Beto Zitisa Dibanza ya Masonuku na Yina Metala Kuzika Mvumbi—Kitini 4
Ntangu Beto Kekwenda na Mafwa Yina Bantu ya Kele Ve Bambangi Meyidika
1. Inki beto fwete vila ve kana beto mebaka lukanu ya kukwenda na mafwa yina bantu ya kele ve Bambangi meyidika?
1 “Bangyufula ya Batangi” ya Nzozulu ya Nkengi ya Yuni 1, 2002, kemonisa nde kukwenda na mafwa yina bo meyidika na kulandaka balukwikilu ya mabundu ya luvunu kele dyambu mosi ya beto fwete baka ve na nsaka, yo vanda yo kesalama na nzo-Nzambi to na kisika mosi ya bantu yonso. Beto fwete vila ve nde mafwa yina kesalama na nzo-Nzambi kele dyambu ya lusambu mpi mbala mingi yo ketubilaka malongi to mambu yina kesyamisaka balukwikilu yina Masonuku kebuyaka, bonso malongi ya ketubaka nde moyo kefwaka ve mpi nde bantu yonso ya mbote kekwendaka na zulu. Kulala na nganda, kuyimba bankunga ya mabundu, kusamba ba-nkaka, bimenga ya bambisi, kutyamuna malafu mpi binkulu mingi yankaka yina bo kesalaka mbala mingi na ntangu yina.
2. a) Sambu na nki Mukristu yina kele mpangi ya kinsuni ya muntu yina mefwa fwete sala keba? Pesa bambandu. b) Inki Mukristu lenda sala sambu bo kotisa yandi ve na binkulu ya mimpani?
2 Bantangu yankaka, bo kelombaka bampangi ya dibuta na kuvukana na binkulu ya sipesiali. Mu mbandu, bo lenda lomba na mpangi ya bakala yina kele mwana ya ntete na kusadila binkulu yina kewakana ve ti Masonuku sambu na Tata na yandi yina kele ve Mbangi. Mbandu yankaka: Na lufwa ya bakala na yandi, bo lenda lomba na mufwidi ya nkento na kusala binkulu ya mimpani. Na bantangu yai, Bakristu fwete sala keba sambu bo sala ve mambu ya mbi. Yo kele pwelele nde beto fwete kinga ve nde muntu mosi buna kufwa sambu beto zabisa na masonga yonso pozisio na beto na bantu ya dibuta na beto yina kesadilaka ve Yehowa. Kana bo zaba pozisio na beto na ntwala mpenza, yo tavanda mpasi ve sambu na kubikala kaka ti bukatikati na beto ya kimpeve ata beto kutana na bupusi mpi mayangisa yina kevandaka mbala mingi na mafwa.
3. a) Kana Mukristu mosi keyindula nde yandi fwete kwenda na mafwa ya muntu yina kele ve Mbangi, inki bangyufula yandi fwete kudiyula? b) Na kutadila 1 Korinto 8:12, 13, inki kele mfunu kuluta kigonsa ya kupesa mpasi na bantu ya dibuta yina kele ve Bambangi?
3 Ebuna nki mpangi Mukristu lenda sala kana yandi kekana kukwenda na mafwa ya nduku mosi, ya mpangi ya dibuta, to ya mfinangani yina kele ve Mbangi? Yo tavanda mbote nde yandi kudiyula bangyufula yai: ‘Kana mono kele na kati ya kibuka yina bantu yonso kesala mambu ya kewakana ti dibundu ya luvunu, keti yo tavanda mpasi sambu na mono na kubuya kusala mambu bonso bo? Keti kana mwa bampangi ya dibundu kumona mono kuna, yo tayangisa kansansa na bo (Mat. 18:6)? Keti kana mu kwenda kuna matata tabasika ti bantu yina kebakisa ve kikuma ya mono kebuya kusala mambu yankaka?’ Beto fwete vila mpi ve bupusi yina yo lenda vanda ti yo na kansansa na beto mosi. Kigonsa ya kuyangisa kansansa na beto to ya muntu yankaka lenda luta mpenza mambote yina beto keyindula nde beto tabaka kana beto kwenda na mafwa.—Tala 1 Korinto 8:12, 13.
4. a) Kana beto mona nde beto lenda kudikotisa na mambu yina kele ti kuwakana ti dibundu ya luvunu, inki desizio beto fwete baka? b) Na nki ntangu bantu yankaka kemonaka nde yo kele mbote na kwenda kutala bantu yina kele na mafwa sambu na kusadisa bo mpi kupesa bo kikesa? Sambu na nki?
4 Ebuna nki beto fwete sala kana beto mona nde kukwenda na mafwa mosi lenda pusa beto na kusala dyambu ya mbi, na kubudisa muntu mosi dibaku to na kukonda kuwakana ti bantu yina kele ve Bambangi? Konso dyambu na kati ya mambu yai kele kikuma ya mbote ya fwete pusa beto na kubuya kukwenda na mafwa mosi. Kana kansansa ya Mukristu kepusa yandi na kukwenda ve na mafwa, ata muntu mosi ve na dibundu fwete tonga yandi to kumona mpasi na ntima. Bankaka memonaka nde yo kele mbote na kukwenda kutala dibuta yina mefwila muntu na ntwala to na nima ya kuzika mvumbi. Na bantangu yina, ntembe kele ve nde dibuta tavanda ti mpasi mingi ve na ntima mpi ya kuyilama sambu na kuwa mambu yina Biblia ketuba. Kana beto pesa bo mbongo na kingenga na bantangu yina, ntembe kele ve nde bantu ya dibuta bo mosi bantu tasadila mbongo yango. Kana beto kesosa ntangu mosi ya mbote sambu na kupesa lusadisu mpi kikesa, beto takuditanina na kimpeve mpi beto tasala na mpila nde bima ya beto kepesa kuvanda mfunu mpi bantu ya dibuta kusepela na yo.
5. a) Inki mutindu bantu mingi ketadilaka mafwa? b) Inki bikuma bantu yankaka kepesaka sambu na kundimisa kikalulu na bo ya kukwenda na mafwa mingi?
5 Beto Mona Ve Kigonsa Yina Mpamba: Sambu na bantu mingi, mafwa kele mabaku ya kesadisaka bo na kukutana ti bantu mingi mpi na kusepela ti madya mpi malafu yina bo kepesaka. Bantu kemonaka nde kumona bankaka mpi kumonana na meso na bo na ntangu yai kele mfunu mingi. Dyaka, kukonda kukwenda lenda monana bonso kufinga dibuta yina kele na mafwa. Bantu yankaka kebangaka mpi nde, kana bo kekwenda ve mbala na mbala na mafwa ya bantu yankaka, bantu fyoti mpamba takwisa na mafwa na bo! Sambu na bikuma yina, mbala mingi na wikendi mosi kaka bantu yankaka kekwendaka na mafwa mingi—zole, tatu, to mingi dyaka. Bo kesalaka yo ata bo mezaba ve mbote muntu yina mefwa mpi ata bo kele ve ti bangwisana ti bantu ya dibuta na yandi. Keti mutindu yai ya kutadila mafwa kewakana ti dibanza ya Nzambi?
6. a) Tanga Efezo 5:15, 16. Na nki mutindu kukwenda na mafwa mingi lenda bebisa kimpeve na beto? b) Sambu na nki yo tavanda ve mayele kana beto tinda muntu mosi ya dibuta na beto yandi mosi na mafwa?
6 Bansambidi ya kyeleka ya Yehowa fwete yindula bupusi yina kukwenda mbala na mbala na mafwa lenda vanda ti yo na kimpeve na bo. Keti yo tavanda mbote nde bo lutisa bantangu mingi na wikendi na mafwa na mpila nde bo bikala kaka ti ntangu fyoti sambu na kusala kisalu ya kusamuna mpi bisalu yankaka ya teokrasi (Ef. 5:15, 16)? Kuzika mvumbi ya nsi-ntoto yai kevandaka mbala mingi ti mambu yina Biblia kebuyisaka bonso kunwa malafu mingi mpi mambu ya mansoni. Yo yina, beto lenda kudiyula nde: ‘Keti yo tavanda mpenza mayele nde munu kwenda mono mosi na mafwa yina to nde mono tinda nkwelani na mono to muntu yankaka ya dibuta na mono na mbanza to na bwala mosi ya ntama?’ Beto yonso fwete tula dikebi na kigonsa ya kupusana mpenza penepene ya mambu yina kesepedisaka ve Yehowa, sambu yo tavanda ti malanda ya mbi na kuyela na beto ya kimpeve mpi na kimuntu na beto ya Bukristu.—Kus. 18:4.
7. Tendula mambu yina mekuminaka Bambangi yankaka yina kutulaka ve dikebi na ndongisila yina kele na Bingana 22:3.
7 Bantangu yankaka, Bakristu ya kukonda dikebi lenda mona mpamba kigonsa ya kevandaka na kudikotisa na kikalulu mosi ya mbi. Bampangi yankaka mevidisaka mikumba na bo na dibundu mpi bo mebasisaka bankaka na dibundu ya Bukristu. Biblia kekebisa beto nde: “Muntu ya mayele kana yandi mona mpasi ke kwisa, yandi fweti tina yo.” (Bing. 22:3) Kana beto bakisa munsiku yai mpi beto tadila bigonsa yina mambu yai lenda vanda na yo na kimpeve mpi na bikalulu na beto, yo tapusa beto na kuvanda mayele na ntwala ya kubaka desizio ya kukwenda to ve na mafwa yina bantu ya kele ve Bambangi meyidika.
8. a) “Mitwalite” kele inki? b) Sambu na nki yo kele ve mbote nde Bakristu ya kyeleka kukota na mitwalite?
8 Na bambandu yankaka, bantu mekumaka bamambre ya bimvuka bonso “mitwalite.” Mbala mingi bimvuka yina kevukisaka bantu ya ndinga to ya kikanda mosi, to banduku ya kisalu. Yo kelombaka nde bantu ya kele na bimvuka yina kupesa mbongo sambu na kuyidika kuzika mvumbi. Yo kelombaka nde bantu ya bimvuka yina kukwisa mpi kuvukana. Keti yo tavanda mayele na kukota na bimvuka ya mutindu yai? Na bwala mosi, mpangi-nkento mosi kukotaka na “kimvuka” mosi ya mutindu yai kukonda kuzabisa bibuti na yandi. Ntangu yandi fwaka, bantu mingi ya kimvuka yango kukwisaka sambu na kubula bangoma, kuyimba mpi kukina. Dibuta kusalaka yonso sambu na kuyala bo, kansi mambu kubebaka na mbala mosi, ebuna yo vandaka nsoni sambu na bibuti mpi Bakristu yina kuvandaka pana. Kuzaba nde banduku ya mbi kebebisaka kimpeve na beto fwete sadisa beto na kubakisa nde yo kele mpenza kukonda mayele na kuvanda ti kuwakana ti bimvuka ya mutindu yai.—1 Kor. 15:33.
Dibanza ya Masonuku Kele ya Bukatikati mpi Pwelele
9. a) Inki mutindu 1 Korinto 10:21 kemonisa bunene ya kuvukana na binkulu ya mimpani? b) Inki tasalama kana muntu mosi ya dibundu kulanda ve bandongisila ya Kisalu na Beto ya Kimfumu ya ketadila kuzika mvumbi mpi kubika nde bo pusa yandi na kulanda kinkulu mosi ya mimpani? c) Tanga Kulonga 18:9-13 mpi Yeremia 7:16-19. Inki mutindu Yehowa kubakaka mambu ya mutindu mosi yina dikanda ya Izraele vandaka kundima?
9 Na 1 Korinto 10:21, Biblia kezabisa beto nde: “Beno lenda dia ve na mesa ya [Yehowa] ebuna na nima beno kwisa kudia diaka na mesa ya bampeve ya mbi.” Bantu ya Nzambi ketulaka mpenza dikebi na lukebisu yai. Inki tasalama kana mpangi mosi ya dibundu kusala kinkulu mosi ya mimpani sambu bibuti to bamfinangani yina kele ve Bambangi mepusa yandi? Kana yandi sala dyambu mosi ya lusambu ya biteki to dyambu mosi ya kewakana ti dibundu yankaka, yo tavanda apostazi, mpi bangidika fwete bakama sambu dibundu kubikala ya bunkete.—Kul. 18:9-13; Yer. 7:16-19.
10. a) Na kutadila Nkunga 97:10, inki mutindu beto fwete tadila binkulu yina kele na kuwakana ti dilongi ya ketubaka nde bafwa kezabaka mambu? b) Verse ya 1 Korinto 10:32, 33 kepesa beto kikuma ya ngolo ya kubuya binkulu yina. Inki kele kikuma yango?
10 Dibanza ya Bukatikati na Yina Metala Lufwa: Inki tasadisa beto na kuvanda kaka ti dibanza ya bukatikati na yina metala lufwa mpi binkulu yina beto mekatuka kutubila? Na kati ya ntima na beto mpenza, beto fwete zola Yehowa tii na kiteso yina tasala nde beto “menga mambu ya mbi.” (Nk. 97:10, NW) Beto fwete sala yonso sambu na kubuya binkulu yina kele na kuwakana ti dilongi ya ketubaka nde bafwa kevandaka ti bupusi na luzingu ya bantu. Dyaka, zola na beto ya ngolo sambu na bampangi na beto Bakristu takanga beto nzila na kusala konso kima yina lenda budisa bo dibaku to kuyangisa kansansa na bo.—1 Kor. 10:32, 33.
11. a) Na kutadila Efezo 5:8, bansadi ya Nzambi fwete vanda ve ti nki mitindu ya kusala mambu mpi ya kuyindula? b) 1 Tesalonika 4:13 fwete vanda ti nki bupusi na bikalulu na beto na ntangu ya kuzika mvumbi?
11 Kubakisa mbote-mbote nkadilu ya bafwa kebuyisaka beto na kulanda mitindu ya kuyindula mpi ya kusala mambu ya bantu yina kele na mpimpa ya kimpeve. Yo yina, beto kebuyaka kulanda bupusi ya bantu yina keyidikaka mafwa ti lukanu ya kukembila mpi kukumisa mvumbi, to kumonisa na lulendo yonso kimvwama to bima na bo ya kinsuni. Beto tapesa ve nzila ata fyoti nde mafwa kubebisa bisalu ya mfunu ya teokrasi. Beto fwete wa ve mpasi mingi mpenza kana mpangi mosi mebaka lukanu ya kukwenda ve na ngidika ya kuzika mvumbi to mekotisa beto ve na bangidika ya bo mebaka sambu na dyambu yai. Bakristu ya kyeleka keyindulaka mpi kesalaka mambu na mutindu yankaka, sambu bo metemukaka na kyeleka ya Biblia. (Ef. 5:8) Beto kedilaka mpi kezikaka bampangi na beto ya zola yina mefwa na mutindu ya mbote, ya kemonisa mayele ya kimpeve, kansi beto kesalaka yo mpi ti bukatikati, kukonda mindondo, mpi na kuwakana ti kyeleka ya Biblia.—1 Tes. 4:13; 5:5, 8, 11.
12. a) Tanga 1 Piere 4:4. Ntangu beto kebuyaka kuvukana na binkulu ya mvindu, beto fwete zaba nde bantu yina kele ve Bambangi lenda sala beto nki? b) Na kutadila Bingana 29:25, sambu na nki beto fwete bika ve ata fioti nde boma ya bantu kuyala mutindu na beto ya kuyindula to ya kusala mambu?
12 Beno Wa Ve Bantu Yina Ke na Luzingu Boma: Beto kezolaka ve ata fyoti kupesa bantu mpasi. Ata mpidina, kaka mutindu mambu ya mbote ya Yezu kupesaka mpasi na bantu yina vandaka kukuka ve kubakisa kyeleka ya Biblia, ntembe kele ve nde bantangu yankaka pozisio na beto sambu na lusambu ya bunkete lenda vanda ti malanda ya mutindu mosi. (Yoa. 6:60, 66) Bantu yina kele ve Bambangi lenda tonga, kufinga, kumonisa beto mpasi, to nkutu kumenga beto kana beto buya kuvukana na binkulu ya mimpani. (1 Pie. 4:4) Bantu mebotulaka difwa ya Bambangi ya Yehowa, mebuyaka kusadisa bo, mpi memengaka bo sambu bo salaka mambu yina kele ya lunungu. (Yoa. 15:19) Bo mebakilaka Bambangi yankaka bangindu ya mbi, bo mefundaka bo nde bo kebuyaka kuvukana ti bankaka, mpi nde bo kezitisaka ve bafwa. Dyambu yai kepesaka beto ve kyese ata fioti, kansi kuzaba nde beto meswaswana ti bantu ya nsi-ntoto, beto kevingilaka nde bo sadila beto mambu mutindu yina. (2 Tim. 3:12) Yo yina, na kisika ya kubika nde boma ya bantu kuyala beto, beto kebikaka nde boma ya mbote ya kukonda kusepedisa Yehowa Nzambi kuyala beto.—Bing. 29:25; Bis. 5:29.
13. a) Inki mutindu bantu yankaka ketudilaka Bambangi ya Yehowa ntembe? b) Beto fwete telamina nki mpukumuna, mpi nki mbandu Yezu mebikilaka beto?
13 Beto Pesa Bantu Dibaku ya Kumona Luswaswanu: Bantu yankaka ketudilaka beto ntembe nde “Bambangi ya Yehowa kezabaka ve mutindu ya kuzika bamvumbi na bo.” Keti mambu ya mutindu yina lenda yangisa beto? Keti bantangu yankaka beto kewaka mpusa ya kumeka na kundimisa bo nde beto mezaba mpenza mutindu ya kuzika bampangi na beto ya zola yina mefwa? Beto fwete vila ve nde, ntangu Satana kutudilaka Yezu ntembe nde kana yandi kele Mwana ya Nzambi yandi kudilosa katuka na zulu ya tempelo, Yezu kubuyaka. Yandi bikaka ve nde bo pusa yandi na kusala kima mosi ya mbi sambu na kuyitukisa bankaka. (Mat. 4:5-7) Mutindu mosi, beto fwete telamina mpukumuna ya kusosa kundimisa bantu, na kulandaka mutindu yina bantu ya kele ve Bambangi keyidikaka kuzika mvumbi, sambu na kumonisa nde beto mezaba mutindu ya kuzika bampangi na beto ya mefwa. Inki mutindu yo lenda salama?
14. a) Inki disumu ya nene bantu ya Izraele kusalaka? b) Na kutadila Kubasika 32:28, na nki mutindu mabanza na bo kuwakanaka ve ti mutindu Yehowa ketadilaka mambu, mpi nki kukuminaka bo?
14 Mbangi ya Yehowa lenda zola ve ata fyoti kudikotisa na kinkulu ya mimpani. Kansi, kana beto tula ve dikebi, beto lenda yedisa dibanza ya mbi ya mutindu mosi ti yina kukangaka bansadi ya Nzambi ya ntangu ya ntama na mutambu. Ya kyeleka, bantu ya Izraele kusalaka mwana-ngombe ya wolo yina bo sambilaka, na nima bo tubaka nde yo vandaka “nkinsi sambu na kukumisa” Yehowa. (Kub. 32:5) Bo kudikusaka na kuyindula nde Nzambi zolaka kundima kuvukisa lusambu ya kyeleka ti ya luvunu. Bo kudikusaka mpenza! Dyambu yai, yina kupesaka Yehowa mpasi mpenza, kusalaka nde bantu ya Izraele kiteso ya 3000 kufwa.—Kub. 32:28.
15. a) Tanga Galatia 6:12 mpi Kulonga 12:30. Inki bansadi ya Nzambi tameka ve na kusala ata fyoti, mpi sambu na nki? b) Ata bantu kesalaka bikesa sambu na kukatula mambu ya mimpani ya kele na binkulu yina, nki mutindu Bakristu ya kyeleka kelandaka na kutadila yo, na kutadila 1 Korinto 10:20? c) Na kutadila Malashi 3:18, bantu tamona nki kana beto baka lukanu ya ngolo sambu na kusala mambu ya mbote mpi kana beto kesadila na kikesa yonso dibanza ya Masonuku na yina metala kuzika mvumbi?
15 Bansadi ya Nzambi kesosaka ve ata fyoti “kukumisa mbote” binkulu ya mekatukaka na mimpani, bonso kulala na nganda, bafeti yina kesalamaka na nima ya kuzika mvumbi, kusungimina mafwa, to binkulu yankaka ya mvindu, na kukatulaka mambu yankaka ya mimpani ya lusambu ya luvunu sambu na kuyingisa yo na mambu yina kemonana bonso nde yo kele mambu ya lusambu ya kyeleka. Kusala mutindu yai lenda “sepedisa” bantu yina kele ve Bambangi, mpi kumonisa bo nde Bambangi ya Yehowa mesalaka mutindu na bo mosi ya binkulu yai ya mimpani. (Gal. 6:12; Kul. 12:30) Kansi, beto ketadilaka binkulu yina mutindu yo kele mpenza—yo kevwezaka mpenza Nzambi, yo kele ya mimpani mpi yo kewakana ve ata fyoti na lusambu ya kyeleka. (1 Kor. 10:20) Kana beto kele kaka ti dibanza yai, beto tapesa bantu nzila ya ‘kumona luswaswanu na kati ya muntu ya lunungu ti muntu ya mbi, na kati ya muntu ya kesadilaka Nzambi ti muntu ya kesadilaka Nzambi ve.’—Mal. 3:18, NW.
16. a) Inki balusilu ya kitoko talungana ntama mingi ve? b) Inki lukanu konso muntu na kati na beto fwete baka?
16 Ntama mingi ve, lufwa tavanda dyaka ve. Mansanga, mawa, mpi mpasi na beto tavila kimakulu ntangu Yehowa tafutumuna bafwa. (Kus. 21:4) Kivuvu yonso ya beto kele na yo ya kumona bampangi na beto yina mefwaka mesimbama na kwikama na beto ya bubu yai. Na ntangu beto kevingila kulungana ya balusilu yai ya kitoko, bika lukanu na beto kuvanda nde Yehowa kumona beto kukonda kifu, kukonda ditono, mpi ya kukabwana mpenza ti nsi-ntoto yai ya mbi mpi binkulu na yo yina kepesaka yandi ve lukumu!—2 Pie. 3:14.