Mutindu ya Kunwana ti Basusi

Sosa Kunwana Kaka ti Basusi ya Kilumbu Mosi

“Beno kudiyangisa ve ata fioti sambu na kilumbu yina ke landa, sambu kilumbu yina ke landa ta vanda ti basusi na yo.”—MATAYO 6:34.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Konso kilumbu ke vandaka ti basusi na yo. Kansi kuvukisa ve basusi ya kilumbu mosi ti ya kilumbu ya nkaka. Sosa kunwana kaka ti basusi ya kilumbu mosi.

• Basusi ya ngolo lenda sala nde muntu kudiyangisa. Yo yina, kuvila ve mambu yai: Ya ntete, beto lenda tina ve basusi ya nkaka. Kudiyangisa na mambu yina nge lenda kuka ve kumanisa lenda yika nge diaka basusi. Ya zole, mbala mingi mambu ke salamaka ve kaka mutindu beto ke zolaka nde yo salama.

Kuvanda Ve Makambu Ngolo Ntangu Nge Ke Tula Minsiku

“Mayele yina ke katukaka na zulu ke vandaka . . . makambu ngolo ve.”—YAKOBO 3:17.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Kuvanda ve makambu ngolo. Kutula ve minsiku yina nge mpi bantu ya nkaka ta kuka ve kulungisa.

• Vanda mawete, vanda ti bukati-kati ntangu nge ke tula bansiku mpi zaba bandilu na nge mpi ya bantu ya nkaka. Kana nge ke sala mutindu yai, nge mpi bantu ya nkaka ta kudiyangisa mingi ve mpi yo ta sadisa beno na kusala mambu mbote. Diaka, tubaka mpi mambu yina lenda sekisa bantu ya nkaka. Kana nge ke seka ata bo me sadila nge diambu ya mbi, yo ta matisa ve tansio na nge kansi yo ta natila nge kiese.

Zaba Mambu Yina Ke Pesaka Nge Makasi

“Muntu ya luswasukusu ta bikala pima.”—BINGANA 17:27.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Bangindu ya mbi lenda bebisa mabanza, yo yina sosa kubikala pima.

• Zaba mambu yina ke pesaka nge makasi mpi sosa kuzaba mambu yina nge ke salaka kana nge me wa makasi. Mu mbandu, kana nge me wa makasi, zaba bangindu na nge, mutindu nge ke kudiwaka mpi bikalulu na nge, nkutu nge lenda sonika yo. Kuzaba mbote mambu yina ke pesaka nge makasi lenda sadisa nge na kunwana ti yo. Diaka, zaba mitindu ya kununga mambu yina ke pesaka nge makasi. Kana nge ke kuka ve kununga mambu yina ke pesaka nge makasi, sosa mitindu ya kufiotuna yo mu mbandu, zaba mutindu ya mbote ya kusala bisalu to mutindu ya mbote ya kuyidika ntangu.

• Tadila mambu na mutindu ya nkaka. Zaba nde mambu yina ke pesaka nge makasi lenda pesa ve muntu ya nkaka makasi. Luswaswanu lenda vanda na mutindu konso muntu ke tadilaka mambu. Mambu tatu yina nge lenda sala:

  1. Kuwa ve makasi nswalu na mambu ya mbi. Muntu lenda zenga nge ndinga na ntwala nde nge tuba. Kana nge me vutudila yandi mambu ya mbi, yo lenda sala nde nge wa mpasi na nima. Kansi, kana nge me zaba nde yandi vandaka ti kikuma ya mbote, yo lenda pesa nge kiese.

  2. Sosa kuzaba mambu ya mbote. Kuvingila ntangu ya nda na biro ya munganga to na kisika yina baavio ke bwaka ke vandaka pete kana muntu ke tanga mikanda, ke sala mwa kisalu to ke tinda bamessage.

  3. Yindula mambu ya mbote. Kudiyula nde: ‘Keti mpasi yai ta kuma mingi mbasi to na mposo ke kwisa?’ Sosa kuzaba bampasi ya fioti mpi ya nene.

Vanda Muntu ya Ndonga

“Mambu yonso kusalama na mutindu ya mbote mpi na ndonga.”—1 BAKORINTO 14:40.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Sala mambu na ndonga.

• Beto ke zolaka kuvanda ti bukati-kati mpi kusala mambu na ndonga. Kima yina lenda sala nde beto vanda ve bantu ya ndonga to beto kuma kudiyangisa mingi kele kikalulu ya kuvutula mambu na nima; kikalulu yai lenda sala nde beto sala ve mambu yina beto me kana kusala. Meka kusala mambu yai zole:

  1. Sala manaka ya mbote mpi lungisa yo.

  2. Tubila mpi sungika konso kikalulu yina ke pusaka nge na kuvutula mambu na nima.

Vanda ti Luzingu ya Bukati-Kati

“Kupema mwa fioti kele mbote kuluta kisalu ya ngolo mpi kulanda mupepe.”—LONGI 4:6.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Bantu yina ke salaka kisalu ya ngolo lenda baka ve mambote ya ‘kisalu na bo ya ngolo.’ Bo lenda vanda ve ti ntangu to ngolo ya kusepela na kisalu yina bo salaka.

• Tadila kisalu mpi mbongo na mutindu ya mbote. Kana muntu kele ti mbongo mingi, yo ke tendula ve nde yandi ke vandaka na kiese mpi ke kudiyangisaka ve mingi. Kansi, kana muntu kele ve ti mbongo mingi yandi lenda vanda na kiese mpi kudiyangisa ve mingi. Longi 5:12 ke tuba nde: “Bima mingi yina mvwama kele na yo ke pesaka yandi ve nzila ya kulala.” Yo yina sadila kaka mbongo yina nge kele ti yo.

• Vanda ti ntangu ya kubaka mwa mupepe. Nge ta nunga basusi kana nge ke sala mambu yina ke pesaka nge kiese. Kansi, kana nge ke lutisa ntangu na mambu ya mpamba-mpamba mu mbandu, kutala televisio lenda sadisa nge ve.

• Tula mambu ya teknolozi na kisika na yo. Buya kutanga mbala na mbala bamessage, mikanda to kukota na basite ya Internet. Kana mpila kele, kutanga ve bamessage ya me tala mambu ya kisalu ntangu nge ke sala mambu ya nkaka.

Tanina Sante na Nge

“Ngalasisi ya nitu kele mfunu.”—1 TIMOTEO 4:8.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Kana muntu ke sala ngalasisi mbala na mbala, yandi ta vanda mpi ti sante ya mbote.

• Sala mambu yina lenda sadisa nge na kuvanda ti sante ya mbote. Mambu yina nge ke salaka lenda sadisa nge na kutadila bampasi na nge na mutindu ya nkaka mpi na kusala mambu ya mbote kana bantu me sadila nge diambu yina me pesa nge mpasi. Dia madia ya mbote mpi kuvanda ve ti kikalulu ya kupona-pona madia. Pemaka mingi.

• Buya “mitindu” ya mbi ya kutina basusi mu mbandu, kunwa makaya, kusadila bima mpi malafu yina ke lawusaka sambu na bilumbu ke kwisa, yo lenda kumisa mingi basusi na nge nkutu yo lenda bebisa sante na nge mpi yo lenda kuma mpasi sambu nge zwa diaka mbongo.

• Mona munganga kana basusi na nge me kuma mingi. Kuwa ve nsoni na kulomba lusadisu na munganga.

Tula Mambu ya Kuluta Mfunu na Kisika ya Ntete

“Zikisa mambu ya kuluta mfunu.”—BAFILIPI 1:10.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Tadila na dikebi yonso mambu yina nge ke tulaka na kisika ya ntete.

• Sonika mambu ya mfunu yina nge ta sala. Yo ta sadisa nge na kutula dikebi na bisalu ya kuluta mfunu mpi na kuzaba bisalu ya kuluta mfunu yina nge ta sala to yina nge lenda songa muntu ya nkaka na kusala to yina nge ta sala ve.

• Sonika mutindu nge ta sadila ntangu na mposo mosi. Na nima, sala yonso sambu na kusadila ntangu na nge mbote. Kana nge ke sadila mbote ntangu na nge, nge ta kudiwa mbote.

• vanda ti ntangu ya kubaka mupepe. Ata ntangu fioti ya kupema lenda pesa nge kikesa mpi kufiotuna basusi na nge.

Sosa Lusadisu

“Basusi na ntima ya muntu ke lembisaka ntima, Kansi ndinga ya mbote ke pesaka yo kikesa.”—BINGANA 12:25.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Kana bantu ya nkaka ke tubila nge mambu na mawete mpi bangogo ya ke lembika, yo lenda sala nde nge kudiwa mbote.

• Solula ti muntu yina ke bakisaka mambu mbote. Muntu yango lenda sadisa nge na kutadila mambu na mutindu ya nkaka to kununga mambu yina vandaka kupesa nge mpasi. Kusonga bantu ya nkaka basusi na nge lenda sadisa nge na kudiwa mbote.

• Sosa lusadisu. Keti nge lenda kabisa ti muntu ya nkaka kisalu yina nge ke salaka?

• Kana nduku na nge ya kisalu ke pesa nge makasi, sosa kuzaba mitindu ya nkaka ya kuyidika mambu. Mu mbandu, na mawete mpi mayele yonso songa muntu yango mutindu nge ke kudiwa na mambu yina yandi me sadila nge. (Bingana 17:27) Kana yo simba ve, nge lenda baka lukanu ya kulutisa diaka ve ntangu mingi ti yandi.

Vanda ti Nzala ya Mambu ya Kimpeve

“Kiese na bantu yina ke bakisaka mbote nde bo kele ti nzala ya mambu ya kimpeve.”—MATAYO 5:3.

Mambu Yina Yo Ke Tendula: Bantu ke vandaka na mfunu ya bima mingi kuluta kuvanda kaka ti madia, bilele mpi nzo. Beto kele ti mfunu ya mambu ya kimpeve. Sambu na kuvanda na kiese, beto fwete bakisa mbote banzala na beto mpi kulungisa yo.

• Kisambu lenda sadisa nge mingi. Nzambi ke lomba nge na ‘kulosa basusi na nge yonso na yandi sambu yandi ke kudibanzaka sambu na nge.’ (1 Piere 5:7) Kisambu mpi kuyindulula lenda natila nge ngemba ya mabanza.—Bafilipi 4:6, 7.

• Tanga mambu yina ta sadisa nge na kukwenda pene-pene ya Nzambi. Minsiku yina beto me katuka kutubila na mukanda yai me katuka na Biblia yina bo sonikaka sambu na kulungisa bampusa na beto ya kimpeve. Yo ke pesaka mpi “mayele mpi mayele ya kuyindula.” (Bingana 3:21) Keti nge lenda baka lukanu ya kutanga Biblia? Yo lenda vanda mbote na kuyantika kutanga mukanda ya Bingana.