Na Wapi Beto Takwenda Kusosa Bamvutu?

“Dilongi ya kunyokula bantu mvula na mvula kewakana ve ti yina ketuba nde Nzambi kezolaka bima yina yandi gangaka. . . . Kukwikila nde moyo tabaka ndola ya mvula na mvula sambu na bifu yina yau salaka bamvula fyoti, nkatu kupesa yau ntangu ya kusoba, kele kuyindula mbi kibeni.”—NIKHILANANDA, FILOZOFE YA HINDU.

1, 2. Sambu malongi ya kuswaswana kelongamaka na yina metala Bwala ya Bafwa, inki bangyufula kebasika?

BONSO Nikhilananda, filozofe yai ya Hindu, dilongi ya kunyokwama mvula na mvula ketungisaka bantu mingi bubu yai. Mutindu mosi, bantu yankaka kemonaka mpasi na kubakisa malongi bonso ya Nirvâna mpi kuzinga na kuwakana ti Tao.

² Kansi, sambu na ngindu yina ya kutuba nde moyo kefwaka ve, mabundu ya ndambu ya Esti ti ya Westi mekotisaka malongi ya potopoto yina metala Bwala ya Bafwa. Keti mpila kele ya kuzaba kyeleka na yina metala mambu yina kekuminaka beto kana beto mefwa? Keti ya kyeleka moyo kefwaka ve? Na wapi beto lenda kwenda kusosa bamvutu?

Siansi ti Filozofi

3. Keti siansi to mutindu ya kusosa ya siansi kele ti bamvutu na bangyufula yina ketala luzingu na nima ya lufwa?

³ Keti siansi to mutindu ya kusosa ya siansi kele ti mvutu ya kupesa na bangyufula yai ketadila Bwala ya Bafwa? Na kusadilaka masolo yina ketaka bantu ya kulakanaka to ‘ya vandaka kudizaba dyaka ve,’ bansosi mingi mekaka na kusosa kuzaba luzingu yina kelutaka na nima ya lufwa. Na kutalululaka mwa mambu ya bantu yango tubaka na diskure na yandi ya kele na ntu-dyambu: “Keti Lufwa Kele Dibaku ya Kukotila na Nsemo?,” Hans Küng, teolozie mosi ya Katolika kesukisa mutindu yai: “Mambu ya mutindu yai kepesa ve ata nzikisa mosi ya luzingu na nima ya lufwa: Bantu yai ketaka mambu ya bau kemonaka na minuta tanu ya nsuka na ntwala ya lufwa kansi luzingu ya mvula na mvula ve na nima ya lufwa.” Yandi yikaka nde: “Dyambu ya ketadila luzingu ya lenda vanda na nima ya lufwa kele mfunu mingi sambu na muntu ya kezinga. Yau kelomba kusosa mvutu kisika yankaka kana minganga kekuka ve kupesa yau.”

4. Keti Filozofi lenda sadisa beto na kuzwa bamvutu na kati ya bantendula mingi ya luzingu na nima ya lufwa yina mabundu mingi kepesaka?

⁴ Ebuna filozofi? Keti yau lenda sadisa beto na kuzwa mvutu na kati ya bantendula mingi ya luzingu na nima ya lufwa yina mabundu mingi kepesa? Bertrand Russell, filozofe mosi ya Grande-Bretagne ya mvu-nkama 20 ketuba nde nsosa ya Filozofi “kemekamekaka bangindu” sambu na kusosa kusengumuna mambu. Mukanda mosi (The World Book Encyclopedia) ketendula nde Filozofi kele “mutindu mosi ya kusosa​—⁠mutindu ya kufimpa, ya kusosa mbalu ya kima, ya kutendula, mpi ya kumekameka.” Na disolo yina vandaka kutubila Bwala ya Bafwa, bangindu ya filozofi sobaka. Bau vandaka tuba ntete nde kukonda kufwa kele ngindu mosi ya mpamba, na nima nde yau kele nswa ya muntu yonso kebutukaka na yau.

Nto ya Kuswaswana ya Bamvutu

5. Inki mukanda mesonamaka ntama kuluta mikanda yonso?

⁵ Kansi, kele ti mukanda mosi yina kele ti bamvutu ya kyeleka na bangyufula ya mfunu yina ketadila luzingu ti lufwa. Yau kele mukanda mosi ya mesonamaka ntama kuluta mikanda yonso. Bitini na yau yankaka salamaka kiteso ya bamvula 3500 meluta. Kitini ya ntete ya mukanda yai sonamaka bamvu-nkama mwa mingi na ntwala ba Veda, bankunga ya ntete ya masonuku ya Bahindu, kusonama, mpi kiteso ya bamvula funda mosi na ntwala Bouddha, Mahāvīra, ti Confucius kubasika. Mukanda yai manaka na kusonama na mvu 98 T.B., bamvula kuluta 500 na ntwala Muḥammad kusala Islam. Nto ya kuswaswana yai ya mayele ya kuluta mingi kele Biblia.a

6. Sambu na inki beto lenda tula ngindu nde Biblia kupesa beto ntendula ya moyo?

⁶ Biblia kele ti nkenda ya ntama ya sikisiki kuluta mikanda yonso ya mebasikaka. Nkenda yina mesonamaka na kati ya Biblia, ketubila mambu banda na luyantiku ya dibuta ya bantu mpi yau ketendula mutindu beto kwisaka kuzinga awa na zulu ya ntoto. Nkutu yau kevutula beto na ntwala ya ntangu yina bantu gangamaka. Ntembe kele ve nde mukanda ya mutindu yai lenda pesa beto ntendula na yina metala mutindu muntu kusalamaka mpi kana moyo kele inki.

7, 8. Sambu na inki beto lenda tula ntima yonso na Biblia sambu na kusosa bamvutu ya kyeleka mpi ya kuyangidika na yina metala mambu yina kesalamaka kana beto mefwa?

⁷ Dyaka, Biblia kele mukanda mosi ya bambikudulu yina melunganaka mbotembote. Mu mbandu, yau yitaka kutuba na bunda nde bintinu ya Medo-Persia ti ya Grese tatelama mpi tabwa. Mambu yai lunganaka mpenza na mpila nde bantu yankaka ya kevwezaka Biblia lutisaka ntangu na bau mpamba na kumonisa nde mambu yango sonamaka na ntwala mambu yina kusalama. (Daniele 8:​1-7, 20-22) Bambikudulu yankaka yina sonamaka na Biblia kelungana na bunda na ntangu na beto mpenza.b​—⁠Matayo, kapu 24; Marko, kapu 13; Luka, kapu 21; 2 Timoteo 3:​1-5, 13.

⁸ Kansi, muntu mosi ve, ata yandi vandaka na ngangu ya inki mutindu, lendaka kubikula na sikisiki mpenza mambu yina tabwa na ntwala. Kaka Ngangi ya luyalanganu ya ngolo yonso mpi ya kufuluka na mayele muntu lendaka kusala buna. (2 Timoteo 3:​16, 17; 2 Piere 1:​20, 21) Ya kyeleka, Biblia kele mukanda ya kukatukaka na Nzambi. Ntembe kele ve nde, mukanda ya mutindu yina lenda pesa beto bamvutu ya kyeleka mpi ya kuyangidika sambu na yina metala mambu yina kekuminaka beto kana beto mefwa. Bika beto tala ntete inki yau ketuba sambu na moyo.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Mukanda ya mesonamaka ntama kuluta mikanda yonso

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Mukanda mosi ya kepesaka bamvutu ya kutudila ntima mpi ya kuyangidika