Beto Baka Mambote Na Kutangaka Biblia Konso Kilumbu

“Yandi kele muyangi muntu yina . . . kyese na yandi kele na nsiku Yehowa, ye yandi ketangaka nsiku na yandi na ndinga ya malembe mwini ti mpimpa.”​—⁠NKUNGA 1:​1, 2, NW.

“TANGA NDINGA YA NZAMBI, BIBLIA YA SANTU, KONSO KILUMBU.” Na bisono ya nene, bangogo yina kemonana na kibaka ya nzo ya kinyeminu mosi na Brooklyn, na New York, kisika la Société Watchtower kenyemaka Babiblia ti mikanda ya ketendula Biblia. Luzayisu yina mepesama ve kaka sambu na bantu ya nza ya kemona kidimbu. Bambangi ya Yehowa kebakisa nde bau mpi kele na mfunu ya kusimba yau na ntima. Bayina ketangaka Biblia mbala na mbala, mpi kesadilaka yau, kezwaka luta na malongi, na ndongisila, na nsongisa, ye na malongi ya lunungu yina ya yau kepesaka.​—⁠2 Timoteo 3:​16, 17.

² Bambangi ya Yehowa kesepelaka mingi na mikanda na bau ya lusadisu ya kulonguka Biblia, na kati na yau kele Nzozulu ya Nkengi, ye bau kesadilaka yau mbala na mbala. Bau kezabaka nde mosi ve na kati na yau kebakaka kisika ya Biblia yau mosi. Ntama na 1909, Charles Taze Russell, prezida ya ntete ya la Société Watch Tower, kusonikilaka batangi ya Nzozulu ya Nkengi nde: “Beno meka ve na kuvila nde Biblia kele mukanda na beto ya mbandu, mpi nde, mikanda ya lusadisu ya Nzambi mepesaka beto, kele kaka “lusadisu,” yau lenda kuyinga Biblia ve.”

³ Masonuku ya kupemama kele na mudindu ti ngolo ya mukanda ya nkaka kele na yau ve. “Ndinga ya Nzambi kele ya moyo mpi ya ngolo; yau kele na makasi kuluta konso mbele ya makasi zole mpi yau kekotaka tii na kukabisa moyo ti mpeve, mpi madikulu ti nluku na yau, ye kele ti ngolo ya kuswasukisa mabanza ti bangindu ya ntima.” (Baebreo 4:​12, NW) Longoki Luka kusikisaka na tiya yonso bantu ya Berea nde bau kuvandaka na “mabanza ya mbote.” Bau kuyambaka ve ndinga kaka mutindu Polo ti nkundi na yandi Silasi kulongaka yau, kansi bau mpi ‘kuzikisaka mbotembote na mukanda ya Nzambi’ na kumona na Masonuku lufulu ya mambu ya mekatuka kulongama.​—⁠Bisalu 17:⁠11.

Beto Tangaka Yau Konso Kilumbu

⁴ Biblia ketendula ve mbala ikwa beto fwete kutanga yau. Kansi yau kemonisa ndongisila Yehowa kupesaka na Yozue na ‘kutanga mukanda ya bansiku na ndinga ya melembe mwini ti mpimpa,’ na mpila nde yandi lendaka kusala na mayele mpi kununga na kulungisa bisalu ya Nzambi kupesaka yandi. (Yozue 1:​8, NW) Yau kesonga beto mpi nde konso muntu yina ya kuyalaka bonso ntotila na Izraele ya ntama, vandaka na ntuma ya kutanga Masonuku “na luzingu na yandi yonso.” (Kulonga 17:19) Yau ketuba dyaka nde: “Yandi kele muyangi muntu yina ya ketambulaka ve na ndongisila ya bantu ya mbi . . . Kansi, kyese na yandi kele na nsiku ya Yehowa, ye yandi ketangaka nsiku na yandi na ndinga ya malembe mwini ti mpimpa.” (Nkunga 1:​1, 2, NW) Dyaka, Evanzile ya Matayo kusonikaka kesonga beto nde, ntangu Yezu kubuyaka bikesa ya Satana sambu na kupukumuna Yandi, Yandi kusadilaka mambu ya kele na Masonuku ya kupemama ya Kiebreo, na kutubaka nde: “Yau kele ya kusonama, ‘muntu kezingaka na mampa mpamba ve, kansi na mambu yonso ya kebasika na munoko ya Yehowa.’ ” (Matayo 4:​4, NW) Mbala ikwa beto kevandaka na mfunu ya madya ya kinsuni? Konso kilumbu! Kubaka madya ya kimpeve konso kilumbu kele nkutu ya kuluta mfunu sambu yau kesimbaka kivuvu na beto ya luzingu ya mvula na mvula.​—⁠Kulonga 8:3; Yoane 17:3

⁵ Konso muntu na kati na beto kele na mfunu ya kusyamisama konso kilumbu na Ndinga ya Nzambi. Konso kilumbu​—⁠na nzo, na kisalu, na nzo-nkanda, na babalabala, na ntangu ya kusumba, na kisalu na beto ya kusamuna​—⁠mimekanu ya lukwikilu na beto keyangisaka beto. Inki mutindu beto lenda kununga yau? Keti bansiku ti minsiku takwisa na mabanza nkatu mpasi? Na kisika ya kusyamisa mawi ya kuditudila ntima, Biblia kekebisa nde: “Konso muntu yina ya ke banzaka nde yandi kele ya kutelema, yandi keba; mbaimbai yandi ta bwa.” (1 Korinto 10:12) Kutanga Biblia konso kilumbu tasadisa beto na “kutambula na mutindu ya kulunga na Yehowa, na mpila ya kuyangidika yandi mbotembote” na kisika ya kubika nza kubweta beto na masini na yau.​—⁠Kolosai 1:​9, 10, NW; Roma 12:⁠2.

Mfunu ya Kutanga Biblia Mbala na Mbala

⁶ Kutanga Biblia meswaswana ngolo ti kutanga mukanda ya bankenda. Bankenda kevandaka na mfunu ya kutangama kaka mbala mosi; kana muntu mebakisa yau mpi mutindu yau mesuka, imene pana, mfunu ya kutanga yau kevandaka dyaka ve. Na luswaswanu, nkatu kutula ntalu ya mbala ya beto metangaka Biblia, beto kebaka mambote mingi na kutanga yau dyaka. (Bingana 9:⁠9) Na muntu ya luswasukusu, Masonuku kebakaka ntangu yonso ntendula ya mpa. Bambikudulu ya ketadila bilumbu ya nsuka kekumaka pwelele na nsemo ya mambu ya yandi mekatuka kumona, kuwa, mpi ya mekumina yandi na bangonda ya mekatuka kuluta. (Daniele 12:⁠4) Mutindu yandi keyedisa eksiperianse na yandi na luzingu ye kenunga makambu, mutangi ya luswasukusu ya Biblia kendimaka mingi ndongisila ya yandi lenda kuvanda metangaka ntete nkatu kutula dikebi. (Bingana 4:18) Kana yandi mebaka maladi mosi ya ngolo, lusilu ya Biblia ya ketadila kukatulama ya mpasi mpi kuvutulama ya mavimpi, kebakaka ntendula ya mudindu kuluta yina ya bilumbu ya ntwala. Ntangu nkundi ya mfinama mpi muntu ya dibuta kefwaka, lusilu ya lufutumuku kekumaka nkutu ya kuluta mbalu.

⁷ Mbala ya nkaka nge mosi metangaka Biblia mpi mesadilaka bandongisila na yau na nsungi mosi ya bamvula. Kansi mbala ya nkaka nge kele na kubakaka mikumba ya mpa na luzingu ntangu yai. Keti nge kele na kuyilama sambu na kukwela? Keti nge takuma kibuti? Keti bau mepesaka nge mukumba na dibundu bonso nkuluntu to nsadi ya kisalu? Keti nge mekumaka nsamuni ya ntangu yonso ti mikumba ya ngika ya kusamuna ti ya kulonga? Mambote ya inki mutindu yau tavanda na kutanga dyaka Biblia ti mikumba ya mpa na mabanza!​—⁠Efezo 5:​24, 25; 6:4; 2 Timoteo 4:​1, 2.

⁸ Yau lenda kuvanda nde na bilumbu ya meluta nge salaka mbote na kukuna bambuma ya kimpeve. (Galatia 5:​22, 23) Mvwandilu ya kesoba ntangu yai lenda kunatila nge mfunu ya kulonguka dyaka mingi bankadilu ya vumi yina. (Fwanisa ti Baebreo 5:⁠8.) Nkengi ntambudi mosi ya kuyambulaka kisalu na yandi ya sipesiale sambu na kusungimina bibuti na yandi, kutubaka nde: “Mono vandaka kuyindula nde mono vandaka kusala mbote na kumonisa bambuma ya kimpeve. Ntangu yai mono kele na kuwa bonso mono kele na kubandulula bima yonso.” Mutindu mosi, babakala ti bankento yina bankwelani na bau kebela na kinsuni to na mabanza, na kusansaka bau, mawa ya mingi kenataka mbala ya nkaka mawi yina kelembisaka bau nitu. Kutanga Biblia mbala na mbala kele nto ya nsyamisa ya nene mpi ya lusadisu.

Inki Ntangu Beto Lenda Kutanga Biblia

⁹ Ya kyeleka, na muntu yina ya kele ntete na kisalu mingi, kuzwa ntangu ya kusala kima ya ngika mbala na mbala, kevandaka mpasi. Kansi beto lenda kulonguka na mbandu ya Yehowa. Biblia kezabisa nde yandi kesalaka bima na ‘ntangu ya yandi kutulaka.’ (Kuyantika 21:2; Kubasika 9:5; Luka 21:24; Galatia 4:⁠4) Ntonda sambu na mfunu ya kutanga Ndinga ya Nzambi mbala na mbala, lenda kusadisa beto na kutula ntangu mosi na manaka na beto sambu na yau konso kilumbu. (Efezo 5:​15-17) Bankuluntu ntetentete kele na mfunu ya kubumba ntangu sambu na lutangu ya Biblia ya mbala na mbala, na mpila nde, bandongisila ya bau kepesa kuvanda kibeni ti lufulu na minsiku ya Biblia; sambu mpi mpeve ya bau kemonisa kuvanda ti nkadilu ya “mayele ya mekatuka na zulu.”​—⁠Yakobo 3:17; Tito 1:⁠9.

¹⁰ Bamingi ya kenungaka manaka na bau ya kutanga Biblia, ketangaka yau na sukasuka yonso na ntwala ya kubanda bisalu ya kilumbu. Bankaka kemonaka nde bau kekukaka mbote na kusala yau mbala na mbala, na bantangu ya nkaka. Bakasete ya lutangu ya Biblia (bisika yina yau kele), kesadisaka bantambudi na kusadila mbote ntangu ya nzyetelo, ye Bambangi ya nkaka kewidikilaka yau ntangu bau kesala bisalu na bau ya bilumbu yonso na nzo. Bamanaka ya kutomaka na Bambangi mingi ya Mputu, Afrika, Amerika ya Nordi, Amerika ya Sudi, ti na Este memonisama na balutiti 20 ti 21 ya Nzozulu ya Nkengi (ya Kifalansa) ya Mayi 1, 1995, na ntu-dyambu “A quel moment lisent-ils la Bible? Quel profit en retirent-ils?”

¹¹ Kima ya kuluta mfunu kele ve ntalu ya ntangu ya nge kebaka na kutanga Biblia na konso okazio, kansi dibanza ya kusala yau mbala na mbala. Nge lenda kumona nde mambote tavanda na kutanga yau ya kufonga ntangu mosi to mingi, na kusalaka bansosa ya ngika, mpi na kukotaka kibeni na mudindu ya malongi. Kansi, keti manaka na nge kendima nde yau kusalama mbala na mbala? Na kisika ya kubikisa bilumbu kuluta nkatu lutangu ata mosi ya Biblia, keti yau tavanda ve mbote na kubaka minuta 15 to nkutu 5 mpamba konso kilumbu na kutanga yau? Kumisa yau lukanu na nge na kutangaka Biblia konso kilumbu. Ebuna, lungisa lutangu yango ti nsosa ya mudindu kana ntangu memonika.

Mitindu ya Kutanga Biblia

¹² Mitindu ya kutanga Biblia kele mingi. Yau kele mbote na kutanga yau banda Luyantiku tii na Kusonga. Konso mambere ya dibuta ya Betele ya kesalaka na nto-mbanza to na mosi ya bafiliale ya la Société, mepesama ntuma ya kutanga Biblia ya mvimba na mvula na yandi ya ntete ya kisalu na Betele. (Yau kelombaka mbala mingi kutanga bakapu tatu to tanu, na kutalaka nda na yau, to balutiti tanu konso kilumbu.) Balongoki ya Galaad, nzo-nkanda ya Biblia ya la Société Watchtower, fwete kutanga mpi Biblia banda luyantiku tii nsuka na ntwala ya kubaka mapolomi na bau. Kivuvu kevandaka nde yau tasadisa bau, na kukumisa lutangu ya Biblia ya konso kilumbu kitini ya luzingu na bau.

¹³ Yau kele mfunu mpi na Bambangi ya mekatuka kubaka mbotika, na kutula na ntwala na bau lukanu ya kutanga Biblia ya mvimba. Na 1975 na France, nkuluntu kuyulaka toko mosi, ya vandaka kuyilama sambu na mbotika, ngyufula ya kuzaba kana yandi kuvandaka ti manaka ya lutangu ya Biblia. Banda pana, yandi ketangaka kimakulu Biblia ya mvimba konso mvula, na kusalaka lutangu na yandi mbala mingi na ntwala ya kukwenda na kisalu. Na yina metadila mbutu, yandi ketuba nde: “Mono meyikama kuluta mbote ti Yehowa. Mono lenda kumona inki mutindu bima yonso ya yandi kesala kekwelana ti lukanu na yandi mpi inki yandi kesalaka kana mikakatanu mebasika. Mono kemonaka nde Yehowa kele, na mbala mosi, lunungu mpi mbote na bisalu na yandi yonso.”

¹⁴ Keti nge metangaka Biblia ya mvimba? Kana ve, yai kele ntangu ya mbote ya kubanda. Sala manaka ya kimakulu, ebuna, zitisa yau. Tula ntalu ya balutiti to ya bakapu ya nge tatangaka konso kilumbu, to tula kaka ntalu ya ngunga ya nge tasalaka mpi na inki ntangu. Muntu yonso tamanisa ve Biblia na mvula mosi, kansi kima ya mfunu kele kutanga Ndinga ya Nzambi mbala na mbala, kusala mpila yina konso kilumbu kana mpila kemonana. Mutindu nge tatangaka Biblia ya mvimba, nge talenda kumona mfunu ya mikanda ya nkaka ya referanse na kukotisa na ntu na nge mabanza ya kimvuka ya malongi. Kana mukanda Insight on the Scriptures kele na ndinga na nge, na ntwala ya kubanda mukanda mosi ya Biblia, tangulula ntendula na yau ya nkufi mutindu yau mepesama na mukanda Insight.* Mingimingi, banoti na bisono ya nene ya kele na lukaya ya bantendula ya nkufi. To, sadila mutindu mosi ntendula ya mwa nda ya kele na mukanda “Toute Ecriture est inspirée de Dieu et utile.”a

¹⁵ Lutangu ya Biblia ya mbala na mbala kele ti mambote, kansi kukuma ve kaka mutangi ya kikalulu. Kutanga ve ntalu mosi ya balutiti kaka sambu na kutuba nde mono ketangaka Biblia ya mvimba konso mvula. Mutindu yau memonisama na mambu ya kele na lupangu “Bangindu Sambu na Kuyedisa Lutangu na Nge ya Biblia” (balutiti 27 ti 28), mitindu kele mingi ya nge lenda kutanga mpi kusepela na Biblia. Nkatu kutala mutindu ya nge kele na kusadila, tadila kana ya kyeleka nge kedisa mabanza ti ntima na nge.

Bakisa Sansa ya Kima ya Nge Ketanga

¹⁶ Ntangu yandi vandaka kulonga balongoki na yandi, Yezu kutubilaka mingi mfunu ya mbakisa na bau ya mambu yandi vandaka kutuba. Kima ya mfunu kuvandaka mbakisa ya ngangu mpamba ve, kansi kubakisa na bau ya “sansa na yau ti bantima na bau” na mpila nde bau lendaka kusadila yau na luzingu na bau. (Matayo 13:​14, 15, 19, 23, NW) Kima ya ketangamaka na Nzambi kele yina ya muntu kele kibeni na kati, ye yau kele kima ya memonisama na ntima. (1 Samuele 16:7; Bingana 4:23) Yau yina, na zulu ya kutadila kana ya kyeleka beto kebakisa mambu ya mukapu ya Biblia ketuba, beto kele na mfunu ya kuyindula, na kutadilaka kisika na yau na luzingu na beto.​—⁠Nkunga 48:9; 1 Timoteo 4:⁠15.

¹⁷ Sala ngolo na kubakisa minsiku ya Biblia ya bau metubila na kati ya bansangu na mpila nde nge lenda kusadila yau na mambu ya nge kekutana na yau. (Fwanisa ti Matayo 9:13; 19:​3-6.) Na ntangu nge ketanga bankadilu ya kuluta kitoko ya Yehowa mpi kuyindula yau, sadila dibaku yina na kukumisa ngolo ngwisana na nge ti yandi, na kuyedisaka na kati na nge sansa ya ngolo ya kubanga Nzambi. Ntangu nge ketanga mambu ya balukanu ya Yehowa, tadila inki nge lenda kusala na ngwisana ti yau. Kana nge ketanga bandongisila ya ketadila nge, na kisika ya kutuba kaka nde ‘mono kezaba yau,’ yufula nde, ‘keti mono kele na kusadilaka mambu ya yau ketuba? Kana nde ee, na inki mutindu mono lenda kusala ya “kuluta mingi?” ’ (1 Tesalonika 4:⁠1) Mutindu nge kelonguka malombu ya Nzambi, tula dikebi na bambandu ya kyeleka ya bantu yina ya kuzingaka na ngwisana ti malombu yina, ti ya bayina ya kusalaka yau ve. Tadila sambu na inki bau kulandaka mutindu ya luzingu yina ye inki mbutu kuvandaka. (Roma 15:4; 1 Korinto 10:11) Na ntangu nge ketanga mambu ya metadila luzingu ya Yezu Kristu, yibuka nde Yezu kele muntu yina ya Nzambi mepesaka kimfumu ya ntoto ya mvimba; sadila dibaku yina sambu na kukumisa ngolo mpusa na nge ya kumona nza ya mpa ya Nzambi. Dyaka, longuka mutindu ya nge lenda kusala na kufulula Mwana ya Nzambi.​—⁠1 Piere 2:⁠21.

¹⁸ Ya kyeleka, lutangu ya Biblia kebaka ve kisika ya kulonguka na nge ya malongi ya mebongisama na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” Yina mpi kele ndambu ya nkaka ya dikabu ya Yehowa​—⁠ya kuluta mbalu. (Matayo 24:​45-47, NW) Yau kuvanda ya kyeleka nde lutangu ya Ndinga ya Nzambi ya mbala na mbala kebaka kisika ya ntete na luzingu na beto. Kana nde mpila kele, “TANGA NDINGA YA NZAMBI, BIBLIA YA SANTU, KONSO KILUMBU.”

(1) Bantu mingi ketangaka mikanda ya Biblia na kulandaka ndonga ya yau kunyemamaka, banda Kuyantika tii na Kusonga. Nge mpi lenda kutanga yau na ndonga ya yau kusonamaka na kisina. Simba na ntu nde Biblia kele kimvuka ya mikanda 66 ya kupemama, biblioteke ya Nzambi. Na kusobisa, nge lenda kutanga ndambu ya mikanda ya ketubila bankenda, na nima yina ya ketubila mingi bambikudulu, nge landisa mikanda ya bau sonikaka na kupesa bandongisila, na kisika ya kulanda kaka ndonga ya balutiti. Yibuka mbote mambu ya nge metanga, mpi yau kuvanda nde nge metanga Biblia ya mvimba.

(2) Na nima ya kutanga kitini mosi ya Masonuku, kudiyufula nge mosi inki yau kesongidila sambu na Yehowa, balukanu na yandi, mutindu na yandi ya kusala bima, inki mutindu yau kesimba luzingu na nge mosi; inki mutindu nge lenda kusadila yau na kusadisa muntu ya nkaka.

(3) Na nsadisa ya tablo “Principaux événements du séjour terrestre de Jésus” ya mebasisamaka na mukanda “ Toute Ecriture est inspirée de Dieu et utile,” tanga nkenda ya mefwanana na yau na konso kitini ya Baevanzile, mosi mosi. Lungisa yau na kutalaka mpi mambu ya mutindu mosi na mukanda Le plus grand homme de tous les temps.

(4) Kana nge ketanga nkenda ya luzingu ti kisalu ya Polo na mukanda ya Bisalu ya Bantumwa, tanga mpi mikanda ya kupemama ya kewakana ti yau. Ebuna kana bau metubila bambanza to bisika yina ya Polo kusamunaka, telema ntete ye tanga ntete mambu ya yandi kusonikaka na nima na bankundi Bakristu ya bisika yina. Yau mpi kele mfunu mingi na kulanda banzyetelo na yandi na karte, bonso yina ya kele na nima ya lutiti ya lutaninu ya Biblia Traduction du monde nouveau.

(5) Na kutangaka banda Kubasika tii na Kulonga, tanga mukanda na Baebreo sambu na kuzwa ntendula ya bambandu mingi ya kubikulamaka. Na ntu-dyambu “Loi” na mukanda Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible, tala na tablo “Principales caractéristiques de la loi.”

(6) Na ntangu ya nge ketanga mikanda ya bambikudulu, baka ntangu ya kuvutukila bankenda ya mutindu mosi ya kele na kati ya Biblia. Mu mbandu na ntangu ya nge ketanga mukanda ya Yezaya, tangulula mambu ya metubama na bisika ya nkaka ya metadila bantotila Oziasi, Yotami, Ahazi, ti Ezekiasi ya metangama na Yezaya 1:⁠1. (2 Bantotila, bakapu 15-20; 2 Bansangu, bakapu 26-32) To kana nge ketanga Agai ti Zakaria, baka ntangu ya kuvutukila mambu ya kele na mukanda ya Esdrasi.

(7) Pona mukanda mosi ya Biblia, tanga kitini na yau mosi (mbala ya nkaka kapu mosi), ntangu yai, sala bansosa, na kusadilaka Index ya mikanda ya Watch Tower to biblioteke ya mikanda ya Watchtower ya kele na kati ya ordinatere kana yau kele na ndinga na beno. Sadila yau na masolo mpi na kisalu ya kusamuna. Ebuna, luta na kitini ya nkaka.

(8) Kana kele ti mukanda ya Watch Tower ya ketendula mukanda ya Biblia yango to kitini na yau, talaka yau mbala na mbala ntangu nge ketanga kitini ya Biblia yina. (Mu mbandu: na Kitoko, Nzozulu ya Nkengi (ya kifalansa) ya Desembri 1, 1957, balutiti 720-34; na Ezekiele, “Les nations sauront que je suis Jéhovah” ​—⁠ Comment?; na Daniele, “Que ta volonté soit faite sur la terre” to Le futur gouvernement universel ​—⁠ le Royaume de Dieu; na Agai ti Zakaria, Le Paradis rétabli parmi les hommes ​—⁠ grâce à la Théocratie!; na Kusonga, La Révélation: le grand dénouement est proche!)

(9) Ya nge kele na kutanga, sosa bareferanse. Sosa bisika 320 ya Masonuku ya Kiebreo ya bau mesonika kiteso mosi na Masonuku ya Bukristu ya Kigreki mpi nkama ya nkaka ya bifulu ya bau metubila, kumosi ti nsadilu ya mepesama. Bareferanse ketindaka na ndungana ya mbikudilu ya kele na Biblia, ntendula ya luzingu ya muntu to kisika ya mambu kusalamaka, mpi na bangindu ya kiteso mosi ya lenda kutemuna bantubilu yina mbala ya nkaka ya nge kemona mpasi na kubakisa.

(10) Na kusadilaka Traduction du monde nouveau ya kele na bareferanse, kana yau kele na ndinga na nge, tala banoti ya nsi ya lutiti mpi masolo ya appendice ya kewakana ti mambu ya nge ketanga. Yau kesongaka lufulu ya bansadilu ya Biblia mpi mitindu ya nkaka ya bantubilu ya Biblia lenda kubalulama. Nge lenda kuzola kutesa lutangu ya bamvese ya nkaka ti bambalula ya nkaka ya Biblia.

(11) Na nima ya kutanga konso kapu, sonika na bunkufi mambu ya nene ya kele na kapu yango. Sadila yau bonso lufulu ya mvutukilu mpi ngindulula ya nima.

(12) Ya nge kele na kutangaka Biblia, tula kidimbu ya mikapu ya nge kezola kuyibuka, to sonika yau na bapapie mpi tulula yau na kisika mosi ya nge lenda kumona yau konso kilumbu. Longuka yau na ntu; yindulula yau; sadila yau. Kumeka ve na kutula na ntu mambu mingi na mbala mosi, tula kaka mosi to zole na mposo mosi; ebuna, pona mwa mingi na mbala ya nima ya nge tatanga Biblia ya mvimba.

[Footnote]

[Study Questions]

1. (a) Inki luzayisu ya mfunu kemonanaka na kibaka ya nzo ya kinyeminu ya Watch Tower na nto-mbanza? (b) Inki mutindu beto lenda kuzwa mambote kana beto mebaka luzayisu yango na ntima?

2. Inki mutindu mpangi Russell kumonisaka mfunu ya lutangu ya Biblia?

3. (a) Inki bupusi Ndinga ya Nzambi kemonisaka na batangi na yau? (b) Lutangu ti kulonguka ya Biblia ya bantu ya Berea kuvandaka inki mutindu?

4. Inki Masonuku kemonisa na kusonga kiteso ya mbala ya beto fwete kutanga Biblia?

5. Inki mutindu lutangu ya Biblia ya konso kilumbu kesadisa beto na “kutambula na mutindu ya kulunga na Yehowa” ntangu kumekana ya lukwikilu kevandaka na zulu na beto?

6. Sambu na inki yau kevandaka na mambote na kutanga mpi kutangulula Biblia?

7. Inki lenda kusadisa beto kana beto mezwa mukumba ya mpa na luzingu, mpi sambu na inki?

8. Inki mutindu mambu ya kesoba kemonisa mfunu ya kulonguka mingi bima ya beto keyindulaka nde beto meyitaka kuzaba?

9. (a) Inki lenda kusadisa muntu ya kele ntete ti kisalu mingi na kuzwa ntangu ya lutangu ya Biblia konso kilumbu? (b) Sambu na inki lutangu Ndinga ya Nzambi meluta mfunu mingimingi na bankuluntu?

10. Inki ntangu bayina ya kele batangi ya Biblia ya konso kilumbu kezwaka ngunga ya kutanga yau?

11. Inki mutindu beto lenda kukuka kutanga Biblia ata beto kele na ntangu mingi ve?

12. Inki manaka ya lutangu Biblia bamembere ya mpa ya Betele ti balongoki ya Galaad kele na yau?

13. Inki lukanu metumama na Bambangi ya mpa ya kebaka mbotika?

14. (a) Sambu na kubanda manaka ya lutangu na nge mosi ya Biblia yina tafula, inki kele mfunu? (b) Inki lenda kusadisa beto na kukotisa na ntu mabanza ya kimvuka ya konso mukanda ya Biblia ya beto ketanga?

15. (a) Inki bangindu ya mepesama na balutiti 27 ti 28 kesadisa beto na kuyedisa lutangu na beto ya Biblia? (b) Na kisika ya kukuna kikalulu ya kutanga ntalu mosi ya balutiti, na inki dyambu ya mfunu beto fwete kutula dikebi na beto?

16. Sambu na inki yau kele mfunu na kubaka ntangu ya kuyindula mambu ya beto kelonguka?

17. Tanga ndambu ya mambu ya beto lenda kuyindula ntangu beto ketanga Masonuku?

18. Inki mutindu beto lenda kutula bukatikati na kati ya kutanga na beto ya Biblia ti kulonguka na beto ya malongi ya kekatuka na “mpika ya kwikama mpi ya mayele?”

[Caption on page 1]

[Noti]

[Caption on page 1]

[Bangyufula]

[Caption on page 26]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 26]

Keti nge kele na kutangaka Biblia to kuwidikilaka bakasete na yau konso kilumbu?

[Caption on page 1]

Inki Mutindu Nge Tavutula Mvutu?

◻ Sambu na inki yau kele mfunu na kusala mwa lutangu ya Biblia konso kilumbu?

◻ Sambu na inki beto kele na mfunu ya kutanga mpi kutangulula Biblia?

◻ Na manaka na nge mosi, inki kele ntangu ya mbote ya kutanga Biblia?

◻ Mutindu nge ketanga mpi ketangulula Biblia inki lenda kuyika mwa nsoba na manaka na nge?

◻ Sambu na inki yau kele mfunu na kuyindula mambu ya beto ketanga?

[Caption on page 27]

[Box on pages 27 and 28]

Bangindu sambu na kuyedisa lutangu na nge ya Biblia