Luzingu ya Kyese na Dibuta

Keti ya kyeleka mabuta lenda vanda na kyese?

Inki mutindu yau lenda salama?

Keti nge zaba mabuta yina kele na bumosi mpi kyese bonso yau metulama na zulu ya trakite yai? Bifulu yonso mabuta kekabwana. Kufwa ya dibala, kukonda kisalu, nsoni, bampasi ya bayina kesansa bau mosi bana na bau​—yonso yina kigonsa. Mupesi ndongisila ya dibuta ya nkento mosi bokutilaka dyambu yina na bangogo yai nde: “Na ntangu yai, bambikudulu ya kutubilaka kubeba to kufwa ya dibuta kesalama.”

Sambu na inki mabuta kebaka makambu ya kuluta ngolo bubu yai? Inki mutindu kuvanda na luzingu ya dibuta ya kyese?

Kisina ya dibuta

Sambu na kupesa mvutu na bangyufula yina, beto fwete zaba kisina ya dibala mpi ya dibuta. Ya kyeleka, kana yau ke na Nkwa na yau, Ngangi, bamambere ya dibuta fwetele sosa ndongisila na yandi, sambu yandi zaba mbotembote kuluta bantu yonso mutindu ya beto lenda vanda na luzingu ya dibuta ya kuluta kyese.

Dyambu ya ngituka, bamingi kendimaka nde dibuta ke vandaka ve na Nkwa na yau. Beto ketanga na mukanda mosi ya nene ya Amerika (Encyclopédie américaine) nde: “Bantu ya ngangu ya nkaka keyindulaka na dyambu yina nde yau kele kuvukisa nitu ya bambisi ya mfinda, yina kele na nsi ya muntu, yina kele kisina ya makwela.” Kansi, Yezu Kristu tubilaka lugangu ya bakala mpi ya nkento. Na kutadilaka nkenda ya Biblia yina ketubila bisina ya bantu, yandi tubaka nde: “Yina Nzambi tulaka kifulu mosi, muntu kukabula yau ve!”​—Matayo 19:4-6.

Yezu Kristu ke na kinunga. Nzambi ya mayele salaka bantu ya ntete mpi salaka bangidika sambu bau vanda na luzingu ya dibuta ya kyese. Nzambi vukisaka dibuta ya ntete na kikangilu ya makwela mpi tubaka nde bakala ‘fwetele kangama na nkento nandi mpi bau zole fwetele kuma nitu mosi.’ (Kuyantika 2:22-24) Yau talenda vanda nde bampasi yina kebaka dibuta na bilumbu na beto yai kuvanda mbutu ya nkadilu yina kezitisa ve bansiku ya tulamaka na Ngangi na kati ya Ndinga nandi, Biblia?

Inki kele nsabi ya kununga?

Bonso beno kezaba yau, nza ya bilumbu yai kesyamisa konso muntu na bwimi mpi na kifu ya kuditula na ntwala (individualisme). “Nzala ya kuvanda na bima ya kuluta mingi kele mbote, kutubaka longi mosi ya mambu ya kimvwama (économiste) na balongoki yina bakaka mapolomi na nzo-nkanda mosi ya nene ya Amerika. Nge lenda vanda na nzala ya kuluta mingi ya bima mpi kudiwa mbote.” Kansi, nsosa ya bima ya kinsuni kele nsabi ya kununga ve. Na kutuba ya mbote, nsosa ya bima ya kinsuni kele mosi na mpasi ya ngolo sambu na luzingu ya dibuta, sambu yau kebebisaka bangwisani ya bantu mpi kebaka bantu ntangu mpi mbongo na bau mingi. Na lweka ya nkaka, tala bingana zole ya Biblia yina kesadisa beto na kuzaba mambu yina kenata mpenza na mambote.

“Kuluta mbote kudia dilonga ya ndunda melambama ti zola na kisika ya musuni ya kuluta ntomo ya mepesama ti kimbeni.”

“Kuluta mbote kudia na ngemba nsongi ya dimpa ya kukauka na kisika ya kuvanda na feti na nzo mosi kifulu bau keyumana.”

Bingana 15:17; 17:1, “La Bible en français courant.”

Yau kele bandinga ya ngolo, mpidina ve? Yindula fyoti yina ntoto kuzolaka vanda kana konso dibuta kuzitisaka banswa ya bansiku yina! Biblia kepesa dyaka bandongisila ya kuluta mbote na yina metala mutindu bamambere ya dibuta fwete sala bamosi na bankaka. Beto tadila mwa ndambu ya bandongisila ya yau kepesa.

Babakala: ‘Beno zola bankento na beno, bonso nitu na beno mosi.’​—Efezo 5:28-30.

Ndongisila ya fyoti, kansi ya mayele mingi! Biblia kelomba dyaka na bakala na ‘kupesa lukumu na nkento nandi.’ (1 Piere 3:7) Na yau, bakala tatula dikebi ya ngolo na nkento na yandi; yandi tamonisa yandi zola, yandi tavanda muntu ya mbakisa mpi ya nsyamisa. Yandi tatadila bangindu nandi mpi tawidikila yandi. (tala Kuyantika 21:12.) Beno kendima ve nde kana bakala kesadila nkento nandi na mutindu ya mbote, bonso yandi mosi tazodila bau sadila yandi, dibuta yonso tavanda na kyese?​—Matayo 7:12.

Bankento: ‘Beno fwete vanda na luzitu ya mudindu sambu na babakala na beno.’​—Efezo 5:33.

Nkento kesadisaka na mambote ya dibuta nandi na kusadisaka bakala nandi na kukukisa mikumba nandi ya nene. Yau yina kubongisamaka, sambu Nzambi pesaka na bakala nkento mosi sambu yandi kuvanda “nsadisi yina mekukana nandi.” (Kuyantika 2:18) Keti beno zaba mambote yonso ya nkento kenataka na dibuta na yandi ntangu yandi kemonisa luzitu na bakala nandi na kusimbaka balukanu nandi mpi na kusalaka kumosi ti yandi sambu na kukukisa balukanu ya dibuta?

Bankwelani: “Bika bankwelani kuvanda na masonga mosi na ya nkaka.”​—Baebreo 13:4, BFC.

Ntangu bau kele na yau, na ntembe ve luzingu ya dibuta kebonga. Bizumba kefwaka mbala mingi dibuta. (Bingana 6:27-29, 32) Yau yina ndongisila yai ya Biblia kele ya mayele: “Sepela ntangu yonso na kuzinga ti yandi yina ya nge ponaka na butoko na nge ( . . . ), sambu na inki nge tavanda na nzala ya nkento ya nkani?”​—Bingana 5:18-20, BFC.

Bibuti: ‘Beno sansa bana na beno na nzila ya bau fwete tambula.’​—Bingana 22:6.

Kana bibuti kepesa ntangu mpi dikebi na bana, ya kyeleka luzingu ya dibuta kebonga. Na yau, Biblia ketuma bibuti na kulonga bana na bau bantuma ya lunungu ‘na ntangu bau kevanda na nzo na bau, na ntangu bau ketambula na nzila, na ntangu bau kelala, mpi na ntangu bau ketelema na mpongi.’ (Kulonga 11:19) Biblia ketuba dyaka nde bibuti fwetele monisa zola ya bau ke na yau sambu na bana na bau na kupesaka bau ndola.​—Efezo 6:4.

Bana: “Bana, beno lemvukila bibuti na beno na bumosi ti Mfumu.”​—Efezo 6:1.

Ya kyeleka, na nza yai ya kukonda luzitu ya bansiku, yau kele pete ve na kulemvuka mbala na mbala na bibuti. Kansi, keti beno kendima ve nde yau kele mayele na kusala yina ketubila beto Nkwa ya dibuta? Yandi zaba yina kesadisaka ya kuluta na kukumisa luzingu na beto ya dibuta ya kuluta kyese. Yau yina beno tula ngolo na kulemfuka na bibuti na beno. Beno baka lukanu ya kununga bampukumuna mingi ya kusala mbi yina kekwisa na ntwala na beno na nza.​—Bingana 1:10-19.

Kana konso mambere ya dibuta kesadila bandongisila ya Biblia, luzingu ya dibuta kebonga. Dibuta kaka kele na kyese ya kuluta mingi kubanda bubu ve, kansi bivuvu ya makwisa ya kuluta mbote kepesama na yau na ntoto ya mpa ya Nzambi kusilaka. (2 Piere 3:13; Kusonga 21:3, 4) Ebuna beno baka kikalulu ya kulonguka Biblia na dibuta! Mafuku ya mabuta, bifulu yonso na zulu ya ntoto, bakaka mpenza mambote na bandongisila ya mepesamaka na mukanda ya kele na bansonga ya kitoko Nge lenda zinga mvula na mvula na ntoto yina takituka paladisu.