MWBR20 02 Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
FEBRUARI 3-9
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUYANTIKA 12-14
“Kuwakana Yina Ke Tadila Nge Mpi”
it-1-F 78 § 6
Kuwakana
Kuwakana ti Abrahami. Yo ke monana nde Nzambi salaka kuwakana ti Abrami (Abrahami) ntangu Abrahami vandaka kusabuka Nzadi-mungwa ya Efrata sambu na kukwenda na Kanana. Bo salaka kuwakana ya nsiku bamvula 430 na nima. (Bag 3:17) Yehowa solulaka ti Abrahami ntangu Abrahami vandaka kuzinga na Mezopotamia na Ure na ntoto ya Kaldeampi songaka Abrahami na kukwenda na insi yina yandi ta songa Abrahami. (Bis 7:2, 3; Kuy 11:31; 12:1-3) Kubasika 12:40, 41 ke monisa nde na nsuka ya bamvula 430 yina bana ya Izraele vandaka na Ezypte mpi na insi ya Kanana, “na kilumbu yina kibeni,” bantu ya Izraele yina vandaka bampika na Ezipte basikaka. Bo basikaka na Ezipte na Nisani 141513 N.T.B., yo vandaka na kilumbu ya Paki. (Kub 12:2, 6, 7) Yo ke monana nde Abrahami sabukaka Nzadi-mungwa ya Efrata sambu na kukwenda na Kanana na Nisani 141943 N.T.B., ntembe kele ve nde yo kele ntangu yina kuwakana yina Nzambi salaka ti Abrahami yantikaka. Na nima ya nzietelo yina Abrahami salaka katuka na Kanana tii na Shekemi, Nzambi monanaka diaka na Abrahami mpi kumisaka nene lusilu na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Mono ta pesa insi yai na bana na nge,” na mutindu yina lusilu yai swaswanaka ve ti kuwakana ya lusilu yina Nzambi salaka na Edeni mpi yo ke monisa nde “bana” yina ta kwisa na nzila ya bantu disongidila na ndonga ya bantu. (Kuy 12:4-7) Mambu ya nkaka yina Yehowa tubaka na yina me tala lusilu kele na Kuyantika 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
w89-F 1/7 3 § 4
Sambu na nki nge fwete zaba kieleka ya me tala Abrahami?
Lusilu yai yitukisaka kibeni Abrahami sambu Nzambi vutukilaka yo diaka na mabaku zole ya nkaka. (Kuyantika 18:18; 22:18) Sambu na kulungisa lusilu yango, Nzambi ta futumuna _bantu yonso yina me fwaka. Bantu yai ta baka balusakumunu sambu bantu ya nkaka na kati na bo ta zinga na ntoto yina ta vanda bonso Paladisu yina muntu vidisaka. Na nima, bo ta longa bo mambu yina bo fwete sala sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula.—Kuyantika 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
it-2-F 152 § 6
Nsiku
Na kutadila masolo ya ntangu ya ntama, bantu ya nkaka ya mayele ke yindulaka nde kana muntu ke zola kusumba kitini ya ntoto, bo vandaka kusonga muntu yina ke zola kusumba kitini ya ntoto yango sambu yandi mona bandilu na yo mbote. Kana muntu yina ke sumba kitini ya ntoto kutuba nde: “Mono me mona,” yo vandaka kumonisa nde muntu yango me ndima na kusumba. Ntangu Yehowa silaka Abrahami nde yandi ta pesa yandi insi ya Kanana, Yehowa songaka ntete Abrahami na kutala bandambu yonso iya ya insi yango. Abrahami tubaka ve nde: “Mono me mona,” ziku yo kele sambu Nzambi songaka Abrahami nde yandi ta pesa ntoto yina ya lusilu na bana na yandi. (Kuy 13:14, 15) Yehowa lombaka mpi Moize yina vandaka mumonisi ya bantu ya Izraele na “kutala” insi yina yandi silaka yandi kana yo vandaka mbote disongidila insi ya nsiku yina Izraele ta baka na nsi ya lutwadisu ya Yozue. (Kul 3:27, 28; 34:4; tadila mpi bima yina Satana zolaka kupesa Yezu ya kele na Mat 4:8.) Diambu ya nkaka ya mutindu mosi salamaka ntangu Nzambi songaka bantu ya Izraele na kusabuka sambu na kubaka insi yina yandi pesaka bo. (Kuy 13:17; 28:13) Mikanda ya nkaka ya ntama ke monisaka nde na ntwala nde muntu kuteka kitini ya ntoto mosi buna, yandi vandaka mpi kutanga ntalu ya banti yina vandaka na kati ya kitini ya ntoto yango. Fwanisa ti Kuy 23:17, 18.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
Yidika Makambu na Zola Yonso
12 Biblia ke monisa mutindu bansadi ya Nzambi lenda landa kuzinga na ngemba ata ntangu mavwanga me basika. Mu mbandu, Abrahami kumaka ti bitwisi mingi mpi vandaka ti bangungudi, mwana-mpangi na yandi Loti mpi kumaka ti bitwisi mingi. Bangungudi na bo yantikaka kuswana sambu kisika kumaka fioti sambu na bitwisi na bo. Sambu Abrahami vandaka kuzola ngemba, yandi bikaka ntete Loti kupona kisika ya kuluta mbote ya insi yango. (Kuyantika 13:1, 2, 5-9) Yai kele mbandu ya mbote kibeni sambu na beto! Keti Abrahami niokwamaka sambu na kikalulu na yandi ya mawete? Ata fioti ve. Mbala mosi na nima ya mambu yai, Yehowa silaka Abrahami nde yandi ta pesa yandi bima mingi kuluta yina yandi vidisaka. (Kuyantika 13:14-17) Yo ke longa beto nki? Ata yo ke lomba nde beto vidisa bima na beto ya nkaka sambu na kutula ngemba, Yehowa ta sakumuna beto sambu beto me yidika makambu na zola yonso.
it-2-F 654 § 7
Nganga-Nzambi
Melkizedeki Ntotila ya Salemi vandaka nganga-nzambi (ko·henʹ) ya kuluta nene. Biblia ke tubilaka ve mambu ya me tala ba-nkaka na yandi, lubutuku na yandi mpi lufwa na yandi. Kisalu na yandi ya kinganga-nzambi vandaka ve dikabu ya dibuta, yandi yingaka ve nganga-nzambi mosi mpi ata nganga-nzambi mosi ve yingaka yandi. Melkizedeki vandaka ntotila mpi nganga-nzambi. Kisalu na yandi ya kinganga-nzambi vandaka nene kuluta kisalu ya kinganga-nzambi ya Levi, sambu Levi vandaka na kati ya Abrahami ntangu Abrahami pesaka dikumi na Melkizedeki mpi Melkizedeki sakumunaka yandi. (Kuy 14:18-20; Ebr 7:4-10) Mambu yai ke monisa nde Melkizedeki kele Yezu Kristu, “nganga-nzambi kimakulu bonso Melkizedeki.”—Ebr 7:17.
Lutangu ya Biblia
FEBRUARI 10-16
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUYANTIKA 15–17
“Sambu na Nki Yehowa Sobaka Zina ya Abrami Mpi Sarai?”
it-1-F 870
Kifu
Mbala mingi, banzila mpi bisalu ya muntu ke vandaka ti bifu. Disumu mpi kifu kele dikabu yina bantu yonso me bakaka na Adami. (Bar 5:12; Nk 51:5) Kansi, Yehowa kele ya kukonda kifu, “yandi me zaba mbote mutindu yandi me salaka beto, yandi ke yibukaka nde beto kele mfututu,” mpi yandi ke wilaka beto mawa. (Nk 103:13, 14) Yehowa tubaka nde Noa, muntu ya kwikama mpi ya bulemfu “vandaka ya kukonda kifu na kati ya bantu ya ntangu na yandi.” (Kuy 6:9) Yandi songaka Abrahami nde: “Tambula na ntwala na mono mpi vanda muntu ya kukonda kifu.” (Kuy 17:1) Ata Noa mpi Abrahami vandaka bantu ya kukonda kukuka mpi me fwaka, Yehowa tadilaka bo bonso bantu ya kukonda kifu sambu yandi “ke monaka na ntima.” (1Sa 16:7; fwanisa ti 2Bn 20:3; 2Bs 16:9.) Yehowa songaka dikanda ya Izraele nde: “Nge fwete vanda kukonda kifu na ntwala ya Yehowa Nzambi na nge.” (Kul 18:13; 2Sa 22:24) Yehowa pesaka mwana na yandi ya kukonda kifu (Ebr 7:26) bonso kimenga mpi na nzila na ya kimenga yango, yandi lendaka kubinga bantu yina ke monisa lukwikilu mpi bulemfu nde bo kele “bantu ya lunungu” to bantu ya me konda kifu kaka kana bo ke landa kukwila na Yezu yina kele Zuzi ya lunungu mpi ya me konda kifu.—Bar 3:25, 26.
it-1-F 30 § 1
Abrahami
Bantangu mingi na nima. Abrahami mpi bantu ya dibuta na yandi vandaka na Kanana bamvula kumi kansi Sara vandaka me buta ntete ve. Sara lombaka Abrahami na kubaka Agare nsadi na yandi yina vandaka muntu ya Ezypte sambu Abrahami kubuta mwana ti yandi. Abrahami ndimaka ngindu yina. Ismaele butukaka na 1932 N.T.B., ntangu Abrahami vandaka ti bamvula 86. (Kuy 16:3, 15, 16) Bamvula mingi lutaka. Na 1919 N.T.B., ntangu Abrahami vandaka ti bamvula 99, mutindu yo vandaka kidimbu ya kuwakana ya kinduku yina vandaka na kati ya Yehowa mpi ya Abrahami, Yehowa pesaka nsiku ya kuyotisa babakala yonso yina vandaka na nzo ya Abrahami. Kaka na ntangu yina Yehowa sobaka zina ya Abrami na Abrahami sambu Yehowa songaka yandi nde: “Mono ta kumisa nge tata ya makanda mingi.” (Kuy 17:5, 9-27; Bar 4:11) Ntangu fioti na nima, Abrahami yambaka bawanzio tatu yina Yehowa tindaka. Bawanzio lwataka nitu ya bantu mpi bawanzio yango songaka Abrahami nde Sara ta baka divumu mpi ta buta mwana ya bakala na mvula yina ke kwisa.—Kuy 18:1-15.
w09-F 1/2 13
Bazina Yina Kele ti Bantendula
Nzambi sobaka bazina ya bambuta ya nkaka sambu na kulungisa balusilu na yandi. Mu mbandu, yandi sobaka zina ya Abrami yina ke tendula “Tata ya Kunangula” na Abrahami, yina ke tendula “Tata ya Kimvuka ya Bantu.” Na kuwakana ti zina na yandi, Abrahami kumaka tata ya makanda mingi. (Kuy 17:5, 6) Beto tadila mpi Sarai zina ya nkento ya Abrahami. Ziku zina yai vandaka kutendula “Ke Swanisaka.” Sarai waka kibeni kiese ntangu Nzambi pesaka yandi zina ya “Sara” ya ke tendula “Mwana-Nkento ya Ntotila,” yo ke monisa nde Sara zwaka dibaku ya kukuma nkaka ya bantotila.—Kuyantika 17:15, 16.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-1-F 465
Ndonga ya Bantu
Yehowa songaka Abrami (Abrahami) nde: “Zaba mbote nde bana na nge ta vanda banzenza na insi yina kele ve ya bo mpi bantu ya insi yina ta kumisa bo bampika mpi ta monisa bo mpasi bamvula 400.” (Kuy 15:13; tala mpi Bis 7:6, 7.) Yehowa songaka Abrahami mambu yai na ntwala nde Izaki, “mwana” ya lusilu kubutuka. Na mvu 1932 N.T.B., Abrahami butaka Ismaele ti nsadi na yandi ya nkento Agare yina vandaka muntu ya Ezipte mpi na mvu 1918 N.T.B., Izaki butukaka. (Kuy 16:16; 21:5) Kana beto me yantika kutanga bamvula 400 banda na Kubasika; mvula yina kimpika sukaka, (Kuy 15:14), yo ta nata beto na mvu 1913 N.T.B., mpi na ntangu yina Izaki vandaka ti bamvula 5. Yo ke monana nde bo katulaka Izaki na mabele mpi yandi vandaka kaka “munzenza” na insi yina vandaka ve ya yandi, na ntangu yina Ismaele vandaka ti bamvula 19 mpi yandi yantikaka “kuseka” Izaki kaka mutindu mbikudulu tubilaka yo. (Kuy 21:8, 9) Kana beto tadila bubu yai mutindu Ismaele vandaka kuseka mwana ya Abrahami, beto ta mona nde diambu yango kele kima mosi ya mpamba kansi yo vandaka ve mutindu yina na ntangu ya ntama. Yo ke monana na mambu yina Sara vandaka kusala mpi yina Nzambi ndimaka na mpila nde Abrahami kukula Agare mpi mwana na yandi Ismaele. (Kuy 21:10-13) Mutindu bo me sonikaka mambu yai na masonuku ke monisa luyantiku ya bamvula 400 yina bo bikulaka nsungi ya mpasi; nsungi yina ta suka ve tii na Kubasika.—Bag 4:29.
it-1-F 844 § 7
Kubasika
“Na ndonga ya iya.” Beto fwete vila ve nde Yehowa songaka Abrahami nde, na ndonga ya iya bantekolo na yandi ta vutuka na Kanana. (Kuy 15:16) Na bamvula 430 banda na ntangu yina kuwakana ya Abrahami yantikaka na Kubasika, bandonga vandaka kuluta iya kana beto tadila mpi nda ya luzingu na bo na ntangu yina na kutadila mambu yina kele na masonuku. Kansi bantu ya Izraele zingaka kaka bamvula 215 mpamba na Ezipte. Kana beto tadila mbandu ya dikanda mosi ya Izraele mu mbandu dikanda ya Levi, beto lenda tanga ‘bandonga yai iya’ yina kwendaka na Ezipte: (1) Levi, (2) Kohati, (3) Amrami mpi (4) Moize.—Kub 6:16, 18, 20.
Lutangu ya Biblia
FEBRUARI 17-23
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUYANTIKA 18–19
“‘Zuzi ya Ntoto ya Mvimba’ Fwaka Sodome ti Gomore”
“Zuzi ya Ntoto ya Mvimba” Ke Salaka Kaka Mambu ya Mbote
ABRAHAMI yulaka ngiufula yai: “Keti zuzi ya ntoto ya mvimba ta sala ve mambu ya mbote?” (Kuyantika 18:25) Abrahami vandaka muntu ya kimpeve, yandi vandaka ve na badute ntangu yandi yulaka ngiufula yai. Kansi, ngiufula na yandi monisaka nde yandi vandaka kundima nde ntangu Yehowa ta fwa Sodome ti Gomore, yandi lenda ve ata fioti kufwa ‘muntu ya mbote kumosi ti muntu ya mbi.’ Abrahami lendaka ve ata fioti kuyindula kima ya mutindu yina. Na nima Yehowa tubaka mambu yai sambu na yandi mosi: “Ditadi, kisalu na yandi kele ya kukuka, sambu banzila na yandi yonso kele lunungu. Nzambi ya kwikama yina ke kondaka ve lunungu ata fioti; yandi kele muntu ya lunungu mpi ya mbote.”—Kulonga 31:19; 32:4.
Ntima-Nda—Kanga Ntima ti Kikuma
Ya kieleka, Yehowa kele mbandu ya mbote ya ntima-nda. (2 Piere 3:15) Biblia kele ti bambandu yina ke monisa mutindu Yehowa ke monisaka ntima-nda. (Nehemia 9:30; Yezaya 30:18) Keti nge ke yibuka mambu yina Yehowa salaka ntangu Abrahami yulaka yandi bangiufula mingi na yina me tala lukanu na yandi ya kufwa Sodome? Yehowa buyisaka ve Abrahami. Ti ntima-nda yonso yandi widikilaka bangiufula yonso yina Abrahami yulaka mpi mambu yina vandaka kuyangisa yandi. Na nima, Yehowa monisaka nde yandi tulaka dikebi na kuwa mambu yina Abrahami tubaka mpi silaka yandi nde yandi ta fwa ve Sodome ata bantu ya mbote kele kaka kumi na mbanza yina. (Kuyantika 18:22-33) Yehowa ke widikilaka beto ntangu yonso ti ntima-nda yonso mpi yandi ke salaka ve ata fioti mambu ya mbi!
Yehowa Kele Nkwa Kimfumu!
12 Beto lenda ndima nde ntama mingi ve Yehowa ta monisa nde yandi kele mpenza ti nswa ya kuyala. Yandi ta pesa ve nzila nde mambi kulanda na kuvanda kimakulu, mpi beto me zaba nde beto ke na kuzinga na bilumbu ya nsuka. Yehowa fwaka bantu ya mbi na Mvula ya Ngolo. Yandi fwaka Sodome ti Gomore mpi Farao ti basoda na yandi. Sisera ti basoda na yandi mpi Senakeribi ti basoda na yandi ya Asiria kunungaka ve na ntwala ya Muntu ya Kuluta Kuzanguka. (Kuy. 7:1, 23; 19:24, 25; Kub. 14:30, 31; Baz. 4:15, 16; 2 Bant. 19:35, 36) Yo yina, beto lenda ndima nde Yehowa Nzambi ta pesa ve nzila nde bantu kukonda luzitu kimakulu na zina na yandi mpi kuniokula Bambangi na yandi. Diaka, beto ke mona ntangu yai banzikisa ya kidimbu ya kuvanda ya Yezu mpi ya ke monisa nde ngidika yai ya bima ya mbi me kuma na nsuka.—Mat. 24:3.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
w88-F 15/5 23 § 5-6
Ata Muntu Mosi Ve Me Monaka Nzambi
Yo ke sadisa beto na kubakisa kikuma yina Abrahami vandaka kusolula ti bawanzio yina Nzambi tindaka ya lwataka nitu ya kimuntu bonso nde yandi vandaka kusolula ti Nzambi yandi mosi. Sambu wanzio vandaka kutuba kaka mambu yina Nzambi zolaka kutubila Abrahami mpi wanzio yango vandaka kumonisa Nzambi yo yina Biblia ke tuba nde: “Yehowa monikaka na yandi.”—Kuyantika 18:1.
Kuvila ve nde wanzio ya Nzambi yina lwataka nitu ya kimuntu tubilaka Abrahami mambu yina katukaka na Nzambi kaka mutindu telefone to radio ke songaka muntu ya nkaka mambu yina beto me tuba. Yo yina, yo ke monana na mutindu Abrahami, Moize, Manoa mpi bantu ya nkaka yina solulaka ti bawanzio yina lwataka nitu ya kimuntu bonso bo vandaka kusolula ti Nzambi yandi mosi. Ata bantu yai vandaka kumona bawanzio mpi nkembo ya Yehowa kansi bo vandaka ve kumona Yehowa yandi mosi. Yo yina, yo ke monisa ve nde mambu yai me swaswana ti mambu yina ntumwa Yoane tubaka nde: “Ata muntu mosi ve me monaka Nzambi.” (Yoane 1:18) Bantu yai monaka bawanzio yina Nzambi tindaka kansi ve Nzambi yandi mosi.
Sadisa Bantu Yina Kele ti Basusi
3 Loti bakaka lukanu mosi ya mbi ntangu yandi ponaka na kuzinga ti bantu ya Sodome yina vandaka kusala mansoni mingi. (Tanga 2 Piere 2:7, 8.) Mbanza yina vandaka ti bimvwama kansi Loti kutanaka ti bampasi mingi sambu yandi kwendaka kuzinga kuna. (Kuy. 13:8-13; 14:12) Ziku nkento na yandi kumaka kuzola mingi mbanza yina to bantu ya mbanza yina, yo yina yandi kolamaka na Yehowa. Yandi fwaka ntangu Nzambi nokisaka mvula ya tiya ti ya sufre na Sodome. Yindula mpi bana zole ya Loti ya bankento. Babakala yina zolaka kukwela bo fwaka. Loti vidisaka nzo, bima mpi nkutu nkento na yandi. (Kuy. 19:12-14, 17, 26) Na bantangu yai ya mpasi, Yehowa landaka kukanga ntima sambu na Loti.
Lutangu ya Biblia
FEBRUARI 24–MARSI 1
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | KUYANTIKA 20–21
“Ntangu Yonso Yehowa Ke Lungisaka Balusilu na Yandi”
Nzambi Bingaka Yandi “Mwana-Nkento ya Ntotila”
Keti kuseka yina monisaka nde Sara kondaka lukwikilu? Ata fioti ve. Biblia ke tuba nde: “Sambu na lukwikilu mpi, Sara bakaka ngolo ya kubaka divumu sambu na kubuta mwana, ata yandi lutaka mvula ya kubuta, sambu Sara vandaka kumona muntu yina silaka nde yandi kele muntu ya kwikama.” (Baebreo 11:11) Sara zabaka Yehowa; yandi zabaka nde Nzambi lenda lungisa konso lusilu yina yandi ke sala. Nani na kati na beto ta zola ve kuvanda ti lukwikilu ya mutindu yai? Beto fwete zaba mbote Nzambi yina me pesaka beto Biblia. Kana beto sala mpidina, beto ta mona nde Sara vandaka ti bikuma ya mbote ya kumonisa lukwikilu ya mutindu yina. Yehowa kele kibeni ya kwikama mpi ke lungisaka konso lusilu na yandi; bantangu ya nkaka, yandi lenda sala yo nkutu na mutindu yina lenda yitukisa to kusekisa beto!
“WILA YANDI”
Nsuka-nsuka, ntangu Sara lungisaka bamvula 90, yandi waka kiese sambu na kima yina yandi vandaka kusosa luzingu na yandi ya mvimba. Yandi butilaka bakala na yandi, yina lungisaka bamvula 100, mwana ya bakala! Abrahami pesaka bebe yina zina Izaki, to “Kuseka,” mutindu Yehowa tubaka. Beto lenda mona Sara yina me lemba kansi yina kele na kiese ntangu yandi ke tuba nde: “Nzambi me pesa mono kikuma ya kuseka; konso muntu yina ta wa yo ta seka ti mono.” (Kuyantika 21:6) Yo kele pwelele nde dikabu ya kuyituka yina Yehowa pesaka yandi, natilaka yandi kiese mingi tii na lufwa na yandi. Kansi, yo natilaka yandi mpi mikumba ya nene.
Ntangu Izaki lungisaka bamvula tanu, dibuta na bo salaka nkinsi ya kukatula yandi na mabele. Kansi mambu yonso ve vandaka kukwendila mbote. Biblia ke tuba nde Sara “vandaka kumona” diambu mosi ya mbi. Ismaele, mwana ya Agare yina vandaka ti bamvula 19, landaka kuseka Izaki. Kuseka yina vandaka ve nsaka ya mpamba. Na nsadisa ya mpeve santu, ntumwa Polo tubaka nde Ismaele vandaka kumonisa Izaki mpasi. Sara monaka yo kigonsa ya nene sambu na mwana na yandi. Sara zabaka mbote nde Izaki vandaka ve kaka mwana na yandi; yandi vandaka ti mukumba ya mfunu na lukanu ya Yehowa. Yo yina, ti kikesa yonso, yandi solulaka na masonga yonso ti Abrahami. Yandi lombaka Abrahami na kukula Agare ti Ismaele.—Kuyantika 21:8-10; Bagalatia 4:22, 23, 29.
Inki Abrahami salaka? Biblia ke tuba nde: “Mambu yina yandi tubaka sambu na mwana ya Abrahami pesaka Abrahami mpasi mingi.” Abrahami vandaka kuzola Ismaele, mpi sambu yandi vandaka tata yandi kukaka ve kukanga ntima na diambu yina. Kansi, Yehowa monaka diambu yina mbote-mbote, yo yina yandi sadisaka bo. Biblia ke tuba nde: “Ebuna Nzambi tubilaka Abrahami nde: ‘Kumona mpasi ve sambu na mambu yina Sara ke tubila nge sambu na mwana yina mpi sambu na mpika na nge ya nkento. Wila yandi, sambu yina bo ta binga mwana na nge ta vanda na nzila ya Izaki.’” Yehowa ndimisaka Abrahami nde yandi ta sadisa Agare ti mwana yina. Abrahami lemfukaka.—Kuyantika 21:11-14.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
wp17.3 12, noti na nsi ya lutiti.
“Nge Kele Nkento ya Kitoko Mingi”
Sara vandaka mpangi ya Abrahami na kitata. Tera vandaka tata na bo, kansi bo vandaka ti bamama ya kuswaswana. (Kuyantika 20:12) Ata makwela ya mutindu yai me fwana ve bubu yai, yo kele mfunu na kuvila ve nde mambu vandaka ya kuswaswana na ntangu yina. Bantu vandaka pene-pene ya kikalulu ya kukuka yina Adami ti Eva vandaka ti yo kansi yina bo vidisaka na nima. Sambu na bantu yina ya ngolo, ntembe kele ve nde makwela na kati ya bantu ya dibuta mosi vandaka ve ti bigonsa ya ke katukaka na menga sambu na bana na bo. Kansi, bamvula kiteso ya 400 na nima, nda ya luzingu ya bantu vandaka kiteso mosi ti ya beto bubu yai. Na ntangu yina, Nsiku ya Moize buyisaka bantu ya dibuta mosi na kuvukisa nitu.—Levi 18:6.
w89-F 1/7 20 § 9
Abrahami—Mbandu ya Mbote Sambu na Bantu Yonso Yina Ke Zolaka Kukuma Banduku ya Nzambi
9 Abrahami salaka diambu ya nkaka yina ke monisa nde yandi vandaka ti lukwikilu. “Yandi tungaka mesa-kimenga kuna sambu na Yehowa.” (Kuyantika 12:7) Ziku Yo ke monisa nde Abrahami vandaka kupesa bimenga ya bambisi sambu ngogo ya Kiebreo “mesa-kimenga” ke tendula “kisika ya kimenga.” Na nima, Abrahami salaka diaka mambu yai ya ke monisa lukwikilu na bisika ya nkaka ya insi. Diaka, yandi ‘bingaka zina ya Yehowa.’ (Kuyantika 12:8; 13:18; 21:33) Bangogo ya Kiebreo “kubinga na zina” ke tendula mpi “kuzabisa (kulonga) zina.” Yo fwete vanda nde bantu ya nzo ya Abrahami mpi bantu ya Kanana waka mutindu Abrahami vandaka kuzabisa na kikesa yonso zina ya Nzambi na yandi Yehowa. (Kuyantika 14:22-24) Mutindu mosi bubu yai, bantu yonso yina ke zola kukuma banduku ya Nzambi fwete binga zina na yandi ti lukwikilu yonso. Yo ke tadila mpi kulonga na kisika yina bantu kele mingi, “[ku]pesa ntangu yonso na Nzambi kimenga ya lukumu, disongidila, mbuma ya bikobo na beto, yina ke zabisaka zina na yandi na meso ya bantu.”—Baebreo 13:15; Baroma 10:10.
Lutangu ya Biblia