Mutindu Nge Lenda Tanina Mpeve ya Kuditambika

1. Inki mutindu Yezu bikaka mbandu ya mbote na yina me tala kuditambika?

NTANGU Yezu vandaka na ntoto, yandi bikaka mbandu ya mbote na yina me tala kuditambika. Yandi vandaka kutula bampusa na yandi mosi na nima sambu na kusala luzolo ya Nzambi. (Yoa. 5:30) Sambu yandi bikalaka ya kukwikama tii na lufwa na nti ya mpasi, yandi monisaka nde mpeve na yandi ya kuditambika vandaka ve ti ndilu.—Bafi. 2:8.

2. Inki mutindu beto lenda monisa mpeve ya kuditambika, mpi sambu na nki beto fwete sala yo?

² Sambu beto kele balongoki ya Yezu, beto fwete monisa mpeve ya kuditambika. Kuvanda ti mpeve ya kuditambika ke tendula nki? Na bunkufi, yo ke tendula kikalulu ya muntu yina ke ndima kutambika bampusa na yandi mosi sambu na mambote ya bankaka. Na bangogo ya nkaka, yo me swaswana ti kikalulu ya bwimi. (Tanga Matayo 16:24.) Kikalulu ya kukonda bwimi ta sadisa beto na kutula mawi mpi bampusa ya bankaka na kisika ya ntete. (Bafi. 2:3, 4) Nkutu, Yezu longaka nde lusambu na beto me simbama na mpeve ya kuditambika. Inki mutindu? Zola, kikalulu yina ke pusaka Bakristu na kumonisa mpeve ya kuditambika, kele kidimbu ya Bakristu ya kieleka. (Yoa. 13:34, 35) Mpi yindula balusakumunu yina beto ke baka sambu beto kele na kati ya dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba yina ke monisaka mpeve ya kuditambika!

3. Inki lenda bebisa mpeve na beto ya kuditambika?

³ Beto kele ti mbeni mosi yina ke sosaka na mayele yonso kubebisa mpeve na beto ya kuditambika. Mbeni yango kele nkadilu na beto ya bwimi. Beto vila ve mutindu Adami ti Eva sosaka kaka mambote na bo mosi. Na bwimi yonso, Eva salaka diambu yina monisaka nde yandi vandaka na mfunu ya kukuma bonso Nzambi. Bakala na yandi monisaka nkadilu ya bwimi na mutindu yandi sosaka kusepedisa nkento na yandi. (Kuy. 3:5, 6) Na nima ya kupukumuna Adami ti Eva, Diabulu landaka na kupukumuna bantu na kusosa kaka mambote na bo mosi. Nkutu, yandi salaka yo ntangu yandi pukumunaka Yezu. (Mat. 4:1-9) Na bilumbu na beto, Satana ke kusa bantu mingi mpi ke pusa bo na kumonisa nkadilu ya bwimi na mitindu mingi. Beto fwete tudila diambu yango dikebi ya mingi sambu nkadilu yina ya bwimi ya ke monana mingi na nsi-ntoto, lenda yala beto mpi.—Baef. 2:2.

4. (a) Keti beto lenda nunga na kukatula na mbala mosi nkadilu ya bwimi? Tendula. (b) Inki bangiufula beto ta tadila?

⁴ Beto lenda fwanisa nkadilu ya bwimi ti matadi yina ke bwaka na kibende. Kana kibende me vanda bilumbu mingi na nganda to na kisika ya madidi, yo lenda yantika kubwa matadi. Kigonsa ya nene lenda salama kana bo katula ve matadi yina mpi kubika nde yo kuma mingi tii na kubebisa kibende. Mutindu mosi, ata beto lenda katula ve na mbala mosi nkadilu ya kukonda kukuka mpi ya bwimi, beto fwete keba na bigonsa yina yo ke basisaka mpi beto fwete landa kunwanisa nkadilu yina. (1 Bak. 9:26, 27) Inki mutindu beto lenda zaba kana beto kele ti nkadilu ya bwimi? Mpi nki mutindu beto lenda monisa nde beto kele ti mpeve ya kuditambika?

SADILA BIBLIA SAMBU NA KUDITALA KANA NGE KELE TI NKADILU YA BWIMI

5. (a) Na nki mutindu Biblia kele bonso kitala-tala? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.) (b) Ntangu beto ke kuditala kana beto kele ti nkadilu ya bwimi, inki beto fwete buya?

⁵ Kaka mutindu beto lenda sadila kitala-tala sambu na kutala luse na beto, beto lenda sadila Biblia sambu na kufimpa kimuntu na beto ya kati mpi kusungika konso kifu yina beto ta mona. (Tanga Yakobo 1:22-25.) Kansi, kitala-tala ta sadisa beto kaka kana beto ke sadila yo mbote-mbote. Mu mbandu, kana beto losa disu nswalu na kitala-tala, beto lenda mona ve mvindu ya fioti yina beto kele ti yo ata yo kele mfunu nde beto katula yo. To kana beto ke tala kitala-tala na nsongi, beto lenda mona kifwanisu ya muntu ya nkaka. Mutindu mosi, kusadila Biblia sambu na kumona kifu mosi ya mbi bonso bwimi, fwete suka kaka ve na kutangaka Biblia kana dibaku me monana to kusadila yo sambu na kumona bifu ya bankaka.

6. Inki mutindu beto ke landaka kutula meso na nsiku ya kukuka?

⁶ Mu mbandu, beto lenda tanga Ndinga ya Nzambi mbala na mbala to konso kilumbu, kansi beto ke mona ve nkadilu ya bwimi yina ke yantika kuyela na kati na beto. Inki mutindu? Beto tadila diambu yai: Na mbandu yina Yakobo me pesa ya kitala-tala, kisina ya diambu kele ve nde muntu yina me tala ve kitala-tala mbote. Yakobo me sonika nde yandi “me kuditala.” Awa, Yakobo me sadila ngogo ya Kigreki yina ke tendula kudifimpa to kutala na dikebi yonso. Yo yina na mbandu yai, inki kifu muntu yina me sala? Yakobo ke landa na kutuba nde: “Yandi me kwenda mpi me vila na mbala mosi mutindu yandi kele.” Ya kieleka, yandi me katuka na kitala-tala kukonda kuyidika diambu yina yandi me mona. Kansi, muntu ya mayele ke ‘tulaka kaka ve meso na nsiku ya kukuka’ kansi yandi ke ‘kwaminaka na kutala yo.’ Na kisika ya kuvutula nsiku ya kukuka ya Ndinga ya Nzambi na nima, yandi ke kwaminaka na kulanda malongi na yo. Yezu monisaka diambu ya mutindu mosi ntangu yandi tubaka nde: “Kana beno bikala na ndinga na mono, beno kele kibeni balongoki na mono.”—Yoa. 8:31.

7. Inki mutindu beto lenda sadila Biblia sambu na kuditala kana beto kele ti nkadilu ya bwimi?

⁷ Sambu na kununga nkadilu ya bwimi, ntete-ntete nge fwete tangaka Ndinga ya Nzambi na dikebi yonso. Yo ta sadisa nge na kuzaba bisika yina nge fwete tudila dikebi. Kansi, kele ti mambu ya nkaka yina nge fwete sala. Nge fwete sala bansosa ya mudindu. Ntangu nge me tanga disolo mosi ya Biblia, kudikotisa na disolo yina mpi kudiyula nde: ‘Inki mono zolaka kusala kana mono kutanaka ti diambu yai? Keti mono zolaka kubaka lukanu ya mbote kibeni?’ Diambu ya mfunu kele nde, na nima ya kuyindulula na mambu yina nge me tanga, sala bikesa na kusadila yo. (Mat. 7:24, 25) Beto tadila mutindu disolo ya Ntotila Saule mpi ntumwa Piere lenda sadisa beto na kutanina mpeve ya kuditambika.

DILONGI YA BETO KE BAKA NA MBANDU YA NTOTILA SAULE

8. Inki bikalulu Saule vandaka ti yo ntangu yandi yantikaka kuyala, mpi nki mutindu yandi monisaka yo?

⁸ Saule, Ntotila ya Izraele kele mbandu yina ke kebisa beto nde bwimi lenda bebisa mpeve na beto ya kuditambika. Ntangu Saule yantikaka kuyala, yandi vandaka muntu mosi ya kudikulumusa kibeni. (1 Sam. 9:21) Yandi buyaka kupesa ndola na bantu ya Izraele yina tubaka mambu ya mbi sambu na kimfumu na yandi, ata yandi vandaka ti nswa ya kusala yo sambu Nzambi muntu pesaka yandi kiyeka yina. (1 Sam. 10:27) Ntotila Saule ndimaka lutwadisu ya mpeve santu na mutindu yandi twadisaka bantu ya Izraele na kununga mvita yina bo nwanaka ti bantu ya Amoni. Na nima, yandi pesaka Yehowa lukumu na kudikulumusa yonso sambu na kununga yina.—1 Sam. 11:6, 11-13.

9. Inki mutindu Saule kumaka ti nkadilu ya bwimi?

⁹ Na nima, Saule bikaka nde bwimi mpi lulendo na yandi kuyela, kaka bonso kibende yina me yantika kubwa matadi. Ntangu yandi nungaka bantu ya Amaleki, yandi tulaka bampusa na yandi mosi na ntwala ya kulemfukila Yehowa. Na bwimi yonso, yandi bakaka bima yina bo botulaka na kisika ya kufwa yo mutindu Nzambi pesaka ntuma. Diaka, na lulendo yonso, Saule tungaka monima sambu na yandi mosi. (1 Sam. 15:3, 9, 12) Ntangu profete Samuele songaka yandi nde Yehowa sepelaka ve, Saule sosaka kudinungisa na kumonisaka bansiku ya nkaka yina yandi lemfukilaka mpi yandi pesaka bantu ya nkaka foti sambu na mambi na yandi. (1 Sam. 15:16-21) Diaka, lulendo pusaka Saule na kusosa kutanina lukumu na yandi mosi na kisika ya kusepedisa Nzambi. (1 Sam. 15:30) Inki mutindu beto lenda sadila disolo ya Saule bonso kitala-tala sambu yo sadisa beto na kutanina mpeve ya kuditambika?

10, 11. (a) Inki dilongi beto ke baka na mbandu ya Saule na yina me tala kutanina mpeve ya kuditambika? (b) Inki ta sadisa beto na kubuya kulanda mbandu ya mbi ya Saule?

¹⁰ Ya ntete, mbandu ya Saule ke monisa nde beto lenda ve kuditudila ntima na kutubaka nde kana beto kele ti mpeve ya kuditambika beto ta landaka kumonisa yo ata beto ke sala ve bikesa sambu na kutanina yo. (1 Tim. 4:10) Kuvila ve nde, Saule salaka mambu ya mbote mpi Nzambi sepelaka na yandi na nsungi ya ntangu mosi buna, kansi yandi nungaka ve na kukatula nkadilu ya bwimi yina yelaka na kati na yandi. Nsuka-nsuka, Yehowa buyaka yandi sambu na kukonda bulemfu na yandi.

¹¹ Ya zole, beto fwete keba na kutula dikebi kaka na mambu ya mbote yina beto ke sala, mpi kuvila bisika yina beto fwete yidika. Yo kele bonso kusadila kitala-tala sambu na kusepela na bilele ya mpa yina beto me lwata kansi beto ke tula ve dikebi na mvindu yina kele na luse na beto. Ata beto ta kuma ve ti nkadilu bonso yina Saule monisaka, beto fwete sala bikesa sambu na kubuya konso nkadilu yina lenda pusa beto na kulanda nkadilu na yandi ya mbi. Kana bo me pesa beto ndongisila, beto fwete sosa ve kudinungisa, kufiotuna diambu yina beto me sala, to kupesa bankaka foti. Kansi, na kisika ya kuvanda bonso Saule, yo kele mbote kibeni na kundima bandongisila.—Tanga Nkunga 141:5.

12. Inki mutindu mpeve ya kuditambika ke sadisaka beto kana beto me sala disumu mosi ya nene?

¹² Kansi, inki nkadilu beto ta monisa kana beto me sala disumu mosi ya nene? Saule vandaka na mpusa ya kutanina lukumu na yandi, mpi yo kangaka yandi nzila na kutomisa bangwisana na yandi ti Yehowa. Kansi, mpeve ya kuditambika lenda sadisa beto na kununga nsoni mpi kusosa lusadisu. (Bing. 28:13; Yak. 5:14-16) Mu mbandu, mpangi-bakala mosi yantikaka kutala pornografi ntangu yandi vandaka ti bamvula 12, mpi yandi landaka kusala yo na kinsweki na nsungi ya bamvula kumi. Yandi ke tuba nde: “Yo vandaka mpasi mingi na kuzabisa nkento na mono mpi bankuluntu diambu yina mono vandaka kusala. Kansi, ntangu yai ya mono me ndimaka yo, mono ke kudiwa bonso nde kizitu mosi ya nene me katuka na mapeka na mono. Banduku na mono ya nkaka waka mawa ntangu mono vidisaka mukumba ya nsadi ya kisalu, sambu yo vandaka bonso nde mono pesaka bo nsoni ya ngolo. Kansi, mono me zaba nde Yehowa ke sepela mingi na kisalu na mono ntangu yai kuluta ntangu mono vandaka kutala pornografi; mpi mutindu yina yandi ke tadila mono kele diambu ya mfunu.”

PIERE NUNGAKA NKADILU NA YANDI YA BWIMI

13, 14. Inki mutindu Piere monisaka nkadilu ya bwimi?

¹³ Ntumwa Piere monisaka mpeve ya kuditambika ntangu Yezu vandaka kupesa yandi formasio. (Luka 5:3-11) Kansi, yo lombaka nde yandi nwanisa nkadilu ya bwimi. Mu mbandu, yandi waka makasi ntangu ntumwa Yakobo mpi Yoane sadilaka mayele ya mbi sambu na kubaka bisika ya lukumu na lweka ya Yezu na Kimfumu ya Nzambi. Ziku, Piere yindulaka nde mosi ya bakiti yina ta vanda ya yandi sambu Yezu zabisaka yandi na ntwala nde yandi ta baka mukumba mosi ya mfunu mingi. (Mat. 16:18, 19) Kansi, Yezu kebisaka Yakobo, Yoane, Piere mpi bantumwa ya nkaka na nkadilu ya bwimi ya kusosa ‘kuyala bampangi na bo na kingolo-ngolo.’—Mar. 10:35-45.

¹⁴ Ata Yezu sungikaka yandi, Piere landaka kumonisa nkadilu ya lulendo. Ntangu Yezu songaka bantumwa nde bo ta yambula yandi na nsungi mosi buna, Piere tubaka nde ata bantu ya nkaka ta yambula Yezu, yandi ta bikala ya kwikama na Yezu. (Mat. 26:31-33) Kansi, yandi vandaka ve ti kikuma ya kuditudila ntima sambu kaka na mpimpa yina, yandi monisaka ve mpeve ya kuditambika. Sambu Piere sosaka kuditanina, yandi buyaka Yezu mbala tatu nde yandi me zaba yandi ve.—Mat. 26:69-75.

15. Sambu na nki Piere kele mbandu ya mbote sambu na beto?

¹⁵ Ata Piere nwanaka ngolo sambu na bifu na yandi, luzingu na yandi kele mbandu ya mbote sambu na beto. Na nsadisa ya bikesa na yandi mosi mpi lusadisu ya mpeve santu ya Nzambi, ntumwa Piere nungaka nkadilu na yandi ya mbi mpi monisaka kudiyala ti zola ya kuditambika. (Bag. 5:22, 23) Yandi kangaka ntima na bampasi yina lendaka kumonana ya ngolo kuluta yina bwisaka yandi ntete. Yandi kudikulumusa ntangu ntumwa Polo nganinaka yandi na ntwala ya bantu yonso. (Bag. 2:11-14) Mpi ata ntumwa Polo nganinaka yandi, Piere bumbaka ve kimbeni na ntima na kumonaka nde ntumwa Polo vwenzaka lukumu na yandi na mutindu yandi nganinaka yandi. Yandi landaka kuzola ntumwa Polo. (2 Pie. 3:15) Mbandu ya ntumwa Piere lenda sadisa beto na kumonisa mpeve ya kuditambika.

16. Inki mutindu beto lenda monisa mpeve ya kuditambika na bantangu ya mpasi?

¹⁶ Yindula nkadilu yina nge ke monisaka ntangu nge me kutana ti bampasi. Ntangu ntumwa Piere ti bantumwa ya nkaka vandaka na boloko mpi bo bulaka bo sambu na kisalu ya kusamuna, bo vandaka na kiese “sambu bo monaka nde bo me fwana nde bo pesa bo nsoni sambu na zina [ya Yezu].” (Bis. 5:41) Nge mpi lenda tadila mbangika bonso dibaku ya kufulula mbandu ya Piere mpi kulanda bitambi ya Yezu sambu na kumonisa mpeve ya kuditambika. (Tanga 1 Piere 2:20, 21.) Kutadila mambu na mutindu yai lenda sadisa nge ata kana bankuluntu me pesa nge disipline. Landa mbandu ya Piere na kisika ya kuwa makasi.—Lo. 7:9.

17, 18. (a) Inki bangiufula beto lenda kudiyula na yina me tala balukanu na beto ya kimpeve? (b) Inki beto lenda sala kana beto me mona nde beto kele ti nkadilu ya bwimi na ntima na beto?

¹⁷ Nge lenda baka mpi dilongi na mbandu ya ntumwa Piere na yina me tala balukanu ya kimpeve. Nge lenda sala yo kana nge ke monisa mpeve ya kuditambika. Kansi, nge fwete keba na mpila nde balukanu yina kuvanda ve sambu na kusosa lukumu. Yo yina kudiyula nde: ‘Keti kusosa lukumu to kiyeka lenda bebisa mpusa na mono ya kusala diaka mingi na kisalu ya Yehowa, kaka mutindu yo monanaka na diambu yina Yakobo mpi Yoane lombaka Yezu?’

¹⁸ Kana nge mona nde nge kele ti nkadilu ya bwimi ata ya fioti, samba Yehowa na kusadisa nge na kusungika mabanza mpi mawi na nge; mpi na nima sala bikesa sambu na kusosa lukumu ya Yehowa kansi ve ya nge mosi. (Nk. 86:11) Nge lenda baka mpi balukanu yina ta sadisa nge na kuvanda ve muntu ya lukumu mingi. Mu mbandu, nge lenda monisa na kiteso ya mingi bikalulu ya nkaka ya mbuma ya mpeve yina nge ke monaka mpasi. To kana nge ke bongisaka mbote-mbote masolo na balukutakanu kansi nge ke kudipesaka kibeni ve na kutula bunkete na Nzo ya Kimfumu, nge lenda baka lukanu ya kusadila ndongisila yina kele na Baroma 12:16.—Tanga.

19. Inki beto lenda sala sambu na kulemba ve nitu na mambu yina beto ke mona na kitala-tala ya Ndinga ya Nzambi?

¹⁹ Ntangu beto me kuditala mbote-mbote na kitala-tala ya Ndinga ya Nzambi mpi me mona bifu, mu mbandu nkadilu ya bwimi, beto lenda lemba nitu. Kana yo me kumina beto, yindula mbandu ya muntu yina Yakobo tubilaka. Yakobo tubaka mpenza ve mutindu muntu yina yidikaka nswalu kifu yina yandi monaka to kana yandi vandaka ti makuki ya kusungika bifu yonso; kansi Yakobo tubaka nde yandi landaka ‘kutula meso na nsiku ya kukuka.’ (Yak. 1:25) Muntu yina yibukaka mambu yina yandi monaka na kitala-tala mpi landaka kusala bikesa sambu na kuyidika yo. Yo yina, landa kuditadila ti mabanza ya mbote mpi kutadila bifu na nge ti bukati-kati. (Tanga Longi 7:20.) Landa kutula meso na nsiku ya kukuka, mpi sala bikesa sambu na kutanina mpeve ya kuditambika. Yehowa kele ti luzolo ya kusadisa nge mutindu yandi me sadisaka bampangi mingi ya nkaka yina, lenda ndimama na yandi mpi kubaka balusakumunu na yandi ata bo kele bantu ya kukonda kukuka.