“Mono Kendima Ve!”

BAKALA mosi ya nsi ya New York (Etats-Unis) ketuba nde: “Mwana na mono ya bakala, Jonathan, kwendaka kutala banduku na yandi mwa ntama na bakilometele. Nkento na

mono, Valentina, zolaka ve nde yandi kwenda na banduku na yandi. Konso ntangu, yandi vandaka kuwa boma na yina metala kutambula na bakamio. Kansi mwana vandaka kuzola mingi kisalu ya kuyidika bima yina kesalaka na nsadisa ya elektroniki, mpi banduku na yandi vandaka ti nzo ya kisalu kisika yandi lendaka kuyedisa mayele na yandi na kusalaka kisalu yango. Mono vandaka na nzo na mono na kartie Manhattan, na New York. Nkento na mono kwendaka kutala bampangi na yandi na Porto Rico. Mono vandaka kuyindula nde ‘kubika fyoti Jonathan takwisa kuvutuka’. Ebuna ngunga ya kyelo kubulaka. Mono yindulaka nde ‘ya kyeleka yina tavanda yandi’. Yau vandaka mpila yina ve. Kuvandaka bapulusi ti bantu ya kisalu ya munganga. Mfumu ya bapulusi kuyufulaka mono nde: ‘Keti nge kezaba kana buku yai ya mutambwisi kamio kele ya nani?’ Mono vutulaka nde: ‘Ee, yai kele ya mwana na mono, Jonathan.’ ‘Beto kele na nsangu ya mawa sambu na nge. Kisumbula mosi mesalama, mpi . . . mwana na nge, . . . mwana na nge mefwa.’ Mvutu na mono ya ntete kuvandaka nde: ‘Mono kendima ve!’ Yau vandaka dyambu mosi ya mpasi ya kulwadisaka beto mputa na ntima yina kele tii bubu yai, nkutu ata na nima ya bamvula mingi.”

Tata mosi na nsi ya Barcelone (Espagne) kesonika nde: “Na Espagne na bamvula 1960, beto vandaka dibuta mosi ya kyese. Beto vandaka ti Maria nkento na mono, ti bana na beto tatu, Davidi, bamvula 13, Paquito, bamvula 11 ti Izabele, bamvula 9.

“Kilumbu mosi na ngonda ya Marsi na 1963, Paquito katukaka na nzo-nkanda na kutataka bampasi ya ntu ya ngolo. Beto vandaka kudiyufula inki lendaka kuvanda kikuma na yau​—⁠kansi nswalu beto zwaka kikuma yango. Na nima ya bantangu tatu yandi kufwaka. Mputa yina yandi lwalaka na butomfu tulaka nsuka na luzingu na yandi na kintulumukina.

“Kubanda lufwa ya Paquito bamvula 30 meluta. Ata mpila yina, mpasi ya mingi ya lufwa yina kele na beto tii bubu yai. Yau lenda kusalama ve nde bibuti kuvidisa mwana mpi bau kuwa ve nde bau mevidisa kima na bau mosi kibeni​—⁠ata bantangu kuluta mingi inki mutindu to ata bau kubuta bana ya nkaka mingi.”

Bambandu yai zole, ya bibuti yina kuvidisaka bana, kemonisa inki mutindu mputa kevandaka ya nene mpi bantangu ikwa mputa yango kesalaka kana mwana mefwa. Mambu ya munganga mosi kusonikaka kekwisa kuzikisama. Yandi sonikaka nde: “Mbala mingi lufwa ya mwana kepesaka mawa ti mpasi kuluta lufwa ya mbuta sambu, na dibuta yandi kele ve muntu ya bau ketulaka ngindu nde yandi lenda kufwa. . . . Lufwa ya konso mwana yina na kati ya dibuta kevandaka mvidisa ya bandosi mingi ya takwisa, bikangila ya [mwana ya bakala, bokilo ya nkento, bantekolo], ya mambu ya nkaka mingi ya kyese . . . yina fwete kusalama.” Mpi mawa ya mutindu mosi lenda kumonana na nkento yina mevidisa mwana na nzila ya nsulula.

Nkento mosi ya kufwilaka bakala ketendula nde: “Bakala na mono Russell, vandaka nsadisi ya munganga na ndambu ya masa ya nene ya Pacifique, na ntangu ya mvita ya zole ya ntoto ya mvimba. Yandi monaka mpi yandi gulukaka na bamvita ya ngolo. Yandi vutukaka na Etats-Unis, mpi vutukaka na luzingu mosi ya ngemba kibeni. Na nima yandi kumaka nsamuni ya Ndinga ya Nzambi. Na ntangu yandi kumaka na kati ya bamvula 60 ti 65 yandi yantikaka kubela maladi ya ntima. Yandi mekaka na kuzinga na kusalaka tubisalu. Na nima, kilumbu mosi na Yuli 1988, yandi waka mpasi ya mingi na ntima mpi yandi kufwaka. Lufwa na yandi kupesaka mono mpasi ya mingi kibeni. Nkutu mono kukaka ve kupesa yandi mbote ya nsuka. Yandi vandaka bakala na mono mpamba ve. Kansi yandi vandaka nduku na mono ya ngolo mpenza. Beto kabulaka luzingu kumosi bamvula 40. Ntangu yai yau monanaka nde mono fwete kuzinga luzingu ya mono mosi.”

Yai kele mwa bambandu na kati ya mafunda ya bampasi ya kebwilaka mabuta ya ntoto ya mvimba konso kilumbu. Mutindu bantu mingi ya mefwilaka lenda kutubila nge, kana mwana na nge, bakala na nge, nkento na nge, kibuti na nge, nduku na nge mefwa, ya kyeleka kele kibeni yina ya nsoniki mukristu Polo kubingaka “mbeni ya nsuka.” Mbala mingi mvutu bantu kevutulaka na nsangu yai ya ngolo lenda kuvanda kubuya nde: “Mono kendima ve! Yau lenda kuvanda ya kyeleka ve.” Bamvutu ya nkaka kelandaka mbala mingi, bonso beto tamona yau.​—⁠1 Korinto 15:25, 26.

Kansi, na ntwala ya kutadila mawi ya mawa, bika beto pesa ntete bamvutu na mwa bangyufula ya mfunu. Keti lufwa ketendula nsuka ya muntu yina? Keti kivuvu ata mosi kele ve nde beto lenda kumona dyaka bantu ya beto zolaka mingi?

Kivuvu ya Kyeleka Kele

Nsoniki ya Biblia Polo pesaka kivuvu ya kulembika sambu na “mbeni yina ya nsuka,” lufwa. Yandi sonikaka nde: “Lufwa takatulama kimakulu.” (NW) “Mbeni ya nsuka ya takatulama kele lufwa.” (1 Korinto 15:26, The New English Bible) Sambu na inki Polo fwete kundima yau mpila yina kibeni? Sambu yandi longamaka na muntu yina ya kufutumukaka na kati ya bafwa, Yezu Kristu. (Bisalu 9:3-19) Yau yina mpi Polo lendaka kusonika nde: “Sambu bantu ke fwaka sambu na muntu mosi [Adami] mpi, bantu ta telema na lufwa sambu na muntu mosi [Yezu]. Bantu yonso ke fwaka sambu bo me vukanaka na Adami; mutindu mosi mpi, bantu yina yonso me vukanaka na Kristo, Nzambi ta vutudila bo moyo.”​—⁠1 Korinto 15:21, 22.

Yezu waka mawa ya mingi na ntima ntangu yandi kutanaka ti fwola mosi ya Naini mpi yandi monaka mwana na yandi ya kufwa. Disolo ya Biblia ketubila beto nde: “Ntangu yandi kumaka penepene na kielo ya lupangu ya bwala [Naini], yandi monaka bantu ke kwisa kunata muntu ya kufwa na maziamu. Mama ya mwana yina vandaka [fwola], yandi vandaka na mwana mosi kaka ya bakala, yandi yina kufwaka. Bantu mingi ya bwala yina vandaka kulanda nkento yango. Ntangu Mfumu Yezu monaka yandi, yandi wilaka yandi mawa, ebuna yandi tubilaka yandi nde: ‘Kudila ve!’ Ntangu yai Yezu kwendaka penepene na sanduku ya muntu ya kufwa, yandi simbaka yo, ebuna bantu yina vandaka kunata sanduku bo telemaka. Yezu nde: ‘Mpangi na mono, mono ketubila nge: telema ka nge!’ Muntu yango telemaka na sanduku na yandi, yandi yantikaka mpi kutuba, ebuna Yezu vutulaka yandi na mama na yandi, boma simbaka bantu yina yonso; bo vandaka kupesa Nzambi lukumu nde: ‘[Mbikudi, NW] ya nene me monika na kati na beto! Nzambi me kwisa kusadisa bantu na yandi!’” Tala inki mutindu Yezu kwendaka ti mawa yonso, na mpila nde yandi kufutumuna mwana ya fwola! Yindula inki mambu yai kebikula sambu na makwisa!​—⁠Luka 7:12-16.

Kuna, na ntwala ya bambangi yonso yina kuvandaka pana, Yezu salaka lufutumuku mosi ya bantu lenda kuvila ve. Yau vandaka nzikisa ya lufutumuku yina yandi bikulaka mwa bantangu na ntwala ya dyambu yai, kuvutulama na luzingu awa na ntoto na nsi ya luyalu ya “zulu ya mpa.” Na okazio yina Yezu tubaka nde: “Beno yituka ve sambu na mambu yina; na ntangu ke kwisa, bantu yina me fwaka kele na maziamu, bo ta wa ndinga na yandi; ebuna bo ta basika na maziamu na bo.”​—⁠Kusonga 21:1, 3, 4; Yoane 5:28, 29; 2 Piere 3:⁠13.

Bambangi ya nkaka ya kumonaka mambu yina Piere kele na kati na bau, kumosi ti bantu ya nkaka na kati ya bantumwa 12 yina vandaka kutambula ti Yezu na banzyetelo na yandi. Bau waka ndinga ya Yezu, muntu yina kufutumukaka, ketuba na ndambu ya nzadi ya Galilea. Disolo ketubila beto nde: “Yesu tubilaka bo nde: ‘Beno kwisa kudia.’ Ata mulonguki mosi ve mekaka kuyula yandi nde: ‘Nge nani?’, sambu bo zabaka nde yandi kele Mfumu Yesu. Yesu kwisaka penepene na bo, yandi bakaka mampa, yandi pesa bo, ebuna yandi pesa bo mpi mbisi. Katuka ntangu Nzambi telemisaka Yezu na lufwa, yina vandaka mbala ya tatu ya yandi kwisaka kumonika na balonguki na yandi.”​—⁠Yoane 21:12-14.

Yau yina, Piere lendaka kusonika ti kundima ya ngolo nde: “[Beto pesa, Nzambi mpi Tata ya Mfumu na beto Yezu Kristu, lukumu, NW]! Yandi wilaka beto mawa, yo yina yandi pesaka beto moyo ya mpa ntangu yandi telemisaka Yezu Kristu na lufwa.”​—⁠1 Piere 1:⁠3.

Ntumwa Polo kumonisaka kivuvu na yandi ya kyeleka ntangu yandi tubaka nde: “Mono ke ndima mambu yonso ya bo me sonikaka na mikanda ya bansiku ti na mikanda ya [mbikudi]. Mono ke tulaka ntima na Nzambi mutindu bo mpi ke tulaka ntima nde [lufutumuku sambu na bantu ya lunungu ti bantu ya kukonda lunungu tavanda, NW].”​—⁠Bisalu 24:14, 15.

Ebuna bamafuku ya bantu lenda kuvanda ti kivuvu ya ngolo ya kumona dyaka bantu ya bau zolaka mingi na zulu ya ntoto kansi na bankadilu ya kuswaswana. Inki tavanda bankadilu yango? Mambu ya nkaka ya mingi yina ketadila kivuvu na beto yina kele ti lufulu na kati ya Biblia sambu na bantu na beto ya luzolo yina mefwaka tatubilama na kitini ya nsuka ya kamukanda yai, ya kele na ntu-dyambu “Kivuvu ya Kyeleka Sambu na Bafwa.”

Kansi, ntete bika beto tadila bangyufula ya nge lenda kuvanda na yau kana nge kele na mawa ya mvidisa ya muntu ya nge zolaka mingi: Keti yau kele mbi na kuwa mawa mutindu yai? Inki mutindu mono lenda kuzinga ti mawa na mono? Inki bantu ya nkaka lenda kusala sambu na kusadisa mono na kununga yau? Inki mutindu mono lenda kusadisa bantu ya nkaka yina kele na mawa? Mpi mingimingi, inki Biblia ketuba na yina ketadila kivuvu ya kyeleka sambu na bafwa? Keti mono tamona dyaka bantu na mono ya mono zolaka mingi? Mpi wapi?

Bangyufula ya Ngindulula

Mingimingi, inki bantu kesalaka na lufwa ya muntu ya bau kezolaka mingi?

Inki Yezu kusalaka sambu na fwola mosi ya Naini?

Inki kivuvu Yezu kupesaka sambu na bafwa?

Sambu na inki Piere ti Polo lendaka kundima mpenza nde lufutumuku tavanda?

Inki bangyufula fwete kupesama mvutu?

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 4]

‘Beto kele ti nsangu ya mawa ya kuzabisa nge. Kisumbula mosi mesalama, mpi . . . mwana na nge, . . . mwana na nge mefwa.’