Landa Mbandu ya Yehowa, Nzambi na Beto ya Keponaponaka Ve

“Nzambi ke zolaka bantu yonso kiteso mosi [“keponaponaka ve,” NW].”​—ROMA 2:11.

1, 2. (a) Inki lukanu Yehowa kuvandaka na yo sambu na bantu yonso ya Kanana? (b) Kansi nki Yehowa kusalaka, mpi nki bangyufula yo kebasisa?

BANTU ya Izraele kuvandaka na Nseke ya Moabi na mvu 1473 ya N.T.B., bo vandaka kuwidikila Moize na dikebi yonso. Bitumba vandaka kukinga bo na simu ya Nzadi ya Yordani. Moize kuzabisaka bo lukanu ya Yehowa nde Izraele fwete nunga makanda nsambwadi ya ngolo ya bantu ya Kanana na Ntoto ya Lusilu. Bangogo ya Moize vandaka kundimisa mpenza dyambu yai: “Ntangu [Yehowa], Nzambi na beno, ta pesa bantu yai na maboko na beno, beno ta bedisa bo, ebuna beno fweti fwa-fwa bo”! Yo lombaka nde Izraele kusala ve ngwisana ti bo, mpi kuwila bo ve mawa.​—Kulonga 1:1; 7:1, 2.

² Kansi, Yehowa kutaninaka dibuta mosi na mbanza ya ntete yina bantu ya Izraele kunwanisaka. Nzambi kutaninaka mpi bantu ya bambanza iya yankaka. Sambu na inki? Inki dilongi mambu ya kuyituka yina metala luguluku ya bantu ya Kanana kelonga beto sambu na yina metala Yehowa? Mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

Mambu Yina Bantu Kusalaka Sambu na Lukumu ya Yehowa

3, 4. Inki bupusi bansangu ya kununga ya bantu ya Izraele kuvandaka na yo na bantu ya Kanana?

³ Yehowa kutaninaka mpi kunwaninaka bantu na yandi na bamvula 40 yina Izraele kusalaka na ntoto ya zelo na zelo na ntwala ya kukota na Ntoto ya Lusilu. Na Sudi ya Ntoto ya Lusilu, Izraele kunwanaka ti ntotila ya ntoto ya Aradi na Kanana. Yehowa kusadisaka bantu ya Izraele na kununga yandi ti bantu na yandi na Orma. (Kutanga 21:1-3) Na nima, bantu ya Izraele kuzyetaka ntoto ya Edomi mpi bo kwendaka na ndambu ya nordi sambu na kukwenda na nordi-esti ya Nzadi-Mungwa ya Kufwa. Na ntoto yina ya bantu ya Moabi vandaka kuzinga ntete, bantu ya Amore kumaka kuzinga pana ntangu yai. Sihoni, ntotila ya Amore kubuyaka na kupesa Izraele nzila ya kuluta na ntoto na yandi. Ebuna, bo nwanaka na bwala Yahasi, ya kele na nordi ya Nzadi ya kele na Muwanda ya Arnoni, kisika bo fwaka Sihoni. (Kutanga 21:23, 24; Kulonga 2:30-33) Ntama na ndambu ya nordi, Ogi vandaka kuyala bantu ya Amore na Bashani. Ata Ogi vandaka mbinga mpi ngolo mingi, yandi kukaka ve kunwana ti Yehowa. Bo fwaka Ogi na bwala ya Edrei. (Kutanga 21:33-35; Kulonga 3:1-3, 11) Bansangu ya kununga yina yonso mpi masolo ya Kubasika ya bantu ya Izraele na Ezipte kusimbaka mpenza ntima ya bantu yina vandaka kuzinga na Kanana.a

⁴ Ntangu bantu ya Izraele kukotaka na Kanana na nima ya kusabuka Nzadi ya Yordani, bo tungaka kan na bwala Gilgale. (Yozue 4:9-19) Ntama mingi ve ti kisika yina vandaka mbanza ya Yeriko yina vandaka ti bibaka ya nda mpi ya ngolo. Mambu yina Rahabi, muntu ya Kanana, kuwaka sambu na bisalu ya Yehowa kupusaka yandi na kusala mambu yina kumonisaka lukwikilu na yandi. Yo salaka nde, ntangu Yehowa kufwaka bwala Yeriko, yandi taninaka yandi ti bantu yina kuvandaka na nzo na yandi.​—Yozue 2:1-13; 6:17, 18; Yakobo 2:25.

5. Inki kupusaka bantu ya Gabaoni na kusala mambu na mayele yonso?

⁵ Na nima, bantu ya Izraele kukatukaka na miwanda yina vandaka penepene na Nzadi ya Yordani sambu na kumata na bangumba yina kuvandaka na katikati ya ntoto yina. Sambu yandi landaka lutwadisu ya Yehowa, Yozue kutindaka basoda na yandi na kwenda kubumbana na lweka ya bwala Ai. (Yozue, kapu 8) Bansangu ya lufwa ya bantotila yina kupusaka bantotila mingi ya Kanana na kuvukana sambu na bitumba. (Yozue 9:1, 2) Bahivi yina vandaka kuzinga na bwala ya Gabaoni yina vandaka penepene kusalaka mutindu yankaka. Yozue 9:4 ketuba nde: “Bo zengaka nde bo fweti [sala mambu na mayele yonso, NW].” Bonso Rahabi, bo mpi kuwaka mutindu Yehowa kugulusaka bantu na yandi ntangu yandi basisaka bo na Ezipte mpi mutindu yandi bedisaka Sihoni mpi Ogi. (Yozue 9:6-10) Bantu ya Gabaoni kubakisaka nde mfunu ya kunwana kuvandaka ve. Yo yina, na zina ya Gabaoni mpi ya bambanza tatu yina vandaka penepene: Kefira, Beroti, mpi Kiriati-Yearimi, bo tindaka bantu yina kudiyidikaka bonso nde bo katukaka na bwala ya ntama kibeni sambu na kukutana ti Yozue na bwala Gilgale. Mayele na bo ya mbi kunungaka. Yozue kusalaka kuwakana ti bo nde yandi tatanina bo. Bilumbu tatu na nima, Yozue ti bantu ya Izraele kubakisaka nde bantu yina kukusaka bo. Ata mpidina, bo dyaka dezia ndefi na zina ya Yehowa na kuzitisa ngwisana yina mpi bo zitisaka yo. (Yozue 9:16-19) Keti Yehowa kundimaka dyambu yina?

6. Inki Yehowa kusalaka sambu na kuwakana yina Yozue kusalaka ti bantu ya Gabaoni?

⁶ Bo pesaka bantu ya Gabaoni kisalu ya kuzenga nkuni mpi ya kubaka masa sambu na bantu ya Izraele, mpi “sambu na mesa-kimenga ya [Yehowa, NW]” na kati ya tabernakle. (Yozue 9:21-27) Kuluta dyaka, ntangu bantotila tanu ya bantu ya Amore ti basoda na bo kunwanisaka bantu ya Gabaoni, Yehowa kukotilaka bo na mutindu mosi ya kuyituka. Matadi yina kunokaka bonso mvula kufwaka bantu mingi kuluta bayina basoda ya Yozue kufwaka. Yehowa kundimaka nkutu kusala mambu yina Yozue kulombaka nde ntangu mpi ngonda kutelema sambu na kusadisa bo na kufwa bambeni na bo yonso. Yozue kutubaka nde: “Kilumbu ya mutindu yai me bwaka ntete ve, ata na ntangu ya ntama ata na ntangu yina; na kilumbu yango Mfumu Nzambi salaka mambu yonso ya muntu lombaka yandi na kusala. Mfumu Nzambi yandi mosi nwanaka bitumba nzila mosi na bantu ya Israele.”​—Yozue 10:1-14.

7. Inki kyeleka yina kulunganaka na bantu mingi ya Kanana Piere kundimaka?

⁷ Rahabi, muntu ya Kanana ti dibuta na yandi, yika mpi bantu ya Gabaoni, kuwaka Yehowa boma mpi bo salaka mambu mutindu yandi kezolaka. Mambu yina kukuminaka bo kemonisa pwelele kyeleka yina ntumwa Piere kutubaka na nima nde: “Nzambi [keponaponaka ve, NW]. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.”​—Bisalu 10:34, 35.

Mutindu Yehowa Vandaka Kuzinga ti Abrahami mpi Bantu ya Izraele

8, 9. Inki mutindu kukonda kuponapona ya Yehowa kumonanaka na mutindu yandi vandaka kuzinga ti Abrahami mpi dikanda ya Izraele?

⁸ Longoki Yakobi kubendaka dikebi ya bantu na ntima ya mbote ya Nzambi na mutindu yandi vandaka kuzinga ti Abrahami mpi bana na yandi. Kima kukumisaka Abrahami ‘nduku ya Yehowa’ kele lukwikilu na yandi, kansi kisina na yandi ve. (Yakobo 2:23) Lukwikilu mpi zola ya Abrahami sambu na Yehowa kunatilaka bana na yandi mambote. (2 Bansangu 20:7) Yehowa kusilaka na Abrahami nde: “Mono ta pesa nge mpi dikanda ya bantu mingi. Bana na nge ta vanda mingi-mingi bonso bambwentete na zulu to bonso bambuma ya zelo na lweka ya masa.” Kansi tala lusilu yango na verse yina melanda: “Na nsadisa ya nkuna na nge makanda yonso ya ntoto tabaka mpenza lusakumunu.”​—Kuyantika 22:17, 18, NW; Roma 4:1-8.

⁹ Na kisika ya kuponapona, Yehowa kumonisaka na mutindu yandi vandaka kuzinga ti bantu ya Izraele, mambu yina yandi lenda sala na bantu yina kelemfukilaka yandi. Mambu yina kele mbandu mosi ya kemonisa mutindu Yehowa kesongaka zola ya kwikama na bansadi na yandi ya kwikama. Ata bantu ya Izraele vandaka ‘bantu na yandi mpenza,’ yo ketendula ve nde bantu yankaka lendaka ve kubaka mambote ya Nzambi. (Kubasika 19:5; Kulonga 7:6-8) Ya kyeleka, Yehowa kukatulaka bantu ya Izraele na kimpika na Ezipte mpi yo yina yandi tubaka nde: “Na kati ya makanda yonso ya nsi-ntoto, beno kaka bantu ya mono me solaka ti ya mono ke talaka.” Kansi na nzila ya profete Amosi mpi ya baprofete yankaka, Yehowa kuzabisaka mpi kivuvu mosi ya kitoko sambu na bantu ya “makanda yonso.”​—Amosi 3:2; 9:11, 12; Yezaya 2:2-4.

Yezu, Longi ya Keponaponaka Ve

10. Inki mutindu Yezu kulandaka mbandu ya Tata na yandi na kumonisa kikalulu ya kukonda kuponapona?

¹⁰ Ntangu yandi vandaka kusala kisalu na yandi awa na ntoto, Yezu, yina kufwananaka mpenza ti Tata na yandi, kulandaka mbandu ya Yehowa ya kukonda kuponapona. (Baebreo 1:3) Susi na yandi ya ntete na ntangu yina kuvandaka ya kusosa “bantu ya Israele yina kele bonso mameme yina me vilaka.” Ata mpidina, yandi buyaka ve na kuta kimbangi na nkento mosi ya Samaria na dibulu ya masa. (Matayo 15:24; Yoane 4:7-30) Yandi salaka mpi dyambu mosi ya kuyituka ntangu mfumu mosi ya basoda yina vandaka ve Muyuda kulombaka yandi yo. (Luka 7:1-10) Yandi salaka yo mpi sambu na kumonisa na bisalu na yandi zola ya yandi kele na yo sambu na bantu ya Nzambi. Balongoki ya Yezu mpi kusamuna na bisika mingi ya ntama. Yo kumaka pwelele nde, sambu na kubaka balusakumunu ya Yehowa, yo vandaka kulanda ve insi ya muntu kansi ntima na yandi. Bantu ya kudikulumusa mpi ya masonga yina vandaka na nzala ya kyeleka kundimaka nsangu ya mbote ya Kimfumu. Kansi, bantu ya lulendo kumonaka Yezu ti nsangu na yandi mpamba. Yezu kutubaka nde: “Tata, nge muntu kele Mfumu ya ntoto ti ya zulu, mono ke pesa nge mersi sambu mambu yina ya nge me bumbaka na bantu ya mayele ti na bantu yina me longukaka, nge me kwisa kuzabisa yo na bantu yina me longukaka ve. E, Tata, nge salaka mpidina sambu yo vandaka kupesa nge kiese na kusala mpidina.” (Luka 10:21) Ntangu beto kesalaka mambu na zola mpi na lukwikilu sambu na bantu yankaka, beto kemonisaka kikalulu ya kukonda kuponapona, sambu beto mezaba nde yo kele nzila yina Yehowa kendimaka.

11. Inki mutindu kikalulu ya kukonda kuponapona kumonanaka na dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete?

¹¹ Na dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete, Bayuda ti bantu yina vandaka Bayuda ve kuvandaka kiteso mosi. Polo kutendulaka nde: “Nzambi ta pesa lukumu, luzitu, ti ngemba na bantu yina yonso ke salaka mambu ya mbote, ntete na Bayuda, ti bantu yina kele Bayuda ve. Sambu Nzambi [keponaponaka ve, NW].”b (Roma 2:10, 11) Kima vandaka kusonga kana bo bakaka mambote ya Yehowa ya bo fwanaka ve na kubaka vandaka ve insi na bo ya kisina, kansi mambu ya bo vandaka kusala na nima ya kulonguka mambu ya metala Yehowa mpi bivuvu yina nkudulu ya Mwana na yandi Yezu vandaka kupesa. (Yoane 3:16, 36) Polo kusonikaka nde: “Muyuda ya kieleka kele ve muntu yina ke monikaka kaka Muyuda na meso ya bantu, to yina ya bo me zengaka. Kansi Muyuda ya kieleka kele muntu yina kele Muyuda na kati ya ntima na yandi, yina ya bo zengaka na ntima na yandi. Kuzenga yina kele kisalu ya Bansiku ve yina ya bo sonikaka na mukanda, kansi yo kele kisalu ya Mpeve ya Nzambi.” Na nima ya kusadila na mayele yonso bangogo yina kele ti ngogo “Muyuda” (disongidila “ya Yuda,” ya ketendula kupesa lukumu), Polo kuyikaka nde: “Muntu yina kele Muyuda ya kieleka ke bakaka lukumu na yandi na bantu ve, kansi na Nzambi.” (Roma 2:28, 29) Yehowa kepesaka bantu lukumu kukonda kuponapona. Keti beto mpi kesalaka mutindu mosi?

12. Inki kivuvu Kusonga 7:9 kepesa, mpi na banani?

¹² Na nima, na mbonameso mosi, ntumwa Yoane kumonaka Bakristu ya kupakulama ya kwikama bonso dikanda mosi ya kimpeve ya bantu 144 000, yina ‘bo tulaka kidimbu na ilungi na kati ya bantu ya makanda yonso ya Israele.’ Na nima ya kumona bantu yai, Yoane kumonaka “ndonga mosi ya bantu mingi; . . . Bantu yina vandaka ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso. Bo me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu ti na ntwala ya Mwana-dimeme. Bo me lwata bamvwela ya mpembe, na diboko ya konso muntu vandaka na mandala ya diba.” (Kusonga 7:4, 9) Yo yina, ata kikanda to ndinga mosi ve mekonda na dibundu ya Bukristu ya ntangu na beto. Bantu ya mekatuka na bisika yonso kele na kivuvu ya kuguluka na “mpasi ya nene” (NW) yina mekuma penepene mpi kunwa masa yina kekatuka na “banto ya masa ya moyo” na inza ya mpa.​—Kusonga 7:14-17.

Bambuma ya Mbote

13-15. (a) Inki mutindu beto lenda nunga na kukatula mavwanga yina kebasikaka sambu na luswaswanu ya mpusu ya nitu mpi ya bikalulu? (b) Pesa bambandu ya mambote yina kuzinga na kinduku na bankaka lenda nata.

¹³ Yehowa mezaba beto mbote, mutindu tata mosi ya mbote kezabaka bana na yandi. Mutindu mosi mpi, ntangu beto kezabaka bantu yankaka sambu beto kesosa kuzaba mutindu na bo ya kuzinga mpi bwala na bo, yo kesadisaka beto na kuvila luswaswanu yina kele na kati na beto. Kukabula bandinga kevandaka dyaka ve, mpi bangwisana ya kinduku mpi ya zola kekumaka ngolo. Bumosi kekumaka mpi ngolo. (1 Korinto 9:19-23) Mambu yai kemonanaka mbotembote na kisalu ya bamisionere yina kesalaka na bansi ya banzenza. Bo ketulaka dikebi mingi na bantu yina kezingaka na bansi yina, mpi yo kesalaka nde ntama mingi ve bamisionere kuyantika kuta kinduku ti bampangi ya mabundu ya bisika yina.​—Filipi 2:4.

¹⁴ Bambuma ya mbote ya kikalulu ya kukonda kuponapona kemonanaka na bansi mingi. Aklilu, yina kukatukaka na Etiopia, vandaka kudivandila yandi mosi na Londres, ntu-mbanza ya Angleterre. Mawi na yandi ya kudiwa yandi mosi kukumaka ngolo ntangu yandi monaka kikalulu ya kukonda kuzinga na kinduku ti bantu yankaka yina bantu ya insi yina vandaka kumonisa na bantu ya bansi yankaka. Dyambu yai kemonanaka mingi na bambanza mingi ya Eropa bubu yai. Kansi, Aklilu kumonaka luswaswanu ya nene mpenza ntangu yandi kwendaka na lukutakanu mosi ya Bukristu na Nzo ya Kimfumu ya Bambangi ya Yehowa! Bantu yina kuvandaka pana kuyambaka yandi na kyese yonso, mpi ntama mingi ve yandi kudiwaka mbote kibeni. Yandi sukininaka ve na kuyedisa nzayilu mpi ntonda na yandi na Ngangi. Ntama mingi ve yandi kumaka kusosa baokazio ya kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu na bantu yankaka na ndambu yina. Kilumbu mosi, ntangu mpangi mosi yina Aklilu vandaka kusamuna ti yandi kuyufulaka yandi nki balukanu yandi vandaka na yo ntangu yai na luzingu, Aklilu kuvutulaka mbala mosi nde yandi vandaka ti kivuvu nde kilumbu mosi yandi tavanda na dibundu mosi yina ketubaka ndinga na yandi, Kiamarike. Ntangu bankuluntu ya dibundu na bo ya Kingelesi kuzabaka ngindu yina, bo yidikaka diskure mosi ya bantu yonso na ndinga ya Aklilu. Imvitasio yina kuvukisaka banzenza mingi mpi bantu mingi ya Londres sambu na kwisa kulanda lukutakanu ya ntete na Kiamarike na Angleterre. Bubu yai, bantu ya Etiopia ti bantu yankaka ya ndambu yina mevukanaka na dibundu mosi ya Kiamarike. Bantu mingi na ndambu yina memonaka nde ke na kima ve kekangisa bo nzila na kukotila Yehowa mpi kumonisa yo na mbotika ya Bukristu.​—Bisalu 8:26-36.

¹⁵ Bikalulu ti bisika ya bantu kezingaka meswaswanaka. Yo kele ve bima ya kesalaka nde bantu kuluta to kuvanda na nsi ya bankaka. Yo kele kaka mambu ya keswaswanisaka bo. Ntangu bo vandaka kutala mutindu bansadi ya Yehowa ya mpa vandaka kubaka mbotika na kisanga ya Malte, kyese yina Bambangi ya Yehowa ya bwala yina kumonisaka kusalaka nde banzenza yina kukatukaka na insi ya Angleterre kubasisaka mansanga mingi ya kyese. Bimvuka yonso zole ya Malte mpi ya Angleterre kumonisaka mawi na bo kansi na mitindu ya kuswaswana, mpi zola na bo ya ngolo sambu na Yehowa kukumisaka kinduku na bo ya Bukristu ngolo.​—Nkunga 133:1; Kolosai 3:14.

Mutindu ya Kununga na Kumanisa Bangindu ya Mbi

16-18. Ta eksperiansi mosi ya kemonisa mutindu ya kununga na kumanisa bangindu ya mbi na dibundu ya Bukristu.

¹⁶ Mutindu zola na beto sambu na Yehowa mpi sambu na bampangi na beto Bakristu kekuma ngolo, beto lenda landa mpenza mbandu ya Yehowa na mutindu beto ketadilaka bantu yankaka. Beto lenda nunga na kumanisa bangindu yonso ya mbi yina beto vandaka na yo sambu na bansi yankaka, bampusu yankaka, to sambu na mitindu ya kuzinga ya bantu yankaka. Beto baka mbandu ya Albert, yina vandaka soda na Angleterre na ntangu ya Mvita ya Zole ya Inza ya Mvimba mpi ya bo kangaka na basoda ya Japon na mbanza Singapour na mvu 1942. Na nima, yandi lutisaka kiteso ya bamvula tatu na kisalu ya kusala “nzila ya tre yina kumonisaka bo mpasi mingi,” ya kele penepene ti kisika yina bo vandaka kubinga nde kikandu ya masa ya Kwai. Ntangu bo basisaka Albert na boloko na nsuka ya mvita, yandi vandaka ti bakilo 32, matama ya kukota mpi mbombo kukumaka yandi nsongi, mpi yandi vandaka kubela pulupulu ya ngolo. Nitu na yandi vandaka ti makwanza mingi mpi yandi vandaka kubela malaria. Mafunda mingi ya banduku na yandi ya yandi vandaka na bo na boloko kuvandaka na mavimpi ya mbi kuluta ya yandi. Nkutu bamingi kufwaka. Bampasi yina Albert kumonaka mpi kukutanaka na yo kusalaka nde ntangu yandi vutukaka na insi na yandi na mvu 1945, yandi kumaka muntu ya makasi-makasi, mpi yandi vandaka kusepila ve na mambu ya metala Nzambi to lusambu.

¹⁷ Irene, nkento ya Albert, kukumaka Mbangi ya Yehowa. Sambu na kusepidisa yandi, Albert kukwendaka na mwa balukutakanu ya dibundu ya Bambangi ya Yehowa ya bwala yina. Paul, leke mosi ya Mukristu yina kuvandaka nsamuni ya ntangu yonso, kwendaka kutala Albert sambu na kulonguka Biblia ti yandi. Ntama mingi ve, Albert kubakisaka nde Yehowa ketalaka nkadilu ya ntima ya bantu. Yandi pesaka luzingu na yandi na Yehowa mpi yandi bakaka mbotika.

¹⁸ Na nima Paul kwendaka na Londres, yandi longukaka ndinga ya Japon, mpi yandi vandaka vukana na dibundu ya ndinga ya Japon. Ntangu yandi lombaka na Bambangi ya Japon yina kwendaka kutala Londres na kukwenda na dibundu na yandi ya ntama, bampangi ya dibundu yina kuyibukaka bangindu ya mbi yina Albert kuvandaka na yo sambu na bantu ya Japon. Banda ntangu yandi vutukaka na Angleterre, Albert vandaka kuzola ve kukutana ti ata muntu mosi ya Japon. Yo yina, bampangi vandaka kudiyula nki Albert tasala kana yandi mekutana ti bampangi yina. Mfunu ya kudiyangisa kuvandaka ve sambu Albert kuyambaka banzenza yina ti zola ya ngolo ya kimpangi.​—1 Piere 3:8, 9.

‘Beno Zola Bantu Yankaka’

19. Inki ndongisila ya ntumwa Polo lenda sadisa beto kana beto kele na kikalulu ya kuponapona?

¹⁹ Ntotila ya mayele Salomo kusonikaka nde: “Kukotila muntu kele mbi.” (Bingana 28:21) Yo kevandaka mpasi ve na kukangama na bantu ya beto mezaba mbote. Kansi, bantangu yankaka, beto kevandaka ti kikalulu ya kutula dikebi fyoti na bantu yina beto mezaba ve mbote. Kuponapona ya mutindu yina mefwana ve na bansadi ya Yehowa. Ya kyeleka, yo tavanda mbote kana beto yonso kulanda ndongisila ya pwelele ya Polo ya ‘kuzola bantu yankaka,’ ee, beto fwete zola bampangi na beto Bakristu ya bisika yankaka.​—2 Korinto 6:13.

20. Na nki bisika beto fwete landa mbandu ya Yehowa, Nzambi na beto ya keponaponaka ve?

²⁰ Ata beto kele ti kivuvu ya kukwenda na zulu to ya kuzinga na ntoto kimakulu, kikalulu na beto ya kukonda kuponapona kesadisaka beto na kuzinga na bumosi na kati ya kibuka mosi, yina kele mpi ti Ngungudi mosi. (Efezo 4:4, 5, 16) Kana beto kesala ngolo na kulanda mbandu ya Yehowa, Nzambi na beto ya keponaponaka ve, yo lenda sadisa beto na kisalu na beto ya Bukristu, na kati ya mabuta na beto, ti na mabundu, mpi na bisika yonso ya beto kezinga. Inki mutindu yo lenda sadisa beto? Disolo yina kelanda tatubila yo.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Inki mutindu Yehowa kumonisaka kukonda kuponapona na Rahabi mpi na bantu ya Gabaoni?

• Inki mutindu Yezu kumonisaka kukonda kuponapona na kulonga na yandi?

• Inki lenda sadisa beto na kumanisa bangindu ya mbi ya ketala mutindu ya kuzinga mpi bantu mpusu ya nitu ya yankaka?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Izraele meyantika kununga Kanana

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Yezu kubuyaka ve na kuta kimbangi na nkento mosi ya Samaria

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Lukutakanu mosi ya bantu yonso na ndinga ya Kiamarika na Angleterre

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Zola ya Albert sambu na Yehowa kusadisaka yandi na kumanisa bangindu ya mbi sambu na bantu yankaka