulaq li xchihabʼil li achʼabʼank (Levítico 25:25-27). Naq tixbʼaanu aʼin, tkubʼeeq xtzʼaq li xchʼochʼ. Joʼkan ajwiʼ, wi li xRut, twanq junaq xyum, aʼan t-echaninq re li xchʼochʼ maawaʼ ebʼ li rech-alal laj loqʼonel.
7-13 RE FEBRERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | 1 SAMUEL 1, 2
«Te laachʼool chiru li Jehobʼa»
Qakanabʼaq naq li Jehobʼa tsahobʼresinq re li qaanm
6 Naru naqataw wiʼ chik xtuqtuukil qachʼool wi inkʼaʼ naqakanabʼ tijok. Li xʼAna naabʼal hoonal kiroksi re aatinak rikʼin li xchoxahil Yuwaʼ (1 Sam. 1:12). Laaʼo ajwiʼ naru naqate li qachʼool chiru ut tqaye re li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool, li naqaxuwa ru ut li qapaltil. Moko aajel ta ru naq uutzʼuʼujinbʼilaq ru li qaatin chi moko tusbʼilaq chi tzʼaqal re ru naq tootijoq. Maare qʼaxal ra li qachʼool ut nokoohuyhut naq tqaye re li naqekʼa. Abʼan li Jehobʼa maajunwa tlubʼq chi qabʼinkil. Joʼkan ajwiʼ, naq tqaye re li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool, tento tqajultika li naʼlebʼ li natawmank saʼ Filipenses 4:6, 7 (taayaabʼasi). Saʼ li raqal aʼin kutan saqenk kixye laj Pablo naq tento toobʼanyoxinq naq tootijoq. Wank naabʼal xyaalal chiqu re bʼanyoxink. Naru naqabʼanyoxi li qayuʼam, li xyobʼtesihom, li xrahom li maajunwa naʼosoʼk ut li chaqʼal ru oybʼenihom li kixkʼe qe. Kʼaru chik naqatzol rikʼin li xʼAna?
Qakanabʼaq naq li Jehobʼa tsahobʼresinq re li qaanm
5 Li xʼAna kixte li xchʼool chiru li Jehobʼa. Naq ak xtijok, kixchʼolobʼ chiru laj Elí li xyuwaʼil aj tij kʼaru yook xkʼulbʼal. Laj Elí kixye re: «Ayu saʼ tuqtuukil usilal ut li xYos laj Israel chikʼehoq ta aawe li kʼaru xapatz». Kʼaru kikʼulmank moqon? Li xʼAna «koho saʼ li xbʼe, kiwaʼak ut inkʼaʼ chik kirahoʼk saʼ xchʼool» (1 Sam. 1:17, 18, SBG). Li tijok kitenqʼank re chi wank wiʼ chik saʼ tuqtuukilal.
Li tertokil pek
w05 15/3 21 raqal 5
Li xqatzol saʼ li xbʼeen hu Samuel
2:10, SBG. Kʼaʼut kixtzʼaama li xʼAna re li Jehobʼa naq tixkʼe «xwankil li naʼawabʼejink re li xtenamit» naq maakʼaʼ awabʼej saʼ Israel? Saʼ li Xchaqʼrabʼ laj Moisés kiyeemank naq twanq jun awabʼej saʼ xbʼeenebʼ laj Israel (Deuteronomio 17:14-18). Naq ak kamk re, laj Jacob kixye: «Inkʼaʼ taaʼisiiq li xuqʼ [reetalil li wankilal] rikʼin laj Judá» (Génesis 49:10, SBG). Joʼkan ajwiʼ, li Jehobʼa kixye chirix li xSara, li xxeʼtoonil ebʼ laj Israel: «Wanqebʼ xʼawabʼej tenamit li teʼeljeʼq rikʼin» (Génesis 17:16, SBG). Joʼkan naq li xʼAna kitijok chirix li awabʼej li twanq moqon.
14-20 RE FEBRERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | 1 SAMUEL 3-5
«Li Jehobʼa naxtaw ru chanruhebʼ li junchʼol»
Usta aʼan li Nimajwal Yos naxtaw ru chanruho
3 Laj Samuel kiʼok chi kʼanjelak saʼ rochoch li Jehobʼa naq toj kachʼin chaq (1 Sam. 3:1). Saʼ jun qʼoqyink, ak yook chi wark laj Samuel naq kikʼulmank jun li naʼlebʼ li maajunwa ilbʼil chaq (taayaabʼasi 1 Samuel 3:2-10, SBG). Kirabʼi naq jun xyaabʼ kuxej yook xyeebʼal li xkʼabʼaʼ ut kixkʼoxla naq laj Elí li xyuwaʼil aj tij yook chi bʼoqok re. Saʼ xkʼabʼaʼ naq qʼaxal naʼabʼink, xkoho saʼ aanil ut kixye re: «Wankin arin. Kʼaʼ aj e naq xinaabʼoq?». Laj Elí kixye re, naq moko aʼan ta kibʼoqok re. Xkʼulmank wiʼ chik xkaʼsutil. Naq laj Samuel xkoho saʼ roxsutil, laj Elí kixkʼe reetal naq li Yos yook chi bʼoqok re li chʼinaʼal. Tojaʼ naq, kixye re chanru tsumenq, ut laj Samuel kiʼabʼink chiru. Kʼaʼut li Jehobʼa inkʼaʼ kixye re laj Samuel chalen saʼ xtiklajik naq aʼan nabʼoqok re? Li Santil Hu inkʼaʼ naxye. Joʼ naqil, kikʼulmank tana aʼin xbʼaan naq li Yos kixtaw ru laj Samuel. Abʼan, kʼaʼut naqaye aʼin?
Usta aʼan li Nimajwal Yos naxtaw ru chanruho
4 (Taayaabʼasi 1 Samuel 3:11-18, SBG). Li Xchaqʼrabʼ li Jehobʼa naxye rehebʼ li kokʼal naq teʼroxloqʼi li cheekel poyanam, xbʼeen xbʼeen li «xbʼeenil» malaj li nataqlank saʼ li tenamit (Ex. 22:28, SBG; Lev. 19:32). Naq kisaqewk, kichʼaʼajkoʼk tana chiru laj Samuel xyeebʼal chaq re laj Elí li kawil esil chirix li raqok aatin li tixkʼam chaq li Yos saʼ xbʼeen. Joʼkan naq, li Santil Hu naxye naq «yo xxiw chi xseeraqʼinkil li moy u re laj Elí». Abʼan li Yos kixkanabʼ chi chʼolchʼo chiru laj Elí naq aʼan yook chi bʼoqok re laj Samuel. Joʼkan naq, laj Elí kixtaw ru aʼin ut kixye re laj Samuel naq maakʼaʼ tixmuq chiru. Laj Samuel kiʼabʼink chiru ut «kixseeraqʼi re chixjunil».
Li tertokil pek
w05 15/3 21 raqal 6
Li xqatzol saʼ li xbʼeen hu Samuel
3:3, SBG. Ma nawark chaq laj Samuel saʼ li naʼajej li Qʼaxal Saant? Inkʼaʼ. Laj Samuel aj Leví, chalenaq saʼ li xjunkabʼal laj Qohat, abʼan maawaʼ saʼ li xjunkabʼal ebʼ laj tij (1 Crónicas 6:33-38). Joʼkan naq, inkʼaʼ naru «chi rilbʼal li kʼaʼaq re ru jwal loqʼ» (Números 4:17-20, SBG). Kaʼajwiʼ naru chi wank saʼ li xmuhebʼaal li Loqʼlaj Naʼajej. Aran tana nawark ut aran tana ajwiʼ nawark laj Elí. Li aatin «li xLoqʼlaj Kaax li Yos» naʼaatinak chirix li wank chisaʼ li Loqʼlaj Naʼajej.
21-27 RE FEBRERO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | 1 SAMUEL 6-8
«Ani laaʼawabʼej?»
it-2 813 raqal 2
Xʼawabʼejilal li Yos
Ebʼ laj Israel nekeʼxpatzʼ jun li awabʼej. Naq toj maajiʼ nekeʼxket kaahibʼ siʼeent chihabʼ relikebʼ chaq Egipto ut numenaq waqxaqibʼ siʼeent chihabʼ naq li Yos kixbʼaanu jun li sumwank rikʼin laj Abrahán, ebʼ laj Israel keʼxpatzʼ jun li awabʼej li tjolominq rehebʼ joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol chi tenamit. Rikʼin aʼin xeʼxkʼutbʼesi naq inkʼaʼ nekeʼraj naq li Jehobʼa t-awabʼejinq saʼ xbʼeenebʼ (1Sa 8:4-8). Yaal naq chʼolchʼo raj chiru li tenamit naq li Yos tixxaqabʼ jun li awabʼejilal joʼ kixye chaq re laj Abrahán ut laj Jacob. Joʼkan ajwiʼ, li propesiiy li kixye laj Jacob chirix laj Judá naq ak kamk re, naxkʼutbʼesi naq yaal li kiyeemank chaq rehebʼ (Gé 49:8-10), li kixye chaq li Jehobʼa re li tenamit Israel naq keʼelk chaq Egipto (Éx 19:3-6), li kiyeemank saʼ li Xchaqʼrabʼ li sumwank (Dt 17:14, 15), joʼ ajwiʼ bʼayaq li esil li kixye li Yos re li propeet Balaam (Nú 24:2-7, 17). Li xʼAna, li xnaʼ laj Samuel, kixye ajwiʼ aʼin saʼ li xtij (1Sa 2:7-10). Abʼanan, li Jehobʼa maajiʼ naxchʼolobʼ chi tzʼaqal re ru «li tzʼaptzʼokil naʼlebʼ» chirix li awabʼejilal; toj maajiʼ naxye chaq joqʼe txaqabʼamanq chi moko chanru kʼubʼanbʼilaq ut anihebʼ teʼtzʼaqonq chisaʼ, ma twanq saʼ choxa malaj saʼ Ruuchichʼochʼ. Joʼkan naq maakʼaʼ xyaalal naq li tenamit tixpatzʼ jun li awabʼej.
Inkʼaʼ kixkanabʼ kʼanjelak usta ra kixkʼul
Laj Samuel kixye re li Jehobʼa li chʼaʼajkilal ut aʼan kixsume: «Paabʼ chixjunil li teʼxye aawe li tenamit. Xbʼaan naq moko laaʼat ta xateʼxtzʼeqtaana, laaʼin bʼan xineʼxtzʼeqtaana, re naq inkʼaʼ tintaqlanq saʼ xbʼeenebʼ». Chi joʼkan kixkʼut chiru naq maakʼaʼ xyaalal naq trahoʼq xchʼool, xbʼaan naq maawaʼ aʼan li yook chi tzʼeqtaanaak, aʼ bʼan li Jehobʼa. Joʼkan naq, li Jehobʼa kixtaqla li xpropeet chi xyeebʼal rehebʼ laj Israel naq ra teʼxkʼul wi twanq junaq li awabʼej saʼ xbʼeenebʼ. Abʼan, inkʼaʼ xeʼxkanabʼ xpatzʼbʼal: «Inkʼaʼ. Tento twanq junaq qaʼawabʼej». Naq li Yos kixsikʼ ru jun li awabʼej, kixtaqla laj Samuel chi xyulbʼal ru, aʼan kiʼabʼink joʼ junelik naxbʼaanu (1 Samuel 8:7-19, SBG).
Nakʼutbʼesimank naq li Xʼawabʼejilal li Jehobʼa qʼaxal us
9 Li xeʼxkʼul kixkʼutbʼesi naq tzʼaqal yaal li kiyeheʼk rehebʼ. Li xʼawabʼejilal li winq kixkʼam chaq naabʼal li chʼaʼajkilal saʼ xbʼeen li tenamit Israel, qʼaxal chik naq ebʼ li awabʼej xeʼxqʼet ribʼ chiru li Yos. Chiruhebʼ li chihabʼ li ak xeʼnumeʼk, aʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼinebʼ li tenamit: wi junaq li awabʼej inkʼaʼ naʼabʼink chiru li Yos, moko us ta naʼelk. Abʼan, kʼaru nakʼulmank naq ebʼ li awabʼej nekeʼxye naq li Yos narosobʼtesihebʼ re naq twanq li tuqtuukilal ut li sahil chʼoolejil saʼ li Ruuchichʼochʼ? Moko nekeʼosobʼtesiik ta xbʼaan li Jehobʼa, xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼabʼink chiru (Sal. 2:10-12).
Li tertokil pek
w02 1/4 12 raqal 13
Kʼaʼut naq taakubʼsi aahaʼ?
13 Naq toj maajiʼ nakubʼeek xhaʼ jun li poyanam joʼ aj testiiw re li Jehobʼa, aajel ru naq tixjal li xnaʼlebʼ. Saʼ xchʼool naʼalaak ut maaʼani naminok ru chi xtaqenkil li Kristo Jesús chi anchal xchʼool. Naxjal li xyibʼ aj naʼlebʼ ut naraj chik xbʼaanunkil li nawulak chiru li Yos. Saʼ li Santil Hu, li aatin saʼ hebreo ut griego li naxchap ribʼ rikʼin li aatin jalok naʼlebʼ naraj xyeebʼal xkanabʼankil chiʼixbʼej malaj xtzʼeqtaanankil li maaʼusilal ut xsikʼbʼal li Yos (1 Reyes 8:33, 34). Re naq tixjal xnaʼlebʼ tento naq tixkʼutbʼesi «li yotʼbʼachʼoolej jalbʼakʼaʼuxl» (Hechos 26:20, SBG). Aajel ru xtzʼeqtaanankil li xnaʼlebʼ li bʼalaqʼil paabʼal, xpaabʼankil li xchaqʼrabʼ li Yos ut xloqʼoninkil kaʼajwiʼ li Jehobʼa (Deuteronomio 30:2, 8-10; 1 Samuel 7:3). Li jalok naʼlebʼ naxbʼaanu naq tqajal li naqakʼoxla, li naqaj xbʼaanunkil ut li qanaʼlebʼ (Ezequiel 18:31). «Xkanabʼankil chiʼixbʼej» junaq li naʼlebʼ naraj xyeebʼal naq naqakanabʼ xbʼaanunkil li maaʼusilal ut naqabʼaanu li us (Hechos 3:19; Efesios 4:20-24; Colosenses 3:5-14).
28 RE FEBRERO TOJ 6 RE MARZO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | 1 SAMUEL 9-11
«Saʼ xtiklajik, laj Saúl naxkubʼsi ribʼ ut chʼolchʼo chiru li inkʼaʼ naru xbʼaanunkil»
Qakubʼsiq qawankil chiru li Yos
11 Qakʼoxlaq rix li kikʼulmank rikʼin li awabʼej Saúl. Naq toj saaj chaq, chʼolchʼo chiru li naru ut li inkʼaʼ naru xbʼaanunkil ut kirekʼa naq maakʼaʼ naʼok wiʼ, joʼkan naq kichʼaʼajkoʼk chiru xkʼulubʼankil junaq nimla kʼanjel (1 Sam. 9:21; 10:20-22). Abʼan, naq ak kixaqabʼaak chik choʼq awabʼej, kiqʼetqʼetoʼk ut kixbʼaanu ebʼ li kʼanjel li moko xkʼulubʼ ta. Saʼ jun kutan, kititzʼ chi roybʼeninkil li propeet Samuel. Moko kixkʼulubʼa ta li inkʼaʼ naru xbʼaanunkil chi moko kixkʼojobʼ ta xchʼool naq li Jehobʼa tixtenqʼa li xtenamit, kimayejak chiru li Yos usta moko wank ta xleseens re xbʼaanunkil. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, li Jehobʼa kirisi li rusilal saʼ xbʼeen laj Saúl ut chirix chik aʼan, kixmaqʼ chiru li xʼawabʼejilal (1 Sam. 13:8-14). Us raj naq tqatzol qanaʼlebʼ chirix li kikʼulmank rikʼin laj Saúl ut miqabʼaanu junaq li kʼanjel wi moko qakʼulubʼ ta.
Miqakʼoxla qibʼ qajunes
8 Naqatzol qanaʼlebʼ rikʼin li kixkʼul li awabʼej Saúl. Aʼin naxkʼutbʼesi naq inkʼaʼ chik tqabʼaanu li naraj li Yos wi tqakʼoxla qibʼ qajunes. Naq kixtikibʼ awabʼejink laj Saúl, naxkubʼsi ribʼ ut chʼolchʼo chiru li inkʼaʼ naru xbʼaanunkil (1 Sam. 9:21). Moko kixkʼe ta chi xtojbʼal xmaak ebʼ laj Israel li xeʼaatinak chirix naq kixaqabʼaak joʼ awabʼej, usta kiruuk raj xbʼaanunkil, xbʼaan naq li Yos kixaqabʼank re joʼ awabʼej (1 Sam. 10:27). Laj Saúl kixkʼulubʼa naq li xsantil musiqʼej li Yos tbʼeresinq re li tenamit re naq teʼxik chi yalok rikʼinebʼ laj Ammón, ut chʼolchʼo chiru naq keʼruuk chi qʼaxok u saʼ xkʼabʼaʼ li Jehobʼa (1 Sam. 11:6, 11-13).
w95 15/12 10 raqal 1
Ebʼ laj Ammón: inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa li usilal
Jun sut wiʼ chik ebʼ laj Ammón inkʼaʼ xeʼxkʼulubʼa li rusilal li Jehobʼa. Li Jehobʼa moko kiwulak ta chiru li xeʼxye. «Naq laj Saúl kirabʼi […] [laj Nahás] kiʼeechaniik xbʼaan li xmusiqʼ li Yos ut kʼajoʼ naq kichalk xjosqʼil». Laj Saúl kibʼeresiik xbʼaan li xsantil musiqʼej li Yos naq kixchʼutubʼ 330,000 ebʼ laj puubʼ li xeʼqʼaxok saʼ xbʼeenebʼ laj Ammón, ut «keʼxchaʼchaʼi ribʼebʼ» (1 Samuel 11:6, 11, SBG).
Li tertokil pek
w05 15/3 22 raqal 8
Li xqatzol saʼ li xbʼeen hu Samuel
9:9, SBG. Kʼaʼut naq wank xwankil «naq junxil li propeet “aj ilol moy u” nayeemank re»? Ebʼ li aatin aʼin, maare naraj xyeebʼal naq ebʼ li propeet keʼok chi naweʼk ru saʼ xkutankil laj Samuel ut saʼ xkutankilebʼ li awabʼej re Israel joʼkan naq propeet chik kiyeemank re laj ilol moy u. Laj Samuel kinawmank ru joʼ li xbʼeen propeet (Hechos 3:24).