“Yandi Wilaka Bo Mawa”

1-3. (a) Inki Yezu salaka ntangu bifwa-meso zole ya vandaka kulomba bantu mbongo bondilaka yandi na kusadisa bo? (b) Bangogo “yandi wilaka bo mawa” ke tendula inki? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

BIFWA-MESO zole me vanda na lweka ya nzila, na nganda ya Yeriko. Bo ke kwisaka pana konso kilumbu sambu na kulomba mbongo, sambu bantu mingi ke lutaka kisika yina. Kansi bubu, kima mosi ta salama pana mpi yo ta soba ngolo luzingu na bo.

² Na kintulumukina, bifwa-meso yina me wa makelele ya bantu. Bo lenda mona ve mambu ya ke salama. Ebuna mosi na kati na bo me yula inki me bwa. Bo me songa yandi nde: “Yezu muntu ya Nazareti ke luta!” Yezu ke kwenda na Yeruzalemi sambu na mbala ya nsuka. Kansi yandi kele yandi mosi ve. Bantu mingi ke landa yandi. Ntangu bifwa-meso yina me wa nde Yezu ke kwisa, bo me yantika kutuba na ndinga ya ngolo nde: “Mfumu, Mwana ya Davidi, wila beto mawa!” Bantu me wa makasi mutindu bantu yai ya ke lombaka bantu mbongo ke landa kuboka mpi bo me songa bo na kuvanda pima. Kansi bifwa-meso yai ke zola kaka nde Yezu kusadisa bo. Bo me buya kuvanda pima.

³ Ata bantu yina mingi ke tula makelele, Yezu me wa mpila bifwa-meso yina ke boka sambu yandi sadisa bo. Yandi ta sala inki? Mambu mingi ke yangisa mabanza mpi ntima ya Yezu. Bilumbu yina kele bilumbu ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. Yandi me zaba nde yandi ta niokwama ngolo mpi yandi ta fwa lufwa mosi ya mpasi na Yeruzalemi. Ata mpidina, yandi me katula ve dikebi na kuboka yina bifwa-meso yina ke landa kuboka. Yandi me telama mpi yandi me lomba nde bo natila yandi bifwa-meso yina. Bo me bondila Yezu nde: “Mfumu, bika nde meso na beto kukanguka.” Ebuna, “yandi wilaka bo mawa.” Yandi simbaka meso na bo mpi bo kumaka kumona.a Na mbala mosi, bo yantikaka kulanda Yezu.​—Luka 18:35-43; Matayo 20:29-34.

4. Inki mutindu Yezu lungisaka mambu ya Biblia tubaka na ntwala nde yandi ta “wila muntu ya kukonda mfunu . . . mawa”?

⁴ Yai kele ve mbala ya ntete yina Yezu ke monisa mawa. Yezu wilaka bantu mawa na mabaku mingi mpi na mitindu mingi. Biblia tubaka na ntwala nde yandi ta “wila muntu ya kukonda mfunu . . . mawa.” (Nkunga 72:13) Yezu lungisaka mambu yai ya Biblia tubaka dezia na ntwala na mutindu yandi vandaka kuditula na kisika ya bantu ya nkaka. Yandi bakaka lukanu ya kusadisa bantu. Mawa na yandi vandaka kupusa yandi na kulonga bantu. Beto tadila ntangu yai mutindu Baevanzile ke monisa mawa ya ngolo yina vandaka kumonika na mambu ya Yezu vandaka kutuba mpi kusala, ebuna beto ta mona inki mutindu beto lenda monisa mawa ya mutindu mosi.

Yezu Vandaka Kuzitisa Mawi ya Bantu

5, 6. Inki bambandu ke monisa nde Yezu vandaka kuditula na kisika ya bantu ya nkaka?

⁵ Yezu vandaka kuditula kibeni na kisika ya bankaka. Yandi vandaka kubakisa mpasi ya bantu yina vandaka kuniokwama mpi yandi vandaka kudiwa bonso bo. Ata yandi vandaka kukutana ve ti mambu yina bantu vandaka kukutana na yo, yandi vandaka kuwa kibeni mpasi na ntima. (Baebreo 4:15) Ntangu yandi belulaka nkento mosi ya vandaka kubasika menga banda bamvula 12, yandi tubilaka maladi ya nkento yina bonso ‘maladi ya mpasi.’ Yo monisaka nde yandi zabaka nde maladi yina vandaka kuniokula nkento yango na nitu mpi na mabanza. (Marko 5:25-34) Ntangu Yezu monaka Maria ti bantu yina vandaka ti yandi ke dila Lazare ntangu yandi fwaka, yandi waka mpasi mingi na ntima, ebuna yandi kumaka kudiyangisa ngolo. Yezu zabaka nde yandi ta futumuna Lazare. Ata mpidina, yandi vandaka na mawa kibeni na ntima, ebuna meso na yandi fulukaka ti mansanga.​—Yoane 11:33, 35.

⁶ Na dibaku ya nkaka, muntu mosi ya vandaka na maladi ya lepre kwisaka na Yezu mpi bondilaka yandi nde: “Kana nge me zola, nge lenda kumisa mono bunkete.” Yezu vandaka muntu ya kukuka yina me belaka ntete ve. Kansi yandi wilaka muntu yina mawa. Biblia ke tuba nde: “Yezu waka mawa.” (Marko 1:40-42) Na nima yandi salaka kima mosi ya kuyituka. Yandi zabaka mbote nde na kutadila Nsiku ya Moize, bantu ya lepre vandaka mvindu mpi bo lendaka ve kuvukana ti bantu ya nkaka. (Levi 13:45, 46) Yezu lendaka kubelula muntu yina na kintama kukonda kusimba yandi. (Matayo 8:5-13) Kansi, yandi bakaka lukanu ya kusimba muntu yina ya lepre, ebuna yandi tubaka nde: “Mono me zola! Kuma bunkete.” Kaka na mbala mosi maladi yina manaka. Yezu kuditulaka kibeni na kisika na yandi.

7. Inki lenda sadisa beto na kukuna kikalulu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka, mpi nki mutindu beto lenda monisa kikalulu yango?

⁷ Beto kele Bakristu, yo yina beto fwete landa mbandu ya Yezu na yina me tala kuditula na kisika ya bantu ya nkaka. Biblia ke siamisa beto na kuvanda ti kikalulu ya “kuditula na kisika ya bankaka.”b (1 Piere 3:8) Yo lenda vanda ve pete na kubakisa mutindu bantu yina ke bela maladi mosi ya ke belukaka ve ke kudiwaka to bayina ke kudiyangisa na mabanza, mingi-mingi kana beto me belaka yo ve beto mosi. Kansi kuvila ve nde, sambu na kuditula na kisika ya bantu ya nkaka, yo ke lomba ve nde beto kutana ti mambu yina bo ke kutana ti yo. Yezu kuditulaka na kisika ya bambefo ata yandi mosi me belaka ve ata mbala mosi. Yo yina, inki mutindu beto lenda kuna kikalulu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka? Kana beto ke wa na dikebi yonso ntangu bantu ya ke niokwama ke songa beto mutindu bo ke kudiwa. Beto lenda kudiyula nde, ‘Kana mono vandaka na kisika na bo, inki mutindu mono zolaka kudiwa?’ (1 Bakorinto 12:26) Kana beto me kuma kubakisa kibeni mutindu bantu ya nkaka ke kudiwa, beto ta kuka ‘kutubila bantu ya kele na mawa na mutindu ya ke lembika.’ (1 Batesalonika 5:14) Bantangu ya nkaka, beto ke monisaka nde beto ke kuditula na kisika ya bantu ya nkaka kaka ve na mambu ya beto ke tuba, kansi mpi na mambu ya beto ke sala. Baroma 12:15 ke tuba nde: “Beno dila ti bantu yina ke dila.”

8, 9. Inki mutindu Yezu monisaka nde yandi vandaka kuzitisa mutindu bantu vandaka kudiwa?

⁸ Yezu vandaka kuzitisa bantu ya nkaka mpi ntangu yonso yandi vandaka kumonisa nde yandi vandaka kutula dikebi na mutindu bo vandaka kudiwa. Yibuka kilumbu yina bo natilaka Yezu kifwa-makutu mosi ya vandaka kutuba ve mbote. Yo ke monana nde Yezu zabaka nde bakala yina ke kudiwa ve mbote na kati-kati ya bantu. Yo yina, yandi salaka kima mosi ya yandi vandaka ve kusala ntangu yandi vandaka kubelula bantu. “Yandi nataka yandi na kingenga.” Ebuna, yandi belulaka yandi na kisika yina bantu lendaka ve kumona bo.​—Marko 7:31-35.

⁹ Yezu salaka mambu mutindu mosi ntangu bo natilaka yandi kifwa-meso mosi mpi bo lombaka yandi na kubelula yandi. Yezu “simbaka kifwa-meso yina na diboko mpi yandi nataka yandi na nganda ya bwala.” Ebuna yandi belulaka yandi malembe-malembe. Mbala ya nkaka kusala mpidina sadisaka muntu yina na kuyikama malembe-malembe ti nsemo mpi bima ya mutindu na mutindu ya yandi kumaka kumona sambu na mbala ya ntete. (Marko 8:22-26) Yezu vandaka kuzitisa kibeni bantu.

10. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke zitisaka mutindu bantu ya nkaka ke kudiwaka?

¹⁰ Mutindu beto kele balongoki ya Yezu, beto fwete zitisa mutindu bantu ke kudiwa. Yo yina, beto fwete keba na mambu ya beto ke tuba, sambu beto me zaba nde kana beto ke tuba kukonda kuyindula, beto lenda lwadisa bantu ya nkaka na ntima. (Bingana 12:18; 18:21) Beto kele balongoki ya Yezu. Beto ke tudilaka bantu ya nkaka dikebi. Yo yina beto ke tubilaka bo ve mambu ya mbi. (Baefezo 4:31) Bankuluntu, inki mutindu beno lenda zitisa mutindu bantu ya nkaka ke kudiwa? Ntangu beno ke pesa bampangi bandongisila, beno tuba ti bo na mawete, mpidina yo ta sadisa bo na kuvanda kaka ti lukumu na bo. (Bagalatia 6:1) Bibuti, inki mutindu beno lenda zitisa mutindu bana na beno ke kudiwa? Ntangu beno ke pesa bo disipline, beno sala ngolo na kusala yo na mutindu yina ta pesa bo ve nsoni.​—Bakolosai 3:21.

Baka Lukanu ya Kusadisa Bantu ya Nkaka

11, 12. Inki masolo ya Biblia ke monisa nde Yezu vandaka kuvingila ve nde bo lomba yandi na kuwila bantu mawa na ntwala ya kusala yo?

¹¹ Yezu vandaka kuvingila ve ntangu yonso nde, bantu kulomba yandi na kuwila bo mawa na ntwala nde yandi sadisa bo. Nkutu, mawa ke pusaka muntu na kusala kima mosi sambu na kusadisa bantu yina kele na mfunu ya lusadisu. Yo yina, yo ke yitukisa ve na kumona nde mawa ya ngolo vandaka kupusa Yezu na kubaka lukanu ya kusadisa bantu ya nkaka. Mu mbandu, ntangu kibuka ya nene ya bantu lutisaka bilumbu tatu ti yandi kukonda madia, ata muntu mosi ve songaka Yezu nde bantu yango vandaka na nzala to pesaka yandi dibanza ya kupesa bo madia. Biblia ke tuba nde: “Yezu bingaka balongoki na yandi mpi tubaka nde: ‘Mono ke wila kimvuka ya bantu yai mawa sambu bo me vanda ti mono bilumbu tatu mpi bo kele ve ti kima ya kudia. Mono ke zola ve kuvutula bo nzala, sambu bo lenda lemba na nzila.’” Na nima, mutindu yandi zolaka kusala buna, yandi salaka kima mosi ya kuyituka sambu na kupesa kibuka yina ya bantu madia.​—Matayo 15:32-38.

¹² Beto tadila mbandu ya nkaka. Na mvu 31 ya ntangu na beto, ntangu Yezu vandaka kupusana pene-pene ya mbanza Naini, yandi monaka kima mosi ya pesaka yandi mawa. Kibuka ya bantu vandaka kubasika na mbanza. Mbala ya nkaka bo vandaka kukwenda na maziamu yina vandaka pene-pene na bangumba. Bo vandaka kukwenda kuzika “mwana mosi kaka . . . ya mufwidi” mosi. Yindula mpasi yina mama yina vandaka ti yo na ntima. Yandi vandaka kukwenda kuzika mwana na yandi mosi kaka ya bakala, mpi bakala na yandi kele ve na luzingu sambu na kukabula mpasi yina ti yandi. Bantu vandaka mingi ntangu bo vandaka kukwenda kuzika mwana ya mufwidi yina. Kansi Yezu “monaka” mufwidi yina. Mambu yina yandi monaka pesaka yandi mpasi na ntima. Biblia ke tuba nde “yandi wilaka yandi mawa.” Ata muntu mosi ve bondilaka Yezu sambu na kusadisa mama yina. Mawa yina yandi waka na ntima pusaka yandi na kusadisa yandi. Yo yina, “yandi pusanaka mpi simbaka mbeto ya bo tulaka mvumbi.” Ebuna, yandi vutulaka leke yina ya bakala na luzingu. Inki salamaka na nima? Yezu lombaka ve leke yina na kuvukana ti kibuka ya bantu yina vandaka kukwenda ti yandi. Kansi, Yezu “pesaka yandi na mama na yandi.” Mpidina Yezu salaka nde bo kuma diaka dibuta mpi yandi sadisaka mufwidi yina na kuvanda ti muntu yina ta kebaka yandi.​—Luka 7:11-15.

13. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina me tala kubaka lukanu ya kusadisa bantu yina kele ti mfunu ya lusadisu?

¹³ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu? Ya kieleka, beto lenda pesa ve bantu madia na mutindu ya kuyituka to kufutumuna bafwa. Kansi, beto lenda baka lukanu ya kusadisa bantu yina kele na mfunu ya lusadisu, mpidina beto ta landa mbandu ya Yezu. Mu mbandu, mbala ya nkaka mpangi na beto mosi me konda mbongo sambu na kulungisa bampusa na yandi to ya dibuta na yandi to mpi yandi kele diaka ve ti kisalu. (1 Yoane 3:17) Yo lenda lomba nde bo yidika kukonda kusukinina nzo ya mufwidi mosi. (Yakobo 1:27) Beto lenda zaba dibuta mosi ya me fwila muntu mpi yina kele na mfunu ya kikesa to ya lusadisu. (1 Batesalonika 5:11) Kana beto me zaba nde bampangi kele ti mfunu ya lusadisu ya mutindu yina, beto fwete kinga ve nde bo lomba beto na kusadisa. (Bingana 3:27) Mawa ta pusa beto na kubaka lukanu ya kusadisa bo na kutadila makuki na beto. Kansi ata beto kele ve ti makuki ya kusadisa na mutindu yina, beto lenda sala ata kima mosi ya fioti to kutuba kima mosi ya lenda pesa bampangi na beto kikesa. Yo kele mitindu ya mfunu ya kumonisa mawa.​—Bakolosai 3:12.

Mawa Pusaka Yandi na Kusamuna

14. Sambu na nki Yezu tulaka kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na kisika ya ntete?

¹⁴ Mutindu beto monaka yo na Kitini 2 ya mukanda yai, Yezu pesaka mbandu mosi ya mbote na yina me tala kulonga nsangu ya mbote. Yandi tubaka nde: “Mono fwete zabisa mpi nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi na bambanza ya nkaka, sambu bo tindaka mono sambu na yo.” (Luka 4:43) Sambu na nki yandi tulaka kisalu yai na kisika ya ntete? Ntete-ntete sambu yandi vandaka kuzola Nzambi. Kansi Yezu vandaka mpi ti kikuma ya nkaka: Mawa ya masonga vandaka kupusa yandi na kulungisa bampusa ya kimpeve ya bantu ya nkaka. Na mitindu yonso yina yandi monisaka mawa, kulungisa nzala ya kimpeve ya bantu ya nkaka vandaka mfunu mingi kuluta. Bika beto tadila mambu zole yina ke monisa mutindu Yezu vandaka kutadila bantu yina yandi vandaka kulonga. Kutadila yo lenda sadisa beto na kutadila bikuma yina ke pusaka beto na kulonga nsangu ya mbote.

15, 16. Tubila mambu zole yina salamaka ya ke monisa mutindu Yezu vandaka kutadila bantu yina yandi vandaka kulonga.

¹⁵ Na mvu 31 ya ntangu na beto, na nima ya kudipesa mingi na kisalu ya kulonga kiteso ya bamvula zole, Yezu me kuma nkutu kusala diaka mingi. Yandi me kuma “kukwenda na bambanza yonso mpi na babwala yonso” ya Galilea. Mambu yina yandi monaka simbaka ntima na yandi. Ntumwa Matayo ke tuba nde: “Ntangu yandi monaka bimvuka ya bantu, yandi wilaka bo mawa sambu bo vandaka kuniokwama mpi kuyungana bonso mameme yina me konda ngungudi.” (Matayo 9:35, 36) Yezu me wila bantu ya kukonda mfunu mawa. Yandi zabaka nde bo vandaka kuzola kukuma banduku ya Nzambi kansi bo vandaka ve kuzaba Nzambi mbote. Yandi zabaka nde bantwadisi ya mabundu yina vandaka ti mukumba ya kulonga bantu mambu ya Nzambi vandaka kusala yo ve mpi bo vandaka kusadila bantu mambu na nku. Yezu vandaka kuwila bantu mawa ya ngolo. Yo yina, yandi salaka yonso sambu na kupesa bo kikesa mpi kivuvu. Kima ya bo vandaka na yo kibeni mfunu vandaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.

¹⁶ Diambu ya mutindu mosi salamaka mwa bangonda na nima, pene-pene ya Paki ya mvu 32 ya ntangu na beto. Yezu ti bantumwa na yandi kotaka na bwatu mpi bo sabukaka Nzadi ya Galilea sambu na kusosa kisika ya pima sambu na kupema. Kansi kimvuka mosi ya bantu kwendaka ntinu na lweka ya nzadi mpi bo kumaka na simu na ntwala na bo. Inki Yezu salaka? “Ntangu yandi basikaka, yandi monaka kimvuka mosi ya nene ya bantu, ebuna yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka bonso mameme yina me konda ngungudi. Mpi yandi yantikaka kulonga bo mambu mingi.” (Marko 6:31-34) Diaka, Yezu “wilaka bo mawa” sambu yandi monaka nde bantu yina vandaka kibeni kuzola kuzaba Nzambi. Bonso “mameme yina me konda ngungudi,” bo vandaka kulonga bo ve mambu ya Yehowa mpi yo lombaka nde bo kudikeba bo mosi. Yezu wilaka bo mawa mpi yandi sadisaka bo. Yandi sadisaka bo sambu yandi mosi zolaka kusadisa bo, kansi ve sambu bo lombaka yandi na kusadisa bo.

17, 18. (a) Inki ke pusaka beto na kulonga bantu? (b) Inki mutindu beto lenda kuma kuwila bantu mawa?

¹⁷ Beto kele balongoki ya Yezu. Inki ke pusaka beto na kulonga bantu? Mutindu beto monaka yo na Kapu 9 ya mukanda yai, Yezu me pesaka beto kisalu ya kulonga nsangu ya mbote mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:19, 20; 1 Bakorinto 9:16) Kansi mukumba yai kele ve kima ya ntete-ntete ya ke pusaka beto na kulonga bantu. Kima ya ntete ya ke pusaka beto na kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu kele zola na beto sambu na Yehowa. Beto ke longaka mpi sambu beto ke wilaka bantu mawa. (Marko 12:28-31) Ebuna, inki mutindu beto lenda kuma ti mawa ya mingi sambu na bantu ya nkaka?

¹⁸ Beto fwete mona bantu mutindu Yezu vandaka kumona bo​—“bo vandaka kuniokwama mpi kuyungana bonso mameme yina me konda ngungudi.” Yindula nde nge me mona mwana-dimeme mosi ya me vila. Yo kele ve ti ngungudi sambu na kunata yo kisika matiti mpi masa kele. Yo ke fwa na nzala ya masa mpi ya madia. Keti nge ta wila ve dimeme yina mawa? Keti nge ta sala ve yonso sambu na kupesa yo masa mpi madia? Beto lenda fwanisa dimeme yina ti bantu mingi yina me zaba ntete ve nsangu ya mbote. Bantwadisi ya mabundu na bo ke longaka bo ve kieleka na yina me tala Nzambi. Yo yina, bantu yai kele ti kivuvu sambu na bilumbu ya ke kwisa. Beto kele ti kima yina bo kele na yo mfunu: madia ya mbote ya kimpeve mpi masa ya mbote ya kieleka yina kele na Ndinga ya Nzambi. (Yezaya 55:1, 2) Ntangu beto ke yindula nzala ya mambu ya kimpeve yina bantu ya ke zingaka ti beto kele na yo, beto ke wilaka bo mawa mingi. Bonso Yezu, kana beto wila bantu yina mawa ya mingi, beto ta sala yonso ya beto lenda sala sambu na kusonga bo kivuvu ya Kimfumu.

19. Inki beto lenda sala sambu na kupusa longoki ya Biblia na kulungisa mambu ya bo ke lombaka sambu na kulonga ti dibundu?

¹⁹ Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya nkaka na kulanda mbandu ya Yezu? Yindula nde beto ke zola kusiamisa longoki mosi ya Biblia ya ke zola kulungisa mambu ya bo ke lombaka sambu na kuyantika kulonga ti dibundu. To mbala ya nkaka, beto ke zola kusadisa nsamuni mosi ya me yambulaka kulonga nsangu ya mbote na kuvutikila kulonga. Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya mutindu yai? Beto fwete sadisa bo na kuyibuka nde bantu mingi kibeni kele ti mfunu ya kuzaba Nzambi. Yibuka nde ntete Yezu ‘wilaka bantu mawa,’ mpi na nima yandi longaka bo. (Marko 6:34) Yo yina, kana beto lenda sadisa bo na kukuma kuwila bantu mawa, ntima na bo lenda pusa bo na kuvanda bonso Yezu mpi na kusonga bantu ya nkaka nsangu ya mbote. Beto lenda yula bo nde: “Inki mutindu kundima nsangu ya Kimfumu me sobaka luzingu na nge? Inki nge ke yindula sambu na bantu yina me zaba ntete ve nsangu yai​—keti bo mpi, bo kele ve ti mfunu ya nsangu ya mbote? Inki nge lenda sala sambu na kusadisa bo?” Ya kieleka, kikuma ya ntete-ntete ya fwete pusa beto na kudipesa na kisalu ya kulonga kele zola sambu na Yehowa mpi mpusa ya kusadila yandi.

20. (a) Kuvanda longoki ya Yezu ke tendula inki? (b) Inki beto ta tadila na kapu yina ke landa?

²⁰ Kuvanda longoki ya Yezu ke tendula nde beto fwete sala mambu mingi, kansi ve kaka kusonga bantu mambu yina Yezu tubaka mpi kulomba bo na kusala mambu ya mbote sambu na bantu ya nkaka mutindu yandi salaka. Beto fwete kuma mpi ti “mabanza” yina yandi vandaka ti yo. (Bafilipi 2:5) Beto fwete monisa kibeni ntonda mutindu Biblia ke songa beto mabanza mpi mawi yina vandaka kupusa Yezu na kutuba mpi na kusala mambu. Kana beto yikama ti “mabanza ya Kristu,” beto ta kuma ti kikalulu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka mpi ya kuwila bo mawa ya masonga, ebuna yo ta sadisa beto na kusadila bantu ya nkaka mambu mutindu Yezu vandaka kusadila bo. (1 Bakorinto 2:16) Na kapu yina ke landa, beto ta tadila mitindu ya kuswaswana yina Yezu monisaka nde yandi vandaka kuzola balongoki na yandi.