‘Landa na Kutambula Kumosi ti Kristu’
“Yau yina, mutindu beno mendimaka Mfumu Yezu Kristu, beno landa na kutambula kumosi ti yandi.”—KOLOSAI 2:6, NW.
1, 2. (a) Inki mutindu Biblia ketendula kisalu ya kwikama ya Enoki sadilaka Yehowa na luzingu na yandi? (b) Kolosai 2:6, 7 kemonisa nde Yehowa mesadisaka beto inki mutindu na kutambula ti yandi?
KETI nge memonaka mwana ya fyoti ketambula ti tata na yandi? Mwana kelandaka muvuma yonso ya tata na yandi kesalaka mpi kewaka kyese; tata kesadisaka yandi nzila-nzila, kemonisaka zola ti kyese ya mwana na yandi. Yehowa kesadila mpi mbandu ya mutindu yai sambu na kutendula luzingu ya muntu yina kesadilaka yandi na kwikama. Mu mbandu, Ndinga ya Nzambi ketuba nde muntu ya kwikama Enoki “landaka kutambula ti Nzambi [ya kyeleka].”—Kuyantika 5:24, NW; 6:9.
2 Bonso tata ya kebanzaka na kusadisa mwana na yandi na kutambula ti yandi, Yehowa mepesaka beto lusadisu ya kuluta mbote. Yandi tindaka awa na ntoto, Mwana mosi kaka ya butukaka na yandi. Na bitambi yonso ya luzingu na yandi awa na ntoto, Yezu Kristu salaka kaka bonso Tata na yandi ya zulu. (Yoane 14:9, 10; Baebreo 1:3) Yau yina, kana beto kezola kutambula ti Nzambi, beto fwete tambula ti Yezu. Ntumwa Polo sonikaka nde: “Yau yina, mutindu beno mendimaka Mfumu Yezu Kristu, beno landa na kutambula kumosi ti yandi, beno tula misisa mpi beno tungama na yandi mpi beno kuma ngolo na lukwikilu, kaka mutindu bo longaka beno, beno fuluka ti lukwikilu na kupesaka matondo.”—Kolosai 2:6, 7, NW.
3. Inki mutindu Kolosai 2:6, 7 kesonga beto nde kutambula kumosi ti Kristu kele ve dyambu ya kubaka kaka mbotika?
3 Balongoki ya masonga ya Biblia kebotamaka sambu bau kezolaka kutambula kumosi ti Kristu, na kusalaka ngolo na kulanda bitambi na yandi ya kukuka. (Luka 3:21; Baebreo 10:7-9) Na inza ya mvimba, kaka na 1997 mpamba, bantu kuluta 375 000—kiteso ya bantu kuluta 1 000 na kilumbu mosi—landaka kitambi yai ya mfunu. Yai ntalu mosi ya kepesa kyese! Kansi, bangogo ya Polo yina kele na Kolosai 2:6, 7 kemonisa nde kutambula kumosi ti Kristu kele kaka kubaka mbotika mpamba ve. Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde “landa na kutambula,” kesonga kima mosi yina fwete fula ntangu yonso. Dyaka, Polo kemonisa nde kutambula ti Kristu kelomba mambu iya: kutula misisa na Kristu, kutungama na Kristu, kukuma ngolo na lukwikilu, ti kufuluka na matondo. Beto tadila dyambu yai mosi mosi na kumona mutindu yau lenda sadisa beto na kulanda kutambula kumosi ti Kristu.
Keti Nge ‘Metulaka Misisa na Kristu’?
4. ‘Kutula misisa na Kristu’ ketendula inki?
4 Ntete, Polo ketuba nde beto fwete ‘tula misisa na Kristu.’ (Fwanisa ti Matayo 13:20, 21.) Inki beto fwete sala sambu na kutula misisa na Kristu? Misisa ya nti kemonanaka ve, kansi yau kele mfunu mingi sambu na nti—yau kesimbaka nti mpi kedisaka yau. Mutindu mosi, mbandu ti malongi ya Kristu kekotilaka beto ntete na mutindu ya konda kumonana, yau kekunamaka na ntu ti na ntima na beto. Kuna, yau kedisaka beto mpi kekumisaka beto ngolo. Kana beto mepesa yau nzila na kutwadisa mabanza, bisalu ti banzengolo na beto, yau kepusaka beto na kudipesa na Yehowa.—1 Piere 2:21.
5. Inki mutindu beto lenda “kuna nzala” ya madya ya kimpeve?
5 Yezu zolaka nzayilu ya Nzambi mingi. Nkutu yandi fwanisaka yau ti madya. (Matayo 4:4) Yau yina na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba, yandi tangaka Masonuku ya Kiebreo mbala 21 na mikanda nana ya kuswaswana. Sambu na kulanda mbandu na yandi, beto fwete “kuna nzala” (NW) ya madya ya kimpeve, mutindu ntumwa Piere kelonga beto, “bonso bana me butuka sesepi yai.” (1 Piere 2:2) Kana mwana ya mebutuka kele na nzala ya mabele, yandi kemonisaka pwelele nde yandi kele kibeni na nzala na yau. Kana na ntangu yai beto kewa ve nzala mingi ya madya ya kimpeve mutindu yina, Piere kesyamisa beto nde beto “kuna” yau na kukuna. Inki mutindu? Munsiku yina kele na Nkunga 34:9 lenda sadisa beto: “Beno meka, beno tala beno mosi mutindu Mfumu Nzambi kele mbote!” Kana mbala na mbala beto ‘kemeka’ Biblia, Ndinga ya Yehowa, mu mbandu na kutangaka mwa kitini mosi konso kilumbu, beto tamona nde yau kele madya ya mbote ya kimpeve. Na nima, nzala na yau tabanda kusimba beto mingi.
6. Sambu na inki yau kele mfunu nde beto yindula mingi na mambu ya beto ketangaka?
6 Kansi, kana beto medya imene, yau kelombaka kupesa divumu ntangu ya kulamba madya. Mutindu mosi, beto fwete baka ntangu ya kuyindula na mambu ya beto metanga. (Nkunga 77:11, 12) Mu mbandu, ntangu beto ketanga mukanda Muntu ya Kuluta Nene ya Ntangu Yonso, beto tabaka mambote mingi, kana beto kekudiyula mutindu yai na nsuka ya konso kapu: ‘Inki kikalulu ya Kristu mono memona na disolo yai; inki mutindu mono lenda landa yau na luzingu na mono?’ Kana beto keyindula mingi mutindu yina, yau tasadisa beto na kusadila mambu ya beto kelonguka. Na nima, kana beto kezo sala kima, beto lenda kudiyula nde, ‘Na kisika na mono, inki Yezu zolaka kusala?’ Kana beto mesala mpi mutindu yina, beto tamonisa nde beto metulaka misisa na Kristu.
7. Inki beto fwete sala ti madya ya ngolo ya kimpeve?
7 Polo mpi kelomba beto na kudya “madia ya ngolo” to bakyeleka ya mudindu ya Ndinga ya Nzambi. (Baebreo 5:14) Kutanga Biblia ya mvimba lenda vanda lukanu ya ntete ya beto lenda baka na dyambu yai. Na nima, bantu-dyambu kele mingi ya beto lenda longuka. Mu mbandu, nkudulu ya kimenga ya Kristu, bangwakana ya kuswaswana yina Yehowa salaka ti bantu na yandi, to mwa bansangu ya mbikudulu ya Biblia. Mambu kele mingi ya lenda sadisa beto na kudya mpi kulamba madya ya ngolo ya mutindu yina na divumu na beto. Sambu na inki beto kebaka nzayilu yina yonso? Yau kele ve sambu na kumatisa mapeka, kansi sambu na kutunga zola na beto na Yehowa mpi kufinama na yandi. (1 Korinto 8:1; Yakobo 4:8) Kana beto kevuta nzayilu yai na kuvuta, beto kesadila yau, beto kesadisa bantu yankaka ti yau, beto lenda tuba nde beto kelanda mpenza mbandu ya Kristu. Yau tasadisa beto na kutula misisa na yandi na mutindu ya mbote.
Keti Nge Ke na ‘Kutungamaka na Kristu’?
8. ‘Kutungama na Kristu’ ketendula inki?
8 Na kusonga mutindu ya zole ya kutambula kumosi ti Kristu, Polo mebikisa mbandu ya nti, ntangu yai yandi mebaka mbandu ya nzo. Kana nge keyindula nzo mosi ya briki ya ketungama, nge tayindula ve kaka fondasio mpamba, kansi nzo ya mvimba mutindu bo ketedimisa yau, na nsi ya ntangu ti mutoki. Mutindu mosi, beto fwete sala ngolo na kutunga bikalulu bonso yina ya Kristu. Kisalu ya ngolo ya mutindu yina fwete monana na meso ya bantu, mutindu Polo sonikilaka Timoteo nde: ‘Bika bantu yonso kumona nde nge ke kwenda na ntwala.’ (1 Timoteo 4:15; Matayo 5:16) Tala mwa bisalu ya Bukristu ya ketungaka beto.
9. (a) Tanga mwa balukanu ya beto lenda baka sambu na kufulula Kristu na kisalu na beto. (b) Inki mutindu beto kezaba nde Yehowa kezola nde beto sadila yandi na kyese?
9 Yezu pesaka beto kisalu ya kusamuna ti kulonga nsangu ya mbote. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Yandi pesilaka yau mbandu ya kulunga, na kusamunaka na kikesa yonso mpi mbotembote. Ya kyeleka, beto takuka ve kusala kibeni bonso yandi. Kansi, ntumwa Piere metudila beto lukanu yai: “Kansi beno fweti zitisa Kristo na ntima na beno, bonso Mfumu na beno. Konso ntangu beno fweti vanda ya kuyilama na kupesa mvutu na bantu yina ke yulaka beno sambu na kuzaba nki mutindu beno ke tulaka ntima na Nzambi. Kansi beno sala yo na malembe ti na luzitu.” (1 Piere 3:15, 16) Kana nge kemona nde nge kevandaka ve ‘konso ntangu ya kuyilama na kupesa mvutu,’ kumona mpasi ve. Baka balukanu yina tasadisa nge na kukuka malembe-malembe. Kikalulu ya kudibongisa na ntwala lenda sadisa nge na kuzwa mitindu mingi ya kutuba to na kupesa mvese mosi to zole ntangu nge ketuba. Nge lenda baka lukanu ya kukaba mikanda mingi, kusala bamvutukilu mingi, to kuyantika na kulonguka Biblia ti muntu. Kima ya ntete kele ve kuvanda ti ntalu ya mingi ya bangunga, mikanda, to balongoki; kansi kima ya ntete kele kusala yau mbote. Kana nge kebaka balukanu ya mbote mpi kesala ngolo na kulungisa yau, yau tasadisa nge na kusepela ti kisalu ya kusamuna mingi. Yehowa kezola buna sambu beto sadila yandi “na kiese.”—Nkunga 100:2; fwanisa ti 2 Korinto 9:7.
10. Inki bisalu yankaka ya Bukristu beto fwete sala, ye yau kesadisa beto inki mutindu?
10 Kima yankaka ya ketungaka beto na Kristu kele bisalu ya beto kesalaka na dibundu. Kisalu ya kuluta mfunu na kati na yau yonso kele kumonisa zola beto na beto, sambu yai kele kidimbu ya bo kezabilaka Bakristu. (Yoane 13:34, 35) Ntangu beto kelongukaka kyeleka, bamingi na kati na beto kekumaka banduku ya balongi na bau, yau kevandaka mpasi ve. Kansi, keti beto lenda sala mutindu Polo kelongisila beto na “kukuma nene,” disongidila, kusosa kuzaba bantu yankaka na kati ya dibundu? (2 Korinto 6:13, NW) Bankuluntu mpi kele na mfunu ya zola ti kundima na beto. Kana beto kesala kumosi ti bau, beto kesosa mpi kendima ndongisila na bau ya kekatuka na Masonuku, beto takumisa kisalu na bau ya ngolo kisalu mosi ya pete. (Baebreo 13:17) Na ntangu yina mosi, yau tatunga beto mpi na Kristu.
11. Inki beto lenda vila ve na yina metala mbotika?
11 Mbotika kele kima mosi ya kyese! Kansi, beto lenda yindula ve nde konso ntangu na nima na yau tavanda na kyese ya mutindu mosi. Kima ya nene na kisalu na beto ya kutungama na Kristu kele “[kutambula na ndonga] mutindu beto ke salaka ntete.” (Filipi 3:16) Yau kelomba ve kuzinga luzingu ya buzoba to ya kelembisa nitu. Yau kelomba kaka kutula meso kaka kisika nge kekwenda na ntwala, disongidila: kutunga bikalulu ya kimpeve ya mbote, kulunda yau lumbu na lumbu, mvula na mvula. Yibuka nde, “muntu yina ta kanga ntima tii na nsuka, yandi ta guluka.”—Matayo 24:13.
Keti Nge ‘Mekumaka Ngolo na Lukwikilu’?
12. ‘Kukuma ngolo na lukwikilu’ ketendula inki?
12 Na kitini ya tatu ya kemonisa mutindu ya kutambula kumosi ti Kristu, Polo kesyamisa beto na “kukuma ngolo na lukwikilu.” Biblia yankaka ketuba nde, “monisa bukyeleka ya lukwikilu na nge,” sambu ngogo ya Kigreki ya Polo sadilaka ketendula, “kumonisa bukyeleka, kumonisa masonga, kumonisa mpenza nde yau kelanda minsiku.” Ntangu nzayilu na beto kekuma mingi, beto tazwa bikuma yankaka yina tamonisa nde lukwikilu na beto na Yehowa kele ti kikuma, to yau kewakana ti minsiku. Na nsuka, beto takuma dyaka ngolo mingi. Inza ya Satana tavanda na mpasi mingi na kubwisa beto. Yau keyibusa beto ndongisila ya Polo pesaka beto na ‘kukwenda na ntwala, na kimbuta.’ (Baebreo 6:1) Kukuma mbuta ti kuvanda ngolo kekwenda nzila mosi.
13, 14. (a) Inki bigonsa vandaka kangisa Bakristu ya Kolosai na kukuma ngolo? (b) Mambu ya Polo kutubilaka lenda vanda inki?
13 Bigonsa mingi vandaka kangisa Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na Kolosai na kukuma ngolo. Polo kebisaka bau nde: “Beno keba, mbaimbai bantu ta kumisa beno bampika na bo na malongi na bo ya mpamba-mpamba ti ya luvunu, yina ke katukaka na mambu yina ya bantu ke longaka [“filozofi,” NW] ti na bampeve yina ke yalaka bantu ya nsi-ntoto, kansi yo ke katukaka na malongi ya Kristo ve.” (Kolosai 2:8) Polo zolaka ve nde bo kusa bantu ya Kolosai, yina kumaka bantu ya “kimfumu ya Mwana [ya Nzambi] ya yandi ke zolaka.” Yandi zolaka mpi ve nde bo katula bau na nzila na bau ya lusakumunu ya kimpeve. (Kolosai 1:13) Kukusa bau na nzila ya inki? Na nzila ya “filozofi,” ngogo ya kele na kisika yai mpamba na Biblia. Keti Polo vandaka tubila bafilozofe ya Grese, bonso Platon ti Socrate? Bantu yai vandaka kigonsa sambu na Bakristu; kansi, na ntangu yina, ngogo “filozofi” vandaka tendula mambu mingi. Yau vandaka zina ya bimvuka mingi ya bantu ya mayele—ata bimvuka ya lusambu. Mu mbandu, Bayuda ya mvu-nkama ya ntete bonso Josèphe ti Philo bingaka lusambu na bau nde filozofi—ziku sambu yau benda dikebi ya bantu.
14 Bafilozofi yankaka ya Polo tubilaka vandaka bafilozofi ya lusambu. Sambu na nima, na kapu yango yina mosi ya mukanda ya Kolosai, yandi kebisaka bayina vandaka longa nde, “ ‘Kubaka kima yai ve’, ‘kumeka kima yai na munoko ve’, ‘kusimba kima yai ve.’ ” Polo vandaka tubila bima ya Nsiku ya Moize vandaka buyisa, ye Nsiku kufwaka na lufwa ya Kristu. (Roma 10:4) Na zulu ya bafilozofi ya mimpani, kimpeve ya dibundu vandaka na ntwala ya bigonsa yankaka. (Kolosai 2:20-22) Polo kebisaka bau sambu na filozofi, sambu yau vandaka na kati ya ‘malongi ya mpamba-mpamba ya luvunu ya nsi-ntoto.’ Malongi ya luvunu yai vandaka malongi ya bantu.
15. Inki mutindu beto lenda buya mabanza ya kewakana ve ti Masonuku?
15 Kusikisa bangindu ya bantu ti mabanza ya kewakanaka ve ti Ndinga ya Nzambi, lenda natila Mukristu kigonsa ya kukuma ve ngolo. Bubu yai beto fwete kangula meso sambu na bigonsa ya mutindu yina. Ntumwa Yoane pesaka ndongisila yai: “Bampangi na mono ya mono ke zolaka, beno ndima ve bantu yonso ke tubaka nde bo ke na Mpeve ya Nzambi, kansi ntete beno fweti bakisa kana mpeve yina me katuka na Nzambi.” (1 Yoane 4:1) Yau yina, kana nduku mosi ya nzo-nkanda kusonga nge nde kulanda bansiku ya Biblia kele mambu ya ntama, to kana muntu mosi kukusa nge na kukuna zola ya bima ya kinsuni, to muntu ya beno kesalaka ti yandi kupusa nge na kufwa nsiku ya Biblia melongaka nge, to nkutu kana mpangi mosi ketonga mpangi yankaka ya dibundu na ngindu na yandi mosi: kanga makutu, kundima ve mambu ya mutindu yina. Katula mambu yonso ya kewakana ve ti Ndinga ya Nzambi na meso na nge. Kana beto kusala buna, beto takuma ngolo ntangu beto ketambula kumosi ti Kristu.
“Fuluka ti Lukwikilu na Kupesaka Matondo”
16. Dyambu ya iya na yina metala kutambula kumosi ti Kristu kele inki, ye inki ngyufula beto lenda kudiyula?
16 Dyambu ya iya ya Polo ketubila na yina metala kutambula kumosi ti Kristu kele nde beto vanda ya “kufuluka ti lukwikilu na kupesaka matondo.” (Kolosai 2:7, NW) Ngogo “kufuluka” keyibusa beto mutindu masa kefulukaka simu na simu. Yau kezo songa beto Bakristu nde, beto fwete baka kikalulu ya kupesa matondo ntangu yonso. Konso muntu na kati na beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono kepesaka matondo?’
17. (a) Sambu na inki beto lenda tuba nde ata na ntangu ya mpasi mingi, beto kele ti bikuma mingi ya kupesila matondo? (b) Inki mwa makabu ya Yehowa nge mosi kemona nde nge lenda pesila matondo?
17 Na ntembe ve, beto yonso kele ti bikuma ya kyeleka ya kupesila Yehowa matondo ntangu yonso. Ata na bantangu ya mpasi mingi, mwa kima ya fyoti kekondaka ve ya kepesaka beto kyese. Nduku mosi lenda wila nge mawa. Yankaka lenda simba nge fyoti na nitu. Nge lenda lala mingi na mpimpa mpi nge telema ti ngolo. Nge lenda dya madya ya ntomo nge fuluka. Nkunga ya ndeke, maseka ya mwana, zulu ya kitoko ya kukonda matuti, kamupepe mosi ya madidi—yai yonso lenda salama kaka na kilumbu mosi. Yau kevandaka mpasi ve na kuvila kupesa matondo sambu na bima yai yonso. Keti bima yai mefwana ve na kupesila yau Mersi? Yau yonso kekatukaka na Yehowa, Nto ya “makabu yonso ya mbote mpenza.” (Yakobo 1:17) Ye yandi mepesaka beto makabu ya kuluta yai: mu mbandu luzingu. (Nkunga 36:9) Dyaka, yandi mepesaka beto dibaku ya kuzinga mvula na mvula. Sambu na kupesa dikabu yai, Yehowa pesaka kimenga ya kuluta bimenga: Yandi tindaka Mwana mosi kaka ya butukaka na yandi, yina vandaka “kiese na meso na yandi.”—Bingana 8:30; Yoane 3:16.
18. Inki mutindu muntu na muntu lenda monisa kikalulu ya kupesa Yehowa mersi?
18 Yau yina, bangogo ya muyimbi-bankunga kele bangogo ya kyeleka: “Yo kele mbote mingi na kupesa nge mersi, Mfumu Nzambi.” (Nkunga 92:2) Polo mpi tubaka buna na Bakristu ya Tesalonika: “Beno pesa mersi na Nzambi na mambu yonso.” (1 Tesalonika 5:18; Efezo 5:20; Kolosai 3:15) Konso muntu na kati na beto lenda baka ngindu ya kubanda kupesa mersi. Na bisambu na beto, beto fwete lombaka ve kaka bima yina beto kele na yau mfunu. Kulomba kele mbote kana beto tula yau na kisika na yau. Yindula nde nge kele ti nduku mosi yina kesolulaka ti nge kaka kana yandi kezola kulomba nge kima! Ebuna, sambu na inki beto lenda samba ve Yehowa kaka sambu na kupesa yandi mersi ti kukumisa yandi? Bisambu ya mutindu yina tapesa yandi kyese mingi ntangu yandi kekitisa meso na inza yai ya kepesaka yandi mersi ve! Mambote yankaka kele nde bisambu ya mutindu yina tasadisa beto na kutula dikebi na beto yonso na mambu ya mbote ya luzingu, yina kemonisaka nde Nzambi kesakumunaka beto mpenza.
19. Inki mutindu bangogo ya Polo na Kolosai 2:6, 7 kemonisa nde konso muntu lenda bongisa dyaka mutindu na yandi ya kutambula ti Kristu?
19 Keti yau kele kyese ve na kumona nde beto lenda baka ndongisila mingi ya mayele na mvese mosi mpamba ya Ndinga ya Nzambi? Ndongisila ya Polo kepesa beto na kulanda kutambula ti Kristu kele kima mosi ya konso muntu fwete tula na ntima. Na yau, bika beto sila na ‘kutula misisa na Kristu,’ ‘kutungama na yandi,’ ‘kukuma ngolo na lukwikilu,’ ti ‘kufuluka ti matondo.’ Ndongisila yai kele mpenza mfunu mingi sambu na bayina mekatuka kubotama. Kansi yau ketadila mpi beto yonso. Kuvila ve mutindu musisa ya nene ya nti kekumaka nene mpi kedindaka ntangu yonso na ntoto. Kuvila mpi ve mutindu bo kematisaka nzo ya bo ketunga konso kilumbu. Mutindu mosi, kutambula na beto ti Kristu kesukaka ve. Bisika ya kuyedisa kele mingi. Yehowa tasadisa beto mpi tasakumuna beto sambu yandi kezola nde beto tambula ti yandi mpi ti Mwana na yandi ya luzolo kukonda nsuka.
Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?
◻ Inki muntu fwete sala sambu na kutambula kumosi ti Kristu?
◻ ‘Kutula misisa na Kristu’ kele inki?
◻ Inki mutindu beto lenda ‘tungama na Kristu’?
◻ Sambu na inki yau kele mfunu mingi na ‘kukuma ngolo na lukwikilu’?
◻ Sambu na inki beto fwete ‘fuluka ti matondo’?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 22]
Misisa ya nti lenda vanda ya kubumbana na nsi ya ntoto, kansi yau kepesaka nti madya mpi kesimbaka yau ngolo