‘Ntangu ya Kusambisa’ Melunga

KUSONGA, mukanda ya nsuka ya Biblia, kezabisa beto nde wanzyo mosi ya keluta na kati-kati ya zulu kele ti “Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa.” Yandi ketuba na ndinga ya ngolo nde: “Beno wa Nzambi boma, beno pesa yandi lukumu! Sambu ntangu yina ya yandi ta sambisa bantu yo me lunga.” (Kusonga 14:6, 7) ‘Ntangu ya kusambisa’ yango ketadila ntangu yina Nzambi kuzabisaka ntangu ya yandi tasambisa bantu tii na ntangu ya yandi talungisa yo. Ntangu ya Nzambi tasambisa bantu takwisa na nsuka ya “bilumbu ya nsuka.” Beto kezinga bubu yai na ntangu yina.​—2 Timoteo 3:1.

Kukwisa ya ‘ntangu ya kusambisa’ kele nsangu ya mbote sambu na bantu yina kezolaka lunungu. Yo kele ntangu yina Nzambi tamanisa bampasi yina bansadi na yandi memonaka na maboko ya ngidika ya bima yai ya nku mpi ya kukonda zola.

Bubu yai, na ntwala nde beto kuma na nsuka ya ‘ntangu ya kusambisa,’ ntangu yina Nzambi tafwa ngidika ya bima yai ya mbi, Biblia kelongisila beto nde: “Beno wa Nzambi boma, beno pesa yandi lukumu!” Keti nge ke na kusala yo? Yo kelombaka mambu mingi kuluta kutuba mpamba nde, “Mono kekwikilaka na Nzambi.” (Matayo 7:21-23; Yakobo 2:19, 20) Boma ya kyeleka ya Nzambi fwete pusa beto na kuzitisa yandi. Yo fwete pusa beto na kutina mambu ya mbi. (Bingana 8:13) Yo fwete sadisa beto na kuzola mambu ya mbote mpi na kubuya mambu ya mbi. (Amosi 5:14, 15) Kana beto kepesa Nzambi lukumu, beto tawidikila yandi ti luzitu mingi. Beto talutisa ve ntangu mingi kuluta na kusala mambu yankaka na kisika ya kutanga Ndinga na yandi, Biblia mbala na mbala. Beto tatudilaka yandi ntima na beto ya mvimba ntangu yonso. (Nkunga 62:9; Bingana 3:5, 6) Bantu yina kepesaka yandi mpenza lukumu kebakisaka nde sambu yandi kele Ngangi ya zulu ti ya ntoto, yandi kele Mfumu ya Bima Yonso, mpi bo kelemfukilaka yandi na zola yonso bonso Mfumu ya luzingu na bo. Kana beto bakisa nde beto fwete tula dikebi mingi na mambu yai, bika beto sala yo kukonda kusukinina.

Ntangu ya kusambisa yina wanzyo kutubilaka mezabanaka mpi bonso ‘kilumbu ya Mfumu Nzambi.’ “Kilumbu” ya mutindu yina kukuminaka Yeruzalemi ya ntama na mvu 607 ya N.T.B. sambu bantu ya Yeruzalemi kuwaka ve balukebisu yina Yehowa kupesaka na nzila ya baprofete na yandi. Sambu bo vandaka kuvutula kilumbu ya Yehowa na nima na mabanza na bo, bo tulaka dyaka luzingu na bo na kigonsa. Yehowa kukebisaka bo nde: “[Yo] me kuma penepene mpenza, yo ke kwisa nswalu!” (Sofonia 1:14) ‘Kilumbu ya Mfumu Nzambi’ yankaka kukuminaka Babilone ya ntama na mvu 539 ya N.T.B. (Yezaya 13:1, 6) Sambu bo vandaka kutula ntima na bima yina lendaka kutanina bo na bitumba mpi na banzambi na bo, bantu ya Babilone kutulaka ve dikebi na balukebisu yina baprofete ya Yehowa kupesaka. Kansi na mpimpa mosi, Babilone ya nene kubwaka na maboko ya bantu ya Medi mpi ya Persia.

Inki kele na ntwala na beto bubu yai? ‘Kilumbu yankaka ya Mfumu Nzambi’ yina tasalama na ntoto ya mvimba. (2 Piere 3:11-14) Nzambi kutubaka nde yandi tasambisa “Babilone ya Nene.” (NW) Na Kusonga 14:8, wanzyo mosi ketuba nde: “Bwala ya nene Babilone me fwa ka yo!” Dyambu yai mesalamaka dezia. Babilone ya Nene lenda kuka dyaka ve na kukangisa bansambidi ya Yehowa na kusala kisalu na bo. Bo memonisaka luvunu na yandi pwelele mpi mutindu yandi kekudikotisaka na bitumba. Ntangu yai, lufwa na yandi ya nsuka mekuma penepene. Yo yina, Biblia kelongisila bantu ya bisika yonso nde: “Beno katuka na bwala [Babilone ya Nene] sambu beno kubaka masumu na yandi ve, beno kumona ve mpasi yina ya yandi ta mona. Sambu masumu na yandi me fuluka mingi, yo me kuma tii na zulu, ebuna Nzambi me vila ve mambu ya mbi ya yandi salaka.”​—Kusonga 18:4, 5.

Babilone ya Nene kele inki? Yo kele kimvuka ya mabundu ya inza ya mvimba yina kele ti mambu ya kefwanana ti ya Babilone ya ntama. (Kusonga, bakapu 17, 18) Beto tadila ndambu ya mambu yango:

• Banganga-Nzambi ya Babilone ya ntama kudikotisaka ngolo mpenza na mambu ya politiki ya insi na bo. Yo kele mpi mutindu mosi sambu na mabundu mingi bubu yai.

• Mbala mingi, banganga-Nzambi ya Babilone vandaka kupesa maboko na bitumba ya insi na bo. Bantu ya mabundu ya bubu yai kevandaka mbala mingi bantu ya ntete na kusakumuna basoda ntangu bansi kenwanaka bitumba.

• Malongi mpi bikalulu ya Babilone ya ntama kukotisaka insi ya mvimba na mansoni ya nene. Sambu bamfumu ya mabundu ya bubu yai kezitisaka ve bansiku ya Biblia yina ketubilaka bikalulu ya mbote, mansoni mepanzanaka na kati na bo mpi ya bantu na bo. Dyambu yankaka ya mfunu kele nde sambu Babilone ya Nene kesala kindumba ti inza mpi bimvuka na yo ya politiki, mukanda ya Kusonga kemonisa yandi bonso nkento ya ndumba.

• Biblia ketuba mpi nde Babilone ya Nene kezinga na “kiese” kibeni. Na Babilone ya ntama, kimvuka ya bantu yina vandaka kusala na tempelo kukumaka bankwa bitini ya nene mpenza ya ntoto, mpi banganga-Nzambi kukumaka bantu ya kuzabana mingi na mumbongo. Bubu yai, katula bisika ya lusambu, Babilone ya Nene kele mpi munkwa-banzo ya nene ya bo kesadilaka mumbongo. Malongi mpi bankinsi na yandi kenatilaka yandi, ti bantu yankaka ya inza ya kesalaka mumbongo, bimvwana mingi kibeni.

• Bantu mingi vandaka kusadila bifwanisu, mazi, mpi kindoki na Babilone ya ntama, mutindu bo kesadilaka yo na bisika mingi bubu yai. Bantu ya Babilone ya ntama vandaka kutadila lufwa bonso nzila ya kenataka na mutindu yankaka ya luzingu. Babilone kufulukaka ti batempelo mpi banzo-Nzambi sambu na lukumu ya banzambi na yo, kansi bantu ya Babilone vandaka kumenga bansambidi ya Yehowa. Malongi ti bisalu ya mutindu mosi mpi kemonana na Babilone ya Nene.

Na ntangu ya ntama, Yehowa kusadilaka bansi yina kuvandaka ngolo na mambu ya politiki mpi ya bitumba sambu na kupesa ndola na bantu yina vandaka kulanda na kubuya kuzitisa yandi mpi luzolo na yandi. Yo yina, bantu ya Asiria kufwaka Samaria na mvu 740 ya N.T.B. Bantu ya Babilone kufwaka yo na mvu 607 ya N.T.B. mpi bantu ya Roma kufwaka Yeruzalemi na mvu 70 ya T.B. Na nima, bantu ya Media mpi ya Persia kunungaka Babilone na mvu 539 ya N.T.B. Na yina metala bilumbu na beto, Biblia kutubaka na ntwala nde baluyalu ya politiki, bonso mbisi ya mfinda, tanwanisa “nkento ya ndumba” mpi tabika yandi kinkonga sambu na kumonisa pwelele kimuntu na yandi ya kyeleka. Bo tafwa yandi kimakulu.​—Kusonga 17:16.

Keti baluyalu ya inza tasala mpenza dyambu ya mutindu yai? Biblia ketuba nde ‘Nzambi tatula yo na ntima na bo.’ (Kusonga 17:17) Yo takwisa na kintulumukina, na ntangu yina bantu kevingila ve, yo tapesa mpasi, bantu tazaba ve na ntwala mpi yo tasalama mbala mosi.

Inki nge fwete sala? Kudiyula nde: ‘Keti mono kekangama kaka ti dibundu mosi ya kele ti malongi mpi bikalulu yina kemonisaka nde yo kele mosi na kati ya mabundu ya Babilone ya Nene?’ Ata nge kele ve na dibundu yango, nge lenda kudiyula nde: ‘Keti mono mebikaka nde mpeve ya Babilone ya Nene kuyala mono?’ Mpeve ya nki mutindu? Mpeve ya kundima bikalulu ya mbi, ya kuzola bima ya kinsuni ti byese kuluta Nzambi, to ya kukonda luzitu (ata na mambu yina kemonana ya fyoti) na Ndinga ya Yehowa. Yindula mbote-mbote na mvutu ya nge kepesa.

Kana beto kezola nde Yehowa kundima beto, yo kele mfunu nde beto monisa pwelele na bisalu mpi na bampusa ya ntima na beto nde ya kyeleka, beto kele ve bantu ya Babilone ya Nene. Ntangu ya kusukinina kele ve. Biblia kekebisa beto nde nsuka takwisa na kintulumukina. Yo ketuba nde: “Babilone, bwala ya nene, bo ta losa nge mutindu yai na ngolo yonso, ebuna bo ta mona nge diaka ve.”​—Kusonga 18:21.

Kansi mambu yankaka tasalama. Na kitini yankaka ya ‘ntangu yina ya kusambisa,’ Yehowa Nzambi tasambisa ngidika ya mvimba ya politiki, bamfumu na yo, mpi bantu yonso yina kezitisaka ve luyalu na yandi ya lunungu na nzila ya Kimfumu na yandi ya zulu yina kele na maboko ya Yezu Kristu. (Kusonga 13:1, 2; 19:19-21) Mbikudulu yina kele na Daniele 2:20-45 kemonisa luyalu ya politiki banda na ntangu ya Babilone ya ntama tii na ntangu yai bonso kiteki mosi ya nene ya bo mesala na wolo, arza, bronze, kibende, mpi ntoto. Mbikudulu yango kutubaka mpidyai sambu na bilumbu na beto: “Nzambi ya zulu ta tula ntotila mosi yina ta yalaka tii kuna.” Mpi na yina metala kisalu yina Kimfumu yango tasala na ‘ntangu ya kusambisa’ ya Yehowa, Biblia ketuba nde: “Yandi ta fwa bantotila yonso ebuna yandi ta yalaka tii kuna.”​—Daniele 2:44.

Biblia kekebisa bansambidi ya kyeleka na kuzola ve “bima yonso kele awa na nsi-ntoto,” disongidila, mutindu ya kuzinga yina inza yai ya mekabwanaka ti Nzambi ya kyeleka kekumisaka. (1 Yoane 2:15-17) Keti badesizio mpi bisalu na nge kemonisaka nde nge kele mpenza sambu na Kimfumu ya Nzambi? Keti nge ketulaka yo kibeni na kisika ya ntete na luzingu na nge?​—Matayo 6:33; Yoane 17:16, 17.

[Lupangu ya kele na lutiti 14]

Inki Ntangu Nsuka Takwisa?

“Mwana-muntu ta kwisa na ntangu yina ya beno ta zaba ve nde yandi ke kwisa.”​—Matayo 24:44.

“Beno kangula meso, sambu beno zaba ve kilumbu to ntangu.”​—Matayo 25:13.

“Yo ta konda ve.”​—Habakuki 2:3.

[Lupangu ya kele na lutiti 14]

Keti Nge Zolaka Kusoba Kana Nge Zabaka?

Kana nge zabaka kibeni nde mebikala dyaka bamvula mingi na ntwala nde Nzambi kusambisa bantu, keti yo zolaka kusoba mutindu nge ke na kusadila luzingu na nge? Kana nsuka ya ngidika yai ya ntama mekwisa ve nswalu mutindu nge vandaka kuvingila yo, keti nge mebikaka nde ngindu yai kulembisa nge na kisalu ya Yehowa?​—Baebreo 10:36-38.

Kukonda kuzaba ntangu ya sikisiki kepesa beto dibaku ya kumonisa nde beto kesadilaka Nzambi ti bangindu ya mbote. Bantu yina mezaba Yehowa kebakisaka nde kumonisa kikesa na minuta ya nsuka tayitukisa ve Nzambi yina ketalaka ntima.​—Yeremia 17:10; Baebreo 4:13.

Bantu yina kezolaka kibeni Yehowa ketulaka yandi ntangu yonso na kisika ya ntete. Bonso bantu yankaka, Bakristu ya kyeleka lenda sala kisalu ya musuni. Ata mpidina, lukanu na bo kevandaka ve ya kuzwa bimvwama mingi, kansi ya kuvanda ti bima ya kinsuni ya mefwana mpi ndambu yina bo lenda kabula ti bantu yankaka. (Efezo 4:28; 1 Timoteo 6:7-12) Bo kesepelaka mpi na bansaka ya mbote mpi na kukatula fyoti mabanza na kisalu na bo ya konso kilumbu. Ata mpidina, mpusa na bo kevandaka ya kubaka ngolo, kansi ya kusala kaka ve sambu na kulanda mutindu bantu yonso kesalaka. (Marko 6:31; Roma 12:2) Bonso Yezu Kristu, bo kemonaka kyese na kusala luzolo ya Nzambi.​—Nkunga 37:4; 40:8.

Bakristu ya kyeleka kezolaka kuzinga mpi kusadila Yehowa mvula na mvula. Mfunu ya kivuvu yina kekuma ve fyoti sambu bo fwete vingila balusakumunu yankaka ntangu mingi kuluta mutindu bo lendaka kuyindula yo.

[Lupangu/Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Dyambu ya Metala Kimfumu

Sambu na kubakisa kikuma ya kesala nde Nzambi kupesa nzila na bampasi, beto fwete bakisa dyambu ya metala kimfumu. Kimfumu kele inki? Yo kele kiyeka yina meluta biyeka yonso na ngolo.

Sambu Yehowa kele Ngangi, yandi kele ti nswa ya kuyala ntoto mpi bima yonso ya kezingaka na zulu na yo. Kansi, Biblia ketendula nde na luyantiku ya luzingu ya bantu, Satana kunwanisaka kimfumu ya Yehowa. Satana Dyabulu kutubaka nde Yehowa kupimisaka bo bima mingi, nde Yandi kusaka bibuti na beto ya ntete na yina metala mambu yina zolaka kukumina bo kana bo zitisa ve nsiku ya Nzambi mpi bo sala mambu mutindu bo mezola, mpi nde yo zolaka kuvanda mbote kibeni kana bo katuka na nsi ya luyalu ya Nzambi sambu na kudiyala bo mosi.​—Kuyantika, bakapu 2, 3.

Kana Nzambi kufwaka bankolami yina na mbala mosi, yo zolaka kumonisa ngolo na yandi, kansi yo zolaka ve kuyidika mambu yina bo basisaka. Na kisika ya kufwa bankolami yango mbala mosi, Yehowa kubikaka nde bigangwa yonso ya mayele kumona mambu yina kukolama yango kubasisaka. Ata yo menataka mpasi, yo mepesaka beto mpi dibaku ya kubutuka.

Dyaka, ata yo lombaka yandi kibansa ya nene, Yehowa kubakaka bangidika na zola yonso na mpila nde bantu yina zolaka kulemfukila yandi mpi kukwikila na kimenga ya nkudulu ya Mwana na yandi kukatuka na masumu mpi na malanda na yo mpi kuzinga na Paladisu. Kana yo kele mfunu, yo lenda vanda na nzila ya lufutumuku.

Ntangu ya Nzambi mebikaka sambu na kuyidika dyambu yango mepesaka mpi bansadi na yandi dibaku ya kumonisa nde bo mefwana na kumonisa ntonda na zola ya Nzambi mpi kwikama na bo na Yehowa na ntwala ya konso mambu yina. Kuyidika dyambu ya metala kimfumu ya Nzambi kumosi ti dyambu ya metala kwikama ya bantu kele mfunu sambu bantu kuzitisa mbote nsiku na inza ya mvimba. Kana luzitu yai kele ve, mpila ya kuzwa ngemba ya kyeleka zolaka kuvanda ve.a

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu]

Ngidika ya mvimba ya luyalu ya politiki tasuka