Yehowa Kelungisaka Balusilu na Yandi na Bantu ya Kwikama
“Yandi ta sala kaka mambu yina ya yandi silaka beto.”—BAEBREO 10:23.
1, 2. Sambu na inki beto lenda tula ntima yonso na Yehowa?
YEHOWA kelomba nde bansadi na yandi kuvanda mpi kubikala ti lukwikilu mosi ya ngolo na yandi ti na balusilu na yandi. Ti lukwikilu ya mutindu yina, muntu lenda tula ntima yonso na Yehowa nde yandi tasala mambu yina yandi silaka na kusala. Ndinga na yandi ya kupemama ketuba nde: “[“Yehowa ya minkangu,” NW] me zenga nde: ‘Ya kieleka, yo ta vanda kaka mutindu mono me yindulaka; ya mono me zengaka, yo ta bwa kaka.’ ”—Yezaya 14:24.
2 Bangogo yai, “[Yehowa ya minkangu] me zenga nde,” ketendula nde yandi mosi kedya ndefi na kulungisa lusilu na yandi. Yau yina Ndinga na yandi ketuba nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote.” (Bingana 3:5, 6) Kana beto metula ntima na Yehowa mpi mendima nde mayele na yandi kutambusa beto, nzila na beto tanata beto mbala mosi na luzingu ya mvula na mvula, sambu mayele ya Nzambi kele “nti ya moyo na bantu yina ke bakaka yo.”—Bingana 3:18; Yoane 17:3.
Lukwikilu ya Kyeleka na Ntangu ya Ntama
3. Inki mutindu Noa monisaka lukwikilu na Yehowa?
3 Masolo ya bisalu ya Yehowa sadilaka bantu ya lukwikilu ya kyeleka kemonisa nde beto lenda tula yandi ntima. Mu mbandu, bamvula 4400 meluta, Nzambi songaka Noa lukanu na yandi ya kufwa inza ya ntangu yina na masa ya mvula. Yandi songaka Noa na kutunga maswa ya nene sambu na kugulusa luzingu ya bantu ti ya bambisi. Inki Noa salaka? Baebreo 11:7 kesonga beto nde: “Noa, sambu na lukwikilu na yandi, yo yina Nzambi pesaka yandi atasio sambu na mambu yina ta bwa na ntwala, ya yandi me zaba ntete ve. Yandi lemfukaka na Nzambi, ebuna yandi tungaka maswa; yandi ti fami na yandi bo kotaka muna ebuna bo fwaka ve.” Sambu na inki Noa kwikilaka na kima mosi yina meyitaka kusalama ve, kima mosi yina “ta bwa na ntwala”? Sambu yandi zabaka mambu ya ntama mingi ya Nzambi salaka sambu na bantu, mpi yandi zabaka nde mambu yonso ya Nzambi ketubaka kelunganaka. Ebuna Noa ndimaka nde na ntembe ve Mvula ya Ngolo tanoka.—Kuyantika 6:9-22.
4, 5. Sambu na inki Abrahami tulaka ntima yonso na Yehowa?
4 Mbandu yankaka ya lukwikilu ya kyeleka kele Abrahami. Kiteso ya bamvula 3900 meluta, Nzambi songaka yandi na kutambika Izaki, mwana na yandi mosi mpamba ya yandi butaka ti nkento na yandi, Sara. (Kuyantika 22:1-10) Inki Abrahami salaka? Baebreo 11:17 ketuba nde: “Abrahami, sambu na lukwikilu na yandi, yandi zolaka kupesa Izaki makabu na zulu ya mesa-kimenga ntangu Nzambi mekaka yandi.” Kansi, na nsuka, wanzio ya Yehowa kangisaka Abrahami. (Kuyantika 22:11, 12) Kansi, sambu na inki Abrahami mekaka kusala kima ya mutindu yina? Sambu, mutindu Baebreo 11:19 ketuba, “Abrahami [zabaka] nde Nzambi ke na kiyeka ya kuvutula diaka moyo na Izaki.” Kansi, inki mutindu Abrahami kwikilaka na lufutumuku, sambu yandi monaka ve ata lufutumuku mosi, yandi waka mpi ve ata nsangu ya lufutumuku mosi?
5 Yibuka nde Sara vandaka na bamvula 89 ntangu Nzambi silaka bau nde bau tabuta. Matrisi ya Sara vandaka dyaka na mpila ya kubuta ve—beto lenda tuba nde yau vandaka ya kufwa. (Kuyantika 18:9-14) Nzambi vutulaka yau dyaka na luzingu mpi Sara butaka Izaki. (Kuyantika 21:1-3) Abrahami zabaka nde Nzambi yina vutulaka matrisi ya Sara na luzingu, lendaka mpi kuvutula Izaki na luzingu. Roma 4:20, 21 ketubila Abrahami nde: “Yandi mpi vandaka na ntima zole ve sambu na lusilu ya Nzambi; kansi, lukwikilu na yandi pesaka yandi ngolo, yandi pesaka Nzambi lukumu. Yandi vandaka kutula ntima mpenza nde Nzambi lenda kusala mambu yina ya yandi silaka.”
6. Inki Yozue tubaka na kumonisa nde yandi tulaka ntima na Yehowa?
6 Bamvula kiteso ya kuluta 3400 meluta, ntangu Yozue vandaka melungisa bamvula kuluta nkama mosi mpi yandi memona nde Nzambi kele muntu ya kutudila ntima, yandi pesaka kikuma ya yandi tudilaka ntima: “Beno me zaba mbote-mbote na ntima na beno yonso nde Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, me sala mambu yonso ya yandi tubaka; ata kima mosi bikalaka ve, yandi me lungisa mambu yonso mpenza.”—Yozue 23:14.
7, 8. Inki Bakristu ya kwikama salaka sambu na kuguluka na mvu-nkama ya ntete, mpi sambu na inki?
7 Bamvula kiteso ya 1900 meluta, bantu ya kudikulumusa mingi monisaka lukwikilu ya kyeleka. Na nsadisa ya bambikudulu ya Biblia yina vandaka kulungana, bau zabaka nde Yezu vandaka Mesia mpi bau ndimaka malongi na yandi. Bau kwikilaka mambu ya Yezu longaka sambu na mambu ya bau monaka na meso ti yina bau tangaka na Masonuku ya Kiebreo. Yau yina, bau kwikilaka Yezu ntangu yandi songaka bau nde Nzambi kefwa Yuda ti Yeruzalemi sambu yau kele na kwikama ve. Mpi, ntangu yandi songaka bau mambu ya bau fwanaka kusala sambu na kuguluka, bau salaka yau.
8 Yezu songaka bankwikidi nde, kana bau mona basoda mezyunga Yeruzalemi, bau fwete tina. Basoda ya Roma kwisaka kunwanisa Yeruzalemi na mvu 66 T.B. Kansi, na nima, bau katukaka nkatu kikuma ya kyeleka. Yina vandaka kidimbu sambu Bakristu kubasika na mbanza, sambu Yezu tubaka nde: “Ntangu beno ta mona basoda me kwisa kuziunga bwala Yeruzalemi, beno ta zaba nde me bika fioti Yeruzalemi ke fwa. Na ntangu yina, bantu yina ta vanda na ntoto ya Yudea, mbote bo tina na ndambu yina kele bangumba; bantu yina ta vanda na kati ya Yeruzalemi, mbote bo kubasika sambu na kutina ntama; ebuna bayina ta vanda na nseke, bo kwisa ve sambu na kukota na Yeruzalemi.” (Luka 21:20, 21) Bantu ya lukwikilu ya kyeleka basikaka na Yeruzalemi ti na nzyunga na yau, bau tinaka sambu na kuguluka.
Malanda ya Kukonda Kukwikila
9, 10. (a) Inki mutindu bamfumu ya mabundu monisaka nde bau kwikilaka ve Yezu? (b) Inki lufutu bau zwaka sambu na kukonda kwikama na bau?
9 Inki bantu ya konda lukwikilu ya kyeleka salaka? Bau tinaka ve ntangu bau vandaka ti dibaku ya kutina. Bau yindulaka nde bamfumu na bau tagulusa bau. Kansi, bamfumu yina ti bantu na bau vandaka ti banzikisa nde Yezu vandaka Mesia. Ebuna sambu na inki bau ndimaka ve mambu yina yandi tubaka? Sambu bau vandaka na ntima ya mbi. Bau monisaka yau ntete ntangu bau monaka bantu mingi kekwenda na Yezu na nima ya kufutumuna Lazare. Yoane 11:47, 48 keta nde: “Bambuta ya banganga-Nzambi ti Bafarize kwendaka kukutana na Kimvuka [to kinzonzi] ya nene ya Bayuda; bo tubaka nde: ‘Nki beto fweti sala? Sambu muntu yina [Yezu] ke sala mambu mingi ya kuyituka! Kana beto bikisa yandi na kusala mpidina, bantu yonso ta ndima yandi, ebuna bamfumu ya kimfumu ya Roma ta kwisa kufwa Nzo-Nzambi na beto ti beto Bayuda.’ ” Mvese 53 ketuba nde: “Katuka kilumbu yina, bamfumu ya Bayuda vandaka kusosa mpila ya kufwa Yesu.”
10 Kubasisa Lazare na mazyamu—Yezu salaka mpenza kimangu mosi ya ngituka! Kansi, bamfumu ya mabundu zolaka nde Yezu kufwa sambu yandi salaka kimangu yina. Mbi na bau ya kuluta mbi monanaka dyaka ntangu “bambuta ya banganga-Nzambi sosaka mpila ya kufwa mpi Lazare. Sambu Bayuda mingi vandaka kupesa bo nima ti kwenda kundima Yesu.” (Yoane 12:10, 11) Lazare mekatuka kufutumuka na lufwa, banganga-nzambi yina zolaka nde yandi kufwa dyaka! Bau vandaka kudibanza ve sambu na luzolo ya Nzambi to sambu na mambote ya bantu. Bau vandaka bantu ya bwimi, bau vandaka kudibanza sambu na biyeka mpi luta na bau mosi. “Bo lutaka kuzola lukumu yina ke katukaka na bantu, kansi lukumu ya Nzambi ve.” (Yoane 12:43) Kansi bau zwaka lufutu ya kukonda lukwikilu na bau. Na mvu 70 T.B., basoda ya Roma kwisaka kuvutuka mpi bau fwaka bwala na bau ti insi na bau, ti bamingi mpi na kati na bau.
Bantu Memonisaka Lukwikilu na Ntangu na Beto
11. Na luyantiku ya mvu-nkama yai, inki mutindu bantu kumonisaka lukwikilu ya kyeleka?
11 Na mvu-nkama yai, babakala ye bankento ya lukwikilu ya kyeleka memonanaka mpi mingi. Mu mbandu, na luyantiku ya bamvu 1900, bantu yonso vandaka kinga nde luzingu tabonga na bilumbu kekwisa. Na ntangu yango yina mosi, bayina kwikilaka Yehowa ti Ndinga na yandi vandaka kesamuna nde bantu kezola kukota na nsungi ya kuluta mbi ya nkenda. Yina mambu ya Ndinga ya Nzambi yitaka kutuba na Matayo kapu 24, 2 Timoteo kapu 3, ti na bisika yankaka. Mambu ya bantu yai ya lukwikilu tubaka salamaka, kubanda na 1914 ti Mvita ya Ntete ya Inza ya Mvimba. Inza kotaka mpenza na “bilumbu ya nsuka,” nsungi ya “mpasi mingi,” yina yitaka kutubama. (2 Timoteo 3:1) Sambu na inki bansadi ya Yehowa zabaka kyeleka ya mambu ya inza ya ntangu yina kansi bantu yankaka ve? Sambu, bonso Yozue, bau vandaka na lukwikilu nde mambu yonso ya Yehowa tubaka talungana.
12. Bubu yai, inki lusilu ya Yehowa bansadi na yandi ketulaka ntima nde yau talungana?
12 Bubu yai, ntalu ya bansadi ya Yehowa yina ketulaka ntima na bau na yandi mefinama na mafuku sambanu na inza ya mvimba. Na kumona ndinga ya mbikudulu ya Nzambi kelungana, bau kezaba nde kubika fyoti, yandi kefwa ngidika ya bima yai ya mbi, ya kufuluka na mansoni. Na yau, bau ketula ntima nde ntangu mefinama sambu bau mona kulungana ya mukapu ya 1 Yoane 2:17, yina ketuba nde: “Nsi-ntoto ti bima yonso kele na yo . . . ke mana, kansi muntu yina ke salaka mambu yina ya Nzambi ke zolaka, yandi [ta zinga] mvula na mvula.” Bansadi na yandi ketulaka ntima yonso nde Yehowa talungisa lusilu yai.
13. Nge lenda tula Yehowa ntima tii nsuka wapi?
13 Nge lenda tula Yehowa ntima tii nsuka wapi? Nge lenda tula luzingu na nge yonso na maboko na yandi! Ata nge mevidisa luzingu na nge bubu sambu nge kesadilaka yandi, yandi tafutumuna nge mpi tapesa nge luzingu ya kuluta nda. Bangogo ya Yezu kendimisa beto nde: “Ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na maziamu [“mazyamu ya mbambukilu,” NW, (disongidila na mabanza ya Nzambi)] bo ta wa ndinga na yandi; ebuna bo ta basika.” (Yoane 5:28, 29) Keti nge kezaba munganga mosi, muntu ya politiki, komersa mosi, to muntu yankaka yina lenda sala mambu ya mutindu yina? Mambu ya bau mesalaka kemonisa nde bau lenda ve. Yehowa lenda, mpi yandi tasala yau!
Makwisa ya Mbote Sambu na Bantu ya Kwikama
14. Inki mambu ya kitoko Ndinga ya Nzambi kesila na bantu ya kwikama sambu na makwisa?
14 Yezu monisaka nde inza ya mpa na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya zulu ya Nzambi kele kima ya kyeleka ntangu yandi tubaka nde: “Kyese na bantu yina kele pima, sambu bo ta baka ntoto.” (Matayo 5:5) Yau yikamaka na zulu ya lusilu ya Nzambi yina kele na Nkunga 37:29: “Bantu ya mbote ta zinga na ngemba na ntoto yina ya Mfumu Nzambi tubaka na kupesa bo.” Yempi, na ntwala ya lufwa ya Yezu, ntangu muntu ya mbi mosi monisaka lukwikilu na yandi, Yezu songaka muntu yango nde: “Nge ta [vanda] ti mono na Paladiso.” (Luka 23:43) Ee, bonso Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi, Yezu tasala yonso sambu muntu yai kufutumuka na zulu ya ntoto sambu na kuzinga mvula na mvula na Paladisu. Bubu yai, bantu yina yonso ketulaka lukwikilu na Kimfumu ya Yehowa lenda kinga mpi luzingu na kati ya Paladisu, ntangu “[Nzambi] ta kusula mansanga yonso na meso na bo. Lufwa ta vandaka diaka ve, bantu ta lwataka mpidi diaka ve, bo ta dilaka diaka ve, bo mpi ta waka diaka mpasi ve. Na ntangu yina mambu ya ntama ta vanda me vila.”—Kusonga 21:4.
15, 16. Sambu na inki luzingu tavanda kaka ngemba na ngemba na inza ya mpa?
15 Bika beto yindula bonso beto kele na kati ya inza ya mpa. Sala bonso beto kele dezia na kuzinga na kati na yau. Beto kemona mbala mosi bisika yonso bantu na kyese, kezinga kumosi na kati ya ngemba. Bau kesepela sambu luzingu kele bonso yina Biblia ketendula na Yezaya 14:7 nde: “Ntangu yai ntoto yonso ke pema, yo kele na ngemba; bantu yonso ke tula milolo ya kiese.” Kyese ya inki bau kewa? Tala kikuma mosi: byelo ya banzo na bau kele ti bansabi ve. Bau kele na mfunu na yau ve sambu muyibi to nku kele ve. Yau kele kaka mutindu Ndinga ya Nzambi tubaka: “Konso muntu ta zinga na ngemba na bilanga na yandi ya vinu ti ya bafige; ata muntu mosi ve ta kwisa kupesa yandi boma.”—Mishe 4:4.
16 Mvita mpi kele dyaka ve. Na inza yai mvita ke nsiku. Minduki yonso bau mepindulaka yau bisadilu ya ngemba. Yezaya 2:4 melunganaka kibeni mbotembote: “Bambele na bo ya bitumba bo ta kumisa yo bansengo, makonga na bo ta kuma bakupukupu. Bantu ta kwenda diaka ve na bitumba, bo ta yilama mpi ve sambu na kunwana bitumba.” Ee, beto yitaka kuzaba nde mambu tavanda mutindu yai! Sambu na inki? Sambu bamingi na kati ya bantu ya inza ya mpa longukaka na kusala mambu yina ntangu bau vandaka sadila Nzambi na inza ya ntama.
17. Bantu tazinga na bisika ya inki mutindu na nsi ya Kimfumu ya Nzambi?
17 Tala kima yankaka: bunsukami kele ve. Muntu ata mosi ve kezinga na nzo ya mbi, to kelwata malambu, to kekonda nzo. Konso muntu kele ti nzo ya kitoko mpi ya bunkete ti banti mpi bintuntu ya kitoko. (Yezaya 35:1, 2; 65:21, 22; Ezekiele 34:27) Ebuna, nzala mpi kele ve sambu Nzambi melungisa lusilu na yandi ya kupesa madya ya mingi sambu na bantu yonso: “Ntoto kufuluka na ble mingi, bangumba kufuluka na bima ya bilanga.” (Nkunga 72:16) Ya kyeleka, na nsi ya lutwadisu ya Kimfumu ya Nzambi, paladisu ya nkembo mefuluka na ntoto ya mvimba, kaka mutindu Nzambi kukanaka na Edeni.—Kuyantika 2:8.
18. Na inza ya mpa, inki mambu tayangisa dyaka ve bantu?
18 Nge keyituka mpi na kumona nde konso muntu kele ti kikesa ya mingi. Kikesa sambu ntangu yai nitu ti mabanza na bau kele ya kukuka. Maladi, mpasi, lufwa kele dyaka ve. Muntu mosi dyaka ve na zulu ya velo ya bikata to na zulu ya mbeto ya lupitalu. Bima yina mevila kimakulu. (Yezaya 33:24; 35:5, 6) Ee, ata mbisi mosi mpi ve kesala yawudi, ngolo ya Nzambi mekumisa bau yonso bambisi ya ngemba!—Yezaya 11:6-8; 65:25; Ezekiele 34:25.
19. Sambu na inki konso kilumbu na inza yai ya mpa kele kilumbu ya “mbote”?
19 Bantu ya kwikama ya inza yai ya mpa keyidika luzingu ya mbote mpenza! Ngolo ti mayele na bau ti bimvwama ya ntoto, bau kesadila yau sambu na kunata mambote, sambu na kunata mbi ve; sambu na kusala kumosi ti bankaka, sambu na kusosa kuluta bau ve. Mpi muntu yonso ya kekutana ti nge, nge lenda tula yandi ntima sambu, mutindu Yehowa silaka, ‘yandi mosi ke longaka bana na yandi.’ (Yezaya 54:13) Konso muntu kelanda bansiku ya Nzambi, ebuna ntoto mefuluka “na mambu yai: kuzaba Mfumu Nzambi, mutindu nzadi-mungwa ke fulukaka na masa.” (Yezaya 11:9) Ya kyeleka, kaka bonso Nkunga 37:11 tubaka, konso kilumbu na inza yai ya mpa kele kilumbu ya “mbote.”
Makwisa ya Kyese Kele na Maboko
20. Inki beto fwete sala sambu na kuvanda na makwisa ya kyese?
20 Inki beto fwete sala sambu na kuvanda na makwisa yina ya kyese? Yezaya 55:6 ketela beto nde: “Beno sosa Mfumu Nzambi, awa ya beno lenda mona yandi; beno samba yandi, awa ya yandi kele penepene.” Mpi ntangu beto kesosa yandi, beto fwete vanda na nkadilu ya metendulama na Nkunga 143:10 (NW): “Longa mono na kusala luzolo na nge, sambu nge kele Nzambi na mono.” Bayina kesala mambu yai lenda sabuka bilumbu yai ya nsuka kukonda kifu na ntwala ya Yehowa mpi lenda kinga na kukota na makwisa ya mbote. “Tala muntu ya mbote, muntu ya masonga ti ya ngemba; nge ta mona nde [“makwisa ya muntu yina kele makwisa mosi ya ngemba,” NW]. Kansi bantu ya mbi ke fwa na mbala mosi, [“bau tavanda na makwisa ve,” NW].”—Nkunga 37:37, 38.
21, 22. Inki lufulu Nzambi kesala bubu yai, ye inki mutindu yandi kelonga bantu yango?
21 Na ntangu yai mpenza Yehowa kele na kubasisaka na makanda yonso bayina kezola kusala luzolo na yandi. Yandi kele na kukitula bau lufulu ya kimvuka ya bantu ya ntoto na yandi ya mpa, mutindu mbikudulu ya Biblia yitaka kutuba: “Na bilumbu ke kwisa [bilumbu yai ya beto kele] . . . bantu mingi ta kwisa kufuluka kuna, bo ta tuba nde: ‘Beto tombuka na ngumba ya Mfumu Nzambi [lusambu na yandi ya kyeleka ya kuzanguka], . . . Yandi muntu ta longa beto mambu ya yandi zola nde beto sala; beto mpi ta landa mambu ya yandi ta songa beto na kusala.’ ”—Yezaya 2:2, 3.
22 Kusonga 7:9 kebinga bau nde “[kibuka ya nene] . . . ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso.” Mvese 14 (NW) ketuba nde: “Bayai kele bantu ya mekatuka na mpasi ya nene.” Bau gulukaka na nsuka ya ngidika ya bima yai. Bubu yai, ntalu ya bantu ya lufulu ya inza ya mpa yai mefinama na mafuku sambanu, yika mpi bantu mingi ya mpa ya kele na kuyikama konso mvula. Bansadi ya kwikama ya Yehowa yai yonso kelongama sambu na kuzinga na inza na yandi ya mpa. Bau kele na kulonguka mayele ya kimpeve ti mayele yankaka ya mfunu sambu na kukitula ntoto yai paladisu. Mpi bau ketulaka mpenza ntima nde Paladisu tasalama sambu Yehowa “ta sala kaka mambu yina ya yandi silaka beto.”—Baebreo 10:23.
Mambu ya Kuvutukila
◻ Inki lufutu bantu ya kukonda lukwikilu kuzwaka na mvu-nkama ya ntete?
◻ Bansadi ya Nzambi lenda tula yandi ntima tii nsuka wapi?
◻ Inki makwisa kekinga bantu ya kwikama?
◻ Inki beto fwete sala sambu na kuvanda na makwisa ya kyese na kati ya inza ya mpa ya Nzambi?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]
Na ntangu yai Yehowa kele na kusala lufulu ya kimvuka ya bantu ya ntoto ya mpa