Kikʼemank xloqʼal aran Jerusalén naq kiʼok saʼ xbʼeen jun li bʼuur

Ma naxkʼut ebʼ li propesiiy li wank saʼ li Santil Hu naq li Jesús aʼan li Mesiiy?

Li naxsume li Santil Hu

Joʼkan tzʼaqal. Naq li Jesús kiwank arin saʼ Ruuchichʼochʼ rikʼin kitzʼaqlok ru naabʼal li propesiiy chirix «laj jolominel sikʼbʼil ru» li twanq joʼ «aj Kolol re li ruuchichʼochʼ» (Daniel 9:25, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG; 1 Juan 4:14, SBG). Naq ak kamenaq chik li Jesús toj wank naabʼal chik li propesiiy li kitzʼaqlok ru chirix (Salmo 110:1; Hechos 2:34-36).

Kʼaru naraj xyeebʼal li aatin Mesiiy?

Li aatin saʼ hebreo Mashíaj (Mesiiy) ut li aatin saʼ griego Kjristós (Kriist) naraj xyeebʼal «Yulbʼil ru». Joʼkan naq Jesukriist naraj xyeebʼal «li Jesús li Yulbʼil ru» malaj «li Jesús li Mesiiy».

Junxil qʼe kutan, naq nakʼemank xwankil junaq li kristiʼaan nahoymank aseeyt saʼ xjolom (Levítico 8:12; 1 Samuel 16:13). Li Yos kixsikʼ ru li Jesús re naq twanq joʼ Mesiiy, jun li kʼanjel li qʼaxal wank xwankil (Hechos 2:36). Abʼan moko kixyul ta ru rikʼin aseeyt, kiyuleʼk bʼan ru rikʼin santil musiqʼej (Mateo 3:16).

Ma naru natzʼaqlok ru rikʼin jalan jalanq chi kristiʼaan li propesiiy li kiyeemank chirix li Mesiiy?

Inkʼaʼ bʼiʼan. Joʼ reetalil li ruʼuj uqʼej yal re jun ajwiʼ chi kristiʼaan. Ebʼ li propesiiy li wank saʼ li Santil Hu naxkʼut naq jun ajwiʼ li Mesiiy malaj Kriist. Li Santil Hu naxye naq «naabʼalebʼ aj bʼalaqʼ teʼwakliiq ut teʼxye naq aʼanebʼ li Kriist ut aʼanebʼ propeet; teʼxbʼaanuhatq xninqalebʼ ru eetalil ut sachbʼachʼoolej re xbʼalaqʼinkil li sikʼbʼilebʼ ru, wi raj taaruuq» (Mateo 24:24, SBG).

Ma tkʼulunq li Mesiiy saʼ li kutan chalk re?

Inkʼaʼ. Li Santil Hu naxye naq li Mesiiy tchalq saʼ li xjunkabʼal laj David, li awabʼej re Israel (Salmo 89:4, 5). Abʼanan li xkʼabʼaʼebʼ li ralal xkʼajol laj David kisachmank, chanchan tawiʼ naq aʼin kikʼulmank naq ebʼ laj Roma keʼxjukʼ li tenamit Jerusalén saʼ li chihabʼ 70.a Chalen saʼ li kutan aʼan maaʼani naru naxye naq chalenaq saʼ li xjunkabʼal laj David. Saʼ xkutankil li Jesús nanawmank ani chalenaq saʼ xjunkabʼal laj David ut ebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Jesús moko xeʼxye ta naq li Jesús moko chalenaq saʼ xjunkabʼal laj David (Mateo 22:41-46).

Jarubʼ chi propesiiy chirix li Mesiiy wank saʼ li Santil Hu?

Moko naru ta nayeemank chi tzʼaqal jarubʼ chi propesiiy wank chirix li Mesiiy. Jalan jalanq naʼajlamank li propesiiy li wank saʼ li Santil Hu usta chʼolchʼo ru naq naʼaatinak chirix li Mesiiy. Jun eetalil, saʼ Isaías 53:2-7 naʼaatinak chirix jalan jalanq li propesiiy chirix li Mesiiy. Wankebʼ kristiʼaan nekeʼxkʼoxla naq li naxye li raqal aʼin jun ajwiʼ chi propesiiy ut junchʼol chik nekeʼxye naq li junjunq chi naʼlebʼ aʼan jun propesiiy.

Wiibʼ oxibʼ li propesiiy chirix li Mesiiy li kitzʼaqlok ru rikʼin li Jesús

Propesiiy	Kiyeemank	Xtzʼaqlojik
Ralal xkʼajol laj Abrahán	Génesis 22:17, 18	Mateo 1:1
Ralal xkʼajol laj Isaac, ralal laj Abrahán	Génesis 17:19	Mateo 1:2
Tchalq saʼ xteepal Judá	Génesis 49:10	Mateo 1:1, 3
Tchalq saʼ xjunkabʼal laj David	Isaías 9:7	Mateo 1:1
Tyoʼlaaq rikʼin jun li tuqʼixq	Isaías 7:14	Mateo 1:18, 22, 23
Tyoʼlaaq Belén	Miqueas 5:2	Mateo 2:1, 5, 6
Tkʼabʼaʼiiq Emmanuelb	Isaías 7:14	Mateo 1:21-23
Tyoʼlaaq saʼ nebʼaʼil	Isaías 53:2	Lucas 2:7
Tkamsiiq ebʼ li kokʼal naq ak xyoʼlaak chik	Jeremías 31:15	Mateo 2:16-18
Tbʼoqeq chaq Egipto	Oseas 11:1	Mateo 2:13-15
Tnawmanq ru joʼ Nazarenoc	Isaías 11:1	Mateo 2:23
Wank ani tteʼoq bʼe	Malaquías 3:1	Mateo 11:7-10
Tyuleʼq ru joʼ Mesiiy saʼ li chihabʼ 29d	Daniel 9:25	Mateo 3:13-17
Li Yos kixye naq aʼan Ralal	Salmo 2:7	Hechos 13:33, 34
Kixkʼe xchʼool chirix li rochoch li Yos	Salmo 69:10	Juan 2:13-17
Kixpuktesi li chaabʼil esil	Isaías 61:1	Lucas 4:16-21
Li xkʼanjel kixkutanobʼresi Galilea	Isaías 9:1, 2	Mateo 4:13-16
Kixbʼaanu sachbʼachʼoolej joʼ laj Moisés	Deuteronomio 18:15	Hechos 2:22
Kiʼaatinak saʼ xkʼabʼaʼ li Yos joʼ laj Moisés	Deuteronomio 18:18, 19	Juan 12:49
Kixkʼirtasi ebʼ li yaj	Isaías 53:4	Mateo 8:16, 17
Moko kixnimobʼresi ta ribʼ	Isaías 42:2	Mateo 12:17, 19
Kiʼuxtaanank u	Isaías 42:3	Mateo 12:9-20; Marcos 6:34
Kixkʼut li xtiikilal li Yos	Isaías 42:1, 4	Mateo 12:17-20
Xnimal ru aj kʼehol naʼlebʼ	Isaías 9:6, 7	Juan 6:68
Kixkʼe chi naweʼk li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa	Salmo 22:23	Juan 17:6 e
Kikʼutuk rikʼin eetalil	Salmo 78:2	Mateo 13:34, 35
Jun aj kʼamolbʼe	Daniel 9:25	Mateo 23:10
Naabʼalebʼ inkʼaʼ xeʼxpaabʼ	Isaías 53:1	Juan 12:37, 38
Xeʼtichkʼok xbʼaan	Isaías 8:14, 15	Mateo 21:42-44 f
Xeʼxtzʼeqtaana	Salmo 118:22, 23	Hechos 4:10, 11
Xikʼ nekeʼril chi maakʼaʼ xmaak	Salmo 69:5	Juan 15:24, 25
Kikʼemank xloqʼal aran Jerusalén naq kiʼok saʼ xbʼeen jun li bʼuur	Zacarías 9:9	Mateo 21:4-9
Kikʼemank xloqʼal xbʼaan ebʼ li kokʼal	Salmo 8:3	Mateo 21:15, 16
Kichalk saʼ xkʼabʼaʼ li Jehobʼa	Salmo 118:26	Juan 12:12, 13
Kikʼayiik xbʼaan jun li ramiiw	Salmo 41:10	Juan 13:18
Kikʼayiik rikʼin 30 tumin re plaat	Zacarías 11:12	Mateo 26:14-16
Kikanabʼaak xbʼaan ebʼ li ramiiw	Zacarías 13:7	Mateo 26:31, 56
Keʼxyoobʼ tikʼtiʼ chirix	Salmo 35:11	Mateo 26:59-61
Maakʼaʼ kixye naq kiqʼabʼaak	Isaías 53:7	Mateo 27:12-14
Xeʼxchubʼa	Isaías 50:6	Mateo 26:67; 27:27, 30
Xeʼxten li xjolom	Miqueas 5:1	Marcos 15:19
Xeʼxrapi chi tzʼuum	Isaías 50:6	Juan 19:1
Moko kixkol ta ribʼ naq xeʼxket	Isaías 50:6	Juan 18:22, 23
Ebʼ li awabʼej xeʼxye li tikʼtiʼ chirix	Salmo 2:2	Lucas 23:10-12
Xeʼxklawxi li ruqʼ ut li roq	Salmo 22:17	Mateo 27:35; Juan 20:25
Xeʼxbʼuuli rix li xtʼikr	Salmo 22:19	Juan 19:23, 24
Xeʼxye naq aj maak	Isaías 53:12	Mateo 27:38
Xeʼxhobʼ, xeʼxtzʼeqtaana	Salmo 22:8, 9	Mateo 27:39-43
Kikamk saʼ xkʼabʼaʼebʼ laj maak	Isaías 53:5, 6	1 Pedro 2:23-25
Kikʼutunk naq li Yos kixkanabʼ	Salmo 22:2	Marcos 15:34
Keʼxkʼe chi rukʼ li bʼinagr	Salmo 69:22	Mateo 27:34
Kichaqik re naq ok re chi kamk	Salmo 22:16	Juan 19:28, 29
Kixqʼaxtesi li xmusiqʼ re li Yos	Salmo 31:6	Lucas 23:46
Kixqʼaxtesi li xyuʼam	Isaías 53:12	Marcos 15:37
Kikamk re qakolbʼal chiru li maak ut li kamk	Isaías 53:12	Mateo 20:28
Inkʼaʼ xeʼxtoq xbʼaqel	Salmo 34:21	Juan 19:31-33, 36
Kikʼobʼeʼk	Zacarías 12:10	Juan 19:33-35, 37
Kimuqeʼk joʼ jun bʼihom	Isaías 53:9	Mateo 27:57-60
Kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo	Salmo 16:10	Hechos 2:29-31
Kikʼeheʼk reqaj li kikʼayink re	Salmo 109:8	Hechos 1:15-20
Kichunlaak saʼ xnim uqʼ li Yos	Salmo 110:1	Hechos 2:34-36

a Li Cyclopedia re McClintock ut Strongʼs naxye: «Chʼolchʼo naq li xhuhil li xkʼabʼaʼebʼ li xteepal li xjunkabʼal laj judiiy kisachmank naq kijukʼeʼk Jerusalén».

b Li kʼabʼaʼej saʼ hebreo Emmanuel, naraj xyeebʼal «Qikʼin wank li Yos» naxkʼut chi tzʼaqal li xkʼanjel li Jesús joʼ Mesiiy. Li xkʼulunik ut li kixbʼaanu naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ naxkʼutbʼesi naq li Yos wank rikʼinebʼ li nekeʼloqʼonink re (Lucas 2:27-32; 7:12-16).

c Li aatin «Nazareno» maare nachalk saʼ li aatin hebreo nétser, li naraj xyeebʼal «tuxm».

d Wi taawaj xnawbʼal chanru naq li Santil Hu naxkʼut chi tustu ru naq li Mesiiy tkʼulunq saʼ li chihabʼ 29. Chaawil li naʼlebʼ «Laj Daniel kiʼaatinak chirix li Sikʼbʼil Ru».

e Li Acʼ Chakʼrab, Sociedad Bíblica en Guatemala

f Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators