“Eurêka-Drame” Sadisaka Bantu Mingi na Kuzaba Kieleka

“EURÊKA!” Ngogo yai ke tendula nde, “Mono me zwa yo!” Na mvu-nkama ya 19, wolo vandaka kumonana mingi na provense ya Californie na insi États-Unis; bantu yina vandaka kutimuna wolo, vandaka kusadila ngogo yai ntangu bo vandaka kuzwa yo. Kansi, Charles Taze Russell mpi Balongoki ya Biblia ya nkaka zwaka kima mosi ya kuluta mbalu—kieleka ya Biblia. Mpi bo vandaka na mpusa ya ngolo ya kuzabisa kieleka yai na bantu ya nkaka.

Na 1914 na nsungi ya mvula, bamilio ya bantu na bambanza ya nene talaka “Photo-Drame de la Création” yina Kimvuka ya Balongoki ya Biblia ya Bansi Mingi basisaka, yina vandaka kusala bangunga 8. Yo vandaka ti bifwanisu ya kitoko yina vandaka ti mukubu ya mbote, yo vandaka ti ndinga ya muntu mosi yina vandaka kuta disolo na mutindu mosi ya mbote, mpi miziki ya kitoko. Yo vandaka kutubila mambu yina Biblia ke tubaka banda na lugangu tii na nsuka ya Luyalu ya Yezu ya Mvula Funda.—Kus. 20:4.a

Kansi, nki bo salaka sambu na bantu yina vandaka kuzinga na bambanza ya fioti-fioti mpi na babwala? Sambu na kulungisa mpusa ya bantu yina vandaka na nzala ya kieleka, na Augusti 1914 Kimvuka ya Balongoki ya Biblia ya Bansi Mingi salaka na mpila nde bo katula programe ya bifwanisu ya “Photo-Drame,” sambu bantu kuzwa mpila ya kutambula ti filme yina. Bo salaka nde yo vanda ya mitindu tatu na ndinga mosi: “Eurêka X” vandaka ti programe ya muntu ke ta disolo mpi miziki. “Eurêka Y” vandaka ti miziki, bandinga yina bo kotisaka mpi bifwanisu. “Eurêka ya Dibuta” yina bo yidikaka sambu bantu kulanda yo na mabuta na bo, vandaka ti ndinga ya muntu ke ta disolo mpi bankunga. Bo zwaka mpi bamasini ya ntalu fioti (phonographe mpi projecteur) yina bo vandaka kusadila sambu na kusongisa filme yango.

Balongoki ya Biblia vandaka ve na mfunu ya projecteur ya nene to ekran mosi ya nene sambu na kusongisa filme yai na babwala ya ntama yina bo vandaka kukwenda sambu na kunata nsangu ya Kimfumu. Bo vandaka kusadila “Eurêka X” yina vandaka na ndinga mpamba, na ntangu to na mpimpa. Bo lendaka kusongisa “Eurêka Y” yina vandaka ti bifwanisu ata na kisika yina kura kele ve, sambu bo lendaka mpi kusadila minda (lampe à carbure) sambu na kusongisa yo. Rapore mosi na Nzozulu ya Nkengi ya ndinga Finnois tubaka nde: “Beto lendaka kusonga filme yai na konso kisika.” Yo vandaka kitoko kibeni!

Na kisika ya kusosa kufutila banzo ya nene ya bansaka, mbala-mingi Balongoki ya Biblia vandaka kusongisa filme na bisika ya ofele, bonso na banzo-nkanda, banzo ya balukutakanu, na gare ya tre, to na banzo ya nkaka ya nene. Mbala mingi bo vandaka kusongisa filme na nganda, mpi kusadila lele ya nene ya mpembe yina bo vandaka kukanga na balweka ya bibaka ya nzo. Anthony Hambuch sonikaka nde: “Bantu ya baferme vandaka kuyidika kisika mosi na nsi ya madidi, mpi kutula banti yina bantu vandaka kuvandila sambu na kulanda filme.” Bantu yina vandaka kusonga filme “Eurêka” vandaka kusadila “Pusu-pusu ya drame” sambu na kunata bamasini, bima yina bo vandaka kusadila mpi bisadilu ya kuladila mpi kulamba.

Na luyantiku, bantu yina vandaka kutala filme “Eurêka,” vandaka fioti kansi na nima bo kumaka mingi. Na États-Unis, bantu 400 kwisaka kutala filme yina bo songisaka na nzo-nkanda, na bwala yina vandaka ti bantu 150. Bantu ya nkaka salaka bakilometre 8 sambu na kukwisa kutala “Eurêka-Drame.” Na Suède, bamfinangani ya Charlotte Ahlberg landaka filme yina bo songisaka na nzo na yandi. Ntangu bo waka bandinga mpi miziki, yo “simbaka kibeni bantima na bo.” Bantu kiteso ya 1 500 kwendaka kutala filme yina bo songisaka na mbanza mosi ya ntama na nsi Australie. Nzozulu ya Nkengi tubaka nde na banzo-nkanda mpi na ba iniversite, “balongi mpi bana nzo-nkanda sepelaka na bifwanisu mpi na bandinga yina bo kotisaka na fono.” Bantu mingi vandaka kusepela kutala “Eurêka-Drame” ata na bisika yina bo vandaka kusongisa bafilme ya nkaka.

KUKUNA BANKENI YA KIELEKA

“Eurêka-Drame” kumaka kisadilu mosi ya mbote na “Kisalu ya Kukangula Banzo-nkanda ya Mpa,” yina Balongoki ya Biblia vandaka kusadila sambu na kupesa formasio na bampangi yina kumaka mitubi na kukwenda kukangula banzo-nkanda ya mpa. Yo kele mpasi na kutubila ntalu ya bantu yina talaka, “Eurêka-Drame.” Bo songisaka yo mbala mingi. Kansi, na 1 915, na kati ya bimvuka 86 yina vandaka kusongisa yo, bimvuka 14 mpamba vandaka kupesa barapore mbala na mbala. Ata rapore ya nsuka-mvula monisaka ve na siki-siki yonso ntalu ya bantu yina talaka yo, yo tubaka nde bantu kuluta milio mosi talaka “Drame” yina. Mpi kiteso ya bantu 30 000 lombaka mikanda na beto yina ke tendulaka Biblia.

Ziku, “Eurêka-Drame” kele ve diambu ya kuluta mfunu ya disolo ya bantu, kansi banda na Australie tii na Argentine mpi banda na Afrika ya Sudi tii na bisanga ya Grande-Bretagne, ya Inde, mpi ya Caraïbes, bamilio ya bantu talaka filme yai ya me swaswana ti bafilme ya nkaka. Mingi na kati na bo me zabaka kieleka—diambu ya mfunu mingi kuluta wolo—mpi bo lendaka kutuba nde “Beto me zwa yo!”