Beto ‘Fweti Wilaka Bankaka Mawa’

BUBU yai, kuluta bantangu yankaka, bantu mingi kele na mfunu nde bo wila bo mawa sambu na bampasi bonso nzala, maladi, kinsukami, mubulu, bitumba, mpi bisumbula yina bo kekutana ti yo. Kuwila bankaka mawa ketendula kuzaba bampasi na bo mpi kuvanda ti mpusa ya kusadisa bo. Kuwila bantu yina kenyokwama mawa lenda pesa bo kikesa mpi kulembika mpasi na bo, bonso nsemo ya ntangu ya ke ngala.

Beto lenda monisa nde beto kewilaka bankaka mawa na mambu ya beto kesala mpi na kutuba na beto, disongidila kudibanza sambu na bo mpi kuvanda penepene na bo kana bo kele na mfunu na beto. Yo kele ve mbote na kuvanda na nkenda kaka sambu na bantu ya dibuta na beto, banduku na beto, to bantu ya beto mezaba. Beto lenda monisa mpi nkenda na bantu yina beto mezaba ve. Na Disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu Kristu kuyulaka nde: “Kana beno ke zolaka kaka bantu yina ke zolaka beno, sambu na nki Nzambi fweti pesa beno matabisi?” Yezu Kristu, yina vandaka kuwila bantu mawa, kutubaka dyaka nde: “Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.”​—Matayo 5:46, 47; 7:12.

Bangogo yai ya mezabanaka nde Munsiku ya Wolo, nge lenda tanga yo na kati ya Masonuku ya Santu. Bantu mingi kendimaka nde Biblia kepesaka lutwadisu ya kuluta mbote ya kemonisaka mutindu ya kuwila bankaka mawa. Masonuku kemonisaka mbala na mbala mukumba yina beto kele na yo ya kusadisa bantu yina lenda ve kudisadisa bo mosi sambu na kikuma mosi buna. Biblia kemonisaka nde Yehowa Nzambi, yina kele munkwa-Masonuku mpi Ngangi na beto, kele mbandu ya kuluta mbote ya muntu yina mezaba kuwila bantu mawa.

Mu mbandu, beto ketanga nde: “[Nzambi] ke talaka mbote mambu ya bana-nsona ti bamifwidi ya bankento, yandi ke zolaka banzenza yina ke zinga na kati na beno, yandi ke pesaka bo madia ti bilele.” (Kulonga 10:18) Masonuku ketubila Yehowa Nzambi nde “yandi ke zengaka mbote makambu ya bantu yina ke monaka mpasi, yandi ke pesaka madia na bantu yina kele nzala.” (Nkunga 146:7) Sambu na yina metala banzenza yina kuvandaka bansukami, Yehowa kupesaka nsiku yai nde: “Nzenza . . . yina me kwisa kuzinga na ntoto na beno, . . . baka yandi bonso mpangi na nge munkwa-nsi, zola yandi bonso nge mosi.”​—Levi 19:33, 34.

Kansi, yo kevandaka ve ntangu yonso pete na kuwila bankaka mawa. Ntumwa Polo kusonikilaka Bakristu ya Kolosai nde: ‘Beno bikisa kimuntu na beno ya ntama ti bikalulu na yo, ebuna beno baka kimuntu ya mpa. Nzambi muntu salaka yo, yandi mpi muntu ke kitulaka yo ya mpa, sambu yo kufwanana na yandi mosi, na mpila nde beno kuzaba yandi mpenza. Beno kele bantu ya Nzambi; Nzambi zolaka beno, yandi solaka beno na kuvanda bantu na yandi. Yo yina beno fweti wila bantu mawa mingi.’​—Kolosai 3:9, 10, 12.

Yo yina, kuyedisa kikalulu ya kuwila bankaka mawa kelombaka kusala kikesa. Yo kele kikalulu mosi ya “kimuntu ya mpa” yina Bakristu fwete lwata. Polo kuzingaka na Roma yina kuvandaka bwala mosi ya nku. Yandi syamisaka bampangi na yandi Bakristu na kusala bansoba ya ngolo na kimuntu na bo sambu nde bo kuma kuditula dyaka mingi na kisika ya bantu yankaka mpi kuwila bo mawa mingi kuluta.

Bupusi Yina Kikalulu ya Kuwila Bankaka Mawa Kevandaka na Yo

Bantu mingi kemonaka bantu yina kewilaka bankaka mawa nde bo kele bantu ya kukonda ngolo mpi ya kukonda lutaninu. Keti mabanza ya mutindu yai kele mbote?

Ata fyoti ve! Kima ya ngolo yina kepusaka bantu na kuwila bankaka mawa na masonga yonso kele zola ya mudindu yina kekatukaka na Nzambi mpi yina kele kikalulu ya kimuntu na yandi. Biblia ketuba nde: ‘Nzambi ke zola.’ (1 Yoane 4:16) Yo mefwana mpenza nde Biblia kubinga Yehowa nde “Tata yina ke wilaka beto mawa. Lusadisu na beto yonso ke katukaka na yandi.” (2 Korinto 1:3) Ngogo ya bo mebalula nde ‘kuwila mawa’ ketendula ntetentete “kufwila nkenda, kuwa mawa sambu na bampasi ya bankaka.” Ya kyeleka, Yehowa kemonisaka ntima ya mbote na “bantu yina ke pesaka mersi ve ti bantu ya mbi.”​—Luka 6:35.

Ngangi na beto kezola nde beto mpi kumonisa ntima ya mbote na bankaka, bonso kuwila bo mawa. Na Malashi 6:8, beto ketanga nde: “Nzambi mesonga beto mambu yina kele mbote na meso na yandi. Mambu ya yandi kezola nde beto sala yo yai: Sala mambu yina kele ya masonga, songa mambote na bantu yankaka.” Na Bingana 19:22 (NW), beto ketanga nde: “Kima ya mfunu yina muntu kele na yo kele ntima na yandi ya mbote.” Mwana ya Nzambi, Yesu Kristu, yina kumonisaka na mutindu mosi ya kukuka kimuntu ya tata na yandi, kulongisilaka balongoki na yandi nde: “Beno wila bantu ya nkaka mawa mutindu Tata na beno ke wilaka bantu mawa.” (Luka 6:36) Luwawanu yampa kebalula verse yai mutindu yai: “Beno vanda bankwa nkenda bonso Tata na beno ikele Nkwa nkenda.”

Beto kele na kikuma ya mbote ya kusala mutindu yina sambu kuwila bantu yankaka mawa tanatila beto balusakumunu mingi. Mbala mingi, beto kemonaka bukyeleka ya mambu yai ya kele na Bingana 11:17: “Kana nge sala mbote, nge ke kudisosila mbote.” Ntangu beto kefwilaka bansukami nkenda, Nzambi ketadilaka yo bonso nde beto kesadila yandi mambote. Yandi mebaka lukanu ya kuvutula mambote na mbala yonso yina bansambidi na yandi kewilaka bankaka mawa. Na nsadisa ya mpeve santu, Ntotila Solomo kusonikaka nde: “Kana nge kabila bansukami, yo kele bonso nde nge ke defa Mfumu Nzambi kima, sambu Mfumu Nzambi ta vutudila nge yo.” (Bingana 19:17) Mpi Polo kusonikaka nde: “Beno zaba nde [Nzambi] ta futa bantu yonso, ata bayina kele bampika, ata bayina kele bampika ve, na kisalu ya mbote ya bo ke salaka.”​—Efezo 6:8.

Kufwila bankaka nkenda ketaninaka bumosi mpi kesadisaka na kumanisa mavwanga. Kuwila bankaka mawa kesadisaka mpi na kumanisa mavwanga mpi na kulolula. Kukonda kubakisa dyambu mosi mbotembote lenda salama sambu beto kemonisaka ve ntangu yonso mabanza ti mawi na beto na mutindu yina beto zolaka nde mambu kusalama, to bantu lenda tadila mambu na beto na mutindu mosi ya mbi. Kana dyambu ya mutindu yina mesalama, kikalulu ya kuwila bankaka mawa kesadisaka beto na kumanisa mavwanga mpi na kutanina ngemba. Yo kevandaka pete na kulolula muntu yina mezabanaka nde yandi kewilaka bankaka mawa. Kuwila bankaka mawa kesadisaka beto na kuzinga na kuwakana ti ndongisila yina Polo kupesaka na Bakristu nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi.”​—Kolosai 3:13.

Mutindu ya Kuwila Bankaka Mawa mpi Kuditula na Kisika na Bo

Dyaka, kuwila bantu yina kele na mpasi mawa lenda fyotuna mpasi na bo. Mutindu beto monaka yo, kuwila bantu yina kemona mpasi mawa ketendula kuditula na kisika na bo. Yo kelombaka mpi kumonisila bo mawi ya zola mpi kusala mambu yina kele mbote sambu na kusadisa bo.

Kana Bakristu kekuditula na kisika ya bantu yankaka, yo tamonisa nde bo kelanda mbandu ya Yezu. Yandi vandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kusadisa bankaka, yo vanda na kinsuni to na kimpeve. Ntangu yandi vandaka kubakisa nde bantu yankaka kuvandaka na mpasi, yandi vandaka kusosa mutindu ya kusadisa bo sambu na mawa na yandi.

Beto tala nki Yezu kusalaka ntangu yandi monaka kibuka ya bantu yina kuvandaka bansukami na kimpeve. Biblia ketuba nde: “Ntangu yandi monaka bantu mingi-mingi, yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo.” (Matayo 9:36) Na kutadila ngogo ya bo mebalula awa nde ‘kuwila mawa,’ muntu mosi ya mayele ya kelongukaka Biblia kutubaka nde yo ketendula “mawi yina kesimbaka muntu na nsi ya ntima kibeni.” Nkutu, bo metubaka nde ngogo yina kele mosi na kati ya bangogo ya kuluta ngolo na Kigreki ya bo kesadilaka sambu na kutubila mawi ya nkenda.

Mutindu mosi, Bakristu ya kewilaka bankaka mawa kesukininaka ve na kulungisa bampusa ya kinsuni to ya kimpeve ya bampangi na bo. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beno yonso kuvanda na mabanza ya mutindu mosi ti ntima ya mutindu mosi; beno fweti zolana beno na beno bonso bampangi ya tata mosi ti ya mama mosi; beno vanda bantu ya mbote.” (1 Piere 3:8) Mu mbandu, ntangu yo lombaka nde dibuta mosi ya Bakristu yina kuvandaka bansukami kusala nzyetolo na mbanza yankaka sambu na maladi, bampangi Bakristu ya mbanza yina kupesaka dibuta yina nzo kukonda kulomba bo mbongo, mpi dibuta yina kuzingaka na nzo yango bangonda sambanu. Tata ya dibuta yina ketuba nde: “Konso kilumbu bampangi yina vandaka kukwisa kutala beto sambu na kuzaba kana beto vandaka mbote, mpi bangogo na bo yina vandaka kupesa kikesa kusalaka nde beto kudiwa mbote, bonso na nzo na beto.”

Bakristu ya kyeleka kekudibanzaka mpi sambu na bampusa ya banzenza. Bo kevandaka na kyese ya kupesa ntangu, ngolo, mpi bima na bo ya kinsuni sambu na kusadila bantu yina bo mezaba ve. Bantu ya luzolo ya mbote yina beto tubilaka na disolo ya meluta, bayina kusadisaka bantu yina bo zabaka ve ata fyoti, kuvandaka Bambangi ya Yehowa.

Dibundu ya Bukristu kele ya kufuluka ti bantu yina kele ti kikalulu ya kuwila bankaka mawa mpi ya kusala mambote. Zola kepusaka bampangi ya dibundu na kusala kikesa sambu na kusosa mitindu ya kusadila bankaka. Mifwidi ti bansiona na kati ya dibundu lenda vanda ti mpusa nde nge kudibanza sambu na bo mpi nge kuditula na kisika na bo sambu na mambu mingi ya mpasi ya bo lenda kutana na yo. Keti nge lenda sadisa bampangi yai na kulanda na kunwana, ata bo kele bansukami, ata bo kele na mavimpi ya mbote ve ti nzo ya mbote ve, to ata bo kekutana ti mambu yankaka ya mpasi?

Beto tadila mbandu ya bankwelani zole na Grese. Maladi mosi ya ngolo kubwisaka bakala na mbala mosi. Bo nataka bakala yango ti nkento na yandi na lupitalu na kitamina ya bakilometre mingi kibeni. Kansi, sambu na kuzwa mwa mbongo, yo lombaka nde bo katula malala ya bo kunaka na bilanga na bo mpi bo teka yo. Nani zolaka kusadila bo kisalu yina sambu bo vandaka na lupitalu? Dibundu ya mvimba kusalaka kisalu yango. Bampangi kukatulaka malala na bilanga mpi bo tekaka yo. Na nima, bo natilaka bankwelani yina kuvandaka bansukami mbongo ya bo tekaka, ebuna yo sadisaka bo mpi yo pesaka bo ngemba ya mabanza.

Mitindu kele mingi ya kumonisa nde beto kewila bankaka mawa. Mu mbandu, Bakristu yina kewilaka bankaka mawa kebakisaka nde, bantangu yankaka, kima ya ntete yina bantu yankaka ya kemona mpasi kevandaka na yo mfunu kele nde muntu mosi ya mbote kukwenda kutala bo mpi kuwidikila bo ti nkenda, muntu yina lenda kuditula na kisika na bo, mpi yina tapesa bo kikesa ya mekatuka na Masonuku.​—Roma 12:15.

Baka Mambote ya Mpeve ya Kufwila Bankaka Nkenda

Dibundu ya Bukristu ya ntoto ya mvimba kele kisika ya ngemba mpi ya kikesa, kisika beto kewilaka bankaka mawa mpi kesalaka mambote. Bakristu ya kyeleka kebakisaka nde ntangu beto kewilaka bankaka mawa, yo kebendaka bantu na kukwisa na beto, kansi ntangu beto kemonisaka ntima ya nku, yo kepusaka bo na kutina beto. Yo yina, sambu bo kemekaka kulanda mbandu ya tata na bo ya zulu, bo kesalaka ngolo sambu na “kuwila” bantu yankaka mawa mpi kusadila bo mambu ya mbote.

Bambangi ya Yehowa kebingisa nge na kyese yonso na kumona mutindu kikalulu ya kuwila bankaka mawa, ya zola, mpi ya kusala mambote keyalaka kimvuka na bo ya Bukristu. Bo kele ti kivuvu nde nge tasepela mingi.​—Roma 15:7.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Polo kulongisilaka Bakristu ya Kolosai na kulwata kikalulu ya kuwila bankaka mawa

[Bifwanisu ya kele na lutiti 7]

Ntangu Yezu vandaka kubakisa mpasi ya muntu, yandi vandaka kusosa mutindu ya kusadisa yandi