Lulendo Kenataka Nsoni
“Bantu ya lulendo ta mona nsoni nswalu, [kansi mayele kele ti bantu ya kukonda lulendo, NW].”—BINGANA 11:2.
1, 2. Lulendo kele nki, mpi na nki mitindu yo menataka na mpasi?
LEVI mosi ya kimpala kupusaka kibuka ya bankolami na kulemfukila ve bamfumu yina Yehowa kuponaka. Mwana ya ntotila mosi yina kesosaka mambu ya nene, mesala pula sambu na kubotula kiti ya kimfumu ya tata na yandi. Ntotila mosi ya ntima zuluzulu, mebuya na kulemfuka na bantuma yina profete ya Nzambi mepesa. Bantu tatu yai yonso ya Izraele kele ti kikalulu ya kiteso mosi: lulendo.
2 Lulendo kele kikalulu mosi ya ntima ya kepesaka bantu yonso mpasi mingi. (Nkunga 19:13) Muntu ya lulendo kelutisaka ndilu na mambu yina yandi kesalaka ata bo mepesa yandi ve nswa ya kusala mpidina. Mbala mingi, kusala mpidina kenataka kaka mpasi. Na kuta masonga, lulendo mebebisaka bantotila mpi yo mebwisaka bimfumu. (Yeremia 50:29, 31, 32; Daniele 5:20) Nkutu yo mekangaka mpi yo mebwisaka bansadi mingi ya Yehowa.
3. Inki mutindu beto lenda longuka mambu yina metala bigonsa ya lulendo?
3 Yo yina, Biblia ketuba nde: “Bantu ya lulendo ta mona nsoni nswalu, [kansi mayele kele ti bantu ya kukonda lulendo, NW].” (Bingana 11:2) Biblia kepesa beto bambandu mingi ya kemonisa kyeleka ya kingana yai. Kana beto tadila mwa bambandu yango mbote, yo tasadisa beto na kumona kigonsa ya kusala makambu kukonda kuzitisa bandilu. Yo yina, bika beto tala nki mutindu kulula, kuzola mambu ya nene, mpi ntima ya zuluzulu kunataka bantu tatu yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo yai, na kusala mambu na lulendo yonso, na mpila nde yo natilaka bo nsoni.
Kore: Nkolami mosi ya kuvandaka ti kikalulu ya kulula
4. (a) Kore kuvandaka nani, mpi ntembe kele ve nde yandi vandaka na nki mambu ya kusalamaka ntama? (b) Na bamvula na yandi yina kulandaka, nki dyambu ya nene Kore kusalaka?
4 Kore kuvandaka muntu ya dibuta ya Kehati na kikanda ya Levi. Yandi vandaka kisoni ya Moize ti Aroni. Ntembe kele ve nde, yandi vandaka ya kwikama na Yehowa bamvula mingi. Kore vandaka na dibaku ya mbote ya kuvanda na kati ya bantu yina bo gulusaka na mpila mosi ya kuyituka na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki, mpi yo fwete vanda nde yandi vandaka na kati ya bantu yina kulungisaka nkanu yina Yehowa kuzengilaka bantu ya Izraele yina vandaka kusambila kiteki ya ngombe ya wolo na Ngumba ya Sinai. (Kubasika 32:26) Kansi, nsukansuka, Kore kukumaka mfumu ya kibuka ya bantu yina kukolamaka na Moize ti na Aroni, na kati na bo kuvandaka bantu yai ya kikanda ya Rubeni: Datani, Abirami ti Oni, yika mpi bamfumu 250 ya bikanda ya bantu ya Izraele.a Bo tubaka na Moize ti na Aroni nde: “Ya kieleka, beno me lutisa. Beto yonso kele bantu ya Izraele, bantu ya Nzambi; Mfumu Nzambi ke vandaka na beto yonso. Ebuna sambu na nki beno ke kudimona nde beno me luta bantu ya nkaka ya Mfumu Nzambi na mfunu?”—Kutanga 16:1-3.
5, 6. (a) Sambu na nki Kore kukolamaka na Moize ti Aroni? (b) Sambu na nki beto lenda tuba nde Kore kumonaka mpamba mikumba yina yandi vandaka na yo na kati ya ngidika ya Nzambi?
5 Sambu na nki Kore kukumaka ntu-ngolo na nima ya bamvula mingi ya kwikama? Ntembe kele ve nde, kiyeka ya Moize vandaka kumonisa ve bantu ya Izraele mpasi, sambu yandi vandaka “muntu mosi ya kukanga ntima, kuluta bantu yonso ya nsi-ntoto.” (Kutanga 12:3) Kansi, yo kemonana nde Kore vandaka kulula Moize ti Aroni, mpi yandi kumaka kuwa kimpala sambu na kimfumu na bo, ebuna yo nataka yandi na kutuba, na luvunu yonso, nde bo mosi bantu kuzolaka kuditombula na bwimi yonso na zulu ya dibundu.—Nkunga 106:16.
6 Dikambu ya nene ya Kore kuvandaka na yo kele nde yandi vandaka kuyangalala ve na mikumba yina yandi vandaka na yo na kati ya kimvuka ya Nzambi. Ya kyeleka, Balevi ya dibuta ya Kehati kuvandaka ve banganga-Nzambi, kansi bo vandaka balongi ya Nsiku ya Nzambi. Bo vandaka mpi kunata bima yina bo vandaka kusadila ti bisadilu yankaka na nzo-Nzambi, na ntangu yo vandaka kulomba nde bo nata yo. Yo vandaka ve kisalu mosi ya mpambampamba, sambu kaka bantu yina vandaka bunkete na lusambu mpi na mabanza bantu vandaka na nswa ya kusimba bisadilu yina ya santu. (Yezaya 52:11) Yo yina, ntangu Moize kukutanaka ti Kore, Moize kuyulaka yandi na masonga yonso nde, Keti nge kemona kisalu na nge bonso kima mosi ya mpamba na mpila nde nge meyantika kulomba dyaka kisalu ya kinganga-Nzambi? (Kutanga 16:9, 10) Kore kubakisaka ve nde lukumu ya kuluta nene kele kusadila Yehowa na kwikama yonso mutindu yandi meyidikaka mambu, kansi yo kele ve kukuma na kiyeka to kisika ya nene.—Nkunga 84:10.
7. (a) Inki Moize kusalaka Kore ti bantu na yandi? (b) Inki mutindu kukolama ya Kore kunataka yandi na nsuka mosi ya mpasi?
7 Moize kubingisaka Kore ti bantu na yandi na kuvukana na suka ya kilumbu yina kulandaka na tenta yina bo vandaka kusadila balukutakanu ti bantu yina vandaka kusungimina tiya ti ndumbu. Kore ti bantu na yandi vandaka na nswa ve ya kuyoka ndumbu, sambu bo vandaka ve banganga-Nzambi. Kana bo kwisaka ti bantu yina kesungiminaka tiya ti ndumbu, yo zolaka kumonisa pwelele nde bantu yai vandaka kaka na nswa ya kusala bonso banganga-Nzambi, ata na nima ya kulutisa mpimpa ya mvimba na kutubila dyaka dyambu yango. Ntangu bo kwisaka na suka na kilumbu yina kulandaka, Yehowa kumonisaka makasi na yandi na masonga yonso. Sambu na yina metala bantu ya Rubeni, “Ntoto kangukaka, bo ti bafami na bo ti banzo na bo ya ntenta ti bampika na bo ti bambisi na bo yonso, bo dindaka na ntoto.” Bayina kubikalaka, yika mpi Kore, tiya yina kukatukaka na Nzambi kuyokaka bo. (Kulonga 11:6; Kutanga 16:16-35; 26:10) Lulendo ya Kore kunataka nsoni ya nene: Nzambi kubuyaka bo!
Buya “kikalulu ya kulula”
8. Inki mutindu “kikalulu ya kulula” lenda monana na kati ya Bakristu?
8 Disolo ya Kore kele lukebisu sambu na beto. Sambu “kikalulu ya kulula” kevandaka na bantu yonso ya kukonda kukuka, yo lenda monana mpi na dibundu ya Bukristu. (Yakobo 4:5, NW) Mu mbandu, beto lenda vanda bantu ya kesosaka kubaka kisika ya nene na dibundu. Bonso Kore, beto lenda yantika kulula bantu yina kele ti mikumba yina beto kele na yo nzala. To beto lenda kuma bonso Diotrefesi, Mukristu mosi ya mvu-nkama ya ntete. Yandi vandaka kutonga bantumwa mingi kibeni sambu na kiyeka na bo, ntembe kele ve sambu yandi vandaka kuzola kuvanda na kiyeka yango. Ya kyeleka, Yoane kusonikaka nde Diotrefesi “ke zolaka kuvanda mutwadisi [“na kisika ya ntete,” NW].”—3 Yoane 9.
9. (a) Inki ngindu beto fwete buya na yina metala mikumba na dibundu? (b) Inki ngindu ya mbote beto fwete vanda na yo na yina metala kisika na beto na ngidika ya Nzambi?
9 Na kuta masonga, yo kele mbi ve kana bakala yina kele Mukristu kesala kikesa sambu na kubaka mikumba na dibundu. Nkutu Polo kesyamisa bantu na kusala dyambu yina. (1 Timoteo 3:1) Kansi, beto fwete baka ve mikumba ya kisalu bonso kidimbu ya kubakila lukumu, bonso nde mpila beto mebaka mikumba yango, beto memata na zulu ya bantu yankaka. Beno vila ve mambu yina Yezu kutubaka: “Kana muntu mosi na kati na beno zola vanda mbuta, yandi fweti sadila bantu ya nkaka. Ebuna kana muntu mosi na kati na beno zola vanda mfumu, yandi fweti vanda mpika ya bantu ya nkaka.” (Matayo 20:26, 27) Yo kele pwelele nde yo kele mbi na kulula bantu yina kele na mikumba ya nene, sambu Nzambi ketalaka ve “kisika” yina beto kele na yo na kati ya organizasio na yandi sambu yandi mona beto bantu ya mfunu. Yezu kutubaka nde: “Beno kele bampangi.” (Matayo 23:8) Ee, ata yo vanda nde nge kele nsamuni to mupasudi-nzila, muntu ya mebaka mbotika ntama mingi ve to muntu ya mesala bamvula mingi, beto yonso ya kesadilaka Yehowa na ntima ya mvimba, beto kele na kisika ya nene na kati ya kimvuka na yandi. (Luka 10:27; 12:6, 7; Galatia 3:28; Baebreo 6:10) Yo kele mpenza lusakumunu na kusala kumosi ti bamilio ya bantu yina kesala ngolo na kuzitisa ndongisila yai ya Biblia: “Beno yonso beno fweti sadisana beno na beno kukonda lulendo.”—1 Piere 5:5.
Absalomi: Muntu ya vandaka kusosa mambu ya nene
10. Absalomi kuvandaka nani, mpi nki mutindu yandi mekaka na kubenda bantu yina vandaka kukwisa kufunda makambu na ntotila sambu na kundima yandi?
10 Luzingu ya mwana ya bakala ya tatu ya Ntotila Davidi, Absalomi, kepesa dilongi mosi ya mbote sambu na yina metala kusosa mambu ya nene. Muntu yai kumekaka na kubaka lukumu ya bantu yina vandaka kwisa na ntwala ya ntotila sambu yandi kusambisa bo. Ntetentete, yandi tubaka na ntima mosi ya mbi nde Davidi vandaka zola ve kukukisa bampusa na bo. Na nima, yandi yambulaka kutuba yina ya mayele ya mbi, mpi yandi monisaka pwelele ngindu ya yandi vandaka na yo mpenza. Absalomi kubulaka ntulu na ndinga ya ngolo nde: “A, kana bo tulaka mono zuzi na nsi yai! Konso muntu yina ke na makambu zolaka kwisa na mono, ebuna mono zolaka kunungisa yandi kaka.” Absalomi kudikotisaka mvimba na politiki. Biblia ketuba nde: “Kana muntu . . . kupusana penepene na yandi ti kufukama ilungi na ntoto na ntwala na yandi, Absalomi fweti simba yandi na diboko, kuyamba yandi ti kupesa yandi beze. Yina mutindu ya Absalomi vandaka kusala na konso muntu yina vandaka kwisa kuyula makambu na ntotila.” Inki yo salaka? Absalomi “vandaka kuditondisa na bantu ya Israele.”—2 Samuele 15:1-6.
11. Inki mutindu Absalomi kumekaka na kubotula kiti ya kimfumu ya Davidi?
11 Absalomi kubakaka lukanu ya kubotula kimfumu ya tata na yandi. Bamvula tanu na ntwala, yandi fwisaka Aminoni, mwana ya ntete ya tata na yandi Davidi. Ntembe kele ve nde Absalomi kusalaka yo sambu na kuvutula mbela na mpila Aminoni kuladisaka mpangi na yandi, Tamare, na kingolo-ngolo. (2 Samuele 13:28, 29) Kansi, ata na ntangu yina, meso ya Absalomi vandaka kaka na kiti ya kimfumu, ebuna yandi sepelaka na lufwa ya Aminoni sambu yandi fwaka mbeni ya bo lendaka kunwanina ti yandi kimfumu.b Konso dikambu yina vandaka kusalama, kana ntangu melunga, Absalomi vandaka kukwenda kaka na ntwala. Yandi tindaka bantu na kukwenda kuzabisa nde yandi mekuma ntotila na insi ya mvimba.—2 Samuele 15:10.
12. Tendula nki mutindu lulendo ya Absalomi kunatilaka yandi nsoni?
12 Sambu na mwa ntangu fyoti, Absalomi kunungaka, sambu “mubulu kumaka ngolo mingi, bantu mingi yantikaka kulanda Absalomi.” Ebuna, yo lombaka nde Ntotila Davidi kutina sambu na kugulusa luzingu na yandi. (2 Samuele 15:12-17) Kansi, ntama mingi ve, kisalu ya Absalomi kusukaka ntangu Yoabi kufwaka yandi, bo losaka yandi na dibulu, mpi bo fikaka dibulu yango ti matadi. Yindula ntete, muntu yai ya vandaka kusosa mambu ya nene mpi ya kuzolaka kukuma ntotila, bo zikaka yandi mpi ve na lukumu ntangu yandi kufwaka!c Ya kyeleka, lulendo kunatilaka Absalomi nsoni.—2 Samuele 18:9-17.
Buya kikalulu ya kusosa mambu ya nene na bwimi
13. Inki mutindu mpeve ya kusosa mambu ya nene lenda kota ngolo na ntima ya Mukristu?
13 Kumata ya Absalomi na kiyeka ti kubwa na yandi yina kulandaka kele dilongi sambu na beto. Na inza yai ya mefuluka na mambu ya mbi, yo kesalamaka mbala mingi nde bantu kuyantika kuleba bamfumu na bo, sambu na kusosa kuditondisa na bo, kaka sambu bo mona bo bantu ya mbote to sambu bo pesa bo mikumba to bisika ya nene na kisalu. Kaka na ntangu yina, bantu yango kekwendaka kudisikisa na ntwala ya bantu yina kele na nsi na bo, na kivuvu nde bo ndima bo mpi bo pesa bo lusadisu. Kana beto keba ve, mpeve ya mutindu yina ya kusosa mambu ya nene lenda kotila beto ngolo na ntima. Ziku mpeve yai kukotilaka bantu mingi na mvu-nkama ya ntete, yo yina yo lombaka nde bantumwa kupesa balukebisu ya ngolo na bantu yina.—Galatia 4:17; 3 Yoane 9, 10.
14. Sambu na nki beto fwete buya mpeve ya kusosa mambu ya nene mpi ya kuditombula?
14 Yehowa kele ve na kisika sambu na bantu yina ke kuditombulaka mpi ya kemekaka na “kusosa kubaka lukumu mingi” na kati ya organizasio na yandi. (Bingana 25:27) Ya kyeleka, Biblia kekebisa beto nde: “Mfumu, kanga minoko na bo ya luvunu ti ya lulendo.” (Nkunga 12:4) Absalomi vandaka kukusa bantu ti bangogo ya kuleba. Yandi vandaka kuleba bantu yina ya yandi vandaka kuzola nde bo ndima yandi, yina yonso sambu na kukuma na kiyeka ya nene. Kansi, beto kele na balusakumunu mingi ya kuvanda na kati ya bampangi yina kelandaka ndongisila ya Polo: “Konso mambu yina ya beno ke sala, beno sala yo ve sambu na lukumu na beno mosi, to sambu na mabanza ya mpamba-mpamba ya kudisonga; kansi beno kudikulumusa na meso ya bantu ya nkaka, konso muntu kubaka bantu ya nkaka nde bo me luta yandi na mbote.”—Filipi 2:3.
Saule: Ntotila ya ntima zuluzulu
15. Inki mutindu Saule kusongaka nde yandi kele muntu ya kukonda lulendo?
15 Kele ti ntangu Saule, yina kukumaka ntotila ya Izraele, vandaka ve muntu ya lulendo. Mu mbandu, tala mambu yina kubwaka ntangu yandi vandaka leke. Ntangu profete ya Nzambi, Samuele, kuzabisaka yandi nsangu mosi ya mbote, Saule kutubaka na kudikulumusa yonso nde: “Nki mutindu? Mono kele muntu ya dikanda ya Benyamini, dikanda ya kuluta fioti na makanda yonso ya Israele; fami na mono mpi kele mfunu mingi ve na kati ya dikanda ya Benyamini. Nki mutindu nge lenda songa mono mambu ya mutindu yai?”—1 Samuele 9:21.
16. Inki mutindu Saule kusongaka ntima zuluzulu?
16 Kansi, na nima, kikalulu ya kukonda lulendo yina Saule kuvandaka na yo kusukaka. Na ntangu bo vandaka kunwana ti bantu ya Filistia, yandi kwendaka na bwala Gilgale, kisika yandi zolaka kuvingila tii kuna Samuele zolaka kwisa kubondila Nzambi ti makabu. Ntangu yandi monaka nde Samuele mekuma ve na ntangu yina bo wakanaka, na lulendo yonso, Saule kupesaka makabu ya kuyoka yandi mosi. Kaka na ntangu yandi manisaka imene, Samuele kukumaka. Samuele kuyulaka yandi nde: “Nki nge me sala mpidina?” Saule kuvutulaka nde: “Mono monaka nde bantu me yantika kutina-tina, ntangu mpi ya nge tubaka na kwisa yo me luta. . . . Yo yina mono me mona nde mono mosi fweti pesa yandi makabu.”—1 Samuele 13:8-12.
17. (a) Kana beto keba ve, sambu na nki mambu yina Saule kusalaka lenda monana mambu ya mbote? (b) Sambu na nki Yehowa kunganinaka Saule sambu na dyambu yina yandi salaka sambu na ntima zuluzulu na yandi?
17 Kana beto keba ve, beto lenda mona nde mambu yina Saule kusalaka vandaka mbi ve. Na kutuba ya mbote, bantu ya Nzambi “bo nwanisaka bo,” “bo kumaka kisaka-saka,” mpi bo kumaka kutekita na boma sambu bo vandaka na kivuvu ve na mambu yina vandaka kukwisila bo. (1 Samuele 13:6, 7) Ya kyeleka, yo kele mbi ve na kubaka desizio kana mambu kelomba kusala yo.d Kansi, yibuka nde Yehowa lenda zaba mambu yina kele na ntima mpi kubakisa bangindu yina kepusa muntu na kusala dyambu mosi. (1 Samuele 16:7) Ebuna, yo fwete vanda nde yandi zabaka mambu yina Saule kuvandaka na yo, ata bo metubila yo ve pwelele na Biblia. Mu mbandu, mbala yankaka Yehowa kumonaka nde kukonda kukanga ntima yina Saule kumonisaka, vandaka sambu na lulendo na yandi. Ziku Saule kuwaka makasi mpenza nde yandi, ntotila ya Izraele ya mvimba, fwete kinga muntu mosi ya yandi vandaka kumona nde yandi kele profete ya mununu yina vandaka kekingisa mambu! Ata mpidina ve, Saule kumonaka nde kusukinina ya Samuele kupesaka yandi nswa ya kusala mambu yandi mosi mpi yandi kulemfukaka ve na mambu yina bo songaka yandi mbotembote. Inki yo butaka? Samuele kusepilaka ve na mambu yina Saule kusalaka. Yo yina, yandi nganinaka Saule, nde: “Kimfumu na nge ke zinga ve. . . . sambu nge, nge me lemfukila [Yehowa] ve.” (1 Samuele 13:13, 14) Mbala yai dyaka, lulendo kunataka nsoni.
Keba na ntima zuluzulu
18, 19. (a) Tendula nki mutindu kuvanda ntima zuluzulu lenda sala nde nsadi ya Nzambi ya bilumbu na beto kusala mambu na lulendo yonso. (b) Inki kima beto fwete vila ve na mutindu dibundu ya Bukristu ketambulaka?
18 Bo mesonikaka disolo ya lulendo ya Saule na Ndinga ya Nzambi sambu na mambote na beto. (1 Korinto 10:11) Yo kele mpasi ve nde beto yantika kuwa kiseku sambu na bifu ya bampangi na beto. Bonso Saule, beto lenda kuma ntima zuluzulu, mpi kumona nde sambu mambu kukwenda mbote, yo kelomba kaka beto mosi kubaka mambu yango na maboko. Mu mbandu, yindula nde mpangi mosi kevandaka na kikalulu ya kuyidika bima na ndonga. Yandi kekwisaka na ntangu ya mbote, yandi kelandaka mbote mambu yonso yina dibundu kebakaka lukanu na kusala, mpi yandi ketubaka ti kelongaka mbote. Kaka na ntangu yina, yandi kebakisaka mpi nde bantu yankaka kele ve kiteso mosi ti yandi na kulanda bansiku yonso mbotembote, mpi bo lenda kuka mpenza ve na kusala mutindu yandi kezolaka. Keti yo kepesa yandi nswa ya kusonga ntima zuluzulu? Keti yandi fwete tonga bampangi na yandi, ziku na kutubaka nde kana bikesa na yandi ve, ata kima mosi ya mbote zolaka mpi kusalama ve, mpi nde dibundu zolaka kubwa? Kusala mutindu yai tavanda kusonga lulendo!
19 Na kuta masonga, nki kima kesalaka nde dibundu ya Bakristu kuvanda na bumosi? Keti yo kele mayele ya kuzaba kutwadisa? ngangu? kuzaba mambu mingi? Ya kyeleka, bima yai kele mfunu sambu dibundu kutambula mbote. (1 Korinto 14:40; Filipi 3:16; 2 Piere 3:18) Kansi, Yezu kutubaka nde balongoki na yandi tazabana ntetentete na zola na bo. (Yoane 13:35) Yo yina, ata bo kesalaka mambu yonso na ndonga, bankuluntu yina kesungiminaka mbote, kebakisaka nde dibundu kele ve kompani ya mumbongo yina kelombaka kutwadisa yo na ngolo yonso, kansi yo kele ti mameme yina kelombaka nde bo tala bo na dikebi mingi. (Yezaya 32:1, 2; 40:11) Mbala mingi kukonda kulemfuka na lulendo yonso na minsiku yai kenataka mavwanga. Kansi, nzila ya Nzambi kebutaka ngemba.—1 Korinto 14:33; Galatia 6:16.
20. Inki beto tatadila na disolo yina melanda?
20 Disolo ya Kore, ya Absalomi, ti ya Saule yina kele na Biblia kemonisa pwelele nde lulendo kenataka nsoni, mutindu bo ketuba yo na Bingana 11:2. Kansi, kaka verse yina mosi ya Biblia keyika nde: “Mayele kele ti bantu ya kukonda lulendo.” (NW) Kukonda lulendo ketendula nki? Inki bambandu ya Biblia lenda sadisa beto na kubakisa mbote kikalulu yai, mpi nki mutindu beto lenda monisa kukonda lulendo bubu yai? Beto tatubila bangyufula yai na disolo yina melanda.
[Banoti na nsi ya lutiti]
a Sambu Rubeni vandaka mwana ya ntete ya Yakobi, bantu yina kubutukaka na kikanda na yandi yina Kore kunataka na kukolama, ziku bo kumaka kuwa kiseku nde Moize, muntu ya kikanda ya Levi, kuvanda na kiyeka na zulu na bo.
b Bo ketubilaka ve Kileabi, mwana ya zole ya Davidi na nima ya lubutuku na yandi. Yo fwete vanda nde yandi fwaka ntangu fyoti na ntwala nde Absalomi kumata na kiti ya kimfumu.
c Na ntangu ya ntama, kuzika mvumbi vandaka kusonga luzitu ya bo mepesa na muntu yina kufwaka. Kansi, kana nde bo mezika ve mvumbi, yo vandaka mbi mpi yo vandaka kidimbu yina vandaka kusonga nde Nzambi mebuya muntu yina.—Yeremia 25:32, 33.
d Mu mbandu, Pinasi kusukininaka ve na kusukisa mambi yina kunatilaka mafunda ya bantu ya Izraele lufwa, ebuna Davidi kulombaka na bantu na yandi yina vandaka na nzala na kudya kumosi ti yandi kisika mosi mampa ya kisalu ya “nzo ya Nzambi.” Kansi, Nzambi kumonaka ve mambu yina yonso zole bonso lulendo.—Matayo 12:2-4; Kutanga 25:7-9; 1 Samuele 21:1-6.
Keti Nge Keyibuka?
• Lulendo kele nki?
• Inki mutindu kikalulu ya kulula kupusaka Kore na kusala mambu na lulendo yonso?
• Inki beto kelonguka na disolo ya Absalomi yina vandaka kusosa mambu ya nene?
• Inki mutindu beto lenda buya kikalulu ya kuvanda ntima zuluzulu yina Saule kumonisaka?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]
Saule kukumaka ntima zuluzulu, ebuna yandi salaka mambu na lulendo yonso