NAʼLEBʼ RE TZOLOK 35
Chekʼe «xkawubʼ eechʼool […] cheribʼil eeribʼ»
«Chekʼe xkawubʼ eechʼool ut chetenqʼa eeribʼ cheribʼil eeribʼ» (1 TES. 5:11).
BʼICH 90 Qawaklesihaq qachʼool chiqibʼil qibʼ
RUʼUJIL LI TZOLOMa
1. Joʼ naxye saʼ 1 Tesalonicenses 5:11, kʼaru li naʼlebʼ nokootzʼaqonk wiʼ chiqajunilo?
MA XTZʼAQONK laachʼuut xkabʼlankil malaj xyiibʼankil wiʼ chik junaq li Chʼutlebʼaal Kabʼl? Wi joʼkan, maare nakaajultika li xbʼeen chʼutam li kiwank moqon. Kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ aachʼool xbʼanyoxinkil re li Jehobʼa. Maare saʼ xkʼabʼaʼ li xsahil aachʼool kichʼaʼajkoʼk chaawu xbʼichankil li xbʼeen bʼich. Chʼolchʼo naq li Chʼutlebʼaal Kabʼl naxkʼe xloqʼal li Jehobʼa. Abʼanan wank jun li naʼlebʼ li qʼaxal naxkʼe wiʼ chik xloqʼal li Jehobʼa: xwaklesinkilebʼ xchʼool li nekeʼchʼutlaak saʼ li naʼajej aʼan. Chirix aʼin yook chi aatinak li apóstol Pablo naq kixtzʼiibʼa li raqal li naxjolomi li tzolom aʼin, 1 Tesalonicenses 5:11 (taayaabʼasi).
2. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?
2 Re xwaklesinkilebʼ xchʼool ebʼ li qahermaan, qakʼehaq reetal li chaabʼil naʼlebʼ li kixbʼaanu li apóstol Pablo. Aʼan kixtaw ru ebʼ li junchʼol. Saʼ li tzolom aʼin tqil chanru kixtenqʼa ebʼ li rechpaabʼanel chi xkuybʼal li chʼaʼajkilal, wank saʼ tuqtuukilal chiribʼilebʼ ribʼ ut xkawresinkilebʼ li xpaabʼal chirix li Jehobʼa. Qilaq chanru tqakʼam qe rikʼin (1 Cor. 11:1).
LAJ PABLO KIXTENQʼAHEBʼ CHI XNUMSINKIL LI CHʼAʼAJKILAL
3. Kʼaru chʼolchʼo chaq chiru laj Pablo?
3 Laj Pablo kʼajoʼ naq naxrahebʼ chaq ebʼ li hermaan. Aʼan ajwiʼ kixnumsi naabʼal li chʼaʼajkilal, joʼkan naq naxtaw ru ut naxkʼe ribʼ saʼ xnaʼajebʼ li nekeʼxnumsi li chʼaʼajkilal. Saʼ jun kutan kikanaak chi maakʼaʼ xtumin, joʼkan naq kiʼok chi kʼanjelak re xwenteninkil ribʼ ut choʼq rehebʼ li nekeʼochbʼenink re (Hech. 20:34). Nakʼanjelak chaq chi xyiibʼankil li muhebʼaal ochoch. Naq kiwulak Corinto kikʼanjelak rochbʼen laj Áquila ut li xPriscila chi xyiibʼankil ebʼ li muhebʼaal ochoch. «Rajlal sábado» napuktesink rikʼinebʼ laj judiiy ut ebʼ laj griego. Ut, naq kiwulak laj Silas ut laj Timoteo, «laj Pablo junes chirix li Aatin kixkʼe xchʼool» (Hech. 18:2-5). Xbʼaan naq chʼolchʼo chiru li apóstol Pablo naq xbʼaanunkil xkʼanjel li Jehobʼa aʼan tzʼaqal li wank xwankil. Aj kʼanjel, joʼkan naq naru xkʼebʼal xnaʼlebʼebʼ ut kixjultika rehebʼ li hermaan naq meʼxkanabʼ chi ixbʼej li xkʼanjel li Jehobʼa xbʼaan xwenteninkil li xjunkabʼal ut xsikʼbʼal li naʼajmank chiruhebʼ (Filip. 1:10).
4. Kʼaru keʼxbʼaanu laj Pablo ut laj Timoteo re xtenqʼankilebʼ li hermaan chi xnumsinkil li rahobʼtesiik?
4 Naq tojeʼaq keʼxxaqabʼ li chʼuut Tesalónica, xeʼok chi rahobʼtesiik laj paabʼanel. Naq jun chʼuut li maaʼusebʼ xnaʼlebʼ, inkʼaʼ xeʼxtaw laj Pablo ut laj Silas, «keʼxkeleli […] chiruhebʼ laj jolominel re li tenamit» wiibʼ oxibʼ ebʼ li hermaan. Japjokebʼ re chi xyebʼal: «Chixjunilebʼ aʼin nekeʼxqʼet xchaqʼrabʼ li awabʼej» (Hech. 17:6, 7). Ma naru naqakʼoxla chanru xeʼrekʼa ribʼ ebʼ li hermaan aʼin naq xikʼ keʼileʼk xbʼaan li tenamit? Maare aʼin kixbʼaanu naq inkʼaʼ chik teʼraj kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Abʼan laj Pablo inkʼaʼ kiraj naq tchʼinaaq xchʼoolebʼ. Usta laj Pablo ut laj Silas xeʼxkanabʼ li chʼuut xeʼxbʼaanu chixjunil li wankebʼ saʼ ruqʼ re naq li chʼuut us ilbʼilaq. Li apóstol Pablo kixjultika chiruhebʼ laj Tesalónica: «Xqataqla eerikʼin laj Timoteo, […] [re xkʼebʼal] xkawubʼ eechʼool saʼ leepaabʼal re naq maaʼani chichʼinanq xchʼool xbʼaanebʼ li rahilal aʼin» (1 Tes. 3:2, 3). Maare laj Timoteo kixkʼul ajwiʼ li rahobʼtesiik naq wank chaq Listra. Kiril ajwiʼ, chanru laj Pablo kixwaklesihebʼ xchʼool laj paabʼanel aʼin ut chanru li Jehobʼa kixtenqʼahebʼ. Joʼkan naq kixye rehebʼ li rech aj paabʼanel naq maakʼaʼ teʼxxuwa (Hech. 14:8, 19-22; Heb. 12:2).
5. Chanru kirekʼa ribʼ laj Bryant naq kitenqʼaak xbʼaan jun li cheekel winq?
5 Kʼaru chik kixbʼaanu laj Pablo re xwaklesinkilebʼ xchʼool li hermaan? Naq laj Pablo ut laj Bernabé xeʼsutqʼiik Listra, Iconio ut Antioquía, «keʼxxaqabʼ xcheekel winqilalebʼ» (Hech. 14:21-23). Ebʼ li winq aʼin, kʼajoʼ nekeʼxtenqʼa ebʼ li rech aj paabʼanelil, joʼ nakʼulmank saʼebʼ li qakutan. Qilaq li kixkʼul laj Bryant: «Naq wank 15 chihabʼ we, linyuwaʼ xooxkanabʼ ut linnaʼ xʼisiik saʼ li chʼuut. Xwekʼa wibʼ injunes ut xchʼinaak inchʼool». Abʼanan kʼaru kitenqʼank re? Aʼan naxye: «Laj Tony jun li cheekel winq rajlal naʼaatinak wikʼin. Ut naxseeraqʼi we chanru ebʼ li hermaan xeʼxkuy xnumsinkil li rahilal. Naxseeraqʼi ajwiʼ we li natawmank saʼ Salmo 27:10 ut naabʼal sut naxye we chirix laj Ezequías, li kikʼanjelak chiru li Jehobʼa usta li xyuwaʼ inkʼaʼ kixbʼaanu aʼin. Chanru kitenqʼaak laj Bryant rikʼin li kixye laj Tony? Aʼan naxye: «Laj Tony kixwaklesi inchʼool, moqon xinʼok xkʼebʼal chixjunil linhoonal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut aʼin naxsahobʼresi linchʼool». Joʼkan bʼiʼ, ex cheekel winq, yoʼon wanqex chi xtenqʼankilebʼ li hermaan, joʼ laj Bryant re xyebʼal rehebʼ li «chaabʼil aatin» (Prov. 12:25).
6. Chanru kiroksi li apóstol Pablo li xeʼxkʼul chaq ebʼ laj paabʼanel junxil qe kutan re xwaklesinkilebʼ xchʼool li rechpaabʼanelil?
6 Laj Pablo kixjultika chiruhebʼ li rechpaabʼanel naq kʼajoʼ «xkʼihalebʼ laj chʼolobʼahom yaal» li xeʼruuk xnumsinkil naabʼal li rahobʼtesiik saʼ xkʼabʼaʼ li xtenqʼ li Jehobʼa (Heb. 12:1). Laj Pablo naxnaw naq li xeʼxkʼul chaq ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos junxil qʼe kutan naru naxtenqʼahebʼ li rechpaabʼanel re naq maakʼaʼ teʼxxuwa ut wanqebʼ saʼ «li xtenamit li yoʼyookil Yos» (Heb. 12:22). Joʼkan ajwiʼ, naru nokooxtenqʼa saʼebʼ li qakutan. Ani inkʼaʼ nawaklesiik xchʼool naq naril chanru li Jehobʼa kixtenqʼa laj Gedeón, laj Barac, laj David, laj Samuel ut jalanebʼ chik? (Heb. 11:32-35). Ut joʼkan ajwiʼ nakʼulmank anaqwan rikʼinebʼ li xpaabʼal ebʼ li qechpaabʼanel. Saʼ li qanimla molam ebʼ li hermaan nekeʼxtaqla naabʼal li esilhu bʼarwiʼ nekeʼxye naq xeʼkawresiik li xpaabʼal naq xeʼril li resil li xyuʼam ebʼ li hermaan saʼebʼ li qakutan.
LAJ PABLO KIXKʼUTBʼESI CHANRU WANK SAʼ TUQTUUKILAL CHIRIBʼILEBʼ RIBʼ
7. Kʼaru naxkʼut chiqu li kixye li apóstol Pablo saʼ Romanos 14:19-21?
7 Jun chik li naʼlebʼ li ttenqʼanq qe chi xkawresinkilebʼ li hermaan, aʼan naq naqasikʼ li tuqtuukilal saʼ li chʼuut. Miqakanabʼ naq li naqakʼoxla tooxjach, chi moko tqapuʼersi li naqaj saʼ xbʼeenebʼ li junchʼol wi inkʼaʼ yook xqʼetbʼal li Santil Hu. Qilaq li kikʼulmank saʼ li chʼuut re Roma, aran wankebʼ laj paabʼanel aj judiiy ut li maawaʼebʼ aj judiiy. Maakʼaʼebʼ chik rubʼel Xchaqʼrabʼ laj Moisés, joʼkan naq nekeʼxtzeka yalaq kʼaru chi tzekemq (Mar. 7:19). Wankebʼ aj judiiy nekeʼxkʼulubʼa ut wankebʼ inkʼaʼ. Ut aʼin kixjach li chʼuut. Abʼanan, laj Pablo kixye naq tento teʼxsikʼ li usilal saʼ li chʼuut ut kixye rehebʼ: «Inkʼaʼ xtiwbʼal li tibʼ, inkʼaʼ rukʼbʼal li bʼiin, chi moko xbʼaanunkil kʼaʼaq re ru taaluktaaq wiʼ xchʼool laawas aawiitzʼin» (taayaabʼasi Romanos 14:19-21). Rikʼin aʼin, kixtenqʼahebʼ li hermaan re rilbʼal naq naru nekeʼxrahobʼtesi ribʼ joʼ ajwiʼ li chʼuut. Inkʼaʼ naxbʼaanu junaq li naʼlebʼ re naq tixtʼan ebʼ li junchʼol saʼ li xpaabʼal (1 Cor. 9:19-22). Joʼ laj Pablo, naqaj xwaklesinkilebʼ xchʼool li junchʼol ut wank saʼ tuqtuukilal wi inkʼaʼ naqapuʼersi ruhebʼ li junchʼol chi xbʼaanunkil li nawulak chiqu.
8. Kʼaru kixbʼaanu laj Pablo chirix jun li naʼlebʼ li naru narisi li tuqtuukilal saʼ li chʼuut?
8 Laj Pablo, kixkʼe jun li chaabʼil eetalil re naq wanq li tuqtuukilal rikʼinebʼ li moko nekeʼxkʼulubʼa ta junaq li naʼlebʼ. Saʼ li xkutankilebʼ li apóstol, wankebʼ li maawaʼebʼ aj judiiy xeʼok joʼ aj paabʼanel, ut wiibʼ oxibʼ laj judiiy nekeʼxye naq tento raj naq teʼxset xtzʼuumal li xtzʼejwalebʼ re naq inkʼaʼ teʼhobʼeʼq (Gál. 6:12). Usta laj Pablo inkʼaʼ naxkʼulubʼa li naʼlebʼ aʼin, abʼanan maakʼaʼ kixye, kixkʼam bʼan chiruhebʼ li apóstol ut ebʼ li cheekel winq saʼ li tenamit Jerusalén (Hech. 15:1, 2). Rikʼin li kixbʼaanu naxkʼutbʼesi naq naraj naq wanq li tuqtuukilal ut li sahil chʼoolejil saʼ li chʼuut (Hech. 15:30, 31).
9. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xkʼambʼal qe rikʼin laj Pablo?
9 Wi nakʼulmank junaq li nimla chʼaʼajkilal naru naqasikʼ li tuqtuukilal wi naqasikʼ xtenqʼ ebʼ li cheekel winq. Naru ajwiʼ naqataw qanaʼlebʼ saʼ li Santil Hu, saʼebʼ li tasal hu ut li naʼlebʼ li naxkʼe li qamolam. Wi naqakʼe qachʼool chirix aʼin ut inkʼaʼ xbʼaanunkil li naqaj, tqasikʼ li tuqtuukilal saʼ li chʼuut.
10. Kʼaru jun chik li naʼlebʼ kixbʼaanu laj Pablo re xsikʼbʼal li tuqtuukilal saʼ li chʼuut?
10 Jun chik li naʼlebʼ li kixbʼaanu laj Pablo re xsikʼbʼal li tuqtuukilal. Aʼan rilbʼal li xchaabʼil naʼlebʼebʼ ut maawaʼ li xpaltilebʼ li rechpaabʼanel. Jun eetalil, naq li apóstol Pablo kixyiibʼ li esilhu rehebʼ laj Roma kixtzʼiibʼa li xkʼabʼaʼebʼ ut chaabʼil kiʼaatinak chirixebʼ. Ut wi naqaj xkʼambʼal qe rikʼin laj Pablo tooruuq xyeebʼal li xchaabʼil naʼlebʼebʼ li hermaan ut chi joʼkaʼin tqabʼaanu naq teʼxra ribʼebʼ ut teʼwanq saʼ amiiwil.
11. Chanru tooruuq xsikʼbʼal li tuqtuukilal naq nawank li chʼaʼajkilal?
11 Wank sut twanq ajwiʼ junaq li chʼaʼajkilal saʼ xyanqebʼ li hermaan li kawebʼ xpaabʼal. Aʼin kikʼulmank rikʼin laj Pablo ut laj Bernabé, li wankebʼ chaq saʼ tzʼaqal amiiwil. Li xeʼchʼaʼajkoʼk wiʼ, aʼan naq ma teʼxkʼam laj Marcos naq teʼxik wiʼ chik chi bʼihajik. Chanru xeʼraqeʼk? Li Santil Hu naxye: «Kʼajoʼ naq keʼxchʼaʼajki ribʼebʼ. Joʼkan naq keʼxjach ribʼebʼ» (Hech. 15:37-39). Laj Pablo, laj Bernabé ut laj Marcos keʼxtuqubʼ ru li chʼaʼajkilal. Chi joʼkan, keʼxkʼutbʼesi naq li tuqtuukilal ut li junajil aʼan li qʼaxal wank xwankil saʼ li chʼuut. Moqon, laj Pablo us kiʼaatinak chirix laj Bernabé ut laj Marcos (1 Cor. 9:6; Col. 4:10). Laaʼo ajwiʼ tooruuq xyiibʼankil ru li qachʼaʼajkilal rikʼinebʼ li qahermaan ut tqakʼe qachʼool chirixebʼ li xchaabʼil naʼlebʼ. Chi joʼkan, twanq li tuqtuukilal ut li junajil saʼ li chʼuut (Efes. 4:3).
LAJ PABLO KIXKAWRESIHEBʼ LI XPAABʼAL
12. Bʼar wank junjunq li chʼaʼajkilal li nekeʼxkʼul ebʼ li qechpaabʼanel?
12 Naqawaklesihebʼ ajwiʼ xchʼool li qahermaan naq naqakawubʼresihebʼ li xpaabʼal chirix li Jehobʼa. Maare wankebʼ yookebʼ chi rahobʼtesiik xbʼaanebʼ li xjunkabʼal li maawaʼebʼ aj Testiiw, ebʼ li rechtzolom ut ebʼ li rechkʼanjel. Wankebʼ yajebʼ ut wankebʼ rahebʼ xchʼool. Malaj ak naabʼal chihabʼ xkubʼik xhaʼ ut yookebʼ roybʼeninkil joqʼe twulaq li rosoʼjik. Chixjunil aʼin naxyal rix li qapaabʼal. Saʼ xkutankilebʼ li apóstol keʼxkʼul ajwiʼ chaq aʼin. Kʼaru kixbʼaanu li apóstol Pablo re xkawresinkilebʼ li xpaabʼal?
Chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin li apóstol Pablo ut xwaklesinkilebʼ xchʼool li junchʼol? (Chaawil li raqal 13).b
13. Chanru kixtenqʼahebʼ li apóstol Pablo li nekeʼetzʼuuk xbʼaan li xpaabʼalebʼ?
13 Laj Pablo kiroksi chiʼus li Santil Hu re xkawresinkilebʼ xpaabʼal ebʼ li hermaan. Jun eetalil, maare ebʼ li hermaan aj judiiy, inkʼaʼ nekeʼxnaw chanru xsumenkil li xjunkabʼal li nekeʼxkʼoxla naq li xpaabʼal laj judiiy qʼaxal wank xwankil chiru li nekeʼxpaabʼ li xkʼutum li Kriist. Li esilhu li kixtzʼiibʼa laj Pablo choʼq rehebʼ laj hebreo, kixwaklesi xchʼool ebʼ li hermaan aʼin (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Li kixye laj Pablo naru xtenqʼankilebʼ re naq teʼxnaw kʼaru teʼxye rehebʼ li xjunkabʼal li nekeʼwechʼok rehebʼ. Ut laaʼo? Chanru tooruuq xtenqʼankilebʼ li hermaan li nekeʼetzʼuuk xbʼaanebʼ li junchʼol? Tqakʼut chiruhebʼ chanru roksinkil ebʼ li qatasal hu re xkolbʼal rix li xpaabʼalebʼ. Ut wi ebʼ li saaj, nekeʼetzʼuuk xbʼaan naq nekeʼxpaabʼ li yobʼtesihom, naru naqatenqʼahebʼ chi xtawbʼal li xnaʼlebʼ saʼebʼ li hu ¿Es la vida obra de un Creador? ut Oobʼ li patzʼom li tento xtzʼilbʼal rix chirix li xtiklajik li yuʼam, maakʼaʼ saʼ qʼeqchiʼ, re xkʼutbʼal kʼaʼut nekeʼxpaabʼ naq wank ani kiyobʼtesink re li yuʼam.
Chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin li apóstol Pablo ut xwaklesinkilebʼ xchʼool li junchʼol? (Chaawil li raqal 14).c
14. Kʼaru chik kixbʼaanu li apóstol Pablo usta jwal laatzʼ chaq ru chi puktesink ut chi kʼutuk?
14 Laj Pablo kixye rehebʼ li rechpaabʼanel naq teʼxkʼutbʼesi li rahok rikʼin «li chaabʼil kʼanjel» (Heb. 10:24). Moko kaʼaj tawiʼ naxye, naxbʼaanu bʼan. Jun eetalil, naq ebʼ li hermaan li wankebʼ Judea maakʼaʼebʼ chaq xwa, laj Pablo naxtenqʼahebʼ chaq (Hech. 11:27-30). Usta jwal laatzʼ chaq ru chi puktesink ut chi kʼutuk, kixsikʼ ajwiʼ chanru xtenqʼankilebʼ li hermaan li nebʼaʼebʼ (Gál. 2:10). Chi joʼkan, kixkawresihebʼ xchʼool chi rilbʼal naq li Jehobʼa junelik trilebʼ. Joʼkan ajwiʼ, saʼebʼ li qakutan naqakawresihebʼ li xpaabʼal li hermaan naq naqanumsi li qahoonal, qametzʼew, li xseebʼal qachʼool naq nokootenqʼank naq nawank junaq li rahilal ut naq naqakʼe li tenqʼ tumin chirix li xkʼanjel li Yos li nabʼaanumank saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ. Chi joʼkaʼin, ut jalanq chik naʼlebʼ naqakʼutbʼesi chiru ebʼ li hermaan naq li Jehobʼa maajunwa tixkanabʼebʼ.
Chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin li apóstol Pablo ut xwaklesinkilebʼ xchʼool li junchʼol? (Chaawil li raqal 15 ut 16).d
15, 16. Chanru tqilebʼ li xeʼkehoʼk saʼ li xpaabʼal?
15 Laj Pablo naxwaklesihebʼ xchʼool li xeʼkehoʼk saʼ li xpaabʼal. Kixtawebʼ bʼan ru ut kiʼaatinak rikʼinebʼ saʼ tuulanil (Heb. 6:9; 10:39). Naq kixtzʼiibʼa li hu rehebʼ laj Hebreo, naabʼal sut kiroksi li aatin «laaʼo», ut maawaʼ «laaʼex», re xkʼutbʼesinkil naq aʼan ajwiʼ tento tixyuʼami li naʼlebʼ li yook xkʼebʼal (Heb. 2:1, 3). Joʼ laj Pablo, inkʼaʼ tqakanabʼebʼ xjunes li xeʼkehoʼk saʼ li xpaabʼal, naqawaklesihebʼ bʼan xchʼool naq naqakʼe qachʼool chirixebʼ. Chi joʼkaʼin, naqakʼutbʼesi naq naqarahebʼ. Qajultikaq naq rikʼin li qaatin naru naqawaklesihebʼ xchʼool, wi naqabʼaanu saʼ xyaalal ut rikʼin rahok.
16 Laj Pablo kixye rehebʼ li rechpaabʼanel naq maajunwa nasach saʼ xchʼool li Jehobʼa li kʼanjel li xeʼxbʼaanu chaq (Heb. 10:32-34). Joʼkan ajwiʼ naru naqabʼaanu laaʼo, re xtenqʼankilebʼ li qech aj paabʼanel li xeʼkehoʼk saʼ li xpaabʼal maare naru naqapatzʼ rehebʼ chanru xeʼxnaw li yaal malaj xkʼoxlankil chanru li Jehobʼa kixtenqʼahebʼ chaq junxilaj. Naru naqoksi li hoonal aʼin, re xjultikankil chiru naq li Jehobʼa maajunwa nasach saʼ xchʼool li rahok li kixkʼut ut naq maajunwa tixkanabʼ xjunes saʼ li kutan chalk re (Heb. 6:10; 13:5, 6). Seeraqʼik chi joʼkaʼin naru naxtenqʼa ebʼ li qech aj paabʼanel re naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa.
«CHEKʼE XKAWUBʼ EECHʼOOL»
17. Chanru tooruuq xtzolbʼal chiʼus xwaklesinkilebʼ xchʼool li junchʼol?
17 Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ, jun laj kabʼlanel naxtzol kabʼlak chiʼus. Laaʼo ajwiʼ naru naqatzol chiʼus xwaklesinkilebʼ xchʼool ebʼ li qech aj paabʼanel. Qakawresihaq xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel re naq teʼruuq xqʼaxbʼal ru ebʼ li chʼaʼajkilal, naq naqajultika chiruhebʼ li xeʼxkʼul chaq ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa junxil qʼe kutan. Wi naqaj wank saʼ tuqtuukilal tqil li xchaabʼilal ebʼ li junchʼol, tqakol rix ut qayiibʼaq ru li qachʼaʼajkilal. Ut naru naqakawresihebʼ li xpaabʼal ebʼ li qechpaabʼanel wi naqawotz rikʼinebʼ li yaal li wank saʼ li Santil Hu, naqatenqʼahebʼ ut miqakanabʼ ebʼ li moko kawebʼ ta chik saʼ li xpaabʼal.
18. Kʼaru nakaawaj xbʼaanunkil?
18 Li nekeʼtzʼaqonk xkabʼlankil junaq li ochoch re loqʼonink, sa nekeʼrekʼa ribʼ. Naru ajwiʼ naqekʼa qibʼ chi joʼkan wi naqatenqʼahebʼ li qechpaabʼanel chi xkawresinkilebʼ li xpaabʼal. Jun li ochoch naqʼelo, abʼan li rusilal li naqabʼaanu aʼan naq wanq chi junelik. Joʼkan naq qayuʼamiq li naxye saʼ 1 Tesalonicenses 5:11: «Chekʼe xkawubʼ eechʼool ut chetenqʼa eeribʼ cheribʼil eeribʼ».
BʼICH 101 Chookʼanjelaq chiru li Yos saʼ junajil
a Li qawanjik saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin qʼaxal chʼaʼaj. Ebʼ li qahermaan nekeʼxnumsi naabʼal li chʼaʼajkilal naru tqatenqʼahebʼ chiʼus wi naqasikʼ chanru xwaklesinkilebʼ xchʼool. Li kixkʼut li apóstol Pablo tooxtenqʼa chanru xbʼaanunkil.
b XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li yuwaʼbʼej naxchʼolobʼ chiru li rixqaʼal chanru xyuʼaminkil li naxye li qatasal hu naq namineʼk ru chi xnimankil li ralankil.
c XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li sumal nabʼihajik saʼ li xtenamit re tenqʼank bʼarwiʼ kiwank jun li rahilal.
d XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li cheekel winq narulaʼani jun li hermaan li moko kaw ta chik saʼ li xpaabʼal. Naxkʼut chiru li jalam u chirix li Tzolok choʼq rehebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink bʼarwiʼ xeʼtzʼaqonk junxil. Naq naril, nasahoʼk saʼ xchʼool. Li hermaan naraj wiʼ chik rekʼankil li sahil chʼoolejil li kirekʼa chaq naq kikʼanjelak chiru li Jehobʼa. Saʼ xnumikebʼ li kutan nasutqʼiik saʼ li chʼuut.