Keti nge kelongaka mutindu mosi na Yezu?

“Bantu vandaka kuyituka ngolo mutindu yandi vandaka kulonga, sambu yandi vandaka kulonga ve bonso balongi na bo ya Bansiku, kansi yandi vandaka kulonga ti kiyeka.”​—⁠MATAYO 7:​28, 29.

BIFULU yonso ya Yezu vandaka kukwenda, bantu vandaka kukwisa na yandi. “Yezu vandaka kwenda kutambula na ntoto yonso ya Galilea; yandi vandaka kwenda kulonga bantu ya ndambu yina na banzo na bo ya bisambu, yandi vandaka kwenda kuzabisa bo Nsangu ya Mbote sambu na Kimfumu ya Nzambi, yandi vandaka kwenda kubelula bantu yina vandaka na maladi to kifu ya nitu.” Bonso bisalu na yandi vandaka kupanzana, “Bantu mingi landaka yandi: Bo katukaka na ntoto ya Galilea ti na Babwala Kumi ti na bwala Yeruzalemi ti na ntoto ya Yudea ti na simu ya nzadi ya Yordani.” (Matayo 4:​23, 25) Ntangu yandi monaka bau, “yandi wilaka bau mawa, sambu bau vandaka ya kulemba, kikesa ve, bonso mameme ya konda ngungudi.” Bonso yandi vandaka kulonga bau, bantu kuwaka mawa, disongidila zola ya nsi ya ntima, ya yandi vandaka kuwa sambu na bau; yau kuvandaka bonso matiti ya nti ya mbote na zulu ya bamputa na bau, yina vandaka kubenda bau na yandi.​—⁠Matayo 9:​35, 36.

² Na yina metala nitu ya kinsuni, Yezu kusalaka bidimbu ya nkumbwa mingi​—⁠kugedisaka bantu ya maladi ya maba, bantu ya kufwa makutu, bifwa meso, bikata kumonaka kubeluka ya makulu na bau, mpi bafwa kuvutukaka na luzingu! Ya kyeleka, mambu ya kuyituka ya ngolo ya Yehowa yina kusalamaka na nzila ya Yezu kubendaka bantu mingi! Kansi bimangu yina kuvandaka ve kaka kima mosi yina kubendaka bau; bantu mingi vandaka kukwisa dyaka sambu na mbelula ya kimpeve ya Yezu vandaka kusala na nzila ya malongi na yandi. Beto tubila mu mbandu kusadila na bau na nima ya kuwidikila disolo na yandi ya kuluta ngolo na zulu ya ngumba: “Ntangu Yezu manisaka malongi yina, bantu vandaka kuyituka ngolo mutindu yandi vandaka kulonga, sambu yandi vandaka kulonga ve bonso balongi na bo ya Bansiku, kansi yandi vandaka kulonga ti kiyeka.” (Matayo 7:​28, 29) Bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka kusimba malongi ya bansiku ya munoko ya kukatukaka na bamfumu ya mabundu ya ntama. Yezu vandaka kulonga bau ti kiyeka ya Nzambi: “Mambu ya mono ke tuba, mono ke tuba yo mutindu [Tata] songaka mono.”​—⁠Yoane 12:⁠50.

Malongi na Yandi Vandaka Kusimba Ntima

³ Luswaswanu na kati ya malongi ya Yezu ti ya bansoniki ya bansiku mpi ya bafarize kuvandaka kaka na mambu na yau ya kati ve​—⁠bakyeleka ya Nzambi vandaka kupesa luswaswanu na kati ya bansiku ya bantu yina vandaka kupesama na munoko​—⁠kansi dyaka na mutindu ya bau vandaka kulonga yau. Bansoniki ya bansiku ti bafarize kuvandaka lulendo mpi makambu ngolo, na lulendo na bau, bau vandaka kulomba nde bau kupesa bau biyeka ya kuleba, mpi na kudisonga ya bau mosi bau vandaka kuvweza “bantu bonso ya kusingama.” Kansi, Yezu kuvandaka na mbatalala, na ndembama, muntu ya mbote, muntu ya mawa, mbala mingi muntu ya kuwakana, mpi kuvandaka na mawa sambu na bau. Yezu vandaka kulonga bau na bangogo ya kyeleka kaka ve, kansi dyaka na bangogo ya mbote ya mekatuka na ntima na yandi, yina vandaka kukwenda na ntima ya bawi na yandi. Nsangu na yandi ya kyese vandaka kubenda bantu na yandi, na kupusaka bau na kukwenda na nsukansuka na tempelo sambu na kuwidikila yandi, mpi yandi vandaka kupusa bau na kulanda yandi malembemalembe mpi sambu na kuwa yandi ti kyese. Bantu mingi vandaka kukwisa kuwidikila yandi, na kutubaka nde: “Ata mbala mosi ve muntu me tubaka mambu mutindu muntu yai ke tuba.”​—⁠Yoane 7:​46-49; Marko 12:37; Luka 4:22; 19:48; 21:⁠38.

⁴ Ya kyeleka, mosi na kati ya bikuma ya bantu vandaka kubendama na malongi na yandi kele bingana. Yezu vandaka kumona mambu yina bantu ya nkaka vandaka kumona, kansi yandi vandaka kubaka bangindu yina bau meyindulaka ntete ve. Bintuntu yina keyela na kati ya bilanga, bandeke yina ketunga dizamba na bau, bantu yina kekuna bankeni, bangungudi yina kezwa dyaka mameme ya kuvilaka, bankento yina ketunga bitini ya lele na zulu ya bilele ya nkulu, bana yina kesakana na​—⁠kifulu ya zandu, balobi mbisi yina kebasisa bukondi na bau: bamambu mingi ya konso kilumbu, ya konso muntu lendaka kulunda, kansi yina kubikalaka ve mambu ya konso lumbu na meso ya Yezu. Na bifulu yonso yandi vandaka kumona inki yandi lenda kusadila na kufwanisa Nzambi mpi Kimfumu na yandi to sambu na kupesa dilongi mosi yina metala kimvuka ya bantu yina vandaka kunzyunga yandi.

⁵ Bingana ya Yezu kutungamaka na zulu ya bima ya luzingu ya konso lumbu ya bantu vandaka kumona mbala na mbala, mpi sambu bakyeleka vandaka ya mevukisama na bima ya bantu meyikanaka na yau, yau vandaka kusimba nswalu ngolo mpi ntima ya bawi. Yau kele bakyeleka ya beto kewaka kaka ve, kansi dyaka yina ya beto kemonaka na mabanza mpi ya beto kesimbaka kukonda mpasi. Bingana ya Yezu vandaka kuzabana na kukonda mpasi na yau, yau vandaka ve na bunda ya mpamba yina zolaka kukumisa bakyeleka yango ngolo na kubakisa. Mu mbandu, beto kutadila kingana ya Musamaria ya luzolo ya mbote. Na kuwidikilaka yandi, beto kebakisa nswalu yina nkweno ya mbote kele. (Luka 10:​29-37) Beto tanga dyaka kingana ya bana zole ya babakala​—⁠mosi yina kutubaka nde yandi takwenda kusala na bilanga ya vinu kansi yandi salaka yau ve, kansi ya nkaka yina kubuyaka na kukwenda kansi kusalaka yau. Nge kezaba nswalu nde kima ya mfunu ya bulemfu ya kyeleka, kele​—⁠ya kusala kisalu yina mepesama na beto. (Matayo 21:​28-31) Ntangu ya Yezu vandaka kupesa malongi na yandi ya kubinga, ata muwi mosi ve na kati ya bawi vandaka na ngindu ya kulala to ya kutambulantambula. Mabanza na bau kuvandaka ya kudipesa mingimingi sambu na kuwidikila mpi na kumona.

Yezu Vandaka Muvukisi Ntangu Zola Vandaka Kupusa Yandi na Kusala Yau

⁶ Mbala mingi ntangu Biblia ketubila kuvanda muntu ya mbote, noti mosi ya nsi ya lutiti kemonisa nde yau kesongidila kuvanda muntu ya kuvukisa. Mayele yina kekatuka na Nzambi kele ya kuvukisa ntangu mambu ya nkaka ya lenda kulolula mwa ndambu kifu ya muntu. Yau kele mfunu na kudimonisa bantu ya mbote mbala ya nkaka, kisongidila bantu ya kuvukisa. Bankuluntu fwetele kuvanda na ngindu ya kuvanda bantu ya mbote ntangu zola ketinda bau mpi mbalula ya ntima kepesa bau nzila. (1 Timoteo 3:3; Yakobo 3:17) Yezu kele mbandu mosi ya nene sambu na yina ketala kuvanda muvukisi, kukatula bansiku ya kusadila na ntangu ndolula to zola vandaka kutinda yandi.

⁷ Lumbu mosi Yezu tubaka nde: “Konso muntu yina ta buya mono na meso ya bantu, mono mpi ta buya yandi na meso ya Tata na mono kele na zulu.” Kansi, yandi buyaka Piere ve, yina kubuyaka yandi mbala tatu. Mambu ya lendaka kufyotuna ndola kuvandaka, yina ya Yezu kutadilaka mbotembote. (Matayo 10:33; Luka 22:​54-62) Mambu yina lenda kufyotuna ndola vandaka kutuba dyaka sambu na nkento yai, ya kukumaka mvindu na maladi ya nkubu, yina ya kukululaka Nsiku ya Moize na kukotaka na kati ya bantu. Yezu kunganinaka yandi mpi ve. Yandi bakisaka kukonda kivuvu na yandi. (Marko 1:​40-42; 5:​25-34; tala dyaka Luka 5:​12, 13.) Yezu kulombaka na bantumwa na yandi nde bau kutuba ve nde yandi kele Mesiya; kansi, yandi kangamaka ve ngolo na nsiku yina sambu yandi mosi kudisongaka na nkento mosi ya Musamaria penepene ya dibulu ya masa nani yandi kuvandaka. (Matayo 16:20; Yoane 4:​25, 26) Na mambu yina yonso ya beto metanga, zola, ntima ya mawa, kufwila nkenda kumonisaka mbotembote nkadilu ya kuvukisa.​—⁠Yakobo 2:⁠13.

⁸ Bau vandaka ntama na nkadilu ya kubuya ngolo ya bansoniki ya bansiku ti Bafarize. Nkutu mambu yango vandaka kutadila bau mpenza, bau vandaka ya kuyilama na kukulula bansiku yina metadila kisabatu, sambu na kunata ngombe na bau ya bakala na masa. To kana ngombe na bau ya bakala, to mwana na bau, kubwa na dibulu ya masa, bau vandaka ya kuyilama na kukulula nsiku sambu na kubenda yau. Kansi sambu na bantu mpamba, bau fwetele kusala yau mpidina ve ata fyoti! Kansi bau “zolaka ve kunata yau [bansiku] ata na musapi mosi.” (Matayo 23:4; Luka 14:⁠5) Sambu na Yezu, bantu vandaka na mfunu mingi kuluta bansiku; sambu na Bafarize, bansiku vandaka na mfunu mingi kuluta bantu.

Yandi Mekuma “Mwana ya Nsiku.”

⁹ Bantu ya nkaka kebokuta na kumona nde kaka kisika mosi ya kusonamaka yina ketubila Yezu mwana bakala. Kansi, bantu mingi kezabaka ve ntendula ya ngolo ya dyambu yina mefuluka na yau. Yau metubilama sambu na beto na Luka 2:​46, 47, nde: “Na kilumbu ya tatu, bo monaka yandi na Nzo-Nzambi, yandi me vanda na kati ya balongi ya Bayuda. Yandi vandaka kuwa bo, yandi vandaka kupesa bo bangyufula. Bantu yina yonso vandaka kuwa yandi, bo vandaka kuyituka sambu na mayele na yandi [mpi] sambu na bamvutu yina yandi vandaka kupesa.” Le Dictionnaire théologique du Nouveau Testament ya Rudolf Kittel (ya kingelesi) ketula dibanza yai nde na kutadilaka dyambu yina ngogo ya kigeleki sambu na “kuyufulaka” vandaka kutubila ve nzala ya kuzaba ya toko ya bakala. Ngogo yina lendaka kutubila ngyufula ya bau kesadilaka na ntangu ya kusambisa, nsosa, bangyufula sambu na kusosa kubwisa muntu, to nkutu “bangyufula ya mudindu mpi ya mitambu ya Bafarize ti Basaduse,” bonso yina metubilama na Marko 10:2 mpi 12:​18-23.

¹⁰ Diksionere mosi yina kelanda na kutuba nde: “Na kutadila nsadilu yina, beto talenda kudiyufula kana . . .[Luka] Luka 2:46 ketubila ve nzala ya kuzaba yina tanata mwana ya bakala na kuyufula bangyufula, kansi ngangu na Yandi ya kupesa bangindu. [Mvese] 47 takukana mbotembote ti ndambu yai ya nsuka.”a Mvese 47, bonso yau metubilama na mbalula ya Joseph Rotherham, kemonisa mambu yango bonso ntesama ya ngolo: “Ebuna, bayina vandaka kuwidikila yandi kuvanda na nganda ya bau mosi, sambu na mayele na yandi mpi bamvutu na yandi.” Na kati ya mukanda na yandi Les métaphores du Nouveau Testament (ya kingelesi), Archibald Robertson kesonika nde bau kubikalaka na kuyituka na sansa nde bau “vandaka na nganda ya bau mosi, bonso nde meso na bau vandaka kubasika na nganda.”

¹¹ Na nsukansuka ntangu bibuti ya Yezu kukumaka na bifulu yina, “bau vandaka kuyituka.” (Luka 2:48) Robertson ketuba nde na ngogo ya Kigeleki na ntubilu yai ketendula “kubula, kukula na mbula.” Yandi meyika nde Yozefi ti Maria “kubulamaka” na mambu ya bau kuwaka mpi ya bau kumonaka. Na sansa mosi, Yezu vandaka tuka ntama longi ya kuluta bantu yonso. Na kutadila ntangu yina yonso na tempelo mukanda ya Rudolf Kittel kendima nde “Yezu, kuvanda kaka mwana ya bakala na ntangu yina, kuyantikaka ntembe na butoko na Yandi, yau talombama na nsukansuka nde bambeni na Yandi kuyambula.”

¹² Ya kyeleka, bau kudipesaka mbotembote! Na nima ya bamvula, kele na kuyufulaka bau na mutindu mosi yau yina Yezu kuyuganisaka mbundu ya Bafarize tii na mpila nde “kubanda lumbu yina muntu mosi ve kumekaka kuyufula yandi ngyufula.” (Matayo 22: 41-46) Basaduse kukangamaka munoko sambu na dyambu ya lufutumuku, mpi “bo monaka diaka mpila ve na kuyula Yezu mambu ya nkaka.” (Luka 20:​27-40) Bansoniki ya bansiku kunungaka ata fyoti ve. Na nima ya ntembe mosi na kati ya Yezu ti nsoniki mosi ya bansiku, “muntu mosi ve vandaka diaka na kikesa ya kuyula yandi konso mambu.”​—⁠Marko 12:​28-34.

¹³ Sambu na inki, na butoko ya Yezu yonso, bau solaka na kutubila kibeni ndambu yina ya kemonisa Yezu ti balongi na kati ya tempelo? Yau kuvandaka dyambu ya nene na kati ya luzingu ya Yezu. Na bamvula 12, yandi kumaka yina Bayuda vandaka kubinga “mwana ya nsiku,” ya melombama na kuzitisa bantumunu ya nsiku. Na ntangu Maria vandaka kubokuta sambu na Yezu na boma ya yandi ti Yozefi vandaka kuwa sambu na yandi, mvutu na yandi kumonisaka nde yandi vandaka kubakisa mbotembote mutindu ya ngituka ya kubutuka na yandi mpi makwisa na yandi bonso mesiya. Yau yina, yandi kutubaka kukonda mpasi nde Nzambi kuvandaka Tata na yandi: “Sambu na inki beno vandaka kusosa mono? Keti beno zabaka ve nde mono fwete kuvanda na nzo ya Tata na mono, (NW)?” Na kutubaka na kuluta, yina kele bangogo ya ntete ya Yezu ya kutulamaka na kati ya Biblia, mpi yau kemonisa nde yandi vandaka kuzaba nde Yehowa kubakaka bonso lukanu ya kutinda yandi na zulu ya ntoto. Na yau, kimvuka ya mambu yai kele na mfunu ya kuluta mingi.​—⁠Luka 2:​48, 49.

Yezu Kezolaka Mpi Kebakisaka Bana

¹⁴ Disolo yai fwetele ntetentete kuyangidika batoko. Yau kemonisa ti inki nsyaminina Yezu kulongukaka na ntangu yandi vandaka kuyela. Barabi (balongi) ya tempelo vandaka kuyituka mayele ya “mwana yai ya nsiku” ya bamvula 12. Kansi, yandi fulaka na kusala ti Yozefi na nzo ya kisalu ya nketi nti, na “kulandaka na kulemfukila” yandi ti Maria mpi na kuyeleka “na kundimama na ntwala ya Nzambi mpi ya bantu.”​—⁠Luka 2:​51, 52.

¹⁵ Na kati ya kisalu na yandi na zulu ya ntoto, Yezu vandaka kusadisa batoko: “Bambuta ya banganga-Nzambi ti balongi ya Bansiku waka makasi ntangu bo monaka Yezu ke sala mambu ya kuyituka, bana mpi ke tuba na ndinga ya ngolo na Nzo-Nzambi nde: “Lukumu kuvanda na Mwana ya Davidi!” Ebuna bo yulaka Yezu nde: “Nge ke wa mambu ya bo ke tuba?” Yezu nde: “Mbote-mbote. Keti beno me tangaka ntete ve mambu yai na Mukanda ya Nzambi nde: ‘Nge me longaka bana yina ke nwaka mabele ya bamama na bo, ti bana ya nkaka, sambu bo kupesa nge lukumu”?’ ” (Matayo 21:​15, 16; Bankunga 8:⁠2) Yandi kusadisaka bankama ya mafunda ya batoko yina, bubu yai, kebikala ya kwikama mpi kepesa lukumu, bankaka nkutu kusalaka yau na kufutaka luzingu na bau!

¹⁶ Na bantumwa 12 yina vandaka kuswana sambu na kuzaba nani meluta nene na kati na bau, Yezu tubaka na bau nde: “ ‘Konso muntu yina ke zola kuvanda muntu ya ntete, yandi fweti vanda na nima ya bantu yonso; yandi fweti sadila bantu yonso.’ Ebuna yandi bakaka mwana ya fioti. Yandi tulaka yandi na ntwala na bo. Yandi bakaka yandi na maboko na yandi, ebuna yandi nde: ‘Konso muntu ke yamba mwana mosi ya fioti ya mutindu yai na zina na mono, tuba nde yandi me yamba mono mosi; konso muntu yina ke yamba mono, tuba nde yandi me yamba mono kaka ve kansi yandi me yamba mpi muntu yina tindaka mono.’ ” (Marko 9:​35-37) Dyaka, na ntangu ya nzyetolo na yandi ya nsuka ya kukwenda na Yeruzalemi, kisika kusambisama mpi lufwa ya nsoni vandaka kukinga yandi, yandi bakaka ntangu sambu na bana: “Beno bikisa bana bo kwisa awa na mono. Beno kanga bo nzila ve, sambu Kimfumu ya Nzambi kele ya bantu yina kele bonso bo.” Ebuna yandi “me baka bana na maboko, ebuna yandi sakumunaka bo mosi-mosi.”​—⁠Marko 10:​13-16.

¹⁷ Yezu kuzaba inki kesongidila kuvanda mwana ya fyoti na kati na nza ya bambuta. Yandi zingaka ti bambuta, salaka ti bau, kuzabaka inki kezola kutuba kulemfukila bau, kansi dyaka yau kele mbote mpi lutaninu na kumona zola na bau. Bana, Yezu kaka mosi yina kele nduku na beno; yandi kufwaka sambu na beno, mpi beno tazinga mvula na mvula kana beno kelemfuka na bansiku na yandi.​—⁠Yoane 15:​13, 14.

¹⁸ Kusala yina ya Yezu kelomba kele mpenza mpasi mingi ve. Beno batoko, yandi kele pana sambu na beno, mpi sambu na konso muntu ya nkaka, kaka bonso beto ketanga yau na Matayo 11:​28-30: “Beno kwisa na mono, beno yonso yina me lemba, sambu beno ke nata kilo ya nene, ebuna mono ta pesa beno ntangu ya kupema. Beno baka kilo na mono, beno nata yo [to “Beno kuditula na nsi ya kilo na mono ti mono,” édition (nsekolo) ya kingelesi, noti] mpi beno vanda balongoki na mono, sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema. Kilo yina ya mono ta pesa beno yo kele mpasi ve na kunata yo, sambu yo kele kilo mingi ve.” Yindula, na kutambulaka na nzila ya luzingu, na kisalu ya Yehowa, Yezu kele na lweka na nge, yina kekumisa kilo mpasi ve mpi kele kilo mingi ve. Inki ngindu ya mbote sambu na beto yonso!

¹⁹ Na nima ya kutadila kaka mwa mitindu ya Yezu kulongilaka, keti beto kele na dibanza ya kulonga mutindu mosi? Ntangu beto kemona bantu ya maladi ya nitu to kele na nzala na kimpeve, keti mawa kepusaka beto na kusala yonso ya beto lenda kusala sambu na kusadisa bau? Ntangu ya beto kelongaka bankaka, keti beto kelongaka Ndinga ya Nzambi, to, beto kelongaka bangindu ya beto mosi, na mbandu ya Bafarize? Keti beto kesalaka nswalu na kuswasukisa inki bima ya keluta na luzingu bubu ya beto lenda kusadila sambu na kutendula, kumonisa, kutula na kati ya ntu to kupesa mbalu na ntendula ya bakyeleka ya kimpeve? Keti beto kekebaka na kuvanda ntu ngolo na kulanda bansiku ya nkaka ntangu, na kutadilaka mvwandilu, zola mpi mawa ya ntima mbote tamonisama mbotembote kana beto kekudimonisa bantu ya kuvukisa na kutadilaka bansiku yina? Inki mutindu beto kebakaka bana ya fyoti? Keti beto kemonisaka dikebi ya kiteso mosi ya kufuluka na bumbote mpi ntima ya mbote bonso Yezu? Keti beno kesyamisaka bana na beno na kulonguka bonso vandaka kusala yau Yezu na bumwana na yandi? Keti beno tasala ti nsyamina, na mutindu ya Yezu, na kuvandaka mpi ya kuyilama na kuyamba na tiya yonso bayina kebalula ntima, bonso nsusu ya nkento kevukisa bana na yandi na nsi ya mapapu na yandi?​—⁠Matayo 23:⁠37.

²⁰ Kana beto kesala yina beto takuka sambu na kulonga mutindu mosi na Yezu, ya kyeleka yandi tapesa beto nzila kyeleka ya ‘kutula beto na nsi ya kilo ti yandi.’​—⁠Matayo 11:​28-30.

[Footnote]

[Study Questions]

1. Nani kulandaka Yezu na ntangu yandi vandaka kulonga na Galilea, mpi inki mutindu yandi salaka?

2. Katula bimangu ya Yezu kusalaka, inki vandaka kubenda bantu mingi?

3. Inki mutindu Yezu vandaka kulonga nsangu na yandi ya kuswaswana na balongi ya bansiku ti Bafarize?

4. Na malongi ya Yezu, inki mingimingi kuvandaka kubenda bantu mingi?

5. Na inki Yezu vandaka kubaka bingana na yandi, mpi inki vandaka kukumisa bimangu na yandi ngolo?

6. Inki ntangu mpenza yau kele mfunu na kudimonisa muntu ya mbote, kisongidila bantu ya kuvukisa?

7. Beno tanga mbandu ya bamambu na yau Yezu kuvandaka muntu ya kuvukisa?

8. Na inki mambu bansoniki ya bansiku ti Bafarize vandaka ya kuyilama na kubebisa bansiku, mpi inki ntangu ya bau vandaka kubuya?

9, 10. Na nima ya kuvutuka na Yerusalemi, wapi bibuti ya Yezu kukutaka yandi, mpi na inki sansa Yezu vandaka kuyufula bangyufula?

11. Inki mutindu Maria ti Yozefi sadilaka na yina bau kumonaka mpi kuwaka, mpi inki dibanza dikstionere ya teyolozi kepesa?

12. Inki vandaka kumonana na masolo ya Yezu kusolulaka na nima ti bamfumu ya mabundu?

13. Na luzingu ya Yezu, sambu na inki dyambu ya kusalamaka na tempelo kuvandaka mfunu, mpi inki Yezu kuzabaka mbote?

14. Inki bangindu ya mbote batoko talenda kubasisa na kati ya disolo ya toko Yezu na tempelo?

15. Sambu na inki beto lenda kutuba nde Yezu kusadisaka batoko ntangu yandi vandaka na kisalu na yandi na ntoto, mpi inki yau kezola kutendula sambu na batoko ya bubu yai?

16. (a) Inki dilongi Yezu longaka na bantumwa na yandi na kutulaka mwana ya fyoti na kati na bau? (b) Na inki ntangu ya kuluta mfunu ya luzingu na yandi Yezu kupesaka ntangu na bana ya fyoti?

17. Sambu na inki yau vandaka mpasi ve sambu na Yezu na kubakisa bana, mpi yau lombamaka nde inki bana fwete kuyibuka na yina metala yandi?

18. Inki ngindu ya kuluta mbote ya beto fwete kuvanda na yau na ntu, na ntangu ya mpasi to ya kigonsa?

19. Inki bangyufula ya beto lenda kudiyufula mbala na mbala sambu na mutindu ya kulonga ya Yezu?

20. Inki dibanza ya kyese ya beto tabakila kikesa, na ntangu beto kesadila Nzambi?

[Caption on page 1]

[Footnote]

[Caption on page 1]

[Questions]

[Caption on page 1]

[Question box]

Keti Nge Keyubuka?

◻ Sambu na inki bantu mingi vandaka kukwenda na Yezu?

◻ Sambu na inki bantangu ya nkaka Yezu vandaka kudimonisa muntu ya kuvukisa na yina metala bansiku ya nkaka?

◻ Inki dilongi ya beto lenda kubaka na yina ketadila disolo ya Yezu na kuyufulaka balongi na kati ya tempelo?

◻ Inki malongi beto lenda kubasisa na nkadilu ya Yezu na yina ketala bana ya fyoti?