Yidika Ntima na Nge Sambu na Kuwa Yehowa Boma

“Kaka kana bo yidika ntima na bo sambu na kuwa mono boma mpi na kuzitisa ntangu yonso bansiku na mono.”​—KULONGA 5:29, NW.

1. Inki kima kendimisa beto nde kele na kilumbu bantu tawaka dyaka ve boma?

BANDA ntama bantu kuzingaka na boma. Boma ya nzala, ya maladi, ya mambu ya nku, to ya bitumba kepesaka bantu mingi susi ntangu yonso. Yo yina, bangogo ya luyantiku ya Déclaration universelle des droits de l’homme kemonisaka mpusa ya kukumisa inza kisika mosi ya bantu yonso tawaka dyaka ve boma.a Yo kele kyese na kuzaba nde, Nzambi yandi mosi kendimisa beto nde inza ya mutindu yina takwisa, kansi yo tasalama ve na ngolo ya bantu. Na munoko ya profete na yandi Mishe, Yehowa kesila beto nde na inza na yandi ya mpa ya lunungu, “ata muntu mosi ve ta kwisa kupesa [beto] boma.”​—Mishe 4:4.

2. (a) Inki mutindu Masonuku kesyamisaka beto na kuwa Nzambi boma? (b) Inki bangyufula lenda basika na ntangu beto ketubila mukumba na beto ya kuwa Nzambi boma?

² Ata mpidina, boma lenda vanda mpi kima mosi ya mbote. Masonuku kelongisilaka mbala mingi bansadi ya Nzambi na kuwa Yehowa boma. Moize kusongaka bantu ya Izraele nde: “[Nge fwete wa Yehowa Nzambi na nge boma, NW], yandi mpamba [nge] fweti samba.” (Kulonga 6:13) Bamvu-nkama mingi na nima, Salomo kusonikaka nde: “Wa Nzambi ya kyeleka boma mpi lemfuka na bansiku na yandi. Sambu yai kele kisalu yonso ya muntu fwete sala.” (Longi 12:13, NW) Na nsadisa ya kisalu na beto ya kuta kimbangi, ya beto kesalaka na lutwadisu ya bawanzyo, beto kesyamisaka bantu yonso na ‘kuwa Nzambi boma mpi na kupesa yandi lukumu!’ (Kusonga 14:6, 7) Katula kuwa Yehowa boma, Bakristu fwete zola yandi na ntima na bo ya mvimba. (Matayo 22:37, 38) Inki mutindu beto lenda zola Nzambi mpi kuwa yandi dyaka boma? Sambu na nki yo kele mfunu nde beto wa Nzambi ya zola boma? Inki mambote beto kebakaka sambu na boma ya Nzambi ya beto keyedisaka? Sambu na kupesa mvutu na bangyufula yai, beto fwete bakisa ntete ntendula ya kuwa Nzambi boma mpi boma ya nki mutindu meluta mfunu na kinduku na beto ti Yehowa.

Matekita, Luzitu ya Ngolo, mpi Boma

3. Boma ya Nzambi ketendula inki?

³ Boma ya Nzambi kele mawi yina Bakristu fwete vanda na yo na ntwala ya Ngangi na bo. Mutindu mosi ya kutendula boma yai kele “matekita mpi luzitu ya ngolo na Ngangi mpi kuwa boma ya kyeleka ya kupesa yandi mawa.” Yo yina, boma ya Nzambi kevandaka na bupusi na zulu ya mambu zole ya mfunu na luzingu na beto: bangindu na beto na ntwala ya Nzambi mpi bangindu na beto na ntwala ya bikalulu yina yandi kebuyaka. Yo kele pwelele nde, mambu yai yonso zole kele mfunu mingi mpi yo kelomba nde beto tudila yo mpenza dikebi mingi. Mutindu diksionere ya Vine (Dictionnaire interprétatif des mots du Nouveau Testament) ketendula yo, sambu na Bakristu boma yai ya kuvukisa ti luzitu ya ngolo kele ‘kima ya ketaninaka luzingu, na mambu ya kimpeve ti ya kinsuni.’

4. Inki mutindu beto lenda yedisa bangindu ya matekita mpi luzitu ya ngolo sambu na Ngangi na beto?

⁴ Inki mutindu beto lenda yedisa boma ti luzitu ya ngolo na Ngangi na beto? Beto keyitukaka mpi kewaka kyese kana beto memona nseke ti banti ya kitoko, kisika masa kebwa na ngolo yonso na zulu ya matadi na mutindu mosi ya keyitukisa mpenza, to kudinda ya ntangu ya kebendaka dikebi. Kyese na beto kekumaka dyaka mingi kana beto yindula, ti meso ya lukwikilu, nde Nzambi muntu kusalaka bima ya mutindu yai. Dyaka, bonso Ntotila Davidi, beto kebakisaka nde beto kele bima ya mpamba kana beto kudifwanisa ti bima ya kepesaka boma yina Yehowa mesalaka. “Kana mono tala zulu yai ya nge salaka, kana mono tala ngonda ti bambwetete yai ya nge me tulaka na kisika na yo, mono ke kudiyula nde: Muntu kele nani nge na kuyindulaka yandi? Muntu kele nani nge na kutalaka yandi?” (Nkunga 8:4, 5) Matekita ya ngolo ya mutindu yai kenataka beto na kumonisa luzitu ya ngolo, ya kenataka beto na kupesa mersi mpi kukumisa Yehowa sambu na mambu yonso ya yandi kesalaka sambu na beto. Davidi kusonikaka nde: “Mono ke kumisa nge sambu nge salaka mono na mutindu mosi ya kuyituka ti ya boma; mambu yonso ya nge ke salaka kele kaka ya kuyituka, mono zaba yo mbote-mbote.”​—Nkunga 139:14.

5. Sambu na nki beto fwete wa Yehowa boma, mpi nki mbandu ya mbote beto kele na yo na dyambu yai?

⁵ Bangindu ya matekita mpi luzitu ya ngolo kenataka beto na kumonisa boma ya masonga mpi ya luzitu na ngolo ya Nzambi sambu yandi kele Ngangi mpi yandi kele na kiyeka ya kuvanda Mfumu ya mefwana na kutwadisa inza. Na mbonameso mosi yina ntumwa Yoane kumonaka, “bantu yina nungaka na bitumba ya bo nwanaka ti mbisi yina, ti kiteki na yandi,” disongidila, balongoki ya kupakulama ya Kristu na kiyeka yina bo tavandaka na yo na zulu, ketuba nde: “[Yehowa Nzambi, Nkwa-Ngolo Yonso, NW], bisalu na nge kele ya nene ti ya kuyituka! Nge mfumu ya nene ya bansi yonso, Mambu yina ya nge ke kanaka kele ya mbote ti ya kieleka! Mfumu Nzambi, nani lenda tina nge boma ve? Nani lenda buya na kupesa [zina na] nge lukumu?” (Kusonga 15:2-4) Boma ya Nzambi, yina kekatukaka na luzitu ya ngolo ya beto kemonisaka sambu na bunene na yandi, kenataka bantu yina Kristu tayala ti bo na Kimfumu ya zulu na kupesa Nzambi lukumu sambu yandi kele na kiyeka ya kuluta nene. Kana beto tala mambu yonso yina Yehowa mesalaka mpi mutindu yandi ketwadisaka inza mbote, keti beto kele ve na kikuma ya mbote ya kuwa yandi boma?​—Nkunga 2:11; Yeremia 10:7.

6. Sambu na nki beto fwete vanda na boma ya masonga ya kupesa Yehowa mawa?

⁶ Kansi, katula matekita mpi luzitu ya ngolo, boma ya Nzambi fwete nata beto na kuwa mpenza boma ya masonga ya kukonda kupesa yandi mawa to kukolama na yandi. Sambu na nki? Sambu ata Yehowa “ke waka makasi nswalu ve kansi [yandi] ke songaka kaka mambote,” beto fwete vila ve nde yandi “ke nungisaka ve bantu yina ke salaka mbi, [yandi] ke vilaka ve na kupesa ndola.” (Kubasika 34:6, 7) Ata yandi kele Nzambi ya zola mpi ya mawa, Yehowa kekangaka ve meso na ntwala ya mambi mpi ya masumu yina bantu kesalaka na luzolo yonso. (Nkunga 5:4, 5; Habakuki 1:13) Bantu yina kesalaka mambi na luzolo yonso na meso ya Yehowa mpi ya kezolaka ve kubalula ntima mpi ya kekuditulaka na kimbeni ti yandi lenda konda ve kubaka ndola. Mutindu ntumwa Polo kutubaka, “yo kele mambu mosi ya boma kana muntu me bwa na maboko ya Nzambi ya moyo.” Kana beto kele na boma ya masonga ya kukonda kubwa na mambu ya mutindu yai yo kele mpenza lutaninu sambu na beto.​—Baebreo 10:31.

“Beno Kangama na Yandi”

7. Inki bikuma beto kele na yo ya kepusa beto na kutula ntima na ngolo ya kugulusa bantu yina Yehowa kele na yo?

⁷ Boma ti luzitu ya ngolo ya Nzambi mpi kuzaba na mabanza na beto ngolo na yandi ya kepesaka beto matekita kele mambu ya ntete ya kesongaka nde beto ketulaka ntima yonso na Yehowa. Kaka mutindu mwana ya fyoti kewaka nde yandi kele na lutaninu kana tata na yandi kele penepene na yandi, beto mpi kewaka lutaninu ya mutindu mosi na ntangu Yehowa ketwadisaka beto. Tala mutindu bantu ya Izraele kusalaka ntangu Yehowa kubasisaka bo na Ezipte: “[Izraele] monaka mpi ngolo ya Mfumu Nzambi salaka na bantu ya Ezipte, ebuna bo tinaka Mfumu Nzambi boma [mpi bo kwikilaka na Yehowa, NW].” (Kubasika 14:31) Mambu yina kukuminaka Elisa kemonisa mpi nde “wanzio ya Nzambi me ziungaka bantu yina ke lemfukaka na yandi, yandi ke katulaka bo na kigonsa.” (Nkunga 34:8; 2 Bantotila 6:15-17) Disolo ya bantu ya Yehowa ya ntangu yai mpi mambu ya beto mosi memonaka na luzingu kendimisa beto nde Nzambi kesadilaka ngolo na yandi sambu na mambote ya bantu yina kesadilaka yandi. (2 Bansangu 16:9) Yo yina, beto mebakisaka nde “kuwa Yehowa boma kenataka na kutula ntima ngolo na yandi.”​—Bingana 14:26, NW.

8. (a) Sambu na nki kuwa Nzambi boma kepusaka beto na kutambula na banzila na yandi? (b) Tendula nki mutindu beto fwete “kangama” na Yehowa?

⁸ Boma ya masonga ya Nzambi kenataka beto ve kaka na kutula ntima na yandi kansi yo kepusaka beto mpi na kutambula na banzila na yandi. Ntangu Salomo kukangulaka tempelo na mbala ya ntete, yandi sambaka na Yehowa mutindu yai: “Bantu na nge [Izraele] ta zingaka mutindu nge me zola, bo ta tinaka nge boma bilumbu yonso ya bo kele na ntoto yai ya nge pesaka na bankaka na beto.” (2 Bansangu 6:31) Ntete, Moize kulongisilaka bantu ya Izraele nde: “Beno landa Mfumu Nzambi, beno [wa yandi boma, NW]; beno lemfuka na yandi, beno landa mpi bansiku na yandi; beno [sadila] yandi, beno [kangama na yandi, NW].” (Kulonga 13:5) Mutindu baverse yai kemonisa yo pwelele, mpusa ya kutambula na banzila ya Yehowa mpi ya “kukangama” na yandi kekatukaka na ntima yina beto ketulaka na Nzambi. Ya kyeleka, kuwa Nzambi boma kenataka beto na kulemfuka na Yehowa, na kusadila yandi, na kukangama na yandi, mutindu mwana ya fyoti kekangamaka na tata na yandi yina yandi ketudilaka ntima na yandi yonso.​—Nkunga 63:8; Yezaya 41:13.

Kuzola Nzambi Ketendula Kuwa Yandi Boma

9. Inki kuwakana kele na kati ya zola ya Nzambi ti boma ya Nzambi?

⁹ Masonuku kemonisa nde, kuwa Nzambi boma kezola kutuba ve nde beto kezolaka yandi ve. Na kutuba ya mbote, Moize kulombaka bantu ya Izraele na ‘kutina [Yehowa] boma, kusala mambu yonso ya yandi ke songa bo, mpi na kuzola yandi.’ (Kulonga 10:12) Yo kemonisa nde, kuwa Nzambi boma ti kuzola Nzambi kekwendaka nzila mosi. Kuwa Nzambi boma kepusaka beto na kutambula na banzila na yandi, ebuna kusala mutindu yina kemonisaka nde beto kezolaka yandi. (1 Yoane 5:3) Yo kele masonga sambu kana beto kezola muntu mosi, beto kevandaka ti boma ya kusala yandi kima yina lenda pesa yandi mpasi. Bantu ya Izraele kupesaka Yehowa mpasi na ntangu bo kolamaka na ntoto ya zelo na zelo. Ntembe kele ve nde beto tazola ve kusala kima yina tapesa Tata na beto ya zulu mawa. (Nkunga 78:40, 41) Kansi, sambu “[Yehowa] ke monaka kiese na bantu yina ke tinaka yandi boma,” bulemfu mpi kwikama na beto kepesaka yandi kyese na ntima. (Nkunga 147:11; Bingana 27:11) Zola na beto na Nzambi kepusaka beto na kupesa yandi kyese mpi kutina Nzambi boma kesadisaka beto na kukonda kupesa yandi mpasi. Bikalulu yai yonso zole kewakanaka mbote sambu mosi kelungisaka mambu yina yankaka lenda sala ve.

10. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka na kyese na kuwa Yehowa boma?

¹⁰ Luzingu ya Yezu Kristu kemonisa pwelele nki mutindu beto lenda zola mpi kuwa Nzambi boma na mbala mosi. Profete Yezaya kusonikaka mutindu yai sambu na Yezu: “Mpeve ya Yehowa tavanda na zulu na yandi, mpeve ya mayele ti ya ngangu, mpeve ya bandongisila mpi ya ngolo, mpeve ya nzayilu mpi ya kuwa Yehowa boma; mpi yandi tavanda na kyese na kuwa Yehowa boma.” (Yezaya 11:2, 3, NW) Mbikudulu yai kemonisa nde, mpeve ya Nzambi kupusaka Yezu na kuwa Tata na yandi ya zulu boma. Kuluta dyaka, beto kemona nde boma yai, vandaka kupesa yandi kyese, kansi yandi vandaka kumona yo kilo ve. Yezu vandaka na kyese na kusala luzolo ya Nzambi mpi na kupesa yandi kyese, ata na ntwala ya mambu ya kuluta mpasi ya yandi kutanaka na yo. Ntangu bo zolaka kufwa yandi na nti ya mpasi, yandi zabisaka Yehowa nde: “Kulanda luzolo na mono ve, kansi luzolo na nge.” (Matayo 26:39) Sambu na boma yai ya Nzambi, Yehowa kuwaka kisambu ya kubondila ya Mwana na yandi, yandi pesaka yandi kikesa, mpi yandi gulusaka yandi na nima ya lufwa.​—Baebreo 5:7.

Longuka na Kuwa Yehowa Boma

11, 12. (a) Sambu na nki beto fwete longuka na kutina Nzambi boma? (b) Inki mutindu Yezu kelongaka beto na kutina Yehowa boma?

¹¹ Boma ya Nzambi kekwisaka ve mbala mosi na kintulumukina mutindu boma kekwisilaka beto na mbala mosi kana beto mekutana ti dikambu mosi ya ngolo mpi ya nene ya mebwila beto. Yo yina, Davidi ya Nene, disongidila, Yezu Kristu, kebinga beto mutindu yai na bangogo ya mbikudulu: “Bana na mono, beno kwisa kuwa mono, mono ta longa beno na [kuwa Yehowa boma, NW].” (Nkunga 34:12) Inki mutindu mbandu ya Yezu lenda longa beto na kuwa Yehowa boma?

¹² Yezu kelonga beto na kuwa Yehowa boma na mpila yandi kesadisa beto na kubakisa kimuntu ya nene ya Tata na beto ya zulu. (Yoane 1:18) Mbandu ya Yezu yandi mosi kemonisa nki mutindu Nzambi keyindulaka mpi nki mutindu yandi kezingaka ti bantu yankaka, sambu Yezu kele mpenza kifwani ya kimuntu ya Tata na yandi. (Yoane 14:9, 10) Kuluta dyaka, na nsadisa ya kimenga ya Yezu, beto mebakaka nswa ya kusolula ti Yehowa na ntangu beto kesambaka sambu na kulomba ndolula ya masumu na beto. Mawa yai ya nene ya Nzambi kusongaka bantu kele kikuma ya nene ya fwete pusa beto na kuwa yandi boma. Muyimbi-bankunga kusonikaka nde: “Nge ke lolulaka beto sambu beto tina nge boma.”​—Nkunga 130:4.

13. Inki mambu mukanda ya Bingana ketanga yina kesadisaka beto na kuwa Yehowa boma?

¹³ Mukanda ya Bingana ketanga mambu yina kesadisaka beto na kuyedisa boma ya Nzambi. “Mwana na mono, wa mambu ya mono ke longa nge ti ya mono ke songa nge na kusala; kuvila yo ve. Wa mambu ya mayele, meka mpi na kuzaba yo. Sosa na kuzwa mayele, yula ngangu na kusadisa nge; . . . Kana nge sala mpidina, nge ta zaba nki disongidila ya kutina Mfumu Nzambi boma; nge ta zaba mpi kuzaba Nzambi.” (Bingana 2:1-5) Yo yina, sambu na kuwa Nzambi boma, beto fwete longuka Ndinga na yandi, kusala ngolo na kubakisa mambu yina yo kelonga, mpi na nima kutula dikebi na bandongisila yina yo kepesa.

14. Inki mutindu beto lenda landa ndongisila yina Nzambi kupesaka na bantotila ya Izraele?

¹⁴ Yehowa kulombaka na konso ntotila ya Izraele ya ntama na kusonika kopi mosi ya Nsiku mpi na ‘kutanga yo na luzingu na yandi yonso; mpidina yandi ta zaba kutina [Yehowa] boma ti kulanda mbote-mbote mambu yonso ya mukanda yina ke tuba.’ (Kulonga 17:18, 19) Kutanga mpi kulonguka Biblia kele mfunu mingi sambu na beto kana beto kezola kulonguka na kutina Yehowa boma. Na ntangu beto kezitisaka minsiku ya Biblia na luzingu na beto, beto kebakaka fyotifyoti mayele mpi nzayilu yina kekatukaka na Nzambi. Ebuna beto ‘kezabaka nki disongidila ya kutina Mfumu Nzambi boma’ sambu beto kemonaka bambuma ya mbote yina yo kebutaka na luzingu na beto, mpi yo kesadisaka beto na kubaka kinduku na beto ti Nzambi na valere. Kuluta dyaka, kana beto kevukana mbala na mbala ti bampangi na beto Bakristu, beto yonso bana ti bambuta lenda wa malongi ya Nzambi, kulonguka na kutina Nzambi boma, mpi na kutambula na banzila na yandi.​—Kulonga 31:12.

Kyese na Konso Muntu Yina Kewaka Yehowa Boma

15. Na nki mitindu kutina Nzambi boma kewakana ti lusambu ya beto kepesaka yandi?

¹⁵ Mambu yonso ya beto mekatuka kumona kesadisa beto na kubakisa nde kutina Nzambi boma kele kikalulu mosi ya mbote ya beto yonso fwete yedisa, sambu yo kele kitini mosi ya mfunu na lusambu na beto na Yehowa. Yo kenataka beto na kutula ntima na beto yonso na yandi, na kutambula na banzila na yandi, mpi na kukangama na yandi. Mutindu yo sadisaka Yezu Kristu, kutina Nzambi boma lenda pusa beto mpi na kulungisa lusilu ya kudipesa na beto bubu yai mpi kimakulu.

16. Sambu na nki Yehowa kesyamisa beto na kutina yandi boma?

¹⁶ Boma ya Nzambi kenataka ve mpasi to kubuyisa beto mambu mingi kukonda kikuma. Biblia kendimisa beto nde, “Kiese na bantu yina ke tinaka Mfumu Nzambi boma, bayina ke landaka bansiku na yandi na luzingu na bo.” (Nkunga 128:1) Yehowa kesyamisa beto na kutina yandi boma sambu yandi mezaba nde kikalulu yai ketaninaka beto. Beto kemona susi mpi zola na yandi na bangogo yai yandi songaka Moize: “Kana kaka bo [bantu ya Izraele] yidika ntima na bo sambu na kuwa mono boma mpi na kuzitisa ntangu yonso bansiku na mono, sambu mambu yonso kuvanda mbote sambu na bo ti bana na bo mvula na mvula.”​—Kulonga 5:29, NW.

17. (a) Inki mambote kutina Nzambi boma kenatilaka beto? (b) Inki mambu ya metala kuwa Nzambi boma beto tatubila na disolo ya melanda?

¹⁷ Mutindu mosi, kana beto yidika ntima na beto sambu na kutina Nzambi boma, mambu na beto yonso tavanda mbote. Inki mitindu? Ntetentete, kikalulu yai tapesa Nzambi kyese mpi yo tasadisa beto na kuvanda penepene ti yandi. Mambu yina Davidi kukutanaka na yo na luzingu kusadisaka yandi na kubakisa nde “bantu yonso yina ke tinaka yandi boma yandi ke pesaka bo bima ya bo ke na yo mfunu; yandi ke waka kudila na bo, yandi ke gulusaka bo.” (Nkunga 145:19) Ya zole, boma ya Nzambi tanatila beto mambote sambu yo tayala mabanza na beto na ntwala ya mambu ya mbi. (Bingana 3:7) Disolo ya melanda tatubila mutindu boma yai ketaninaka beto na kigonsa ya kimpeve, mpi yo tapesa bambandu ya babakala ya bo ketubila na Masonuku yina kutinaka Nzambi boma mpi kubuyaka na kusala mambu ya mbi.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Pesa Mvutu na Bangyufula Yai?

• Kuwa Nzambi boma ketendula inki, mpi nki mutindu yo kesimbaka luzingu na beto?

• Inki kuwakana kele na kati ya kuwa Nzambi boma mpi kutambula ti Nzambi?

• Inki mutindu mbandu ya Yezu kemonisa nde kuwa Nzambi boma kekwendaka kumosi ti kuzola Nzambi?

• Na nki mitindu beto lenda yidika ntima na beto sambu na kuwa Yehowa boma?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 22]

Nzambi kulombaka konso ntotila ya Izraele na kusonika kopi mosi ya Nsiku mpi na kutanga yo konso kilumbu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Boma ya Yehowa kenataka beto na kutula ntima na yandi mutindu mwana ketulaka ntima na tata na yandi

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto ya kele na lutiti 20]

Bambwetete: Photo by Malin, © IAC/​RGO 1991