Mono Kuditudilaka Lukanu ya Kulemfuka na Yehowa

Ba-nkaka na mono zabaka balusilu ya Kimfumu ya Yehowa na mvu 1906 na nima ya ntangu yina mwana na bo fwaka na maladi ya mpema ya bo ke bingaka diphtérie. Munganga vandaka Longoki ya Biblia, mutindu bo vandaka kubinga Bambangi ya Yehowa na ntangu yina. Yandi zabisaka bo kivuvu ya kitoko yina Biblia ke pesaka; yandi songaka bo mpi kivuvu ya lufutumuku. Yo yina, ba-nkaka na mono, mama na mono, mpi yaya ya mama ya nkento kumaka Balongoki ya Biblia.

Na nsungi ya bamvula mingi, bampangi yai sadilaka Yehowa na kikesa yonso. Bankento sadisaka nkutu bantu na kuzwa bisika ya kuvanda ntangu bo songaka “Photo-Drame de la création” na Chicago, na Illinois, na États-Unis. Kansi yo kele mawa sambu mama mpamba muntu landaka kusadila Yehowa. Yo vandaka ve pete sambu na mama, sambu bo vandaka ntangu yonso kusadila Yehowa kumosi tii na bamvu 1930. Mono sepelaka mingi ti mutindu mama kangamaka na Yehowa mpi vandaka kulemfukila yandi mpi na mbandu ya papa sambu yandi vandaka Longoki ya Biblia ya masonga.

Mono butukaka na 1927; beto vandaka bana sambanu mpi mono vandaka yaya na bo. Beto yonso kangamaka na kieleka. Papa vandaka sharpantie, mpi beto vandaka kuzinga na nzo mosi ya kitoko na nganda ya mbanza Chicago. Beto vandaka ti bilanga ya nene, mpi beto vandaka kusansa bansusu mpi mabata.

Mono vandaka kuzola kusala kisalu. Kisalu mosi ya mono vandaka kusala vandaka kuyidika bashosete ya dibuta na beto. Bantu vandaka mpenza ve kuyidika bashosete na bamvula yina; kansi bo vandaka kulosa yo kana yo me kuma ti madusu. Beto vandaka kutunga madusu yina ti ntunga to bansinga. Yo vandaka mbote mutindu mono longukaka kisalu yai, sambu na bamvula yina landaka na luzingu na mono, mono tungaka to bambaka bilele mingi.

Bibuti na Mono Bikaka Mbandu ya Mbote

Papa vandaka kusala yonso sambu dibuta kutula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete. Yo yina, beto vandaka kukwenda na balukutakanu yonso ya Bukristu, beto vandaka kusamuna mbala na mbala, mpi beto vandaka kutadila verse mosi ya Biblia konso kilumbu. Na Bamposo na nkokila, beto vandaka kulonguka Biblia na dibuta na nsadisa ya Nzozulu ya Nkengi.

Sambu na kuzabisa nsangu ya mbote na bantu ya kartie na beto, papa tulaka panneau ya kura na fenetre ya salon na beto. Bampangi na beto bantu salaka yo; yo vandaka kusala piblisite ya diskure mosi ya bantu yonso to ya mukanda na beto mosi. Nsemo yina vandaka na kati vandaka kufwa mpi kupela, ebuna yo vandaka kubenda dikebi ya bantu yina vandaka kuluta. Papa tulaka mpi bapanneau zole na kamio na beto.

Na mambu yina yandi vandaka kutuba mpi kusala, papa longaka beto bana mfunu ya kulemfukila Yehowa. Mama vandaka kupesa yandi maboko na mambu yonso. Mama yantikaka mpi kusala kisalu ya ntangu yonso bonso mupasudi-nzila ntangu leke na mono ya nkento ya nsuka vandaka ti bamvula tanu, mpi yandi vandaka mupasudi-nzila luzingu na yandi ya mvimba. Mono vandaka ti bibuti ya mbote kibeni.

Luzingu ya ntangu yina kele ve mutindu mosi ti luzingu ya bubu. Beto vandaka ve ti televizio, yo yina mono ti bampangi na mono vandaka kuvanda na ciment mpi kuwidikila radio; yo vandaka kutubila masolo ya kitoko. Kima ya mfunu kele nde dibuta na beto vandaka kusepela ti masolo ya me katuka na Biblia yina organizasio ya Yehowa vandaka kutubila na radio.

Balukutakanu ya Nene, Bafonografe, mpi Ba panneaux

Beto vandaka kusepela kukwenda na balukutakanu ya nene ya Bambangi ya Yehowa. Na lukutakanu ya nene yina beto salaka na 1935, beto longukaka nde “kimvuka ya nene,” yina ta guluka na ‘mpasi ya nene,’ yina Kusonga 7:9, 14 ke tubila, kele ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na Paladisu awa na ntoto. Na ntwala ya mvu 1935, bibuti na beto vandaka kudia dimpa mpi kunwa vinu na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu. Kansi, na nima ya lukutakanu yina, papa mpamba muntu landaka kudia dimpa mpi kunwa vinu. Ebuna mama bakisaka nde kivuvu na yandi vandaka ve ya kuyala ti Kristu na zulu, kansi ya kuzinga mvula na mvula na ntoto.

Na 1941, na lukutakanu ya nene yina beto salaka na St. Louis, na Missouri, mpangi Joseph Rutherford, yina vandaka kutwadisa kisalu na beto na ntangu yina, basisaka mukanda Bana. Bantu bulaka maboko ngolo kibeni! Mono vandaka ti bamvula 14 mpi mono bakaka mbotika banda mvula mosi. Mono ke yibuka mbote mutindu mono tulaka ndonga ti bana ya nkaka sambu na kukwenda kubaka mukanda na mono na estrade.

Na bamvula yina, kisalu ya kusamuna vandaka ve mutindu yo kele bubu. Na bamvu 1930, beto vandaka kusadila bafonografe ya maboko sambu na kutudila bantu badiskure ya Biblia yina bo me salaka enregistrement. Na ntwala ya kubula na porte mosi, beto vandaka kubongisa fonografe mpi kuzikisa nde disque ti ntunga kele na kisika na yo. Ntangu munkwa-nzo vandaka kubasika, beto vandaka kutuba fioti, kutula diskure ya miniti iya ti ndambu ya me simbama na Biblia, mpi na nima kupesa yandi mukanda. Bantu ya bwala na beto vandaka kuwidikila na luzitu. Mono ke yibuka ve nde ata muntu mosi tubilaka beto mambu ya nku. Ntangu mono yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila ti bamvula 16, papa pesaka mono fonografe na mono; mono vandaka kusadila yo na kiese na kisalu ya kulonga. Nduku na mono ya kisalu ya kimupasudi-nzila vandaka mpangi-nkento mosi ya mbote, zina na yandi Lorraine.

Kutambula na kimvuka na babala-bala vandaka mutindu ya nkaka ya kuta kimbangi. Na ntangu mosi buna, beto vandaka kutula ba affiche na nitu na bo; beto vandaka kutula ya nkaka na ntwala mpi ya nkaka diaka na mukongo. Yo vandaka ti bangogo bonso “Dibundu Kele Mutambu mpi Luvunu” mpi “Sadila Nzambi mpi Kristu Ntotila.”

Balukutakanu na beto vandaka kubongisa beto sambu na mbangika mpi yo vandaka kulonga beto mambu ya beto fwete tuba sambu na kunwanina kieleka. Beto kutanaka ti mbangika. Mu mbandu, mbala ya ntete ya beto vandaka kukabula mikanda na kisika ya mumbongo ya bantu ke lutaka mingi, bapolisi nataka beto na biro na bo na kamio na bo. Bo yambulaka beto bangunga mingi na nima; beto vandaka na kiese sambu bo monisaka beto mpasi sambu beto vandaka kulemfukila Yehowa.

Makwela, Gileadi, mpi Kubinga Yandi na Kisalu ya Kisoda

Na nima, Lorraine sadisaka mono na kuzabana ti mpangi mosi ya bakala, zina na yandi Eugene Rosam; Lorraine kutanaka ti mpangi yina na lukutakanu ya nene na Minneapolis, na Minnesota. Eugene yelaka na Key West, na Floride. Ntangu yandi vandaka na nzo-nkanda ya kumi, bo kulaka yandi na nzo-nkanda sambu yandi buyaka kuvukana na feti mosi ya kukumisa insi. Yandi yantikaka mbala mosi kisalu ya kimupasudi-nzila. Kilumbu mosi, yandi kutanaka ti mwana-nkento mosi yina vandaka nduku na yandi ya ntama ya nzo-nkanda. Sambu Eugene vandaka mwana ya nzo-nkanda ya mbote, mwana-nkento yina vandaka kudiyula sambu na nki bo kulaka Eugene na nzo-nkanda. Sambu Eugene sadilaka Biblia sambu na kupesa bamvutu, mwana-nkento yina yantikaka kulonguka Biblia. Mwana-nkento yina ndimaka kieleka mpi kumaka mpangi-nkento yina kangamaka ti Nzambi.

Mono kwelanaka ti Eugene na 1948. Beto yantikaka luzingu na beto ya makwela bonso bapasudi-nzila na Key West. Na nima, bo bingaka beto na Nzo-Nkanda ya Gileadi ya 18 mpi beto bakaka maplome na luyantiku ya mvu 1952. Bo vandaka kulonga Ki-espagniole na dilongi mosi, yo yina beto vandaka kuyindula nde bo ta tinda beto bonso bamisionere na insi mosi ya bo ke tubaka Ki-espagniole. Kansi yo salamaka ve mpidina. Ntangu beto vandaka na Gileadi, bitumba yantikaka na Corée, ebuna bo lombaka Eugene na kukwenda kusala kisalu ya kisoda. Yo yitukisaka beto sambu ministre pesaka yandi nswa ya kusala ve kisalu ya kisoda ntangu bo vandaka kunwana Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Sambu bo lombaka yandi na kukwenda na kisalu ya kisoda, bo songaka beto na kubikala na États-Unis. Mono lembaka nitu yo yina mono dilaka. Bamvula zole na nima, nsuka-nsuka bo pesaka Eugene nswa ya kusala ve kisalu ya kisoda. Diambu yai pesaka beto dilongi mosi ya mfunu; dilongi yango yo yai: kana beto me rater dibaku mosi, Yehowa lenda pesa beto dibaku ya nkaka; yo yina mambu ya salamaka. Yo lombaka kaka nde beto vanda ntima-nda.

Kisalu ya Nziunga mpi na Nima Kukwenda na Canada!

Na 1953, na nima ya kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na dibundu mosi ya Ki-espagnole na Tucson, na Arizona, beto kumaka bankengi ya nziunga. Na nima, beto vandaka bankengi ya nziunga na Ohio, na Californie, mpi na New York. Na 1958, beto kumaka bankengi ya distrikea na Californie mpi na Oregon. Beto vandaka kulala na banzo ya bampangi. Na nima, na 1960, beto kwendaka na Canada; kuna Eugene vandaka longi na Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimfumu sambu na bankengi ya mabundu. Beto bikalaka na Canada tii na 1988.

Disolo mosi ya mono ke zolaka mingi na Canada kele disolo ya dibuta mosi yina mono ti mpangi-nkento mosi kutanaka ti bo na kisalu ya nzo na nzo. Beto kutanaka ntete ti mama na bo, Gail; yandi songaka beto nde bana na yandi vandaka na makasi sambu nkaka na bo ya bakala fwaka. Bo vandaka kuyula yandi nde: “Sambu na nki yandi fwaka? Yandi me kwendaka na wapi?” Gail vandaka ve ti bamvutu ya kupesa bo. Yo yina, beto pesaka yandi mvutu ya Biblia, beto songaka yandi baverse ya Biblia yina ke pesaka kikesa.

Na nima, Eugene vandaka nkengi ya nziunga mpi beto kwendaka kutala dibundu na bo na viziti ya nkengi ya nziunga; yo yina beto salaka kaka mposo mosi kuna. Kansi, mpangi-nkento yina mono vandaka ti yandi kwendaka kutala diaka Gail. Inki yandi monaka? Gail ti bakala na yandi Bill mpi bana na bo tatu ya babakala, Christopher, Steve, ti Patrick, bo yonso vandaka deja Bambangi ya Yehowa. Chris kele nkuluntu na Canada. Steve kele longi na nzo-nkanda ya Biblia na Palm Coast, na Floride, na États-Unis. Mpi Patrick kele mpangi ya Komite ya Filiale na Thaïlande. Na bamvula yina landaka, mono ti Eugene landaka kuvanda banduku ya ngolo ya dibuta yai. Mono kele na kiese mingi mutindu mono sadisaka bo mwa fioti na kuzaba Yehowa!

Kusala na Komite ya Kutala Bambefo mpi na Komite ya Kuwakana ti Balupitalu

Ntangu beto vandaka na Canada, Yehowa pesaka Eugene kisalu mosi ya kitoko mpi ya mbote. Bika mono tela beno yo.

Bamvula mingi me luta, bantu vandaka kubakisa mbote ve lukanu na beto ya kubuya bo vutula beto menga, mpi yo salaka nde bantu mingi kuvanda ti bangindu ya mbi sambu na beto. Bazulunalu ya Canada ya mvimba vandaka kubasisa masolo yina vandaka kutuba nde bana ya Bambangi ya Yehowa vandaka kufwa sambu bibuti na bo vandaka kubuya nde bo vutula bo menga. Kisalu ya bakala na mono vandaka ya kusonga bantu nde masolo yina vandaka ya luvunu.

Na ntwala nde beto sala lukutakanu ya bansi mingi ya 1969 na Buffalo, na New York, Eugene ti bampangi mingi kwendaka na balupitalu ya nene ya bwala na beto sambu na kusonga bo nde Bambangi ya Yehowa kiteso ya 50 000 ya Canada mpi ya États-Unis ta vanda na lukutakanu yina. Kana muntu mosi kubela maladi ya ngolo, yo ta vanda mbote kana minganga kuzaba mutindu beto ke tadilaka menga mpi kumona nde yo kele mbote. Bampangi pesaka minganga masolo ya me katuka na mikanda yina minganga ke zitisaka; yo vandaka kutubila mutindu ya kusansa bambefo kukonda kusadila menga. Sambu minganga sepeleka, yo pusaka Eugene ti bampangi ya nkaka na kulanda kukwenda kusolula ti balupitalu na Canada. Bo vandaka mpi kusadisa bankuluntu ya mabundu na kuzaba mambu ya kusala kana muntu ke bela maladi ya ngolo.

Malembe-malembe, bikesa yina butaka mbuma ya mbote. Na kutuba ya kieleka, yo basisaka kima mosi yina beto lendaka ve ata fioti kuyindula! Inki yango?

Na kati-kati ya bamvu 1980, katuka na babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba na Brooklyn, na New York, mpangi Milton Henschel bingaka Eugene na telefone. Nto-Kimvuka vandaka kuzola nde programe mosi yina bo vandaka kusala deja na États-Unis, bo yalumuna yo mpi bo kuma kupesa bansangu na minganga mingi kuluta. Yo yina, mono ti Eugene, beto kwendaka na Brooklyn, mpi na janvier 1988, Nto-Kimvuka salaka departema ya Kuwakana ti Balupitalu na babiro na beto ya ke twadisaka kisalu na ntoto ya mvimba. Na nima, bo pesaka bakala na mono ti bampangi zole ya nkaka kisalu ya kutwadisa balukutakanu to ba seminaire; bo yantikaka na États-Unis mpi na nima bo kwendaka na bansi ya nkaka. Ntangu fioti na nima, bo salaka Badepartema ya Kuwakana ti Balupitalu na Babetele, mpi bo salaka Bakomite ya Kuwakana ti Balupitalu na bambanza mingi. Bambangi ya Yehowa mingi kibeni mpi bana na bo me bakaka mambote na kima yai ya zola ya Yehowa me salaka. Ntangu Eugene vandaka kutwadisa balukutakanu yai mpi kukwenda kutala balupitalu, mono vandaka kusala na Betele ya bwala yina beto kwendaka; mbala mingi mono vandaka kusala na kisika bo ke tungaka bilele to na cuisine.

Diambu ya Mpasi Mingi Sambu na Mono

Na 2006, mono kutanaka ti diambu ya kuluta mpasi na luzingu na mono ntangu bakala na mono Eugene fwaka. Mono kele ti nzala na yandi ya ngolo mpi mono kele ti nzala ya kinduku na yandi! Inki sadisaka mono na kukanga ntima? Mambu mingi. Mu mbandu, mono bikalaka pene-pene ya Yehowa na nzila ya kisambu mpi ya kutanga Biblia mbala na mbala. Mono vandaka kulanda lusambu ya suka ti dibuta ya Betele. Mono vandaka kutanga kapu ya Biblia yina bo bakaka verse ya kilumbu. Mono landaka kusala kisalu na mono na Departema ya Kutunga Bilele na Betele; mono vandaka kumona kisalu yina bonso dibaku ya mbote. Na bamvula ya ntete, mono zwaka nkutu dibaku ya kusala barido ya Banzo ya Balukutakanu ya Nene ya New Jersey mpi ya New York. Mono ke salaka sesepi na Betele ya Fishkill; mono ke yidikaka bilele mpi ke salaka bisalu ya nkaka ya fioti-fioti.b

Sambu na mono, kima ya kuluta mfunu na luzingu kele kuzola Yehowa mpi kulemfukila yandi mpi organizasio na yandi. (Baebreo 13:17; 1 Yoane 5:3) Mono kele na kiese sambu mono ti Eugene tulaka mambu yai na kisika ya ntete na luzingu na beto. Yo yina, mono ke ndima kibeni nde Yehowa ta pesa beto luzingu ya kukonda nsuka na paladisu; beto ta vanda mpi ti dibaku ya kumonana diaka.—Yoane 5:28, 29.