MWBR19 03 Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
MARSI 4-10
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAROMA 12-14
“Kumonisa Zola ya Bukristu Ke Tendula Nki?”
it-1-F 53
Zola
Bampangi yonso na dibundu ya Bukristu fwete monisa zola ya kimpangi (na Kigreki phi·la·del·phiʹa; na kisina yo ke tendula “zola yina muntu ke vandaka na yo sambu na mpangi na yandi.”) (Bar 12:10; Ebr 13:1; tala mpi 1Pi 3:8.) Yo yina, bampangi fwete vanda na bangwisana ya ngolo na dibundu bonso yina bantu ya dibuta ke vandaka na yo. Ata bampangi na dibundu ke monisaka dezia zola ya kimpangi, Biblia ke siamisa bo na kulanda kumonisa yo mbote-mbote kibeni.—1Te 4:9, 10.
Bo ke sadilaka ngogo ya Kigreki phi·loʹstor·gos yina ke tendula ‘kuvanda ti lutondo,’ sambu na kutubila kinduku ya ngolo yina muntu ke salaka ti muntu ya nkaka. Mbala mingi, bo ke sadilaka ngogo sterʹgo, ya me katuka na ngogo phi·loʹstor·gos, sambu na kumonisa zola ya ngolo ya bantu ya dibuta. Ntumwa Polo siamisaka Bakristu na kuyedisa kikalulu yai. (Bar 12:10) Yandi monisaka mpi nde na bilumbu ya nsuka bantu ta “zolaka ve bantu ya nkaka” (na Kigreki aʹstor·goi) mpi nde bantu ya mutindu yai me fwana na kufwa.—2Tm 3:3; Bar 1:31, 32.
w09 1/10 16 § 3
‘Beno Zinga na Ngemba ti Bantu Yonso’
3 Tanga Roma 12:17. Polo kutendulaka nde ntangu beto kekutanaka ti kimbeni, beto fwete vutula ve mbi na mbi. Kuzitisa ndongisila na yandi kele mfunu mpenza na mabuta yina kele ya kukabwana na mambu ya lusambu. Nkwelani yina kele Mukristu kesalaka yonso sambu na kubwa ve na mpukumuna ya kuvutula ngogo to dyambu mosi ya mbi na ngogo to dyambu yankaka ya mbi. Beto tabaka ve ata kima mosi ya mbote kana beto ‘kevutula mbi na mbi.’ Kansi, kusala mutindu yai lenda kumisa dyaka mambu mbi kuluta.
‘Beno Vutula Mbi na Mbi Ve’
12 Na nima, Polo kepesa ndongisila ya metala mutindu ya kusadila Bakristu ti bantu yina kele ve Bakristu mambu: ‘Beno vutula mbi na mbi ve.’ Bangogo yai kewakana mpenza ti mambu yina yandi tubaka ntete: “Beno buya mambu ya mbi.” Inki mutindu muntu lenda tuba nde yandi kebuyaka mpenza mambu ya mbi, kana yandi kevutula mbi na mbi? Kusala mutindu yina tavanda ve kumonisa zola “ya kieleka.” Na nima, Polo ketuba nde: “Beno meka na kusala mambu yina kele ya mbote na meso ya bantu yonso.” (Roma 12:9, 17) Inki mutindu beto lenda sadila mambu yai?
13 Ntete, na mukanda ya yandi sonikilaka Bakristu ya Korinto, Polo kutubilaka bampasi yina bantumwa vandaka kukutana ti yo. Yandi tubaka nde: “[Beto mekuma kima ya kutala sambu na bantu ya nsi-ntoto, sambu na bawanzyo, mpi sambu na bantu, NW] . . . Ntangu bantu ke fingaka beto, beto ke sakumunaka bo. Ntangu bo ke monisaka beto mpasi, beto ke kangaka kaka ntima. Ntangu bo ke vwenzaka beto, beto ke pesaka bo bamvutu ya kiese.” (1 Korinto 4:9-13) Bubu yai, bantu ya nsi-ntoto yai ketalaka Bakristu ya kyeleka mutindu yina. Ntangu bantu ya kezyunga beto kemonaka mambu ya mbote ya beto kesalaka ata bo kemonisa beto mpasi kukonda kikuma, bo lenda wa mpusa ya kundima nsangu ya Bukristu ya beto kenatilaka bo.—1 Piere 2:12.
w12 1/11 31 § 13
Beno Lolulana na Ntima ya Mvimba
13 Bantangu ya nkaka, muntu yina kele ve Mukristu lenda sadila nge mambu ya mbi; kansi nge lenda sadisa yandi na kubakisa minsiku ya Biblia. Ntumwa Polo sonikaka nde: “‘Kana mbeni na nge kele na nzala, pesa yandi madia; kana yandi kele na nzala ya masa, pesa yandi masa; sambu kana nge ke sala mutindu yina, nge ta tula makala ya tiya na zulu ya ntu na yandi.’ Kubika ve nde mambu ya mbi kununga nge, kansi landa na kununga mambu ya mbi na kusalaka mambu ya mbote.” (Bar. 12:20, 21) Kana nge ke monisa nkadilu ya mbote ntangu bantu me wila nge makasi, nge lenda lembika makasi na bo mpi ata nkutu kupusa bo na kusala mambu ya mbote. Kana nge ke bakisa muntu yina me sala nge mbi, ke kuditula na kisika na yandi, mpi ata nkutu kuwila yandi mawa, nge lenda sadisa yandi na kulonguka ba kieleka ya Biblia. Ata yandi me ndima to me buya kulonguka, kusadila yandi mambu na mawete yonso lenda pusa yandi na kubakisa bikalulu na nge ya mbote.—1 Pie. 2:12; 3:16.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
Mutindu ya Kupona Bansaka ya Kulutisa Ntangu
5 Mambu yonso ya beto ke salaka na luzingu ke vandaka na kuwakana ti lusambu yina beto ke pesaka Yehowa. Polo tendulaka yo ntangu yandi tubaka nde: ‘Beno pesa nitu na beno bonso kimenga ya moyo, ya santu, mpi ya Nzambi ke ndimaka.’ (Baroma 12:1) Yezu tubaka nde: “Nge fwete zola Yehowa Nzambi na nge na ntima na nge ya mvimba, na moyo na nge ya mvimba, na mabanza na nge yonso, mpi na ngolo na nge yonso.” (Marko 12:30) Beto ke zolaka ntangu yonso kupesa Yehowa bima ya kuluta mbote. Na Izraele ya ntama, ntangu bantu vandaka kutambika mbisi na Yehowa, Yehowa vandaka kulomba bo na kutambika mbisi ya mbote. Kana mbisi yina kele ti kifu, Nzambi vandaka ve kundima yo. (Levi 22:18-20) Mutindu mosi, Yehowa lenda buya kundima lusambu na beto. Inki mutindu?
6 Yehowa ke songaka beto nde: “Beno fwete vanda santu, sambu mono kele santu.” (1 Piere 1:14-16; 2 Piere 3:11) Yehowa ta ndima lusambu na beto kaka kana yo kele ya santu, to ya bunkete. (Kulonga 15:21) Lusambu na beto lenda vanda ve bunkete kana beto ke sala mambu yina Yehowa ke mengaka, mu mbandu mambu ya mansoni, ya mubulu, to yina kele na kuwakana ti bademo. (Baroma 6:12-14; 8:13) Kansi, yo ta sepedisa mpi ve Yehowa kana beto ke sala bansaka yina kele ti bima yai. Bima yai lenda bebisa lusambu na beto, yo lenda sala nde Yehowa kubuya lusambu na beto, mpi yo lenda bebisa kibeni kinduku na beto ti yandi.
w08 1/6 13 § 4
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Roma
13:1—Na nki mutindu bo ke tulaka bamfumu ya leta “na bisika na bo ya kuswaswana na nzila ya Nzambi”? Bo ketulaka bamfumu ya luyalu “na bisika na bo ya kuswaswana na nzila ya Nzambi” sambu bo keyalaka na nswa ya Nzambi, mpi bantangu yankaka Nzambi kumonaka na ntwala luyalu na bo. Dyambu yai kemonana pwelele na mambu yina Biblia kutubaka na ntwala sambu na bamfumu mingi.
MARSI 11-17
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAROMA 15-16
“Lomba Yehowa na Kusadisa Nge na Kukanga-Ntima mpi Yandi Lembika Nge”
“Nge Fwete Zola Yehowa Nzambi na Nge”
11 Yehowa ‘ke pesaka kivuvu yina ke fulusaka beto na kiese mpi na ngemba.’ (Bar. 15:13) Kivuvu yina Nzambi me pesaka beto ke sadisaka beto na kukanga ntima na mambu yina ke mekaka lukwikilu na beto. Bakristu yina bo me tulaka mafuta ‘yina ta bikala ya kwikama tii na lufwa ta baka mpu ya kimfumu ya luzingu.’ (Kus. 2:10) Bantu ya kwikama yina kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto ta baka balusakumunu ya mvula na mvula na ntoto yina ta kituka Paladisu. (Luka 23:43) Bivuvu yai fwete pusa beto na kumonisa nki bikalulu? Keti nge me fulaka ve na kiese, ngemba, mpi zola sambu na Mupesi ya “konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka.”—Yak. 1:17.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
w89-F 1/12 24 § 3
“Sambu na Kumeka Bukieleka ya Zola na Beno”
Ya kieleka, yo lombaka nde bantu ya Makanda yina kumaka Bakristu kusadisa Bakristu ya Yeruzalemi yina kutanaka ti bampasi. Na kutuba ya mbote, Bantu ya Makanda vandaka ti “mfuka” ya Bakristu ya Yeruzalemi. Sambu Bakristu ya Yeruzalemi salaka nde bantu ya Makanda kuzaba nsangu ya mbote. Polo tubaka nde: “Sambu bakristo yina kele Bayuda sadisaka bakristo yina kele Bayuda ve na luzingu ya kimpeve; yo yina bakristo yina kele Bayuda ve bo mpi fweti sadisa bakristo yina kele Bayuda na luzingu ya kimuntu.”—Bar. 15:27, Bible en Kituba.
it-2-F 647 § 2
Kuzaba Mambu na Ntwala, Kutuba na Ntwala Mambu Yina Ta Salama
Mesia to Kristu vandaka Mwana ya lusilu mpi bantu yonso ya mbote na ntoto ta baka balusakumunu na nzila na yandi. (Bag 3:8, 14) Bo tubilaka “nkuna” yai mbala ya ntete na nima ya kukolama ya Adami ti Eva na Edeni, na ntwala nde Abele kubutuka. (Kuy 3:15) Bo tubilaka yo bamvula kiteso ya 4 000 na ntwala nde bo monisa “kinsweki ya santu.” Bantu zabaka kinsweki yango ntangu Mesia yina vandaka “nkuna” monanaka. Ya kieleka, ‘bo bumbaka kinsweki yango tuka ntama kibeni.’—Bar 16:25-27; Efe 1:8-10; 3:4-11.
MARSI 18-24
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 BAKORINTO 1-3
“Nge Ke Bakaka na Valere Bima ya Kinsuni to Bima ya Kimpeve?”
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-2-F 854 § 5
Mayele
Nsi-ntoto buyaka dikabu yina Nzambi pesaka na nzila ya Kristu mpi monaka yo bonso buzoba; bamfumu ya nsi-ntoto fwanaka mpi bo vandaka mayele, nkutu mayele yina pusaka bo na ‘kufwa Mfumu ya nkembo.’ (1Bk 1:18; 2:7, 8) Kansi Nzambi monisaka nde mayele ya nsi-ntoto kele buzoba. Yandi pesaka bantu ya mayele ya nsi-ntoto nsoni ntangu yandi sadilaka “kima ya Nzambi yina bantu ke monaka bonso buzoba” mpi bantu yina bo vandaka kumona nde bo kele ‘bazoba, ngolo ve mpi ya kukonda mfunu,’ sambu na kulungisa lukanu na yandi yina ata muntu mosi ve lenda kanga yo nzila sambu yo lungana. (1Bk 1:19-28) Polo songaka Bakristu ya Korinto nde “mayele ya ngidika yai ya bima [mpi] mayele ya bamfumu ya ngidika yai ya bima” ta fwa; nkutu bantumwa sadilaka ve mayele ya nsi-ntoto sambu na kutendula mambu ya kimpeve. (1Bk 2:6, 13) Polo zabisaka Bakristu ya Kolose na kukeba na “mayele ya nsi-ntoto [phi·lo·so·phiʹas, na kisina, zola ya mayele] mpi ya bangindu ya luvunu ti ya mpamba-mpamba na kuwakana ti bansiku ya bantu.”—Kol 2:8; fwanisa ti verse 20-23.
w08 1/7 31 § 6
Bangindu ya Mfunu ya Mikanda ya Korinto
2:3-5. Ntangu yandi vandaka kuta kimbangi na Korinto, yina kuvandaka kisika ya nene ya bafilozofi mpi malongi ya Bagreki, ziku Polo vandaka kudiyangisa kana yandi takuka kundimisa bawi na yandi. Kansi, yandi bikaka ve konso boma yina yandi lendaka kuvanda na yo nde yo kanga yandi nzila ya kulungisa kisalu ya Nzambi kupesaka yandi. Mutindu mosi, beto fwete bika ve nde mambu ya mpasi kukanga beto nzila na kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Beto lenda tula ntima mpenza na lusadisu ya Yehowa bonso Polo.
MARSI 25-31
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 BAKORINTO 4-6
“Ndambu ya Levire Ke Vimbisaka Pate Yonso ya Fufu”
it-2-F 130
Levire
Ntumwa Polo sadilaka ngogo ya kifwani ya mutindu mosi ntangu yandi songaka Bakristu ya Korinto na kubasisa na dibundu muntu yina me sala mansoni. Yandi tubaka nde: “Keti beno me zaba ve nde ndambu ya levire ke vimbisaka pate yonso ya fufu? Beno katula levire ya ntama, sambu beno vanda pate ya mpa, yina me konda levire, mutindu beno kele. Sambu ya kieleka, bo me tambikaka Kristu mwana-dimeme na beto ya Paki.” Na nima, yandi monisaka pwelele mambu yina yandi zolaka kutuba ntangu yandi sadilaka ngogo “levire.” Yandi tubaka nde: “Yo yina beto ta ve nkinsi ti levire ya ntama to ti levire ya masumu mpi ya mambu ya mbi, kansi beto ta yo ti mampa ya kukonda levire, mampa ya masonga mpi ya kieleka.” (1Bk 5:6-8) Na verse yai, Polo sadilaka ntendula ya kifwani ya Nkinsi ya Mampa ya Kukonda Levire, yina vandaka kusalama na nima ya nkinsi ya Paki. Kaka mutindu ndambu ya levire ke vimbisaka pate yonso ya fufu ya mampa, mutindu mosi mpi dibundu ya mvimba ta kuma mvindu na meso ya Yehowa kana bo me basisa ve na dibundu muntu yina me sala mansoni. Bo fwete katula “levire” na kati na bo kaka mutindu bantu ya Izraele vandaka kukatula levire na banzo na bo na nsungi ya Nkinsi ya Mampa ya Kukonda Levire.
it-2-F 903-904
Satana
‘Kupesa muntu na Satana sambu nitu kufwa’ ke tendula nki?
Ntangu ntumwa Polo sonikilaka bampangi ya Korinto mambu yina bo fwete sala mpangi mosi na dibundu yina vukisaka nitu ti nkento ya tata na yandi, yandi tubaka nde: “Beno pesa muntu ya mutindu yina na Satana sambu nitu kufwa.” (1Bk 5:5) Polo songaka bo na kubasisa muntu yina na dibundu mpi na kuyambula kusolula ti yandi. (1Bk 5:13) Kupesa yandi na Satana ke tendula kubasisa yandi na dibundu sambu yandi kwenda na nsi-ntoto yina Satana kele nzambi mpi mfumu. Bonso “ndambu ya levire” na “pate yonso ya fufu,” muntu ya mutindu yai vandaka “nitu,” to kima ya kinsuni na kati ya dibundu. Kubasisa yandi na dibundu ta sala nde dibundu yai ya me kudipesaka na mambu ya kimpeve kufwa “nitu” yina kele na kati na yo. (1Bk 5:6, 7) Mutindu mosi, Polo pesaka Imeneo ti Alesandre na maboko ya Satana sambu bo vidisaka lukwikilu mpi kansansa ya mbote; yo yina lukwikilu na bo bebaka bonso maswa yina me beba.—1Tm 1:20.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
w09 1/5 25-26 § 16
Bawanzyo Kele “Bampeve Yina Ke Sadilaka Nzambi”
16 ‘Bawanzio ketalaka’ Bakristu ntangu bo kekutana ti bampasi. (1 Kor. 4:9) Bawanzyo ketalaka bisalu na beto ya kwikama ti kyese mingi mpi bo kesepelaka nkutu kana muntu mosi ya masumu mebalula ntima. (Luka 15:10) Bawanzyo kemonaka mpi bikalulu ya kinzambi ya bampangi-bankento ya kele Bakristu. Biblia kemonisa nde “sambu na bawanzio, nkento fweti fika lele na ntu na yandi na kusonga nde yandi kele na nsi ya kiyeka ya bakala na yandi.” (1 Kor. 11:3, 10) Ya kyeleka, bawanzyo kesepelaka na kumona bampangi-bankento ya kele Bakristu mpi bansadi yonso ya Nzambi ya kele na ntoto kezitisa ndonga mpi kiyeka ya teokrasi. Bulemfu ya mutindu yai kele lukebisu ya mbote sambu na bana yai ya zulu ya Nzambi.
it-2-F 151
Nsiku
Nsiku Sambu na Bawanzio. Ata bawanzio kele ngolo kuluta bantu, bo ke zitisaka bansiku ya Nzambi. (Ebr 1:7, 14; Nk 104:4) Yehowa pesaka nkutu mbeni na yandi Satana nsiku mpi tudilaka yandi bandilu. (Yob 1:12; 2:6) Mikaele mfumu ya bawanzio ndimaka nde Yehowa kele Zuzi ya Nene mpi yandi zitisaka Yehowa. Yo yina ntangu yandi tulaka ntembe ti Diabulu, Mikaele tubaka nde: “Bika Yehowa kunganina nge.” (Yud 9; fwanisa ti Zek 3:2.) Yehowa Nzambi me tulaka bawanzio yonso na nsi ya kiyeka ya Yezu Kristu yina kele Ntotila. (Ebr 1:6; 1Pi 3:22; Mat 13:41; 25:31; Fil 2:9-11) Yo yina, Yezu tindaka wanzio mosi ya kinati-nsangu na Yoane. (Kus 1:1) Kansi na 1 Bakorinto 6:3, ntumwa Polo ke tuba nde bo me pesaka bampangi ya Kristu ya bo me tulaka mafuta mukumba ya kusambisa bawanzio, disongidila bo ta vukana ti Yezu sambu na kufwa bampeve ya mbi.