KAPU NANA
Tanina Dibuta na Nge na Bupusi ya Mbi
1-3. (a) Bupusi ya mbi yina keyangisaka mabuta kekatukaka na wapi? (b) Inki bukatikati bibuti kele na yau mfunu sambu na kutanina dibuta na bau?
NGE mefinama na kutinda mwana-bakala na nge ya fyoti na nzo-nkanda, mpi mvula kenoka mingi. Inki mutindu nge tabongisa dyambu yango? Keti nge tabikisa yandi na kukwenda ntinu nkatu mvwatu ya mvula? To nge talwatisa yandi bilele mingi kibeni ya lutaninu na mpila nde yandi kukuka dyaka ve na kutambula? Ya kyeleka, nge tasala ve mpila yina. Nge tapesa yandi kaka yina kele mfunu sambu yandi kubikala ya kukauka.
2 Mutindu mosi, bibuti fwete vanda na bukatikati sambu na kutanina dibuta na bau na bupusi ya mbi yina kekatukaka na banto mingi—luyangidilu ya bakompani, bimwangi-nsangu, bankundi, mpi bantangu yankaka ata na banzo-nkanda. Bibuti yankaka kesalaka mingi ve to ata kima mosi ve sambu na kutanina dibuta na bau. Bankaka, na kutadilaka bupusi yonso ya nganda bonso ya mbi, bau ketulaka bandilu mingi kibeni na mpila nde bana kekudiwaka bonso nde bau kekangisa bau. Keti mpila kele ya kuvanda na bukatikati?
3 Ee, yau kele. Kulutisa kele mbote ve mpi lenda kunata mbi ya kuluta mingi. (Longi 7:16, 17) Kansi inki mutindu bibuti Bakristu kevandaka na bukatikati ya mbote sambu na kutanina dibuta na bau? Beto tadila mambu tatu: ndongolo, kinduku, ti kulenga.
NANI TALONGA BANA NA NGE?
4. Inki mutindu bibuti Bakristu fwete tadila ndongolo?
4 Bibuti Bakristu kepesaka mbalu ya mingi na ndongolo. Bau kezabaka nde kukota nzo-nkanda kesadisaka bana na kutanga, kusonika, mpi kusolula, ye na kubongisa makambu. Yau fwete kulonga bau mpi mutindu ya kulonguka. Bingangu ya bana kebakaka na nzo-nkanda lenda kusadisa bau na kununga ata balukakilu ya inza ya bubu yai kele. Dyaka, ndongolo ya mbote lenda kusadisa bau na kusala kisalu ya kuluta nene.—Bingana 22:29.
5, 6. Inki mutindu bana ya nzo-nkanda lenda kutulama na ntwala ya nzayilu ya mbi na yina metala dyambu ya kuvukisa nitu?
5 Kansi, nzo-nkanda mpi ketulaka bana kisika mosi ti bana yankaka—bamingi na kati na bau kevandaka ti bamboninu ya kuvengumuka. Mu mbandu, tadila bamboninu na bau na yina metala kuvukisa nitu ti bankadilu ya mbote. Na nzo-nkanda ya sekondere mosi na Nigeria, mwana-nkento mosi yina vandaka ti kikalulu ya kuvukisa nitu ti konso bakala vandaka kulongisila bankundi na yandi ya nzo-nkanda na mambu yina metala kuvukisa nitu. Bau vandaka kuwidikila yandi ti mpusa yonso, ata bangindu na yandi vandaka ya buzoba yina ya yandi vandaka kubaka na mikanda ya pornografi. Bana-bankento yankaka kusadilaka ndongisila na yandi. Yau yina, mwana-nkento mosi kubakaka divumu na nganda ya makwela mpi kufwaka na kubasisa yandi mosi divumu.
6 Mawa mingi, bansangu yankaka ya mbi ya nzo-nkanda kekatukaka, na bana ve, kansi na balongi. Bibuti mingi keyitukaka ntangu banzo-nkanda kelongaka bana mambu yina metala kuvukisa nitu nkatu kusonga mambu yina metala bansiku ya ndyatilu ya mbote mpi mukumba. Mama ya mwana-nkento mosi ya bamvula 12 kutubaka nde: “Beto kezingaka na ndambu mosi ya bantu kesambilaka mingi mpi ya bikalulu ya nsiku ya bambuta, kansi kaka na nzo-nkanda ya kisika yango bau kepesaka bana bakapoti!” Yandi ti bakala na yandi vandaka kudibanza mingi ntangu bau zabaka nde bana-babakala yina kele mvula mosi ti mwana na bau ya nkento keyulaka yandi sambu na kuladisa yandi. Inki mutindu bibuti lenda kutanina dibuta na bau na bupusi ya mbi ya mutindu yina?
7. Inki mutindu nzayilu ya mbi na yina metala kuvukisa nitu lenda kukakilama kuluta mbote?
7 Keti yau kele kuluta mbote na kutanina bana na kondaka kutubila mambu ya kuvukisa nitu? Ve. Yau kele mbote beno mosi kulonga bana na beno mambu yina metala kuvukisa nitu. (Bingana 5:1) Ya kyeleka, na bandambu ya Eropa mpi na Nordi ya Amerika, bibuti mingi kezolaka ve kutubila dyambu yai. Mutindu mosi, na bansi yankaka ya Afrika, bibuti ketubilaka ve mingi dyambu yai ti bana na bau. Tata mosi na Sierra Leone ketuba nde: “Yau kele ve kikalulu ya nsiku ya bambuta ya Afrika.” Bibuti yankaka keyindulaka nde kulonga bana mambu yina metala kuvukisa nitu kele kupesa bau ngindu yina tanata bau na kusala mansoni! Kansi, inki kele dibanza ya Nzambi?
MBONINU YA NZAMBI NA YINA METALA KUVUKISA NITU
8, 9. Inki nzayilu ya mbote na yina metala mambu ya kuvukisa nitu kele na kati ya Biblia?
8 Biblia kemonisa yau pwelele nde kele ve ata na kima mosi ya kuwila nsoni na yina metala kusolula mambu ya kuvukisa nitu na mutindu mosi ya mbote. Na Izraele, bantu ya Nzambi kulombamaka na kuvukana kumosi, ti “bana” na bau, sambu na kuwidikila lutangu ya Nsiku ya Moize na ndinga ya ngolo. (Kulonga 31:10-12; Yozue 8:35) Nsiku vandaka kutubila na masonga yonso mambu mingi yina metala kuvukisa nitu, na kati na yau kuvandaka: kusakana ti binama ya nitu, kubasisa malumi (sperme), pite, bizumba, kulala ti bakala yankaka, kulala ti mpangi, mpi kulala ti bambisi. (Levi 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Kulonga 22:22) Na nima ya balutangu ya mutindu yina, na ntembe ve, bibuti vandaka ti mambu mingi ya kutendudila bana na bau ya baleke yina vandaka na mpusa ya kuzaba mambu.
9 Kele ti bamvese na mikapu ya tanu, ya sambanu ti ya nsambwadi ya mukanda ya Bingana yina kepesa ndongisila ya zola na bibuti sambu na bigonsa ya mansoni. Bamvese yai kemonisa nde mansoni lenda kupukumuna bantangu yankaka. (Bingana 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Kansi bau kelongaka nde yau kele mbi mpi yau kevandaka ti malanda ya mbi, mpi bau kepesaka lutwadisu sambu na kusadisa baleke na kubuya banzila ya mansoni. (Bingana 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Dyaka, mansoni kele ve na kuwakana ti luyangidilu ya kyese ya kuvukisa nitu na kisika na yau ya mbote, na kati ya makwela. (Bingana 5:15-20) Mbandu ya mbote ya kulonga ya inki mutindu yina bibuti fwete landa!
10. Sambu na inki kupesa bana nzayilu ya vumi na yina metala kuvukisa nitu kenataka bau ve na kusala mansoni?
10 Keti malongi ya mutindu yina kenataka bana na kusala mansoni? Na kuswaswana yonso, Biblia kelonga nde: “Mayele ya bantu ya mbote ke gulusaka bo.” (Bingana 11:9) Keti nge kezola ve kugulusa bana na nge na bupusi ya inza yai? Tata mosi kutubaka nde: “Ata ntangu bana kuvandaka ya fyoti kibeni, beto mekaka na kutubila bau mpenza masonga na yina metala mambu ya kuvukisa nitu. Mpila yina, ntangu bau kewa bana yankaka ketubila mambu ya kuvukisa nitu, bau kevandaka ve na mpusa ya kusosa kuzaba. Diswekamu ya nene kele ve.”
11. Inki mutindu bana lenda kulongama malembemalembe na yina metala mambu ya luzingu ya kuluta mudindu?
11 Mutindu beto tubilaka yau na mikapu ya kuyitaka, kulonga bana mambu yina metala kuvukisa nitu fwete kuyantika na bumwana kibeni. Na ntangu ya kulonga bana ya fyoti bazina ya bandambu ya nitu, kuluta ve bandambu yina kele ya bau mosi bonso nde yau kuvandaka mambu ya nsoni. Longa bau bazina ya kyeleka ya bitini yango. Mutindu ntangu keluta, malongi yina metala bandambu ya nitu na bau mosi mpi bandilu kele mfunu. Yau kele mbote bandambu yonso zole kulonga bana nde bandambu yai ya nitu kevandaka ya kuswaswana, na kutuba ya mbote, yau fwete simbamaka ve mpambampamba na bantu to kusongama na bantu yankaka, mpi yau fwete kutubilama ve ata fyoti na mutindu mosi ya mbi. Na ntangu bana kekuma bambuta, bau fwete kuzabisama inki mutindu bakala ti nkento kevukanaka sambu na kuyimita mwana. Na ntangu ya nitu na bau mosi keyantika na kukota na puberté (nsungi yina kenataka na butoko), bau fwete vanda meyitaka kuzaba mbotembote bansoba yina tasalama. Mutindu yau kutubamaka na Kapu 5, ndongolo ya mutindu yina lenda kusadisa mpi kutanina bana na kubebisama na mambu yina metala kuladisama na ngolo.—Bingana 2:10-14.
KISALU YA NZO YINA BIBUTI KELE NA YAU
12. Inki bamboninu ya mbi kelongamaka mbala mingi na banzo-nkanda?
12 Bibuti fwete vanda ya kuyilama na kukakila bangindu yankaka ya mbi yina lenda kulongama na nzo-nkanda—bafilozofi ya inza bonso kintukila, zola ya insi, to ngindu yina ketubaka nde bakyeleka na mambu yonso kevandaka ve. (1 Korinto 3:19; fwanisa ti Kuyantika 1:27; Levi 26:1; Yoane 4:24; 17:17.) Bamfumu ya nzo-nkanda mingi ya masonga kelutisaka kutubila mfunu ya ndongolo ya ngika. Ata dyambu yina metala ndongolo ya ngika kele nsola ya muntu na muntu, balongi yankaka ketubaka nde yau kele nzila mosi kaka ya muntu fwete nungila.a—Nkunga 146:3-6.
13. Inki mutindu bana yina kekotaka nzo-nkanda lenda kutaninama na bangindu ya mbi?
13 Kana bibuti kezola kukakila malongi ya mbi to kufwa yau, bau fwete zaba mpenza inki malongi bana na bau kele na kubaka. Ebuna bibuti, beno yibuka nde beno kele mpi ti kisalu! Beno monisa mpusa ya kyeleka na ndongolo ya bana na beno. Beno solula ti bau na nima ya nzo-nkanda. Beno yufula inki mambu bau kelongukaka, inki mambu bau kezolaka mingi, inki mambu bau kemonaka lukakilu ya kuluta ngolo. Fimpa bisalu na bau ya nzo-nkanda yina bau fwete sala na nzo, banoti, matonsi ya ekizame. Sala ngolo na kuzaba balongi na bau. Zabisa balongi nde nge kesepelaka na kisalu na bau mpi nde nge kezola kusadisa na mutindu yonso yina ya nge lenda.
BANDUKU YA BANA NA NGE
14. Sambu na inki yau kele mfunu nde bana ya vumi kupona banduku ya mbote?
14 “Na wapi nge melongukila mambu yai?” Bibuti ikwa meyufulaka ngyufula yina, na kuyitukaka na kima mosi ya mwana na bau metuba to mesala mpi yina kemonana nde yandi kesalaka yau ve? Mpi mbala ikwa mvutu kekotisaka banduku yankaka ya mpa ya nzo-nkanda to ya nzyunga? Ee, bankundi kevandaka ti bupusi ya mudindu na zulu na beto, beto kuvanda leke to mbuta. Ntumwa Polo kukebisaka nde: “Bantu kukusa beno ve, sambu: ‘Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.’ ” (1 Korinto 15:33; Bingana 13:20) Mingimingi, baleke kebwaka kukonda mpasi na bupusi ya bankundi. Bau kevandaka ti ngindu ya kudibefula mpi bantangu yankaka na kudiwaka ya kufuluka na mpusa ya kuyangidika mpi ya kuyitukisa banduku na bau. Ebuna, yau kele mfunu mingi mpenza na kusolaka banduku ya mbote!
15. Inki mutindu bibuti lenda kutwadisa bana na bau na kupona banduku?
15 Mutindu konso kibuti kezaba, bana tasalaka ve konso ntangu bansola ya mbote; bau kele na mfunu ya lutwadisu. Yau kele ve dyambu ya kuponina bau banduku. Kansi, ntangu ya bau keyela, longa bau luswasukusu mpi sadisa bau na kumona bankadulu ya bau fwete tala na banduku na bau. Nkadulu ya kuluta nene kele zola ya Yehowa mpi ya kusala yina kele ya mbote na meso na yandi. (Marko 12:28-30) Longa bau na kuzola mpi na kuzitisa bayina kele ti masonga, bumbote, kikalulu ya kukaba, kikesa. Na ntangu ya kulonguka ya dibuta, sadisa bana na kuzaba bankadulu ya mutindu yina na bantu yina metubilamaka na kati ya Biblia mpi na kuzwa bikalulu ya mutindu mosi na bantu yankaka na kati ya dibundu. Pesa mbandu na kusadilaka modele ya mutindu mosi na kusola banduku na nge mosi.
16. Inki mutindu bibuti lenda kufimpa nsola ya banduku ya bana na bau?
16 Keti nge kezabaka banani kele banduku ya bana na nge? Sambu na inki ve kulomba bana na nge nde bau kunata bau na nzo na mpila nde nge zaba bau mbotembote? Ngatu nge lenda mpi kuyufula bana na nge inki bana yankaka keyindulaka sambu na banduku yai. Keti bau mezabanaka sambu na kwikama na bau mosi to sambu bau kezingaka luzingu ya mitindu zole? Kana bau kezingaka luzingu ya mitindu zole, sadisa bana na nge na kuyindula kikuma kinduku ya mutindu yina lenda kunatina bau bampasi. (Nkunga 26:4, 5, 9-12) Kana nge memona nsoba ya mbi na ndyatilu ya mwana na nge, mvwatu, nkadilu, to ntubilu, yau lenda kuvanda mfunu na kutubila mambu yina metala banduku na yandi (ya bankento to ya babakala). Mwana na nge lenda kuvanda ketambulaka ti nduku yina kele ti bupusi ya mbi.—Fwanisa ti Kuyantika 34:1, 2.
17, 18. Katula lukebisu sambu na banduku ya mbi, inki lusadisu ya kusadila bibuti lenda kupesa?
17 Kansi, kulonga bana na nge kaka na kubuya banduku ya mbi melunga ve. Sadisa bau na kuzwa banduku ya mbote. Tata mosi ketuba nde: “Beto vandaka kumeka na kuyingisa konso ntangu. Yau yina, ntangu nzo-nkanda kuvandaka na mfunu ya mwana na beto na ekipi ya kubula nkweso, nkento na mono ti mono kufongaka ti yandi mpi kutadilaka sambu na inki yau vandaka ve ngindu ya mbote—sambu na bankundi ya mpa yina tavanda na kati. Kansi na nima, beto pesaka ngindu ya kubaka bana yankaka na kati ya dibundu mpi kunata bau yonso na parke sambu na kubula nkweso. Mpi yau kumanisaka makambu.”
18 Bibuti ya mayele kesadisaka bana na bau na kuzwa banduku ya mbote yempi na kusepela ti kulenga ya mbote ti bau. Kansi, sambu na bibuti mingi, dyambu yai ya kulenga kevandaka ti balukakilu na yau mosi.
KULENGA YA INKI MUTINDU?
19. Inki bambandu ya Biblia kemonisa nde yau kele ve disumu sambu na mabuta na kusakana?
19 Keti Biblia kebuyaka luyangidilu? Ata fyoti ve! Biblia ketuba nde kele ti “ntangu ya [“kuseka,” NW] . . . ti ntangu ya kukina.”b (Longi 3:4) Bantu ya Nzambi na Izraele ya ntama vandaka kuyangalala na miziki ti makinu, kusala bansaka, mpi kusakana. Yezu Kristu kuvandaka na nkinsi ya makwela ya nene mpi “fete ya nene” ya Matayo Levi kusadisaka sambu na yandi. (Luka 5:29; Yoane 2:1, 2) Yau kemonana pwelele nde, Yezu vandaka ve muntu ya kefwaka kyese. Bika maseka ti nsaka kumonana ve ata fyoti bonso disumu na nzo na nge!
20. Inki bibuti fwete simba na ntu sambu na kupesa ntangu ya kulenga na dibuta?
20 Yehowa kele “Nzambi ya kiese.” (1 Timoteo 1:11) Yau yina, lusambu ya Yehowa fwete vanda nto ya kyese, kansi ve kima mosi ya kenataka mawa na luzingu. (Fwanisa ti Kulonga 16:15.) Na kutuba ya mbote, bana kevandaka ti mambu mingi ya kutuba mpi ya kufuluka na kikesa yina lenda kubasika na kusakana mpi na kulenga. Kulenga ya kusolama mbotembote meluta nkutu nsaka. Yau kele mpila ya kulonguka mpi ya kukuma mbuta sambu na mwana. Mfumu ya dibuta kele na mukumba ya kulungisa bampusa ya nzo na yandi na mambu yonso, kulenga kele na kati na yau. Kansi, yau kelombaka bukatikati.
21. Inki mitambu kevandaka na kulenga bubu yai?
21 Na “bilumbu ya nsuka” yai ya mubulu, kimvuka ya bantu kele ya kufuluka ti bantu yina ke “zolaka kiese ya nsi-ntoto, kansi Nzambi ve,” kaka mutindu yau kubikulamaka na kati ya Biblia. (2 Timoteo 3:1-5) Sambu na bantu mingi, kulenga kele kima ya kuluta nene na luzingu. Baluyangidilu kele mingi kibeni na mpila nde yau lenda baka kukonda mpasi kisika ya mambu ya kuluta mfunu. Dyaka, baluyangidilu mingi ya bubu yai kesongaka mansoni, mubulu, badroge, mpi bisalu yankaka ya mbi kibeni. (Bingana 3:31) Inki dyambu lenda kusalama sambu na kutanina baleke na luyangidilu ya mbi ya mutindu yina?
22. Inki mutindu bibuti lenda kulonga bana na bau na kubaka balukanu ya mayele sambu na yina metala kulenga?
22 Bibuti fwete tula bandilu. Kansi katula yina, bau fwete longa bana na bau na kufimpa inki kulenga kele mbi mpi inki kiteso kelutanaka. Ndongolo ya mutindu yina kelombaka ntangu ti kikesa. Tadila mbandu mosi. Tata mosi ya bana-babakala zole kumonaka nde mwana na yandi ya mbuta vandaka kuwidikila poste ya mpa mosi ya radio mbala na mbala kibeni. Ebuna na ntangu yandi vandaka kutambusa mutumambila na yandi sambu na kwenda na kisalu kilumbu mosi, tata kukangulaka kaka na poste yina mosi. Mbala na mbala yandi vandaka kutelama mpi kusonika mwa bitini ya bankunga yankaka. Na nima, yandi fongaka ti bana na yandi mpi tubilaka mambu yina yandi kuwaka. Yandi yufulaka bangyufula ya kelombaka nde muntu kupesa ngindu na yandi, na kuyantikaka ti “inki beno keyindula?” mpi na kuwidikilaka bamvutu na bau na nzizidi yonso. Na nima ya kuyindula na dyambu yango na kusadilaka Biblia, bana-babakala kundimaka na kukonda kuwidikila poste yina.
23. Inki mutindu bibuti lenda kutanina bana na bau na luyangidilu ya mbi?
23 Bibuti Bakristu ya mayele kezikisaka miziki, manaka ya TV, babande ya video, mikanda ya bansaka, bansaka ya video, ti bafilme yina keyangidikaka bana na bau. Bau ketalaka kifwanisu ya zulu, mambu ya kele na kati, mpi lutiti ya zulu, ye bau ketangaka bazulunalu mpi ketalaka bitini ya mambu kele na kati. Bamingi kewaka mpasi na ntima sambu na “baluyangidilu” yankaka ya kepesamaka sambu na bana bubu yai. Bayina kezolaka kutanina bana na bau na bupusi ya mbi kefongaka ti dibuta mpi ketadilaka bigonsa, na kusadilaka Biblia mpi mikanda yina ketendulaka Biblia, bonso Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques mpi masolo na kati ya bazulunalu: Nzozulu ya Nkengi ti Réveillez-vous!.c Ntangu bibuti ketula bandilu ya ngolo, na kuvandaka pwelele mpi mayele, mbala mingi bau kemonaka bambutu ya mbote.—Matayo 5:37; Filipi 4:5.
24, 25. Tanga mwa mitindu ya mbote ya kulenga yina mabuta lenda sala kumosi?
24 Ya kyeleka, kutula bandilu na mitindu ya mbi ya kulenga kele kaka dyambu mosi ya bitumba. Mambi fwete kugambulama ti mambote, kana ve, bana lenda kukwenda na ndyatilu ya mbi. Mabuta mingi ya Bakristu kevandaka ti balukebisu mingi mpi bambambukilu ya kyese ya kuyangalala na kulenga kumosi—kukwenda na diyoto, kutambula na makulu, kusala ndenga, kusala bansaka ti spore, kusala banzyetolo sambu na kwenda kutala bampangi to banduku. Bantu yankaka memonaka nde kaka kutanga na ndinga ya ngolo kumosi sambu na mvunda kele nto ya nene ya kyese mpi ya nsyamisa. Bankaka kesepelaka na kuta masolo yina kesekisaka to ya kitoko. Kansi bankaka meyedisaka kikalulu ya kulutisa ntangu kumosi, mu mbandu, kusala mabaya mpi bisalu yankaka ya maboko, ye kubula miziki ti bisadilu, kupakula mukubu, to kulonguka balugangu ya Nzambi. Bana yina kelongukaka na kusala mambu ya kuswaswana ya mutindu yina kele ya kutaninama na baluyangidilu ya mbi, mpi bau kelongukaka nde kulenga kele na mambu mingi kuluta kufonga kaka nkatu kusala kima mpi na kulandaka mambu yina kesongama. Kuvukana na kusala kima kevandaka mbala mingi mbote kuluta kutala.
25 Kuvukana na kimvuka ti bantu yankaka lenda kuvanda mpi mutindu ya kulenga yina kenataka nsendo. Kana yau kekengilama mbote mpi yau kele ve ya buzoba kibeni to kedya ntangu, yau lenda kupesa bana na nge dyambu ya kuluta kusakana mpamba. Bau lenda kusadisa na kukumisa mudindu bikangilu ya zola na kati ya dibundu.—Fwanisa ti Luka 14:13, 14; Yude 12.
DIBUTA NA NGE LENDA KUNUNGA INZA
26. Na yina metala kutanina dibuta sambu na luyangidilu ya mbi, inki kele nkadulu ya kuluta mfunu?
26 Na ntembe ve, kutanina dibuta na nge na bupusi ya mbi ya inza kelombaka kisalu mingi ya ngolo. Kansi, kele ti kima mosi yina, ya kuluta konso kima yankaka, tapesa nzila na kununga. Yau kele zola! Bikangilu ya ngolo, ya zola takumisa nzo na nge kibumbaninu ya lutaninu mpi tayedisa kikalulu ya kusolula, yina kele lutaninu ya nene sambu na bupusi ya mbi. Dyaka, kukuna mutindu yankaka ya zola kele nkutu ya kuluta mfunu—zola ya Yehowa. Ntangu zola ya mutindu yina kekota mbotembote na kati ya dibuta, bana kemonanaka nde bau keyelaka kana bau keyina konso ngindu yina ya keyinisaka Nzambi sambu na yina metala kubwa na bupusi ya inza. Mpi bibuti yina kezolaka Yehowa na ntima, tasosa na kulanda mbandu ya bumuntu na yandi ya zola, ya mayele mpi ya bukatikati. (Efezo 5:1; Yakobo 3:17) Kana bibuti kesala yau, bana na bau tavanda ve ata ti kikuma mosi ya kumona lusambu ya Yehowa kaka bonso lisiti ya mambu ya bau mepesamaka ve nzila na kusala to bonso mutindu ya luzingu ya kebuyisaka nsaka to kuseka, yina ya bau kesosa kutina nswalunswalu. Kansi, bau tamona nde kusambila Nzambi kele mutindu ya luzingu ya kuluta kyese ti ntendula.
27. Inki mutindu dibuta lenda kununga inza?
27 Mabuta yina kebikalaka kumosi na kisalu ya Nzambi ya kyese mpi ya bukatikati, na kusalaka ngolo na ntima yonso sambu na kusikila “bantu ya mbote mpi ya kukonda kifu” na bupusi ya mbi ya inza yai, kele nto ya kyese na Yehowa. (2 Piere 3:14; Bingana 27:11) Mabuta ya mutindu yina kelandaka bitambi ya Yezu Kristu, yina kutelamaninaka bikesa yonso ya inza ya Satana sambu na kubebisa yandi. Mfinama na nsuka ya luzingu na yandi ya bumuntu, Yezu kukaka na kutuba nde: “Mono me bedisaka mbi ya nsi-ntoto [“inza,” NW].” (Yoane 16:33) Bika dibuta na nge mpi kununga inza mpi kuyangalala kimakulu ti luzingu!
a Sambu na yina metala ndongolo ya ngika, tala kamukanda Les Témoins de Jéhovah et l’instruction, ya kubasisamaka na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., balutiti 4-7.
b Ngogo ya Kiebreo ya mebalulama awa na “kuseka” lenda, na mitindu yankaka, kubalulama nde “kusakana,” “kusala bansaka,” “kusala fete,” to mpi “kuvanda na luyangidilu.”
c Ya kubasisamaka na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.