Yehowa—Tata na beto ya kufuluka na nkenda
“Yehowa kele ya kufuluka na zola mingi mpi kele muntu ya nkenda.”—YAKOBO 5:11.
LUYALANGANU meluta nene yau yina bandwenga kekukaka ve kutanga bagalaksi na yau yonso. Galaksi kisika beto kele, la voie lactée, kele nene kibeni yau yina muntu ve lenda kukuka kutanga bambwetete na yau. Bambwetete ya nkaka, bonso Antares, meluta ntangu na beto na nsemo mpi na nene mbala mafunda mingi. Ngangi ya nene ya bambwetete yonso ya luyalanganu kele muntu ya ngolo ya inki mutindu! Ya kyeleka, yandi kele “Muntu yina ke tambusaka yo na bandonga bonso basoda, yandi muntu salaka yo yonso. Yandi ke zaba yo yonso, yandi ke bingaka yo na bazina na yo.” (Yezaya 40:26) Kansi, Nzambi yai ya wonga kele mpi “ya kufuluka na zola mingi mpi muntu ya nkenda.” Inki ngindu ya nsyamisa yai sambu na bansadi ya kubatalala ya Yehowa, mingimingi sambu na bayina kezwa mbangika, maladi, kunyokwama na mabanza mpi mimekamu ya nkaka!
2 Bamingi ketadilaka mawi ya kuluta mbote ya Yezu, mu mbandu “zola ya mingi mpi nkenda” bonso kukonda ngolo. (Filipi 2:1) Na bupusi ya filozofi ya kintukila, bau kesyamisa bantu na kuditula na kisika ya ntete, ata nkutu nsadilu na bau yina keyangisa mawi ya bantu ya nkaka. Bantu mingi ya mezabanaka mingi na yina metala luyangidilu to nsaka, kele bantu ya nku yina kedilaka ve mpi kele ve ya kufuluka na zola. Bantu ya luyalu ya politiki ya nkaka kele na nkadilu kaka ya kiteso mosi. Sénèque, muntu ya filozofi ya stoika, yina kulongaka Neron ntinu ya nku, kundimisaka nde “mawa kele kukonda ngolo.” Mukanda Cyclopædia M’Clintock ti Strong ketuba nde: “Bupusi ya filozofi ya stoika . . . kelanda kusala bupusi na zulu ya bangindu ya bantu tii bubu yai.”
3 Kansi, kimuntu ya Ngangi ya bantu kesyamisaka bantima. Yandi kudimonisaka yandi mosi na Moise na bangogo yai: “Mono [Yehowa]. Mono kele Nzambi mosi kezolaka bantu ti kuwila bo mawa; mono kewaka makasi nswalu ve kansi mono kesongaka kaka mambote na mono, . . . Mono kekangaka ntima na mambu yonso ya mbi ya bantu kesalaka, mono kewilaka bantu mawa sambu na masumu na bo, kansi mono kenungisaka ve bantu yina kesalaka mbi, mono kevilaka ve na kupesa ndola.” (Kubasika 34:6, 7) Ya kyeleka, Yehowa kusukisaka ntendula yina ya kimuntu na yandi, na kutubilaka mingi na yina metala lunungu na yandi. Yandi takatula ve ndola ya melunga na bayina kesalaka masumu na nku. Kansi, ntetentete yandi kekudimonisa bonso Nzambi nkwa mawa.
4 Mbala mingi, ngogo “mawa” kebakisamaka kaka na sansa na yau ya ntete, ya mfundusu, yina kesonga nde kukonda kupesa ndola. Kansi, na kufwanikisaka bansekolo mingi ya Biblia yau mebasisa bunene ya ntendula ya ngogo ya Kiebreo ya mekatuka na kisongi-dyambu ra·chamʹ. Balongoki ya nkaka ya ndinga yai ketuba nde, ntendula na yau ya kisina kele “kuvanda lembami.” Mukanda Synonyms of the Old Testament ketendula nde “ ‘Racham,’ kemonisaka mawi ya mudindu mpi ya kufuluka na nkenda, bonso yina ya beto kewaka ntangu beto kemonaka bantu yina ya beto kezolaka mingi to yina ya kele na mfunu ya lusadisu na beto melemba to kenyokwama.” Bantendula ya nkaka ya kusyamisa ya kikalulu yai kele na mukanda Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible, na balutiti 1 023 tii 1 026.
5 Nkenda ya mingi ya Nzambi kemonana pwelele na nsiku ya yandi kupesaka na dibuta ya Izraele. Bantu ya mpasi, bonso bafwola, bansyona, ti bansukami yau kulombamaka nde bau kutadilama na nkenda. (Kubasika 22:22-27; Levi 19:9, 10; Kulonga 15:7-11) Yau lombamaka nde bantu yonso, bampika ti bambisi kumosi, kubaka mvunda na kisabata ya konso mposo. (Kubasika 20:10) Kuluta dyaka, Nzambi vandaka kusonika bantu yonso yina vandaka kumonisa zola na bansukami. Na Bingana 19:17 beto ketanga nde: “Kana nge kabila bansukami yo kele bonso nde nge kedefa Mfumu Nzambi kima, sambu Mfumu Nzambi tavutula nge yo.”
Bandilu ya Nkenda ya Nzambi
6 Bantu ya Izraele vandaka kunata zina ya Nzambi mpi bau vandaka kusambila yandi na tempelo ya Yeruzalemi, yina kuvandaka “nzo sambu na zina ya Yehowa.” (2 Bansangu 2:4; 6:33) Kansi, na nima ya bantangu, bau kumaka kukanga meso na ntwala ya bizumba, ya lusambu ya biteki, mpi ya kugonda, na kulosaka nsoni na zina ya Yehowa. Na kuwakana ti kimuntu na yandi ya nkenda, na nzizidi yonso, Nzambi kumekaka na kusoba mvwandilu yina ya mbi kukonda kunata ndola na dibuta ya mvimba. Yandi “tindaka bo bantu mbala na mbala na kulonga bo, sambu yandi vandaka kuzola bo mingi ti nzo na yandi; kansi bau kutalaka ve bantu ya yandi kutindaka, bo sekaka baprofete na yandi, bo waka ve mambu ya bo kutubaka, tii kuna Mfumu Nzambi kuwilaka bo makasi mingi mpila ya kumanisa yo kele ve.”—2 Bansangu 36:15, 16.
7 Ata nkutu Yehowa kele Nzambi ya nkenda mpi kewaka makasi nswalu ve, ntangu yau melombama yandi kemonisaka makasi na lunungu. Na nsungi yina nkenda ya Nzambi kukumaka na ndilu na yau. Beto ketanga na yina metala bansukilu na yau mutindu yai: “Yehowa tindilaka bau ntotila ya nsi Kalade, yina kufwaka batoko na bau na mbele na kati ya nzo na bau ya santu, mpi yandi kumonisaka ve nkenda yau vanda sambu na toko, to sambu na mwense, to sambu na mununu. Yandi kupesaka yonso na diboko na yandi.” (2 Bansangu 36:17, NW) Kele mutindu ya Yeruzalemi ti tempelo na yau kufwaka, mpi ya dibuta kukwendaka kimpika na Babiloni.
Nkenda Sambu na Zina na Yandi
8 Mabuta ya nzyunga kuwaka kyese sambu na nkuba yina. Ti kuseka yonso, bau vandaka kutuba nde: “Bantu yai kele bantu ya Mfumu Nzambi [Yehowa, NW] kansi bo bikaka ntoto ya yandi kupesaka bo.” Sambu na kupesa mvutu na mafingu yina, Yehowa kutubaka nde: “Mono tamonisa nkenda sambu na zina na mono ya santu . . . Ye mpi, na ntembe ve, mono tasantisa zina na mono ya nene, . . . ya kyeleka mpi mabuta tazaba nde mono kele Yehowa.”—Ezekiele 36:20-23, NW.
9 Na nima ya bamvula 70 ya kimpika, Yehowa, Nzambi ya nkenda, kubasisaka bau mpi kupesaka bau nswa ya kuvutuka mpi kutunga tempelo ya Yeruzalemi. Yau kukangaka minoko ya mabuta ya nzyunga, yina vandaka kutala ti ngyituka. (Ezekiele 36:35, 36) Kansi, na mawa yonso, dibuta ya Izraele kudipesaka dyaka na bisalu ya mbi. Nehemia, Muyuda ya kwikama, kusadisaka bau na kusoba mvwandilu. Na kisambu mosi na ntwala ya bantu yonso, yandi kuyibusaka ti inki nkenda ya mutindu Nzambi kusadilaka sambu na dibuta yango, na kutubaka nde:
10 “Na bampasi na bo, bo kudilaka nge sambu nge sadisa bo; kuna na zulu ya nge kele, nge ndimaka bo. Na mawa na nge ya nene, nge tindilaka bo bantu yina katulaka bo na maboko ya bambeni na bo. Ntangu bo zwaka ngemba, bo salaka diaka masumu, ebuna nge bikaka diaka bambeni na bo kuyala bo. Kansi ntangu bo ndimaka mbi na bo, bo kuyulaka nge na kugulusa bo; kuna na zulu ya nge kele, nge waka bo, ebuna konso ntangu nge kuvandaka kugulusa bo na mawa na nge ya nene. . . . Bamvula mingi nge vandaka [kulolula bau, NW].”—Nehemia 9:26-30; tala mpi Yezaya 63:9, 10.
11 Nsukansuka, na nima ya kubuya Mwana ya zolwa ya Nzambi na nku yonso, dibuta ya Bayuda kuvidisaka kimakulu ndonga na bau ya lemvo. Kukangama ya kwikama ya Nzambi na bau kusalaka bamvula kuluta 1500. Dyambu yai tamonisaka ntangu yonso nde Yehowa kele mpenza Nzambi ya mawa. Yai luswaswanu ya pwelele ya inki mutindu na kati ya Yehowa ti banzambi ya nku, ya kukonda mawi, ya bantu ya masumu mesalaka! Tala lutiti 8.
Nsonga ya Kuluta Nene ya Nkenda
12 Nsonga ya kuluta nene ya nkenda ya Nzambi kuvandaka mfidisa ya Mwana na yandi ya zolwa awa na ntoto. Ya kyeleka, luzingu ya kwikama ya Yezu kuyangidikaka Yehowa mingi, mpi kupesaka yandi mvutu ya ngika ya kukuka ya kupesa na balufundu ya luvunu ya Satana. (Bingana 27:11) Kansi, na ntangu yau yina, ntangu yandi vandaka kumona Mwana na yandi ya zolwa kefwa lufwa ya bumbangi mpi ya nsoni, ntembe kele ve nde yau kupesaka Yehowa mpasi mosi yina ata tata mosi to mama mosi na kati ya bantu mebikaka kuwa ntete ve. Yau kuvandaka kimenga mosi ya zola mpenza, yina kukangulaka nzila ya lugulusu sambu na bantu. (Yoane 3:16) Mutindu Zakaria, tata ya Yoane Mbotiki, kutubaka na ntwala, kimenga yina “kukembisaka nkenda ya mingi ya Nzambi na beto.”—Luka 1:77, 78.
13 Mfidisa ya Mwana ya Nzambi awa na ntoto kupesaka dyaka na bantu mboninu ya pwelele ya kimuntu ya Yehowa. Na inki mutindu? Na mutindu yai nde Yezu kumonisaka na mutindu ya kukuka mpenza kimuntu ya Tata na yandi, mingimingi na nkenda ya mingi ya yandi vandaka kumonisa na bansukami! (Yoane 1:14; 14:9) Sambu na yau, bansoniki yai tatu ya nsangu ya mbote, Matayo, Marko, ti Luka kesadila kisongi-dyambu ya Kigeleki, splag·khniʹzo·mai, yina mebasika na ngogo ya Kigeleki ya kesongidila “misopo.” Nsekudi ya Biblia ya William Barclay ketendula nde: “Na kutadilaka kisina na yau kibeni, beto lenda kubakisa nde ngogo yai ketendula ve mawa to nkenda ya zuluzulu, kansi mawi yina kesimbaka muntu na nsi ya ntima kibeni. Yau kele ngogo ya Kigeleki ya kuluta ngolo sambu na kumonisa mawi ya nkenda.” Bau kebalulaka yau na mitindu mingi: “kuwa mawa” to “kufuluka na mawa.”—Marko 6:34; 8:2.
Ntangu Yezu Vandaka Kuwa Mawa
14 Dyambu yango kesalama na mbanza mosi ya Galilea. Muntu mosi “ya kufuluka na maladi ya wazi” kepusana penepene na Yezu kukonda kupesa lukebisu ya ngikana. (Luka 5:12) Keti Yezu kunganinaka yandi ngolo sambu yandi kubokaka ve “mvindu, mvindu,” mutindu nsiku vandaka kutuma yau? (Levi 13:45) Kele ve; nkutu, Yezu kuwidikilaka ndomba ya mawa ya muntu yina nde: “Kana nge zola, nge lenda gedisa mono.” “Ya kufuluka na mawa,” Yezu kutandulaka diboko mpi yandi kusimbaka muntu ya wazi, mpi yandi kutuba na yandi nde: “Mono mezola. Gedisama.” Na mbala mosi, muntu yango kugedisamaka. Na mvwandilu yai, Yezu kesala ve kaka nsonga ya biyeka ya bidimbu ya nkumbwa ya Nzambi kupesaka yandi, kansi mawi ya mudindu yina kutindaka yandi na kusadila biyeka yango.—Marko 1:40-42.
15 Keti Yezu vandaka kubingama na ntwala ya kumonisa mawi na yandi ya nkenda? Kele ve. Mwa ntangu na nima, yandi kutanaka ti bantu kebasika ti mvumbi na mbanza Naina. Ntembe kele ve nde Yezu kumonaka bamafwa mingi na ntwala, kansi, ya mbala yai kele ya kuluta mawa. Mvumbi kele ya mwana bakala kaka mosi ya fwola mosi. “Ya kufuluka na mawa,” Yezu kufinamaka na yandi ye yandi kutubaka nde: “Yambula kudila.” Na nima yandi kusala kidimbu ya nkumbwa mosi ya kuyituka yina kutalaka kuvutula mwana yina na luzingu.—Luka 7:11-15.
16 Dilongi ya kusimba dikebi ya kebasika na mambu ya beto mekatuka kutadila kele nde ntangu Yezu vandaka “ya kufuluka na mawa,” yandi vandaka kusadisa. Na mbala ya nkaka, Yezu kumonaka kibuka ya nene ya bantu yina vandaka kulanda yandi. Matayo ketuba nde “yandi kuwilaka bau mawa, sambu bau kuvandaka ya kulemba, kikesa ve, bonso mameme ya kukonda ngungudi.” (Matayo 9:36) Bafarize kusalaka mingi ve sambu na kulembika nzala ya kimpeve ya bantu. Na kisika na yau, bau kunyokulaka bansukami na bansiku ya kukonda mfunu. (Matayo 12:1, 2; 15:1-9; 23:4, 23) Mutindu na bau ya kutadila bantu ya nkaka kumonanaka ntangu bau kutubaka sambu na bawi ya Yezu nde: “Kibuka ya bantu yai ya kezaba ve Nsiku, bau kele ya kusingama.”—Yoane 7:49.
17 Na luswaswanu, Yezu kele na mawa mingi sambu na bampasi ya kimpeve ya bantu. Kansi bantu ya kesepela na nsangu ya Kimfumu kele ya kuluta mingi, yau yina yau kele mpasi sambu na yandi na kusadisa bau mosi mosi. Yau yina, yandi kusongaka na balongoki na yandi na kusamba sambu bansadi kukuma mingi. (Matayo 9:35-38) Na kuwakana ti bisambu yai, Yezu kutindaka bantumwa na yandi ti nsangu yai: “Kimfumu ya Nzambi mekuma penepene.” Bandongisila ya kupesamaka na okazio yina mebikalaka bonso ntwadisi ya mfunu sambu na bakristu ya kyeleka ya kele na ntoto bubu yai. Ntembe kele ve, mawi ya nkenda ya Yezu kutindaka yandi na kumanisa nzala ya kimpeve ya bantu.—Matayo 10:5-7.
18 Na okazio ya nkaka, Yezu kudibanzaka dyaka sambu na nzala ya kimpeve ya bibuka ya bantu. Na mbala yai, yandi ti bantumwa na yandi kele ya kulemba na nsuka ya nzyetolo mosi ya kisalu ya kusamuna, mpi bau kesosa kisika ya kupema. Kansi ntama ve bantu kumonaka bau. Na kisika nde Yezu kuwa makasi sambu na kukota na bau yina na luzingu na yandi, Marko ketuba nde yandi “kufulukaka na mawa.” Sambu na inki mawi ya mutindu yina? “Bau kuvandaka bonso mameme ya kukonda ngungudi.” Pana dyaka, Yezu monisaka mawi na yandi na kisalu mpi yandi kuyantikaka kulonga bibuka ya bantu “na yina metala Kimfumu ya Nzambi.” Ee, yandi kuvandaka na mawa mingi sambu na nzala na bau ya kimpeve yau yina, yandi kutambikaka mvunda ya yandi kuvandaka na yau mfunu sambu na kulonga bau.—Marko 6:34; Luka 9:11.
19 Ata nkutu Yezu vandaka kukeba na nzala ya bantu ya kimpeve, yandi kudibanzaka ntetentete sambu na bampwisa ya kimpeve ya bantu, Yezu kuvilaka ve bampwisa na bau ya kinsuni ya lufulu. Na okazio mosi yina, yandi “kubelulaka mpi bayina kuvandaka na mfunu ya kubeluka.” (Luka 9:11) Na mbala yankaka, bibuka ya bantu kuvandaka ti yandi bantangu mingi ye mpi bau vandaka ntama ti banzo na bau. Ntangu yandi kuzabaka bampwisa na bau ya kinsuni, Yezu kutubaka na balongoki na yandi nde: “Mono kemona mawa sambu na bantu yai, sambu bo kele ti mono bilumbu tatu ya mvimba; bo ke na kima ya kudya ve; Mono kezola vutula bo ve bo kwenda na banzo na bo nzala; mbaimbai bo ta lemba mingi na nzila.” (Matayo 15:32) Ebuna, Yezu kusalaka kima mosi sambu nde dyambu ya mpasi kukumina bau ve. Na nzila ya kidimbu ya nkumbwa, yandi kudisaka mafunda ya babakala, bankento, ti bana na mampa nsambwadi mpi mwa mbisi.
20 Disolo ya nsuka ya Biblia ya kemonisa Yezu ya kufuluka na mawa kele yina metala nzyetolo na yandi ya nsuka na Yeruzalemi. Bibuka ya bantu mingi kukwendaka ti yandi na kuta nkinsi ya Pake. Na nzila, penepene ya Yeriko, bifwa meso zole bandaka kubondila na kubokaka nde: “Mfumu, wila beto mawa.” Bibuka mekaka na kupimisa bau, kansi Yezu kubingaka bau mpi yandi kuyulaka inki bau vandaka kuzola. Bau kulombaka nde: “Mfumu, beto kezola nde meso na beto kukanguka!” “Ya kufuluka na mawa,” Yezu kusimbaka bau na meso, bau bandaka kumona. (Matayo 20:29-34) Inki dilongi ya mfunu beto kelonguka na mambu yai! Yezu kezola kukota na mposo na yandi ya nsuka ya kisalu awa na ntoto. Yandi kele ti bisalu mingi ya kusala na ntwala ya kunyokwama tii na lufwa na maboko ya bansadi ya Satana. Kansi yandi keyambula ve ngolo ya ntangu yai ya mpasi na kusimba yandi mpi kupimina yandi na kumonisa mawi na yandi ya kufuluka na nkenda na ntwala ya bampwisa ata ya fyoti ya bantu.
Bingana ya Kemonisa Nkenda
21 Kisongi-dyambu ya Kigeleki splag·khniʹzo·mai ya mesadilama na bamambu yai ya luzingu ya Yezu, mesadilama mpi na bingana tatu ya Yezu. Na kingana mosi, mpika mosi kelomba mwa ntangu sambu na kufuta mfuka ya nene. Mfumu na yandi, “ya kufuluka na mawa,” kuyambudila mfuka yina. Yau ketendula nde Yehowa Nzambi kemonisaka mawa mingi na kulolulaka mfuka ya nene ya masumu ya konso mukristu yina kesadila lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Yezu.—Matayo 18:27; 20:28.
22 Ya zole kele kingana ya mwana yina kuvilaka. Yindula mambu yina kulutaka ntangu mwana yina kuvilaka kuvutukaka na nzo. “Ntangu mwana yango vandaka kaka na nzila, mwantama na nzo na bo, tata na yandi monaka yandi, ebuna yandi wilaka yandi mawa. Ntangu, yandi kwendaka ntinu na kukutana ti mwana na nzila, yandi yambaka yandi ebuna yandi pesaka yandi beze.” (Luka 15:20) Yau kemonisa nde na ntangu mukristu yina kuvilaka mesonga mbalula ya ntima ya kyeleka, Yehowa kewaka mawa mpi na zola yonso yandi kendimaka nde mukristu yina kuvutuka na yandi. Yau yina, na bingana yai zole, Yezu kesonga nde Tata na beto, Yehowa, “kele na zola ya mingi mpi muntu ya nkenda.”—Yakobo 5:11, NW: noti na nsi ya lutiti.
23 Nsadilu ya tatu ya ngogo splag·khniʹzo·mai ketadila Musamaria ya nkenda yina “kufulukaka na mawa” na ntwala ya mpasi ya Muyuda ya bau kuyibaka, kututaka mpi kubikisaka na nzila penepene na lufwa. (Luka 10:33) Na kusadilaka mawi na yandi, Musamaria yina kusalaka yonso yina ya yandi lungaka kusala sambu na kusadisa muntu yina ya yandi kuzabaka ve. Yau kesongidila nde Yehowa ti Yezu kelomba na bakristu ya kyeleka na kulanda mbandu na bau na kumonisaka zola ti nkenda. Mitindu ya beto fwete kusadila yau, kele dyambu ya beto talonguka na disolo ya kelanda.
[Study Questions]
1. Sambu na nki bansukami kebendamaka na Yehowa?
2. Inki mutindu bantu ya nza yai ketadilaka mawi ya kuluta mbote?
3. Inki mutindu Yehowa kudimonisaka yandi mosi na Moize?
4. Inki kele disongidila ya kusyamisa ya ngogo ya Kiebreo ya kebalulamaka mbala mingi na “mawa”?
5. Inki mutindu mawa kumonisamaka na nsiku ya Moize?
6. Sambu na inki Yehowa kutindaka bambikudi ti bansamuni na dibuta na yandi?
7. Ntangu nkenda ya Yehowa kukumaka na ndilu na yau, inki mambu bwilaka kimfumu ya Yuda?
8, 9. (a) Sambu na inki Yehowa kutubaka nde yandi tavanda na nkenda sambu na zina na yandi? (b) Inki mutindu bambeni ya Yehowa kangamaka minoko?
10. Inki mutindu Nehemia kumonisaka pwelele nkenda ya Yehowa?
11. Inki luswaswanu kele na kati ya Yehowa ti banzambi ya bantu?
12. Inki kele nsonga ya kuluta nene na nkenda ya Nzambi?
13. Inki mutindu ya kuluta mbote Yezu kumonisaka kimuntu ya Tata na yandi?
14, 15. Na mbanza mosi ya nsi ya Galilea, inki mutindu Yezu kufulukaka na mawa, mpi inki yau ketendula?
16. Sambu na inki Yezu kuwaka mawa ya bibuka mingi ya bantu yina vandaka kulanda yandi?
17. Mawa ya Yezu sambu na bibuka ya bantu vandaka kutinda yandi na kusala inki, mpi inki bandongisila ya ketwadisa bakristu ya yandi kupesaka?
18. Inki Yezu kusalaka ntangu bantu kukotaka na mambu ya luzingu na yandi, mpi inki dilongi beto lenda kubaka na yau?
19. Inki kemonisa nde Yezu vandaka kudibanza ve kaka sambu na bampwisa ya kimpeve ya bantu?
20. Inki dilongi beto kebaka na disolo yai ya nsuka ya kemonisa Yezu ya kufuluka na mawa?
21. Kingana ya mfumu yina kuyambudilaka mpika na yandi mfuka ketendula inki?
22. Kingana ya mwana kuvilaka ketendula inki?
23. Kingana ya Musamaria ya mbote ketendula inki?
[Caption on page 1]
Questions]
[Caption on page 1]
[Picture captions]
Ntangu nkenda ya Nzambi kukumaka na ndilu na yau, Yehowa pesaka nswa na bantu ya Babiloni na kununga bantu na yandi ya kuvilaka nzila
Na kutalaka mwana na yandi ya zolwa kefwa, Yehowa kuwaka mpasi mingi yina ya tata ata mosi mewaka ntete ve
[Caption on page 1]
[Question box]
Bangyufula ya Mvutukila
◻ Kuvanda na mawa mingi kesongidila inki?
◻ Inki mutindu Yehowa kumonisaka nkenda sambu na zina na yandi?
◻ Inki kele nsonga ya nene ya nkenda ya Nzambi?
◻ Na inki mutindu ya kuluta mbote Yezu kumonisaka kimuntu ya Tata na yandi?
◻ Inki malongi beto kebaka na bisalu ya nkenda ya Yezu mpi na bingana na yandi?