Zitisa Bantu

1. Sambu na nki bantu ke sepelaka ntangu bo ke zitisaka bo? (Bingana 22:1)

YA KIELEKA nge ke sepelaka ntangu bantu ke zitisaka nge. Bantu yonso ke zolaka nde bantu kuzitisa bo. Yo yina Biblia ke tubaka nde kana bantu ke zitisa nge, yo kele mbote kuluta arza mpi wolo.​—Tanga Bingana 22:1.

2-3. Sambu na nki yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kuzitisa bantu?

² Yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kuzitisa bantu. Sambu beto ke monaka bifu ya bantu yina beto ke zingaka ti bo. Diaka, beto ke zinga na ntangu yina bantu mingi ke zitisaka diaka ve bantu. Kansi, beto fwete vanda ve bonso bo. Sambu na nki? Sambu Yehowa ke zola nde beto zitisa “bantu ya mitindu yonso” to beto pesa bo lukumu.​—1 Pie. 2:17.

³ Na disolo yai, beto ta bakisa kuzitisa bantu ke tendula nki mpi mutindu beto lenda zitisa (1) bantu ya mabuta na beto, (2) bampangi na dibundu, mpi (3) bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa. Beto ta tubila mingi-mingi mutindu ya kuzitisa bantu ntangu yo kele mpasi na kusala yo.

KUZITISA BANTU KE TENDULA NKI?

4. Kuzitisa bantu ke tendula nki?

⁴ Kuzitisa bantu ke tendula nki? Na bandinga ya nkaka, ngogo “luzitu” mpi “lukumu” ke tendulaka kima mosi. Nki mutindu? “Luzitu” ke tendula ntete-ntete mutindu beto ke tadilaka muntu. Ntangu beto ke zitisaka bantu, beto ke monaka nde bo kele mfunu, nde beto fwete tudila bo dikebi mpi fwete zitisa bo. Yo lenda vanda sambu na bikalulu na bo ya mbote, mambu yina bo ke sala, to sambu na kiyeka yina bo kele ti yo. “Lukumu,” ke wakana ti mutindu beto ke sadilaka muntu mambu. Ntangu beto ke pesaka bantu lukumu, beto ke sadilaka bo mambu na mutindu yina ke pusaka bo na kudiwa nde bo kele ti valere, nde beto ke sepela ti bo mpi ke zitisa bo. Lukumu ya masonga fwete katuka na ntima.​—Mat. 15:8.

5. Inki ke pusaka beto na kuzitisa bantu?

⁵ Yehowa ke zolaka nde beto zitisa bantu; mu mbandu, yandi ke lombaka beto na kuzitisa “bamfumu ya nene.” (Bar. 13:1, 7) Kansi, bantu ya nkaka lenda tuba nde “Mono ta zitisa kaka bantu yina ke sala mambu ya mbote.” Keti kuyindula mutindu yina kele mbote? Beto bansadi ya Yehowa ke bakisaka nde beto fwete zitisa bantu, ata bo ke sala mambu ya mbote to ve, sambu Yehowa ke zolaka nde beto zitisa bantu mpi beto ke zolaka kusepedisa yandi.​—Yoz. 4:14; 1 Pie. 3:15.

6. Keti beto lenda zitisa muntu yina ke zitisa beto ve? (Tala mpi kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

⁶ Bantu ya nkaka lenda kudiyula nde, ‘keti mono fwete zitisa muntu yina ke zitisaka mono ve?’ Ee. Beto tadila mwa bambandu. Ntotila Saule pesaka mwana na yandi Yonatani nsoni na meso ya bantu. (1 Sam. 20:30-34) Ata mpidina, Yonatani landaka kuzitisa tata na yandi mpi kusadisa yandi na bitumba tii ntangu tata na yandi fwaka. (Kub. 20:12; 2 Sam. 1:23) Nganga-nzambi ya nene Eli, tubaka nde Ana me lawuka malafu. (1 Sam. 1:12-14) Kansi, Ana landaka kuzitisa yandi ata Ana ti bantu yonso na Izraele zabaka nde Eli vandaka ve kuganina mbote bana na yandi. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Diaka, bantu ya nkaka ya Athènes fingaka ntumwa Polo, bo bingaka yandi “muntu ya bituba-tuba.” (Bis. 17:18) Ata mpidina, Polo tubilaka bo ti luzitu yonso. (Bis. 17:22) Bambandu yina ke monisa nde kana beto ke zola Yehowa mingi mpi ke zola kusepedisa yandi, beto ta zitisaka bantu ata ntangu yo kele mpasi na kusala yo.

ZITISA BANTU YA DIBUTA

7. Inki lenda sala nde beto zitisa ve bantu ya dibuta na beto?

⁷ Diambu ya mpasi. Beto ke lutisaka ntangu mingi ti bantu ya dibuta na beto. Yo yina, beto ke zabaka bikalulu na bo ya mbote mpi bifu na bo. Bankaka lenda vanda ti maladi yina ke sala nde beto kuka ve kusadisa bo, to bo lenda vanda ti basusi ya ngolo. Bankaka lenda tuba to kusala mambu yina lenda pesa beto mpasi. Kana bantu ya dibuta ke kudizitisa ve, ngemba mpi bumosi ta vanda ve. Beto lenda fwanisa dibuta ti nitu. Maladi mosi lenda sala nde nitu ya mvimba kusala ve mbote. Mutindu mosi mpi kana bantu ya dibuta ke kudizitisa ve, bumosi ta vanda ve. Kaka mutindu bo lenda sansa maladi mingi, na mabuta na beto, beto lenda sala bikesa ya kukuma kudizitisa.

8. Sambu na nki beto fwete zitisa bantu ya dibuta na beto? (1 Timoteo 5:4, 8)

⁸ Sambu na nki beto fwete zitisa bantu? (Tanga 1 Timoteo 5:4, 8.) Na mukanda ya ntete yina Polo sonikilaka Timoteo, yandi tubilaka mutindu bantu ya mabuta fwete sadisa bantu ya mabuta na bo. Yandi tendulaka nde “kukangama na Nzambi” fwete pusa beto na kupesa bantu ya mabuta na beto lukumu. Kutuba yai ke tendula nde beto ke salaka yo ntete-ntete sambu yo kele kima yina Yehowa, Mfumu ya mabuta ke lomba beto. (Baef. 3:14, 15) Yo yina, kana beto me pesa muntu mosi ya dibuta lukumu, yo ke tendula nde beto me pesa Yehowa, Mfumu ya mabuta lukumu. (Tala banoti ya kulongukila na Biblia ya Kifalansa na 1 Timoteo 5:4.) Yo kele mfunu kibeni nde beto zitisa bantu ya dibuta na beto.

9. Inki mutindu bankwelani lenda zitisana? (Tala mpi bifwanisu ya ke wakana ti baparagrafe yai.)

⁹ Mutindu ya kuzitisa bantu. Bakala yina ke pesaka nkento na yandi lukumu, ke monisaka ntangu bo kele bo zole mpi na meso ya bantu nde nkento na yandi kele ti valere. (Bing. 31:28; 1 Pie. 3:7) Yandi ke bulaka yandi ve, ke pesaka yandi ve nsoni, to ke pusaka yandi ve na kuyindula nde yandi kele ve mfunu. Mpangi-bakala Ariel,a na Argentine ke tuba nde: “Nkento na mono ke belaka, yo yina bantangu ya nkaka yandi ke tubaka mambu yina ke pesaka mono mpasi. Ntangu yandi ke tubaka mambu yina, mono ke bakisaka nde kele maladi ke tubisa yandi. Diaka, mono ke yibukaka 1 Bakorinto 13:5, yina ke sadisaka mono na kutubila yandi na luzitu yonso mpi na mawete.” (Bing. 19:11) Nkento ke pesaka bakala na yandi lukumu ntangu yandi ke tubaka mambu ya mbote sambu na yandi na bantu ya nkaka. (Baef. 5:33) Yandi ke vwezaka ve bakala na yandi, ke sekaka yandi ve mpi ke pesaka yandi ve bazina; yandi ke bakisaka nde mambu yina ke bebisaka makwela. (Bing. 14:1) Mpangi-nkento mosi na Italie, yina bakala na yandi kele ti basusi ya ngolo, ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ke monaka nde bakala na mono ke kuditudilaka basusi mpamba-mpamba. Ntete, mutindu na mono ya kutubila yandi vandaka kumonisa ve nde mono vandaka kuzitisa yandi. Kansi, ntangu mono kumaka kukangama ti banduku yina ke zitisaka bantu, yo pusaka mono mpi na kukuma kuzitisa bakala na mono.”

10. Inki mutindu baleke lenda monisa nde bo ke zitisaka bibuti na bo?

¹⁰ Baleke, beno lemfukila bibuti na beno. (Baef. 6:1-3) Beno tubila bo na luzitu yonso. (Kub. 21:17) Ntangu bo ke kuma minunu, bo ke vandaka ti mfunu nde beno zitisa bo mingi mpi beno sadisa bo. Beno pesa bo bima yina bo kele na yo mfunu sambu na kuzingila. Beto tubila mpangi María, yina papa na yandi kele ve Mbangi ya Yehowa. Ntangu papa na yandi belaka, yo vandaka mpasi sambu María kusansa yandi, sambu papa na yandi vandaka kusadila yandi mambu ya mbi. Yandi ke tuba nde: “Mono sambaka Yehowa na kusadisa mono na kukuma kuzitisa papa mpi kusala mambu ya ke monisa nde mono ke zitisa yandi. Mono bakisaka nde mutindu Yehowa ke lomba mono na kuzitisa bibuti, yo ke tendula nde yandi ta sadisa mono na kusala yo. Na nima, mono bakisaka nde mono fwete zitisa papa, ata yandi soba bikalulu na yandi to ve.” Kana beto ke zitisa bantu ya dibuta na beto ata ntangu bo ke sala bifu, beto ta monisa nde beto ke zitisa Yehowa, Mfumu ya mabuta.

ZITISA BAMPANGI YA DIBUNDU

11. Sambu na nki yo lenda vanda mpasi na kulanda kuzitisa bampangi ya dibundu?

¹¹ Diambu ya mpasi. Beto ke salaka bikesa ya kulemfuka na bansiku ya Yehowa; kansi bantangu ya nkaka, bo lenda sadila beto mambu ya mbi, bo lenda tuba mambu ya mbi sambu na beto to kupesa beto makasi. Kana mpangi mosi “kele na makambu” ti beto, yo lenda vanda mpasi na kulanda kuzitisa yandi. (Bakol. 3:13) Kansi nki lenda sadisa beto?

12. Sambu na nki beto fwete zitisa bampangi na dibundu? (2 Piere 2:9-12)

¹² Sambu na nki beto fwete zitisa bampangi ya dibundu? (Tanga 2 Piere 2:9-12.) Na mukanda ya zole yina Piere sonikaka na ngolo ya mpeve santu, yandi tubaka nde Bakristu ya nkaka ya ntangu yina vandaka ve kuzitisa “bantu ya nkembo,” disongidila, bankuluntu. Inki bawanzio salaka ntangu bo monaka mambu yina Bakristu yina vandaka kusala? Sambu “bawanzio ke zitisaka Yehowa,” bo tubilaka ve bantu yina ata ngogo mosi ya mbi. Yindula fioti, bawanzio salaka ve ata kima mosi ya ke monisa nde bo kondaka bantu yina ya lulendo luzitu. Kansi bo bikaka nde Yehowa kusambisa bo mpi kupesa bo ndola. (Bar. 14:10-12; tala mpi Yude 9.) Inki dilongi mbandu ya bawanzio ke longa beto? Kana Yehowa ke lomba beto na kuzitisa bambeni, yo ke tendula nde beto fwete zitisa diaka mingi bampangi na dibundu. Nkutu, beto fwete “vanda bantu ya ntete” na kuzitisa bo. (Bar. 12:10) Kana beto ke sala mutindu yina, yo ta monisa nde beto ke zitisa Yehowa.

13-14. Inki mutindu beto lenda zitisa bampangi na dibundu? Pesa bambandu. (Tala mpi bifwanisu ya ke wakana ti bapagrafe yai.)

¹³ Mutindu ya kusala yo. Bankuluntu, ntangu beno ke longa, beno sala yo na zola. (Film. 8, 9) Kana beno ke pesa ndongisila, beno sala yo na mawete mpi beno sala yo ve ntangu beno kele na makasi. Bampangi-bankento, beno tubila ve bampangi ya nkaka mambu ya mbi mpi beno tonga ve ata muntu. (Tito 2:3-5) Kana beno ke sala mutindu yina, bampangi na dibundu ta zitisana. Beto yonso lenda monisa nde beto ke zitisa bankuluntu kana beto ke sala mambu yina bo ke tuba mpi ke monisa ntonda sambu na kisalu ya ngolo yina bo ke salaka sambu na kutwadisa balukutakanu ya dibundu, balukutakanu ya kisalu ya kulonga mpi ntangu bo ke sadisaka bantu yina “ke kwenda na nzila ya mbi.”​—Bag. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Mpangi-nkento Rocío ke tuba nde yo vandaka mpasi na ntangu mosi buna sambu yandi zitisa nkuluntu mosi yina pesaka yandi ndongisila. Yandi ke tuba nde: “Mono waka makasi sambu mono yindulaka nde yandi tubilaka mono ve na zola yonso mpi mono tubaka mambu ya mbi sambu na yandi ntangu mono vutukaka na nzo. Ata mono monisaka yo ve, na nsi ya ntima mono sepelaka ve ti ndongisila yina mpi mono sadilaka yo ve.” Inki sadisaka mpangi Rocío? Yandi ke tuba nde: “Na lutangu na mono ya Biblia, mono tangaka 1 Batesalonika 5:12, 13. Ntangu mono bakisaka nde mono vandaka ve kuzitisa mpangi yina, kansansa na mono kumaka kuyangisa mono. Mono sambaka Yehowa mpi mono salaka bansosa na mikanda na beto sambu na kuzwa mambu yina ta sadisa mono na kusoba. Nsuka-nsuka, mono bakisaka nde lulendo pusaka mono na kubuya ndongisila yina. Ntangu yai, mono me bakisa nde mono fwete vanda ti kikalulu ya kudikulumusa sambu na kuzitisa bantu. Mono ke landa kaka kusala bikesa ya kusoba bikalulu na mono, sambu na kuzitisa bantu mpi mono ke ndima nde Yehowa ke sepela ti bikesa yina mono ke sala.”

ZITISA BANTU YINA KE SAMBILAKA VE YEHOWA

15. Inki mambu lenda kanga beto nzila ya kuzitisa bantu ya nkaka yina ke sambilaka ve Yehowa?

¹⁵ Diambu ya mpasi. Na kisalu ya kusamuna, beto ke kutanaka ti bantu ya nkaka yina ke zolaka ve malongi ya Biblia. (Baef. 4:18) Bantu ya nkaka ke zolaka ve nde beto longa bo Biblia, sambu na mambu yina bo me kotisaka na ntu na bo ntangu bo vandaka baleke. Na nzo-nkanda to na kisika ya kisalu, bantu ya nkaka lenda sepela ve ti beto. Ntangu beto ke zinga ti bantu ya mutindu yina, na nima ya bantangu, beto lenda kuma kuzitisa bo diaka ve mpi beto lenda kuma kusadila bo mambu na mutindu ya mbote ve.

16. Sambu na nki beto fwete zitisa bantu yina ke sambilaka ve Yehowa? (1 Piere 2:12; 3:15)

¹⁶ Sambu na nki beto fwete zitisa bantu yina ke sambilaka ve Yehowa? Kuvila ve nde Yehowa ke tulaka dikebi na mambu ya beto ke sadilaka bantu yina ke sambilaka yandi ve. Ntumwa Piere yibusaka Bakristu nde bikalulu na beto ya mbote lenda pusa bantu na kupesa “Nzambi nkembo.” Yo yina, yandi ke lomba beto na kutubila lukwikilu na beto “ti mawete mpi luzitu ya mingi.” (Tanga 1 Piere 2:12; 3:15.) Ntangu beto ke tubilaka balukwikilu na beto na tribinale, to ntangu beto ke solulaka yo ti bantu, beto ke salaka yo na luzitu yonso bonso nde beto kele na ntwala ya Nzambi. Yo kele mutindu yina sambu Yehowa ke talaka mpi ke tulaka dikebi na mambu yina beto ke tubaka mpi na mutindu beto ke tuba yo. Yo yina, yo kele mfunu mingi kibeni na kuzitisa bantu yina ke sambilaka ve Yehowa.

17. Inki mutindu beto fwete zitisa bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa?

¹⁷ Mutindu ya kusala yo. Ntangu beto ke longa nsangu ya mbote, beto fwete pusa ve bantu yina ke zaba ve mambu mingi ya Biblia na kumona nde beto ke mona bo bantu-mpamba. Kansi beto fwete sala mambu yina ta monisa bo nde bo kele ti valere na meso ya Nzambi mpi nde bo me luta beto. (Aga. 2:7; Bafil. 2:3) Kana muntu me finga nge sambu nge kele Mbangi ya Yehowa, kuvutula ve, mu mbandu kutuba ve mambu yina ta basisa yandi zoba to yina ta pesa yandi makasi. (1 Pie. 2:23) Kana nge me mona nde nge tubaka kima mosi ya mbi, lomba pardon mbala mosi. Inki mutindu nge lenda zitisa bantu yina nge ke salaka ti bo? Sala kisalu mbote mpi monisila bantu yina nge ke sala ti bo to bantu na nge ya kisalu bikalulu ya mbote. (Tito 2:9, 10) Kana nge kele masonga, ke sala ngolo mpi ke kudipesa na kisalu, ata bantu kusepela ti nge to ve, Nzambi ta sepela ti nge.​—Bakol. 3:22, 23.

18. Sambu na nki yo kele mfunu na kulanda kuzitisa bantu?

¹⁸ Beto me tubila bikuma ya mbote yina fwete pusa beto na kuzitisa bantu. Beto me mona nde kana beto ke zitisa bantu ya dibuta na beto, beto ta pesa Yehowa, Mfumu ya mabuta lukumu. Mutindu mosi, kana beto ke zitisa bampangi na dibundu, beto ta pesa Tata na beto ya zulu lukumu. Kana beto ke zitisa bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa, yo ta sadisa bo na kukumisa Nzambi na beto ya nene. Ata bantu ya nkaka ke zitisa nge ve, landa kaka kuzitisa bo. Sambu na nki? Sambu Yehowa ta sakumuna nge. Yandi ke tuba nde: ‘Mono ta kumisa bantu yina ke kumisa mono.’​—1 Sam. 2:30.